ECLI:NL:CRVB:2016:4187

Uitspraak

13/354 WAO

Datum uitspraak: 28 oktober 2016

Centrale Raad van Beroep

Meervoudige kamer

Uitspraak op het hoger beroep tegen de uitspraak van de rechtbank Zeeland-West-Brabant van 10 januari 2013, 12/1486 (aangevallen uitspraak)

Partijen:

[Appellante] , gevestigd te [vestigingsplaats] (appellante)

de Raad van bestuur van het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen (Uwv)

PROCESVERLOOP

Namens appellante heeft mr. B. van Bekkum hoger beroep ingesteld.

Het Uwv heeft een verweerschrift ingediend.

Het onderzoek ter zitting heeft gevoegd met de zaken 12/4840 WAO en 12/5035 WAO plaatsgehad op 7 november 2014. Namens appellante zijn verschenen mr. Van Bekkum en mr. D. Loen. Het Uwv heeft zich laten vertegenwoordigen door P.R.H. Min. Na de behandeling ter zitting zijn de zaken gesplitst. In de zaken 12/4840 WAO en 12/5035 WAO is op 19 juni 2015 uitspraak gedaan (ECLI:NL:CRVB:2015:2207).

Na de zitting is het onderzoek in deze zaak heropend.

Partijen hebben vervolgens bij brieven van 21 en 26 september 2016 toestemming gegeven voor afdoening van de zaak zonder nadere zitting.

OVERWEGINGEN

1.1.Het Uwv heeft bij diverse besluiten voor de jaren 2003 tot en met 2005 de gedifferentieerde WAO-premie voor appellante vastgesteld. De vaststelling van de gedifferentieerde premie is voor die jaren steeds berekend op basis van de WAO-uitkeringen die het Uvw in respectievelijk de jaren 2001 tot en met 2003 aan (ex-)werknemers van appellante heeft betaald. In die besluiten is ook steeds het totaal bedrag van de in die jaren betaalde uitkeringen vermeld. Appellante heeft geen rechtsmiddelen aangewend tegen deze besluiten.

1.2.

In juni 2005 hebben het Uwv en appellante, vertegenwoordigd door [naam B.V.] , een convenant afgesloten waarbij is afgesproken dat het Uwv zogenoemde WAO-instroomlijsten zal verstrekken aan de gemachtigde, opdat laatstgenoemde kan beoordelen of de gedifferentieerde WAO-premie van zijn cliënten in het verleden juist is vastgesteld. Het Uwv heeft vervolgens de WAO-instroomlijsten met betrekking tot (ex-)werknemers van appellante verstrekt.

1.3.

Op 18 december 2008 is namens appellante verzocht om herberekening van de gedifferentieerde WAO-premie over de jaren 2003 tot en met 2005. Tevens is verzocht om vergoeding van wettelijke rente over de te restitueren premie.

1.4.

Het Uwv heeft bij besluiten van 22 mei 2009 (premiejaar 2003) en 28 augustus 2009 (premiejaren 2004 en 2005) de door appellante verschuldigde gedifferentieerde WAO-premie over de jaren 2003 tot en met 2005 nader vastgesteld. Dit heeft geleid tot de restitutie van een premiebedrag van in totaal € 25.580,79 (premiejaar 2003: € 1.824,98; premiejaar 2004:

€ 8.264,44; premiejaar 2005: € 15.491,37).

1.5.

Bij besluit van 31 oktober 2011 heeft het Uwv over de gerestitueerde WAO-premie wettelijke rente toegekend aan appellante over het tijdvak van 18 december 2008 tot
22 mei 2009 (premiejaar 2003), respectievelijk 28 augustus 2009 (premiejaren 2004 en 2005), zijnde de dagen waarop de restitutiebedragen zijn betaald. Daarbij heeft het Uwv overwogen dat bij de beoordeling of er een verplichting bestaat tot het vergoeden van wettelijke rente wordt getoetst of sprake is van een onrechtmatig besluit, of er sprake is van causaal verband en of er maatregelen zijn genomen om de schade te beperken. Het Uwv is van oordeel dat appellante geen maatregelen heeft genomen om de schade te beperken, nu appellante geen rechtsmiddelen heeft aangewend tegen de besluiten waarbij de gedifferentieerde

WAO-premie is vastgesteld en appellante eerst op 18 december 2008 alle relevante gegevens heeft aangedragen om te kunnen beslissen op het verzoek om herziening.

1.6.

Vervolgens hebben het Uwv en de gemachtigde van appellante een overeenkomst gesloten waarbij is afgesproken dat voor appellante en een andere werkgever proefprocedures gevoerd zullen worden. In die procedures wordt de vraag aan rechtbanken en de Raad voorgelegd of het Uwv terecht de verzoeken – van een groot aantal op een bijlage bij de overeenkomst vermelde werkgevers – om vergoeding van wettelijke rente vanaf 1 juli van het premiejaar waarover premie wordt gerestitueerd heeft afgewezen en de vergoeding terecht heeft beperkt tot het moment waarop een volledig gemotiveerd verzoek is ingediend.

1.7.

Bij beslissing op bezwaar van 27 februari 2012 (bestreden besluit) heeft het Uwv het bezwaar van appellante tegen het besluit van 31 oktober 2011 ongegrond verklaard. Daarbij is onder meer overwogen dat gedurende de periode eind 2006 tot eind 2008 over premierestituties na een daartoe strekkend verzoek samengestelde rente is vergoed per 1 juli van het betreffende premiejaar, maar dat deze handelwijze eind 2008 is gestopt nadat was geconstateerd dat die handelwijze niet overeenstemde met de gangbare werkwijze van het Uwv.

2.1.

De rechtbank heeft onder verwijzing naar rechtspraak van de Raad overwogen dat bij toetsing van een zelfstandig schadebesluit zoveel mogelijk aansluiting moet worden gezocht bij het civielrechtelijk schadevergoedingsrecht. Omdat de onrechtmatigheid, causaliteit en de toerekenbaarheid niet in geschil zijn, heeft de rechtbank zich beperkt tot de schadebeperkingsplicht als bedoeld in artikel 6:101 van het Burgerlijk Wetboek (BW). De rechtbank heeft geoordeeld dat appellante niet heeft voldaan aan de verplichting de schade zoveel mogelijk te beperken, door geen rechtsmiddelen aan te wenden tegen de besluiten tot vaststelling van de gedifferentieerde WAO-premie. Het Uvw heeft volgens de rechtbank daarom terecht eerst met ingang van 18 december 2008 wettelijke rente vergoed.

2.2.

Wat betreft het beroep op het gelijkheidsbeginsel heeft de rechtbank overwogen dat op het moment waarop appellante het herzieningsverzoek in 2008 indiende en vroeg om vergoeding van wettelijke rente, sprake was van een gangbare praktijk waarbij – als een herzieningsverzoek gegrond werd verklaard – steeds de wettelijke rente werd vergoed over de daaruit voortvloeiende premierestitutie vanaf 1 juli van het betreffende premiejaar tot en met de dag van de premierestitutie. De rechtbank heeft overwogen dat het het Uwv ook vrij staat om, wanneer hij op een gegeven moment tot de conclusie komt dat een onjuiste handelwijze wordt toegepast bij het toekennen van wettelijke rente over de terug te betalen premie, maatregelen te nemen om te zorgen dat het voorgestane beleid op een consistente wijze wordt uitgevoerd. Daarbij dient het Uwv wel de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, waaronder het gelijkheidsbeginsel, in acht te nemen. In deze zaak is het verzoek om herziening van de premiebesluiten ingediend in de periode dat het Uwv de genoemde maatregelen voor consistente beleidsuitoefening heeft genomen, immers op
18 december 2008. Gelet hierop is de rechtbank van oordeel dat in dit geval geen sprake is van een gelijk geval ten opzichte van zaken waarin de herzieningsverzoeken eerder zijn gedaan, zodat het beroep van appellante op het gelijkheidsbeginsel niet slaagt. De rechtbank heeft daarom het beroep ongegrond verklaard.

3. Appellante heeft in hoger beroep aangevoerd dat de rechtbank ten onrechte ten opzichte van haar het begrip schadebeperkingsplicht en eigen schuld heeft gehanteerd met betrekking tot de beoordeling van de aanspraak op een volledige vergoeding van wettelijke rente. Daarbij is aangevoerd dat de uitspraak van de Raad van 15 december 2005 (ECLI:NL:CRVB:2005:AU8983) betrekking heeft op een situatie waarin een betrokkene cruciale gegevens heeft verstrekt die tot een onjuist besluit hebben geleid. Een zodanige situatie is in dit geval niet aan de orde volgens appellante. Verder is een beroep gedaan op de LISV Mededeling M.99.18, waaruit zou volgen dat wettelijke rente vergoed dient te worden, en op het per 1 juli 2009 ingevoerde artikel 4:102 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb), welk artikel door appellante wordt gezien als een bevestiging van haar standpunt. Ten slotte heeft appellante met een beroep op het gelijkheidsbeginsel bepleit dat ook zij aanspraak maakt een volledige vergoeding van wettelijke rente vanaf 1 juli van de betreffende premiejaar tot en met de dag van de premierestitutie.

4. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

4.1.

Tussen partijen is in geschil of de rechtbank terecht heeft geoordeeld dat het Uwv eerst vanaf 18 december 2008 wettelijke rente is verschuldigd aan appellante en dus niet over de gehele periode tussen de betaling en de terugbetaling van het te veel betaalde bedrag van

€ 25.580,79.

4.2.

Met de rechtbank wordt geoordeeld dat het gelijkheidsbeginsel er niet toe noopt dat het Uwv tot vergoeding van wettelijke rente vanaf 1 juli van het betreffende premiejaar dient over te gaan. Daartoe wordt het volgende overwogen. Het Uwv heeft bij wijze van verweer, zoals nader toegelicht ter zitting van de Raad, als zijn standpunt naar voren gebracht dat in de periode van eind 2006 tot eind 2008 geen sprake is geweest van een gangbare praktijk binnen het Uwv met betrekking tot het toekennen van wettelijke rente over te restitueren bedragen als door de rechtbank aangenomen. Uitsluitend binnen één sectie van de werkgeversafdeling van het Uwv, waar toentertijd in een afbouwsituatie vier medewerkers werkzaam waren, is gedurende voornoemde periode aan 69 werkgevers een volledige vergoeding van wettelijke rente toegekend. Toen deze onjuiste werkwijze eind 2008 werd vastgesteld, is die direct stopgezet. Het Uwv is van mening dat hij niet verplicht kan worden deze onjuiste handelwijze ook toe te passen op appellante en de meer dan 350 werkgevers die belang hebben bij de proefprocedures. De Raad heeft geen aanleiding gevonden te twijfelen aan de juistheid van dit standpunt van het Uwv. Gelet ook op het feit dat niet is komen vast te staan dat in meer dan een relatief beperkt aantal gevallen wettelijke rente is vergoed vanaf 1 juli van het premiejaar is er geen grond voor het oordeel dat het Uwv gehouden is op grond van het gelijkheidsbeginsel deze onjuiste gedragslijn van genoemde afdeling ten gunste van appellante te continueren. In dit verband verwijst de Raad naar zijn vaste rechtspraak op dit punt (uitspraken van 3 augustus 2006, ECLI:NL:CRVB:2006:AY6562, van
5 september 2006, ECLI:NL:CRVB:2006:AY7543 en van 2 augustus 2007, ECLI:NL:CRVB:2007:BB1132).

4.4.

Voorts is tussen partijen in geschil of de rechtbank terecht heeft geoordeeld dat appellante niet heeft voldaan aan de verplichting de schade zoveel mogelijk te beperken, door geen rechtsmiddelen aan te wenden tegen de besluiten tot vaststelling van de gedifferentieerde WAO-premie en dat het Uwv daarom terecht eerst met ingang van 18 december 2008 wettelijke rente heeft vergoed.

4.5.

Wat betreft dit geschilpunt wordt voorop gesteld dat in artikel 4:102 van de Awb vanaf
1 juli 2009 het volgende is bepaald:

“1. Indien een betaling aan het bestuursorgaan is geschied op grond van een beschikking die in bezwaar of in beroep is gewijzigd of vernietigd, is het bestuursorgaan over de termijn tussen de betaling en de terugbetaling wettelijke rente verschuldigd over het te veel betaalde bedrag.

2. Indien een afwijzende beschikking tot betaling door het bestuursorgaan als gevolg van bezwaar of beroep wordt vervangen door een beschikking tot betaling, is het bestuursorgaan wettelijke rente verschuldigd vanaf het tijdstip waarop het in verzuim zou zijn geweest indien de beschikking op de laatste dag van de daarvoor gestelde termijn zou zijn gegeven.

3. Wettelijke rente is niet verschuldigd voor zover de belanghebbende onjuiste of onvolledige gegevens heeft verstrekt, dan wel aan de belanghebbende is toe te rekenen dat onjuiste of onvolledige gegevens zijn verstrekt.

4. Dit artikel is van overeenkomstige toepassing indien het bestuursorgaan de beschikking tot betaling met terugwerkende kracht wijzigt of intrekt.”

Voorts is in artikel III, eerste lid, van de Wet van 25 juni 2009 tot aanvulling van de Awb (Stb. 2009, 264) bepaald dat op een verplichting tot betaling van een geldsom aan of door een bestuursorgaan die is vastgesteld of ontstaan voor het tijdstip van inwerkingtreding van deze wet, het recht zoals dat gold voor dat tijdstip van toepassing is.

4.6.

Nu het Uwv bij besluit van 22 mei 2009 (over het jaar 2003) en twee afzonderlijke besluiten van 28 augustus 2009 (over de jaren 2004 en 2005) de eerder in 2002, 2003 en 2004 vastgestelde premienota’s heeft herzien en nader vastgesteld op lagere bedragen moet geconcludeerd worden dat uit deze besluiten voor het Uwv een betalingsverplichting jegens appellante voortvloeit. De betalingsverplichting betreffende het premiejaar 2003 (besluit van 22 mei 2009) is vóór het tijdstip van inwerkingtreding van de hiervoor genoemde Wet van

25 juni 2009 vastgesteld. De betalingsverplichtingen betreffende de premiejaren 2004 en 2005 (besluiten van 28 augustus 2009 dateren van na dat tijdstip. Dit betekent dat de aanspraak op wettelijke rente deels moet worden beoordeeld op grond van het voor 1 juli 2009 geldende recht (hierna onder 4.7.1 - 4.7.3.) en deels met toepassing van artikel 4:102 van de Awb (hierna onder 4.8.1 - 4.8.2).

Oud recht

4.7.1.

Bij de toetsing van zelfstandige schadebesluiten als de onderhavige moet aansluiting worden gezocht bij het civielrechtelijk schadevergoedingsrecht. Tussen partijen is niet in geschil dat appellante als gevolg van de onjuist gebleken premiebesluiten van het Uwv schade heeft geleden. Dat betekent dat op het Uwv in beginsel de verplichting rust om de schade die het gevolg is van de onjuiste besluiten te vergoeden op de voet van de artikelen 6:119 en 6:120 van het BW. Volgens artikel 6:119 van het BW bestaat de schadevergoeding, verschuldigd wegens vertraging in de voldoening van een geldsom, in de wettelijke rente van die som over de tijd dat de schuldenaar met de voldoening daarvan in verzuim is geweest. Deze fixatie van de omvang van de schade doet er niet aan af dat op grond van artikel 6:101 van het BW tevens een beoordeling moet plaatsvinden van de vraag of de hoogte van de schade mede aan appellante dient te worden toegerekend en of de billijkheid, gelet op de omstandigheden van het geval, eist dat de vergoedingsplicht van het Uwv geheel of gedeeltelijk dient te vervallen.

4.7.2.

Vaststaat dat het Uwv voor het premiejaar 2003 een besluit heeft genomen over de gedifferentieerde WAO-premie, dat appellante geen rechtsmiddelen heeft aangewend tegen dat besluit en dat appellante de op basis van dat besluit vastgestelde premies heeft voldaan aan het Uwv. Eerst op 18 december 2008 heeft appellante gegevens aangedragen die aanleiding gaven tot twijfel aan de juistheid van de vastgestelde gedifferentieerde WAO-premie en heeft zij verzocht om herziening van het eerder genomen premiebesluit over 2003. Gelet op deze omstandigheden moet geconcludeerd worden dat de hoogte van de schade in ieder geval mede aan appellante moet worden toegerekend. Aan appellante kan verweten worden dat geen gebruik is gemaakt van het tegen dit premiebesluit openstaande rechtsmiddel van bezwaar, dat speciaal is gegeven om onjuiste besluiten te redresseren. Een tijdige gebruikmaking van dit rechtsmiddel had van appellante verwacht mogen worden. Voor toekenning van wettelijke rente per 1 juli van het betreffende premiejaar wordt dan ook geen aanleiding gezien.

4.7.3.

Niet gezegd kan worden dat de hoogte van de schade vanaf de ontvangst van het met concrete gegevens onderbouwde verzoek om herziening van 18 december 2008 door het Uwv, nog geheel aan appellante is toe te toe te rekenen. Na ontvangst van die gegevens kon het voor het Uwv duidelijk zijn dat het premiebesluit over 2003 in ieder geval mogelijk gedeeltelijk niet geheel juist was. Een vergoeding van de wettelijke rente per
18 december 2008 wordt, gelet op alle relevante omstandigheden, billijk geacht. Dat betekent dat het Uwv terecht ingaande 18 december 2008 wettelijke rente heeft vergoed over het bedrag van € 1.824,98 (het in het besluit van 22 mei 2009 vastgestelde correctiebedrag over het premiejaar 2003).

Nieuw recht

4.8.1.

Met de invoering van Afdeling 4.4.2 van de Awb heeft de wetgever specifiek voor de vaststelling van schadevergoeding die is verschuldigd wegens vertraging in de voldoening van een geldsom een eigenstandige regeling in de Awb opgenomen, waarbij in artikel 4:102 van de Awb een regeling is gegeven voor de situatie dat een betalingsverplichting ontstaat van een bestuursorgaan jegens een belanghebbende als gevolg van een wijziging of een vernietiging van een beschikking.

4.8.2.

Over de betekenis van het vierde lid van artikel 4:102 van de Awb is in de memorie van toelichting onder meer het volgende vermeld:

“Het vierde lid ziet op de situatie dat het bestuursorgaan, nadat een besluit waarbij een betalingsverplichting is vastgesteld formele rechtskracht heeft gekregen, met terugwerkende kracht deze betalingsverplichting in het voordeel van de burger wijzigt of intrekt. Ook zulke ambtshalve correcties kunnen leiden tot een teruggaaf van het door de burger te veel betaalde bedrag of door een nabetaling aan de burger. Op grond van het vierde lid moet het bestuursorgaan ook in die gevallen in beginsel wettelijke rente vergoeden. De termijn waarover die rente verschuldigd is, moet met behulp van het eerste en tweede lid van dit artikel worden bepaald.

Wettelijke rente is volgens het derde lid echter niet verschuldigd voor zover het wijzigen van de betalingsverplichting wordt veroorzaakt door het feit dat de burger onjuiste of onvolledige gegevens heeft verstrekt, dan wel aan hem is toe te rekenen dat onjuiste of onvolledige gegevens zijn verstrekt, waardoor de beschikking waarbij de betalingsverplichting is vastgesteld onjuist was. Het risico van een onjuiste aanvraag of van onjuiste gegevensverschaffing is daarmee voor rekening van de belanghebbende.”

Uit de tekst van en toelichting bij artikel 4:102, vierde lid, van de Awb vloeit voort dat op grond van dit artikellid een verplichting bestaat tot het vergoeden van wettelijke rente indien besloten wordt tot wijziging of intrekking van een beschikking tot betaling met terugwerkende kracht. Deze verplichting heeft betrekking op het gehele tijdvak tussen de betaling en de terugbetaling van het – achteraf bezien – onverschuldigd betaalde bedrag. Een verplichting tot betaling van wettelijke rente bestaat op grond van het derde lid van artikel 4:102 van de Awb alleen niet in gevallen waarin een betrokkene onjuiste en/of onvolledige gegevens heeft verstrekt en als gevolg daarvan een bestuursorgaan een besluit heeft genomen dat later gewijzigd of ingetrokken moet worden als de juiste gegevens bekend zijn geworden. Een zodanige situatie is in dit geval gesteld noch gebleken. Dit betekent dat het Uwv op grond van artikel 4:102 van de Awb verplicht is tot vergoeding van wettelijke rente aan appellante.

4.9.

Wat hiervoor onder 4.1 tot en met 4.8.2 is overwogen leidt tot de slotsom dat het hoger beroep slaagt voor zover het betrekking heeft op de vergoeding van wettelijke rente over de premiejaren 2004 en 2005 en dat de aangevallen uitspraak en het bestreden besluit dienen te worden vernietigd met gegrondverklaring van het beroep. De Raad zal het besluit van

31 oktober 2011 herroepen voor zover daarbij de wettelijke rente over de jaren 2004 en 2005 is betaald over de periode van 18 december 2008 tot 28 augustus 2009. Gelet op wat hiervoor is overwogen over de verplichting tot betaling van wettelijke rente is er voldoende aanleiding om, doende wat de rechtbank zou behoren te doen, te bepalen dat het Uwv de wettelijke rente dient te vergoeden, zoals hierna onder Beslissing is vermeld.

5. Aanleiding bestaat het Uwv te veroordelen in de kosten van appellante in bezwaar, in beroep en in hoger beroep. Deze kosten voor verleende rechtsbijstand bedragen: € 496,- (indiening bezwaarschrift), € 992,- (indiening beroepschrift en verschijnen ter zitting van de rechtbank) en € 992,- (indiening beroepschrift en verschijnen ter zitting in hoger beroep), in totaal dus € 2.480,-.

BESLISSING

De Centrale Raad van Beroep

vernietigt de aangevallen uitspraak;
verklaart het beroep tegen het besluit van 27 februari 2012 gegrond en vernietigt dat besluit;
herroept het besluit van 31 oktober 2011 in zoverre dat het Uwv aan appellante wettelijke rente dient te vergoeden over het bedrag van € 23.755,37 (premiejaar 2004: € 8.264,44; premiejaar 2005: € 15.491,37) over de termijn tussen de betaling daarvan door appellante en de terugbetaling aan appellante en bepaalt dat deze uitspraak in zoverre in de plaats treedt van het besluit van 31 oktober 2011;
veroordeelt het Uwv in de proceskosten van appellante tot een bedrag van € 2.480,-;
bepaalt dat het Uwv aan appellante het in beroep en in hoger beroep betaalde griffierecht van in totaal € 788,- vergoedt.

Deze uitspraak is gedaan door T.L. de Vries als voorzitter en J.P.M. Zeijen en R.E. Bakker als leden, in tegenwoordigheid van M.S.E.S. Umans als griffier. De beslissing is uitgesproken in het openbaar op 28 oktober 2016.

(getekend) T.L. de Vries

(getekend) M.S.E.S. Umans

IvR

Betaling van wettelijke rente over gerestitueerde WAO-premie en de beoordeling van schadebeperkingsplicht

Uitspraak

OVERWEGINGEN

BESLISSING