Uitspraak
16.3142 PW
Datum uitspraak: 13 november 2018
Centrale Raad van Beroep
Meervoudige kamer
Uitspraak op het hoger beroep tegen de uitspraak van de rechtbank Rotterdam van
31 maart 2016, 15/3865 (aangevallen uitspraak) en uitspraak op het verzoek om veroordeling tot vergoeding van schade
Partijen:
[appellante] te [woonplaats] (appellante)
het college van burgemeester en wethouders van Hellevoetsluis (college)
PROCESVERLOOP
Appellante heeft hoger beroep ingesteld en verzocht het college te veroordelen tot vergoeding van schade in de vorm van wettelijke rente. Tevens heeft appellante verzocht om schadevergoeding wegens overschrijding van de redelijke termijn, bedoeld in artikel 6, eerste lid, van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM).
Het college heeft een verweerschrift ingediend.
Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 2 oktober 2018. Appellante is verschenen. Het college heeft zich laten vertegenwoordigen door mr. L.J. Bel.
OVERWEGINGEN
1. De Raad gaat uit van de volgende in dit geding van belang zijnde feiten en omstandigheden.
1.1.
Appellante heeft een eigen woning, waarvan zij de aankoop heeft gefinancierd met een zogeheten MeerWaardehypotheek van de toenmalige Postbank, thans de ING. Appellante heeft daartoe eigen vermogen ingelegd in de vorm van een geldbedrag. De Postbank heeft dat gesplitst in een Kapitaalopbouwdeel en een Aanvullingsdeel. Het Aanvullingsdeel is belegd in het Postbank Obligatiefonds en verpand aan de bank. Het Kapitaalopbouwdeel is belegd in verschillende beleggingsfondsen van de Postbank. Maandelijks wordt een deel van de participaties in het Postbank Obligatiefonds door de bank verkocht. Appellante ontvangt hieruit maandelijks € 382,- op haar bankrekening (maandelijkse betaling).
1.2.
Bij besluit van 19 september 2011 heeft het college aan appellante met ingang van 4 juli 2011 bijstand toegekend op grond van de Wet werk en bijstand (WWB), naar de norm voor een alleenstaande. Het college heeft daarbij voor de vaststelling van de hoogte van de bijstand de maandelijkse betalingen van € 382,- aangemerkt als inkomsten die op de bijstand in mindering dienen te worden gebracht. Bij besluit op bezwaar van 26 januari 2012 heeft het college het besluit van 19 september 2011 gehandhaafd. Bij uitspraak van 27 september 2012 (ECLI:NL:RBROT:2012:5473) heeft de rechtbank Rotterdam het in het besluit op bezwaar van 26 januari 2012 vervatte oordeel dat de maandelijkse betalingen van € 382,- moeten worden aangemerkt als inkomsten die op de bijstand in mindering dienen te worden gebracht, in stand gelaten. Bij uitspraak van 25 februari 2014 (ECLI:NL:CRVB:2014:585) heeft de Raad de rechtbank Rotterdam daarin gevolgd.
1.3.
De Belastingdienst heeft op 26 september 2014 aan appellante een aanslag voor de inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen over het jaar 2011 (aanslag) opgelegd.
1.4.
Bij brief van 18 december 2014 heeft appellante met verwijzing naar de aanslag het college verzocht om terug te komen van het besluit van 19 september 2011.
1.5.
Bij besluit van 19 december 2014, na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 19 mei 2015 (bestreden besluit), heeft het college onder verwijzing naar artikel 4:6 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) dit verzoek afgewezen op de grond dat de aanslag niet kan worden aangemerkt als een nieuw gebleken feit of een veranderde omstandigheid.
2. Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank het beroep tegen het bestreden besluit ongegrond verklaard.
3. In hoger beroep heeft appellante zich tegen de aangevallen uitspraak gekeerd. Zij voert aan - kort samengevat - dat de rechtbank miskent dat zowel uit de memorie van toelichting bij wetsvoorstel 28 870 als uit de rechtspraak ondubbelzinnig blijkt dat met een opgelegde aanslag het recht op herroeping van de eerdere besluitvorming ontstaat. De rechtbank geeft voorts in rechtsoverweging 6.2 de kern van het betoog van appellante onjuist weer. De aanslag is een nieuw feit omdat de aanslag blijkt geeft van wezenlijk andere gegevens dan waarmee het college ten tijde in geding bekend was dan wel bekend kon zijn. Ten onrechte heeft de rechtbank daarom de aanslag niet als nieuw feit aangemerkt. Uit de aanslag blijkt dat de maandelijkse betalingen niet in het fiscale inkomen zijn begrepen. Het college is verplicht hiervan uit te gaan, omdat het een authentiek inkomensgegeven is als bedoeld in de artikelen 21 tot en met 21k van de Algemene wet inzake rijksbelastingen en de aanslag derhalve het sluitstuk van de bijstandsverlening is. De rechtbank is hier ongemotiveerd aan voorbijgegaan. Ook uit artikel 31, derde lid, van de WWB volgt dat het fiscale regime van toepassing is op de inkomsten als bedoeld in de WWB. De redelijke termijn als bedoeld in artikel 6 van het EVRM is in de fase van het hoger beroep overschreden.
4. De Raad komt tot de volgende beoordeling.
4.1.
Het onder 1.4 genoemde verzoek van appellante strekt ertoe dat het college terugkomt van het besluit van 19 september 2011. Het college heeft hierop beslist met overeenkomstige toepassing van artikel 4:6, tweede lid, van de Awb. Dit betekent dat de bestuursrechter aan de hand van de aangevoerde beroepsgronden toetst of het bestuursorgaan zich terecht, zorgvuldig voorbereid en deugdelijk gemotiveerd op het standpunt heeft gesteld dat er geen nieuw gebleken feiten of veranderde omstandigheden zijn. Als het bestreden besluit die toets doorstaat, kan de bestuursrechter niettemin aan de hand van de beroepsgronden tot het oordeel komen dat het bestreden besluit evident onredelijk is (uitspraak van 27 december 2016, ECLI:NL:CRVB:2016:5115).
4.2.
Onder nieuw gebleken feiten of veranderde omstandigheden worden verstaan feiten of omstandigheden die ná het besluit waarvan herziening wordt verzocht zijn voorgevallen, dan wel feiten of omstandigheden die weliswaar vóór dat besluit zijn voorgevallen, maar die niet vóór dat besluit konden worden aangevoerd. Nieuw gebleken feiten zijn ook bewijsstukken van al eerder gestelde feiten of omstandigheden, als deze bewijsstukken niet eerder konden worden overgelegd.
4.3.
Zoals de Raad eerder heeft overwogen (bijvoorbeeld de uitspraak van 20 maart 2018, ECLI:NL:CRVB:2018:879) moet in het kader van de vaststelling van de omvang van het recht op bijstand, anders dan appellante voorstaat, niet van het in de fiscale wetgeving gehanteerde inkomensbegrip worden uitgegaan, maar van de regeling met betrekking tot inkomen, zoals is neergelegd in WWB. Het gaat hier om een speciale formele wet voor de verlening van bijstand waarin is geregeld op welke wijze het college (de omvang van) het recht op bijstand van een belanghebbende dient te bepalen. Voor de door appellante bepleite benadering is gelet op het voorgaande geen plaats.
4.4.
Op grond van artikel 31, derde lid, van de WWB vormt het op het moment van bijstandsverlening feitelijk aanwezige netto inkomen het uitgangspunt voor de vaststelling van de beschikbare middelen om in de kosten van levensonderhoud te voorzien en daarmee van het recht op en de omvang van de bijstand. De middelen worden op grond van die bepaling dan ook in aanmerking genomen na aftrek van de daarover verschuldigde belasting en premies. Hoewel over periodiek ontvangen inkomen in het algemeen reeds in de sfeer van de voorheffing loonbelasting en premies worden ingehouden, kan het voorkomen dat over de ontvangen middelen alsnog op aanslag inkomstenbelasting en premies volksverzekeringen dienen te worden afgedragen. Deze worden dan met terugwerkende kracht in mindering gebracht op het inkomen. Als daardoor het inkomen netto lager is dan waarvan aanvankelijk was uitgegaan kan met terugwerkende kracht bijstand worden verleend in de mate dat de bijstand op een hoger bedrag zou zijn vastgesteld indien de totale verschuldigde belasting en premies reeds in het kader van de loonbelasting op het inkomen waren ingehouden.
4.5.
Uit 4.4 volgt, zoals appellante terecht heeft aangevoerd, dat het bepaalde in artikel 31, derde lid, van de WWB met zich mee kan brengen dat met een opgelegde aanslag het recht op herziening van eerdere besluitvorming ontstaat. De hiervoor in 4.4 beschreven situatie doet zich in dit geval evenwel feitelijk niet voor. Verder is het volgende van belang. Appellante heeft ter zitting bij de Raad toegelicht dat zij de maandelijkse betalingen niet in de aangifte voor de inkomstenbelasting en premies volksverzekeringen over het jaar 2011 heeft opgenomen. Uit de aanslag blijkt op geen enkele wijze dat de Belastingdienst de maandelijkse betalingen voor de vaststelling van de inkomstenbelasting buiten de aangifte om inhoudelijk heeft beoordeeld.
4.6.
Reeds gelet op wat onder 4.3 en 4.5 is overwogen kan, anders dan appellante betoogt, uit het enkele gegeven dat de Belastingdienst de maandelijkse betalingen niet in de aanslag heeft betrokken, niet de conclusie worden getrokken dat deze (ook) voor de toepassing van de WWB niet als inkomen kunnen worden aangemerkt. Evenmin rechtvaardigt dat gegeven de conclusie van appellante dat de Belastingdienst de maandelijkse betalingen als vermogen heeft aangemerkt, aangezien dat uit de aanslag, bezien in samenhang met de aangifte, niet blijkt.
4.7.
Uit 4.6 volgt dat de aanslag in dit geval geen voor de toepassing van de WWB relevant gegeven kan zijn, zodat deze niet kan worden aangemerkt als nieuw gebleken feiten of veranderde omstandigheden in de onder 4.2 bedoelde zin.
4.8.
Zoals de Raad in de onder 1.2 bedoelde uitspraak van 25 februari 2014 heeft overwogen, kunnen de maandelijkse betalingen niet worden aangemerkt als vermogen als bedoeld in artikel 31, eerste lid, eerste volzin, en artikel 34, eerste lid, aanhef en onder a, van de WWB. Voor zover appellante met wat zij in hoger beroep heeft aangevoerd heeft willen betogen dat de maandelijkse betalingen ten onrechte niet als vermogen zijn aangemerkt slagen die beroepsgronden niet. Appellante heeft immers haar daarop betrekking hebbende argumenten naar voren kunnen brengen in een bezwaarprocedure tegen het besluit waarvan zij herziening heeft verzocht, wat zij feitelijk ook heeft gedaan. Wat appellante in zoverre heeft aangevoerd kan daarom niet worden beschouwd als nieuw gebleken feiten of gewijzigde omstandigheden in de onder 4.2 bedoelde zin.
4.9.
Nu het college de maandelijkse betalingen, in overeenstemming met de onder 1.2 bedoelde uitspraak van 25 februari 2014, heeft aangemerkt als inkomen als bedoeld in
artikel 32, eerste lid, aanhef en onder a, van de WWB, leidt wat appellante heeft aangevoerd niet tot het oordeel dat het bestreden besluit evident onredelijk is.
4.10.
Uit 4.3 tot en met 4.9 volgt dat het college zich terecht op het standpunt heeft gesteld dat wat appellante heeft aangedragen geen nieuw gebleken feiten of veranderde omstandigheden zijn als bedoeld in artikel 4:6 van de Awb. De rechtbank heeft dan ook terecht geoordeeld dat het college het verzoek van appellante van 18 december 2014 met overeenkomstige toepassing van artikel 4:6 van de Awb heeft mogen afwijzen.
4.11.
Gelet op 4.10 slaagt het hoger beroep niet, zodat de aangevallen uitspraak moet worden bevestigd.
4.12.
Wat onder 4.11 is overwogen brengt mee dat voor een veroordeling tot vergoeding van schade in de vorm van wettelijke rente geen grond aanwezig is.
Redelijke termijn
5. De vraag of de redelijke termijn, bedoeld in artikel 6, eerste lid, van het EVRM is overschreden, moet worden beoordeeld aan de hand van de omstandigheden van het geval. Daarbij zijn van betekenis de ingewikkeldheid van de zaak, de wijze waarop de zaak door het bestuursorgaan en de rechter is behandeld, het processuele gedrag van de betrokkene gedurende de gehele rechtsgang en de aard van de maatregel en het daardoor getroffen belang van betrokkene.
5.1.
Voor de wijze van beoordeling van een verzoek om schadevergoeding wegens overschrijding van de redelijke termijn wordt verwezen naar de uitspraak van
26 januari 2009, ECLI:NL:CRVB:2009:BH1009, en het arrest van de Hoge Raad van
19 februari 2016, ECLI:NL:HR:2016:252. Hieruit volgt dat de redelijke termijn voor een procedure in drie instanties in beginsel niet is overschreden als die procedure in haar geheel niet langer dan vier jaar in beslag heeft genomen. De redelijke termijn vangt in beginsel aan op het moment waarop het bestuursorgaan het bezwaarschrift heeft ontvangen en eindigt op het moment waarop de Raad uitspraak heeft gedaan.
5.2.
Voor het voorliggende geval betekent dit het volgende. Vanaf de ontvangst van het bezwaarschrift door het college op 28 januari 2015 tot de uitspraak van de Raad zijn
drie jaar en ruim tien maanden verstreken. Appellante heeft voor het eerst in hoger beroep verzocht om een vergoeding van immateriële schade wegens overschrijding van de redelijke termijn. Zoals de Hoge Raad ook in zijn door appellante aangehaalde arrest van 12 december 2014, ECLI:NL:HR:2014:3562, heeft overwogen, heeft in een zodanig geval te gelden dat de vraag of die termijn is overschreden door de Raad moet worden beoordeeld naar de stand van het geding ten tijde van zijn uitspraak op het hoger beroep, waarbij de duur van de totale procedure tot dan toe in ogenschouw wordt genomen. Dit betekent dat de redelijke termijn van vier jaar niet is overschreden.
5.3.
Voor toewijzing van het verzoek om schadevergoeding wegens overschrijding van de redelijke termijn bestaat gelet op het voorgaande geen grond.
Slotoverweging
6. Voor een veroordeling in de proceskosten bestaat geen aanleiding.
BESLISSING
De Centrale Raad van Beroep
- bevestigt de aangevallen uitspraak;
- wijst het verzoek om veroordeling tot vergoeding van schade af.
Deze uitspraak is gedaan door F. Hoogendijk als voorzitter en M. Hillen en C. van Viegen als leden, in tegenwoordigheid van F.H.R.M. Robbers als griffier. De beslissing is uitgesproken in het openbaar op 13 november 2018.
(getekend) F. Hoogendijk
(getekend) F.H.R.M. Robbers