ECLI:NL:RBNNE:2024:224

Uitspraak

RECHTBANK NOORD-NEDERLAND

Zittingsplaats Groningen

Bestuursrecht

zaaknummer: LEE 23/2357

uitspraak van de meervoudige kamer van 29 januari 2024 in de zaak tussen

[eiseres] , uit [woonplaats 1] , eiseres

(gemachtigde: mr. M. Bou-Asrar),

het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Groningen

(gemachtigden: mr. E.F. Verhagen en I.M. van Dijk-Abeln).

Als derde-partij neemt aan de zaak deel: [naam A] , uit [woonplaats 2] , bewindvoerder

(gemachtigde: mr. M. Bou-Asrar).

Inleiding

1. In deze uitspraak beoordeelt de rechtbank het beroep van eiseres tegen de afwijzing van haar aanvraag om bijzondere bijstand op grond van de Participatiewet (PW) voor de kosten van bewindvoering.

1.1.

Het college heeft deze aanvraag met het besluit van 11 november 2022 afgewezen. Met het bestreden besluit van 17 april 2023 op het bezwaar van eiseres is het college bij de afwijzing van de aanvraag gebleven.

1.2.

Het college heeft op het beroep gereageerd met een verweerschrift.

1.3.

De rechtbank heeft het beroep op 12 januari 2024 op zitting behandeld. Hieraan hebben deelgenomen: eiseres, haar bewindvoerder, de gemachtigde van eiseres en de gemachtigden van het college.

Totstandkoming van het besluit

2. Eiseres ontvangt sinds [datum] een uitkering op grond van de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen en een toeslag op die uitkering. Zij staat met ingang van 28 februari 2019 ingeschreven in de gemeente Groningen.
2.1. Op 1 maart 2018 zijn de door het college vastgestelde Beleidsregels bijzondere bijstand en beschermingsbewind (Beleidsregels) van kracht geworden. Op basis van deze Beleidsregels verstrekt het college in beginsel geen bijzondere bijstand voor de kosten van bewindvoering. Het college biedt sinds die datum aan inwoners met een inkomen dat lager is dan 120% van de toepasselijke bijstandsnorm kosteloos bewindvoering aan via de Gemeentelijke Kredietbank (GKB).

2.2.

Op 8 oktober 2019 heeft de kantonrechter van de rechtbank Noord-Nederland eiseres onder bewind gesteld met ingang van 9 oktober 2019 en [naam A] , handelend onder de naam [A] , tot bewindvoerder benoemd.

2.3.

Eiseres heeft op 19 augustus 2022 een aanvraag ingediend om toekenning van bijzondere bijstand voor de kosten van bewindvoering vanaf februari 2022.

2.4.

In het besluit van 11 november 2022 heeft het college de aanvraag afgewezen omdat de kosten van bewindvoering in de situatie van eiseres niet noodzakelijk zijn. Het bewind van eiseres is ingesteld op 9 oktober 2019, na de inwerkingtreding van de Beleidsregels. Eiseres voldeed aan de voorwaarden van de Beleidsregels en had op 9 oktober 2019 gebruik kunnen maken van de (voor haar) kosteloze bewindvoering door de GKB. Niet is gebleken dat eiseres geen gebruik kon maken van de GKB als bewindvoerder.

2.5.

Het college is in het bestreden besluit bij de afwijzing van de aanvraag gebleven. Op het moment dat eiseres het verzoek om onder bewind te worden gesteld indiende bij de kantonrechter, golden de nieuwe beleidsregels voor de bijzondere bijstand voor de kosten van bewindvoering al. Door eiseres is niet aangetoond dat zij op het moment dat zij het verzoek om onderbewindstelling deed een inkomen had dat hoger was dan 120% van de bijstandsnorm. Het college gaat er daarom vanuit dat eiseres op dat moment een inkomen had dat lager was dan 120% van de bijstandsnorm, zodat bewindvoering door de GKB voor haar kosteloos was. Eiseres had niet eerder gebruik gemaakt van de dienstverlening van [A] , zodat op het moment dat het verzoek om onderbewindstelling werd gedaan, nog geen sprake was van een vertrouwensband. Eiseres had op dat moment aan de kantonrechter kunnen vragen om de GKB te benoemen als bewindvoerder. Zij had de kosten van bewindvoering dan niet hoeven maken. Dat de kantonrechter een andere bewindvoerder heeft benoemd dan de GKB maakt niet dat de kosten van bewindvoering noodzakelijk zijn.

Beoordeling door de rechtbank

3. De rechtbank beoordeelt of het college de aanvraag van eiseres om toekenning van bijzondere bijstand voor de kosten van bewindvoering terecht heeft afgewezen. Zij doet dat aan de hand van de beroepsgronden van eiseres.

4. De rechtbank komt tot het oordeel dat het beroep gegrond is. Hierna legt de rechtbank uit hoe zij tot dit oordeel komt en welke gevolgen dit oordeel heeft.
Omvang van het geschil

5. Niet in geschil is dat de dienstverlening door de GKB in de situatie van eiseres geen voorliggende voorziening vormt zoals bedoeld in artikel 15, eerste lid, eerste volzin, van de PW. Partijen verschillen uitsluitend van mening over de vraag of de kosten van bewindvoering aangemerkt kunnen worden als noodzakelijke kosten van het bestaan, zoals bedoeld in artikel 35, eerste lid, van de PW.

Noodzaak van de kosten6. Eiseres betoogt dat de kosten van bewindvoering noodzakelijk zijn en voortvloeien uit de bijzondere individuele omstandigheden, omdat de kantonrechter [A] tot bewindvoerder heeft benoemd. Eiseres verwijst hierbij naar een uitspraak van de Centrale Raad van Beroep (CRvB) van 9 november 2010.^[1]Voorts stelt eiseres, onder verwijzing naar de uitspraken van de CRvB van 12 april 2022,^[2]dat sprake is van een vertrouwensband met [A] en dat niet van haar gevraagd mag worden om over te stappen naar de GKB als bewindvoerder.

6.1.

In artikel 35, eerste lid, van de PW is, voor zover hier van belang, bepaald dat recht bestaat op bijzondere bijstand voor zover de aanvrager niet beschikt over de middelen om te voorzien in de uit bijzondere omstandigheden voortvloeiende noodzakelijke kosten van het bestaan, en deze kosten naar het oordeel van het college niet kunnen worden voldaan uit het vermogen en het inkomen van de aanvrager, voor zover dit meer bedraagt dan de bijstandsnorm. De aanvrager moet aannemelijk maken dat wordt voldaan aan de voorwaarden voor toekenning van de bijzondere bijstand.

6.2.

Het college stelt zich op het standpunt dat de kosten van bewindvoering in de situatie van eiseres weliswaar uit bijzondere omstandigheden voortvloeien (te weten: de onderbewindstelling), maar dat deze niet noodzakelijk zijn zoals bedoeld in artikel 35, eerste lid, van de PW, omdat eiseres de kosten had kunnen voorkomen. Deze stelling faalt.

6.3.

Uit artikel 1:435, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek volgt dat het de kantonrechter is die in het kader van zijn bevoegdheid tot onderbewindstelling de noodzaak tot onderbewindstelling beoordeelt en vaststelt, en daarbij een afweging maakt van de individuele omstandigheden van de belanghebbende. Het voorgaande volgt ook uit vaste jurisprudentie van de CRvB.^[3]Eveneens is het de kantonrechter die beoordeelt welke bewindvoerder het meest geschikt is in het individuele geval en die de beloning van de bewindvoerder vaststelt. De kantonrechter neemt daarbij de uitdrukkelijke voorkeur van de betrokkene en de geschiktheid en de bereidheid van de bewindvoerder om die taak uit te voeren in aanmerking.

6.4.

Naar het oordeel van de rechtbank was het college in het kader van de toepassing van de PW ten aanzien van eiseres aan de onder 2.2. vermelde beschikking van de kantonrechter gebonden, en diende de noodzaak van de kosten van onderbewindstelling voor het college uitgangspunt te zijn. De uitoefening door het college van de aan hem op grond van de PW toekomende bevoegdheden - in dit geval de beoordeling van de aanvraag om toekenning van bijzondere bijstand op basis van artikel 35 van de PW - mag er niet toe leiden dat de effectieve werking van een besluit of beschikking van een andere, ter zake relevante en bevoegde instantie - in dit geval de kantonrechter - wordt beperkt of doorkruist. Dat betekent dat, nu de beschikking van de kantonrechter is gegeven, het college niet opnieuw de noodzaak van het bewind en de benoemde bewindvoerder in het kader van toetsing aan artikel 35 van de PW mag vaststellen, of aan de noodzakelijkheid van die kosten nadere voorwaarden mag verbinden. Het college dient naar het oordeel van de rechtbank uit te gaan van de door de kantonrechter reeds beoordeelde noodzakelijkheid van (de kosten van) het bewind door de benoemde bewindvoerder en moet dat oordeel ten volle respecteren.

6.5.

De stelling van het college, dat eiseres op het moment van onderbewindstelling haar voorkeur voor de GKB in plaats van voor [A] kenbaar had kunnen maken bij de kantonrechter, leidt niet tot een ander oordeel. Nog daargelaten het feit dat eiseres op het moment van onderbewindstelling geen aanspraak maakte op algemene (of bijzondere) bijstand, betoogt eiseres naar het oordeel van de rechtbank terecht dat zij op dat moment juist een voorkeur had voor [A] als bewindvoerder. Zoals de rechtbank onder 6.3. en 6.4. reeds heeft overwogen is het de kantonrechter die moet beoordelen welke bewindvoerder in het individuele geval het meest geschikt is. Hij moet daarbij de uitdrukkelijke voorkeur van de belanghebbende betrekken. Het college dient het oordeel van de kantonrechter daarom onverkort als uitgangspunt te nemen.

Het per 1 maart 2018 gewijzigde beleid van het college, dat er vanuit gaat dat de kosten niet noodzakelijk zijn omdat een belanghebbende op het moment van onderbewindstelling voor de GKB als bewindvoerder kan kiezen, is naar het oordeel van de rechtbank hiermee dan ook in strijd. Het beleid vertroebelt de door de kantonrechter te maken afweging bij de uitoefening van zijn bevoegdheid een bewindvoerder te benoemen. Het moment van het aanvragen van bijzondere bijstand is bepalend voor de bepaling of er een vertrouwensband bestaat. Indien die vertrouwensband al geruime tijd bestaat voordat een aanvraag wordt gedaan, is dat een gegeven waar het college vanuit dient te gaan.

Daarenboven is het beleid eveneens in strijd met de keuzevrijheid van de belanghebbende. Want hoewel het beleid de ruimte laat aan de belanghebbende om een voorkeur voor een bewindvoerder kenbaar te maken bij de kantonrechter, wordt de keuzevrijheid feitelijk door het college beperkt. Elke aan de kantonrechter kenbaar gemaakte voorkeur, anders dan voor de door het college aangeboden bewindvoerder, zal immers leiden tot een (toekomstige) afwijzing van de aanvraag om toekenning van bijzondere bijstand voor de kosten van bewindvoering. De rechtbank is op grond van het voorgaande dan ook van oordeel dat het college de kosten van bewindvoering door de benoemde bewindvoerder ten onrechte als niet noodzakelijk heeft aangemerkt.

Overige beroepsgronden

7. Gelet op het oordeel van de rechtbank dat het college ten onrechte in de situatie van eiseres de kosten van bewindvoering niet noodzakelijk heeft geacht en dat alleen daarom al het beroep van eiseres gegrond is, behoeven de overige beroepsgronden geen bespreking.

Conclusie en gevolgen

8. Het beroep is gegrond. De rechtbank vernietigt daarom het bestreden besluit.

8.1.

Behoudens het geschil over de noodzaak van de kosten, is - zo blijkt uit het
dossier - door het college het standpunt ingenomen dat door eiseres aan de voorwaarden uit de Beleidsregels wordt voldaan. Om die reden neemt de rechtbank met toepassing van artikel 8:72, derde lid, aanhef en onder b, van de Algemene wet bestuursrecht zelf een beslissing en bepaalt dat eiseres in aanmerking komt voor bijzondere bijstand voor de kosten van bewindvoering met ingang van 1 februari 2022.

8.2.

Omdat het beroep gegrond is moet het college het griffierecht tot een bedrag van
€ 50,- aan eiseres vergoeden en krijgt eiseres ook een vergoeding van haar proceskosten.

Het college moet deze vergoeding betalen. Deze vergoeding bedraagt € 1.750,- omdat de gemachtigde van eiseres een beroepschrift heeft ingediend en aan de zitting heeft deelgenomen. Verder zijn er geen kosten gemaakt die vergoed kunnen worden.

8.3.

Omdat het bestreden besluit wordt vernietigd zal de rechtbank op basis van het verzoek van eiseres het college eveneens veroordelen tot vergoeding van de door eiseres gemaakte kosten van bezwaar. De rechtbank stelt deze vergoeding vast op € 1.248,- (1 punt voor het indienen van het bezwaarschrift en 1 punt voor het bijwonen van de hoorzitting, met een waarde van € 624,- per punt en wegingsfactor 1 voor het gewicht van de zaak: gemiddeld).

Beslissing

De rechtbank:

- verklaart het beroep gegrond;

- vernietigt het bestreden besluit van 17 april 2023;

- herroept het besluit van 11 november 2022;

- bepaalt dat aan eiseres bijzondere bijstand wordt toegekend voor de kosten van
bewindvoering met ingang van 1 februari 2022 en bepaalt dat deze uitspraak in de plaats
komt van het vernietigde besluit van 17 april 2023;

- bepaalt dat het college het griffierecht van € 50,- aan eiseres moet vergoeden;

- veroordeelt het college tot betaling van € 2.998,- aan proceskosten aan eiseres.

Deze uitspraak is gedaan door mr. A.G.D. Overmars, voorzitter, en mr. T.F. Bruinenberg en mr. J.L. Boxum, leden, in aanwezigheid van mr. E.A. Ruiter, griffier. De uitspraak is uitgesproken in het openbaar op 29 januari 2024.

griffier

voorzitter

Een afschrift van deze uitspraak is verzonden aan partijen op:

Informatie over hoger beroep

Een partij die het niet eens is met deze uitspraak, kan een hogerberoepschrift sturen naar de Centrale Raad van Beroep waarin wordt uitgelegd waarom deze partij het niet eens is met deze uitspraak. Het hogerberoepschrift moet worden ingediend binnen zes weken na de dag waarop deze uitspraak is verzonden. Kan de indiener de behandeling van het hoger beroep niet afwachten, omdat de zaak spoed heeft, dan kan de indiener de voorzieningenrechter van de Centrale Raad van Beroep vragen om een voorlopige voorziening (een tijdelijke maatregel) te treffen.