Uitspraak
HOGE RAAD DER NEDERLANDEN
CIVIELE KAMER
Nummer24/00339
Datum19 april 2024
BESCHIKKING
In de zaak van
[betrokkene] ,
wonende te [woonplaats] ,
VERZOEKSTER tot cassatie,
hierna: betrokkene,
advocaat: G.E.M. Later,
tegen
DE OFFICIER VAN JUSTITIE IN HET ARRONDISSEMENT OOST-NEDERLAND,
VERWEERDER in cassatie,
hierna: de officier van justitie,
niet verschenen.
1.Procesverloop
Voor het verloop van het geding in feitelijke instantie verwijst de Hoge Raad naar de beschikking in de zaak C/05/426392/ FA RK 23-3326 van de rechtbank Gelderland, mondeling uitgesproken op 2 november 2023, schriftelijk vastgesteld op 17 november 2023.
Betrokkene heeft tegen de beschikking van de rechtbank beroep in cassatie ingesteld.
De officier van justitie heeft geen verweerschrift ingediend.
De conclusie van de Advocaat-Generaal M.L.C.C. Lückers strekt tot vernietiging van de beschikking van de rechtbank Gelderland van 2 november 2023 en tot terugwijzing.
2.Uitgangspunten en feiten
2.1
In deze procedure heeft de officier van justitie verzocht een zorgmachtiging ten aanzien van betrokkene te verlenen voor de duur van zes maanden, onder meer voor het toedienen van medicatie.
2.2
Bij de mondelinge behandeling van het verzoek heeft de advocaat van betrokkene blijkens het van de behandeling opgemaakte proces-verbaal het volgende aangevoerd:
“Betrokkene is niet tegen behandeling, maar tegen de medicatie die zij krijgt. Zij voelt zich nu een levende plant. Zij ervaart alleen maar dat het slechter gaat en niet beter, vooral lichamelijk. Ik zie geen beoordeling van de bekwaamheid van betrokkene in de medische verklaring.
(…)
Er is geen beoordeling van de onafhankelijk psychiater ten aanzien van de wilsbekwaamheid van de medicatie. Wilsbekwaam verzet tegen de medicatie moet worden gehonoreerd. Er is geen sprake van levensgevaar of ernstig gevaar voor anderen. Ik verzoek u daarom het verzoek af te wijzen dan wel aan te houden. (…)”
2.3
De rechtbank heeft de verzochte zorgmachtiging verleend, onder meer voor het toedienen van medicatie. Over de noodzaak van medicatie heeft de rechtbank overwogen:
“2.5. (…) Ondanks dat betrokkene erkent dat zij niet voor zichzelf kan zorgen staat zij, door het ontbreken van ziekte-inzicht, niet achter de voor haar noodzakelijke behandeling middels medicatie. Het is de rechtbank voldoende gebleken dat medicatie een essentieel onderdeel is van de behandeling. Door de artsen wordt namelijk gezien dat de medicatie direct effect heeft. Betrokkene lijkt beter in contact en is herstellende van de psychotische ontregeling. Daarbij is gebleken dat betrokkene wegens het verminderde ziekte-inzicht ter zake onbekwaam is voor wat betreft de medicatie inname. Zij ziet niet de positieve effecten van de medicatie. Om die reden is verplichte zorg nodig.
(…)
2.8. (…)
Betrokkene heeft geen inzicht in de gevolgen van het weigeren van de medicatie. Verplichte zorg is daarom noodzakelijk.”
3.Beoordeling van het middel
3.1
Onderdeel I van het middel richt zich onder 1.1 tegen de verwerping van het beroep op wilsbekwaam verzet van betrokkene ter zake van het toedienen van medicatie en klaagt onder meer dat de rechtbank ten onrechte is voorbijgegaan aan het betoog dat geen onafhankelijke beoordeling van de wilsbekwaamheid van betrokkene heeft plaatsgevonden, zodat het verzoek moet worden afgewezen, dan wel aangehouden.
Onderdeel II klaagt dat de vaststelling van de rechtbank in rov. 2.2 van haar beschikking dat een ernstig verstoorde ontwikkeling bestaat of dreigt “voor betrokkene of een ander” onjuist is, althans zonder nadere motivering onbegrijpelijk. Dat een ernstig verstoorde ontwikkeling bestaat of dreigt voor een ander is niet vastgesteld in de medische verklaring, noch in het zorgplan, aldus de klacht.
3.2
Art. 2:1 lid 6 Wvggz bepaalt dat de wensen en voorkeuren van de betrokkene ten aanzien
van de verplichte zorg worden gehonoreerd, tenzij:
- a. de betrokkene niet tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake in staat is, of
- b. acuut levensgevaar voor de betrokkene dreigt dan wel er een aanzienlijk risico voor een ander is op levensgevaar, ernstig lichamelijk letsel, ernstige psychische, materiële, immateriële of financiële schade, ernstige verwaarlozing of maatschappelijke teloorgang, of om ernstig in zijn ontwikkeling te worden geschaad, dan wel de algemene veiligheid van personen of goederen in gevaar is.
3.3
Indien de betrokkene tijdens de procedure tot het verlenen van een zorgmachtiging een voldoende toegelicht bezwaar maakt tegen de voorgestelde verplichte zorg en de situaties als bedoeld in art. 2:1 lid 6, onder b, Wvggz zich niet voordoen, dient de rechter te beoordelen of de betrokkene wilsbekwaam is. Hiertoe dient, indien daarover in de medische verklaring niet is gerapporteerd, een verklaring te worden gevraagd van een onafhankelijk arts of klinisch psycholoog waaruit blijkt of de betrokkene tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake in staat is. Zo nodig dient de procedure daartoe te worden aangehouden. [1]
3.4
Voor zover de rechtbank zou hebben geoordeeld dat het beroep van betrokkene op wilsbekwaam verzet geen beoordeling behoeft omdat er een aanzienlijk risico is op ernstig nadeel voor een ander als bedoeld in art. 2:1 lid 6, onder b, Wvggz, klaagt onderdeel II terecht dat dit oordeel zonder nadere motivering onbegrijpelijk is. De vaststelling, in rov. 2.2 van de bestreden beschikking, dat een ernstig verstoorde ontwikkeling bestaat of dreigt voor betrokkene of een ander, is klaarblijkelijk ontleend aan het verzoek van de officier van justitie. In dat verzoek is evenwel niet toegelicht waarom bedoeld nadeel ook een ander dan betrokkene zou betreffen. Dat valt ook niet af te leiden uit de onderliggende stukken: in de medische verklaring en het zorgplan is het bestaan of de dreiging van een ernstig verstoorde ontwikkeling slechts vermeld en toegelicht ten aanzien van betrokkene zelf.
3.5
Indien de rechtbank ervan is uitgegaan dat zich geen situatie als bedoeld in art. 2:1 lid 6, onder b, Wvggz voordeed, diende zij te beoordelen of betrokkene ten aanzien van de noodzaak van medicatie in staat was tot een redelijke waardering van haar belangen ter zake. Gelet op hetgeen hiervoor in 3.3 is overwogen, had de rechtbank in dat kader moeten ingaan op het betoog van de advocaat van betrokkene dat in de medische verklaring niet over de wilsbekwaamheid van betrokkene is gerapporteerd, zodat op dit punt een onafhankelijke beoordeling ontbreekt. Bij die lezing slaagt de hiervoor in 3.1 vermelde klacht van onderdeel I.
3.6
Onderdeel 1.2 behoeft gelet op het voorgaande geen behandeling.
4.Beslissing
De Hoge Raad:
- vernietigt de beschikking van de rechtbank Gelderland van 2 november 2023;
- wijst het geding terug naar die rechtbank ter verdere behandeling en beslissing.
Deze beschikking is gegeven door de raadsheren T.H. Tanja-van den Broek, als voorzitter, C.E. du Perron en H.M. Wattendorff, en in het openbaar uitgesproken door de raadsheer F.J.P. Lock op
19 april 2024.
19 april 2024.