3.2.2Het oordeel van de rechtbank
De rechtbank acht het, net als het Openbaar Ministerie, aannemelijk dat veroordeelde wederrechtelijk voordeel heeft verkregen. De rechtbank heeft veroordeelde in haar vonnis van 16 juni 2020 aangemerkt als de onbetwiste leider van de criminele organisatie.De criminele organisatie had meerdere hennepkwekerijen. Ten aanzien van de hennepkwekerijen aan [adres 2] , [adres 3] , [adres 4] , [adres 5] , [adres 6] , [adres 7] , [adres 8] , [adres 9] en [adres 10] (België), bevatten de diverse zaaksdossiers aanwijzingen dat er op al deze locaties minstens eenmaal is geoogst.
De rechtbank is van oordeel dat er genoegzaam is aangetoond dat veroordeelde wederrechtelijk verkregen voordeel heeft genoten. De vraag is wat de hoogte daarvan is. De rechtbank zal daarvoor eerst de verdeelsleutel bepalen.
Individuele benadering of benadering criminele organisatie
De verdediging stelt zich op het standpunt dat niet kan worden vastgesteld dat veroordeelde enig voordeel zou hebben genoten uit de hennepkwekerijen waarvan hij door de rechtbank is vrijgesproken. Het wederrechtelijk verkregen voordeel van de hennepkwekerijen aan [adres 2] , [adres 3] , [adres 4] en [adres 8] zou om die reden in mindering moeten worden gebracht op het totaal verkregen wederrechtelijk voordeel. Verder stelt de verdediging dat de opbrengsten geringer waren en de kosten aanzienlijk hoger waren.
Het Openbaar Ministerie stelt dat het voordeel van de criminele organisatie volledig aan veroordeelde en zijn medeveroordeelden is toegekomen.
De vraag die aan de rechtbank voorligt is welke benadering recht doet aan de onderliggende zaak. De rechtbank zoekt daarvoor onder meer aansluiting bij de jurisprudentie van de Hoge Raad, die zich meermalen als volgt heeft uitgelaten over deze materie.
“De omstandigheid dat het door een criminele organisatie verkregen wederrechtelijk voordeel mede afkomstig is uit concrete strafbare feiten waarvan de betrokkene is vrijgesproken, doet niet af aan de mogelijkheid van ontneming van het door de betrokkene uit zijn deelneming aan die criminele organisatie verkregen voordeel. Voor deelneming aan een criminele organisatie is immers niet vereist dat de deelnemer strafbaar betrokken is geweest bij strafbare feiten waarop het oogmerk van de organisatie is gericht en waarmee die organisatie daadwerkelijk voordeel heeft behaald.”
De rechtbank acht aannemelijk dat veroordeelde door middel van of uit baten van de bewezenverklaarde feiten waarvoor hij is veroordeeld wederrechtelijk voordeel heeft verkregen. De rechtbank stelt vast dat veroordeelde is veroordeeld voor onder meer deelneming aan een criminele organisatie. Ook de mededaders zijn voor deelneming aan deze criminele organisatie veroordeeld. Volgens het vonnis in de strafzaak vormde veroordeelde de kern van deze organisatie. Dat het wederrechtelijk voordeel voor de organisatie ook is verkregen uit concrete strafbare feiten waarvan veroordeelde zelf is vrijgesproken, doet niet af aan de mogelijkheid van ontneming. Voor deelneming aan een criminele organisatie is immers niet vereist dat de deelnemer zelf strafbaar betrokken is geweest bij strafbare feiten waarop het oogmerk van die organisatie was gericht. Door deelname aan deze organisatie heeft veroordeelde ook wederrechtelijk voordeel verkregen uit de door mededader(s) begane misdrijven waarvan veroordeelde is vrijgesproken, welk voordeel moet worden toegerekend aan deze criminele organisatie.
De rechtbank heeft in haar strafvonnis van 16 juni 2020 overwogen dat uit de bewijsmiddelen blijkt dat veroordeelde de onbetwiste leider van de organisatie was. Hij hield zich bezig met het zoeken van nieuwe locaties om kwekerijen in op te starten. Dit blijkt onder meer uit hetgeen [naam 1] daarover heeft verklaard, namelijk dat veroordeelde hem ten minste tien keer foto's van een bepaalde locatie heeft laten zien en [naam 1] zeker vier keer op een bepaalde locaties ter plaatse is geweest om de geschiktheid van die locatie te beoordelen. Ook is het voorgekomen dat veroordeelde of één van zijn broers, werd benaderd door personen met geldproblemen, die het starten van een hennepkwekerij in hun woning als oplossing zagen. In dat geval werden de financiële afspraken met de bewoner door veroordeelde gemaakt. Veroordeelde hield bovendien, zo blijkt uit een bij hem thuis aangetroffen administratie, de betalingen bij aan leden van zijn organisatie voor door hen verrichte werkzaamheden. Daarnaast is hij degene die direct werd geïnformeerd of gewaarschuwd als er iets mis ging, zoals bijvoorbeeld een inval door de politie. Meermalen is waargenomen dat hij direct na zo'n telefoontje langs de betreffende locatie reed en telefoongesprekken voerde om andere bij de kwekerij betrokken personen snel te spreken te krijgen. Hij is ook degene die bepaalde welke rol iemand mocht vervullen, bijvoorbeeld of [naam 2] al 'een eigen adresje' kon krijgen.
Veroordeelde voerde regelmatig overleg met zijn broers de medeveroordeelden [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] , met zijn buurman [medeverdachte 3] en met [medeverdachte 4] . De betrokkenheid van de genoemde personen bij de hennepkwekerijen was over het algemeen dat zij (mede)eigenaren van de hennepkwekerijen waren en daarmee reeds behoorden zij tot het hogere segment binnen de organisatie. Zij onderhielden de contacten met degene in wiens huis de hennepkwekerij was opgebouwd en diens familie, en met degenen die zich bezig hielden met de opbouw van de hennepkwekerij en de verzorging van de hennepplanten. Ook hadden zij een rol bij het vinden van voldoende en betrouwbare ‘knippers’ op de momenten dat er kon worden geoogst.
De rechtbank heeft in haar vonnis overwogen dat zij medeveroordeelden [naam 2] en [naam 3] ziet als uitvoerende krachten. Zij waren voornamelijk betrokken bij de opbouw en inrichting van de hennepkwekerijen, bij de verzorging van de hennepplanten en ook bij het knippen van de hennepplanten.
Veroordeelde heeft zich gedurende een periode van ruim 1,5 jaar schuldig gemaakt aan het
deelnemen aan een criminele organisatie met het oogmerk tot het op bedrijfsmatige schaal telen van grote hoeveelheden hennep. De organisatie waaraan veroordeelde de leiding gaf is verantwoordelijk voor de exploitatie van minimaal veertien hennepkwekerijen, waar ruim 6,5 duizend hennepplanten in groots opgezette en professioneel ingerichte hennepkwekerijen werden geteeld en waarmee geld is verdiend.
De rechtbank stelt vast dat het merendeel van de veroordeelden geen verklaring hebben afgelegd over hun verdiensten uit hun deelname aan de criminele organisatie. De rechtbank is van oordeel dat het wederrechtelijk verkregen voordeel onder deze omstandigheden kan worden geschat op basis van de zogenoemde transactiemethode zoals opgenomen in het proces-verbaal “berekening wederrechtelijk verkregen voordeel criminele organisatie”.
De (netto) opbrengsten van de criminele organisatie
De rechtbank gaat bij de berekening van het verkregen voordeel uit van de bedragen die worden genoemd in het proces-verbaal “berekening wederrechtelijk verkregen voordeel criminele organisatie”, met uitzondering van [adres 8] . Ten aanzien van [adres 8] zal de rechtbank het verkregen voordeel van € 48.044,-- dat gekoppeld is aan kweekruimte 1 op dat adres in mindering brengen nu niet kan worden vastgesteld dat er in deze kweekruimte een eerdere oogst heeft plaatsgevonden.
[adres 2]
€ 123.304,--
[adres 3]
€ 28.509,--
[adres 4]
€ 58.170,--
[adres 5]
€ 88.530,--
[adres 6]
€ 157.035,--
[adres 7]
€ 217.481,--
[adres 8]
€ 65.968,--
[adres 10]
€ 158.269,--
[adres 9]
€ 41.662,--
Wederrechtelijk verkregen voordeel
€ 938.928,--
Het totale wederrechtelijk verkregen voordeel voor de criminele organisatie stelt de rechtbank derhalve vast op € 938.928,--.
De rechtbank constateert dat er tussen het Openbaar Ministerie en de verdediging discussie bestaat over de verdeelsleutel van het wederrechtelijk verkregen voordeel van de criminele organisatie.
Het Openbaar Ministerie heeft zich op het standpunt gesteld dat gelet op de omschreven rolverdeling en in het licht van de onder veroordeelde aangetroffen vermogensbestanddelen het aannemelijk is dat het merendeel van het totale wederrechtelijk verkregen voordeel is toegekomen aan veroordeelde. Het Openbaar Ministerie is schattenderwijs van oordeel dat in de periode van januari 2017 tot en met juni 2017 70% van het wederrechtelijk verkregen voordeel aan veroordeelde kan worden toegerekend. Aan [medeverdachte 3] komt 10% van het wederrechtelijk verkregen voordeel toe.In de periode juli 2017 tot en met augustus 2018 was naast [verdachte] ook [medeverdachte 4] een belangrijke investeerder in de hennepkwekerijen van de criminele organisatie. In deze periode kan 40% van het wederrechtelijk verkregen voordeel aan veroordeelde worden toegerekend. Aan [medeverdachte 4] kan schattenderwijs 30% van het wederrechtelijk verkregen voordeel worden toegerekend. Aan [medeverdachte 2] , [medeverdachte 1] en [medeverdachte 3] komt ieder 10% van het wederrechtelijk verkregen voordeel toe.
De verdediging is het niet eens met de door het Openbaar Ministerie gehanteerde percentages omdat het een niet onderbouwde schatting betreft.
De vraag die voorligt is welke verdeelsleutel recht doet aan de voorliggende zaak. De rechtbank zoekt daarvoor onder meer aansluiting bij de jurisprudentie van de Hoge Raad, die zich meermalen als volgt heeft uitgelaten over deze materie.
“In het geval er verschillende daders zijn, zal de rechter niet altijd de omvang van het voordeel van elk van die daders aanstonds kunnen vaststellen. Dan zal hij op basis van alle hem bekende omstandigheden van het geval, zoals de rol die de verschillende daders hebben gespeeld en het aantreffen van het voordeel bij één of meer van hen, moeten bepalen welk deel van het totale voordeel aan elk van hen moet worden toegerekend. Indien de omstandigheden van het geval onvoldoende aanknopingspunten bieden voor een andere toerekening, kan dit ertoe leiden dat het voordeel pondspondsgewijze wordt toegerekend. Dat betekent niet dat de rechter, in het geval er meer daders zijn, verplicht is tot een verdeling te komen en evenmin dat pondspondsgewijze toerekening, ingeval de rechter wel tot een verdeling komt, dan op zichzelf het uitgangspunt dient te vormen. De omstandigheden van het geval zijn in dezen beslissend. Voor het antwoord op de vraag in hoeverre de rechter tot een nadere motivering van zijn oordeel is gehouden, komt bovendien gewicht toe aan de procesopstelling van de betrokkene.Voldoende is dat de door de rechter vastgestelde rolverdeling uit het onderzoek ter terechtzitting is gebleken. Niet vereist is dat die moet kunnen worden ontleend aan de gebezigde bewijsmiddelen.”
Zoals hiervoor reeds is aangehaald heeft de rechtbank in haar vonnis uitgebreid overwogen uit welke feitelijke vaststellingen volgt dat veroordeelde de onbetwiste leider van de organisatie was. Ook is van een duidelijke rolverdeling gebleken. De medeveroordeelden [medeverdachte 1]
, [medeverdachte 2] , [medeverdachte 3] en [medeverdachte 4] waren (mede)eigenaren van de hennepkwekerijen en daarmee behoorden zij reeds tot het hogere segment binnen de organisatie. [naam 2] en [naam 3] ziet de rechtbank als uitvoerende krachten. Voornoemde personen zijn veelal in wisselende combinaties betrokken geweest bij diverse hennepkwekerijen.
De rechtbank hecht in het bijzonder waarde aan de rol die veroordeelde en zijn medeveroordeelden hebben gespeeld in de criminele organisatie. In aanmerking genomen dat veroordeelde een aanzienlijk actievere en meer initiërende rol heeft vervuld dan zijn medeveroordeelden, acht de rechtbank het aannemelijk dat hij meer voordeel heeft gegenereerd. De rechtbank acht het aannemelijk dat veroordeelde als leider van de criminele organisatie beschikte over alle opbrengsten die in het vermogen van de organisatie vloeiden en dat na aftrek van kosten, het restant werd verdeeld onder de leden van de criminele organisatie. De rechtbank betrekt bij dit oordeel tevens de proceshouding van veroordeelde, die zich merendeels op zijn zwijgrecht heeft beroepen en geen nadere gegevens heeft verschaft waaruit het tegendeel dan wel de onjuistheid van de door het Openbaar Ministerie gehanteerde verdeelsleutel kan blijken.
De rechtbank acht de verklaring van veroordeelde, dat dient te worden uitgegaan van een opbrengst van 15 gram per hennepplant, de kosten van een stek € 5,-- bedragen en dat de huiseigenaren doorgaans minimaal 30% van de opbrengst ontvangen, ongeloofwaardig en acht het onaannemelijk dat er maar een beperkte winstmarge zou zijn behaald per hennepkwekerij.
De rechtbank gaat aldus uit van de verdeelsleutel, zoals die door het Openbaar Ministerie is gepresenteerd.
[naam 1] is één van de weinigen die heeft verklaard over de betaling welke hij ontving voor zijn werkzaamheden voor de criminele organisatie. Hij ontving € 100,-- per hennepkwekerij waar hij als elektricien bij betrokken was.
De rechtbank heeft, mede gelet op een door [naam 2] overeenkomstig afgelegde verklaring, geen reden om te twijfelen aan de verklaring van [naam 1] . Hij was betrokken bij drie kwekerijen die toebehoorden aan de criminele organisatie en daarmee kan zijn wederrechtelijk verkregen voordeel worden geschat op € 300,--.
[naam 3] is als medeplichtige bij zeven en als medepleger van één hennepkwekerij veroordeeld. [naam 2] is als medepleger van zes en medeplichtige bij vier hennepkwekerijen veroordeeld. [naam 3] en [naam 2] meenemen in een ponds-ponds gewijze verdeling zou geen rechtdoen aan de feiten en omstandigheden zoals die uit het onderzoek zijn gebleken. [naam 2] en [naam 3] ziet de rechtbank als uitvoerende krachten. Zij waren voornamelijk als uitvoerenden betrokken bij de opbouw en inrichting van de kwekerijen, bij de verzorging van de hennepplanten en ook bij het knippen van de planten. [naam 1] hield zich, naast de
eerdergenoemde adviserende rol, ook bezig met de aanleg van de stroomvoorziening buiten de meter om. Zowel onder [naam 2] als onder [naam 3] zijn nagenoeg geen vermogensbestanddelen aangetroffen.
Uit het ontbreken van vermogensbestanddelen in combinatie met hun ondergeschikte rol leidt de rechtbank af dat zij slechts een gering aandeel van de criminele winsten ontvingen. De rechtbank schat het voordeel van deze veroordeelden gezamenlijk op circa 1% van de winst, zijnde een bedrag van afgerond € 9.000,--. Daarvan komt procentueel een iets groter deel aan [naam 2] toe nu hij naar het oordeel van de rechtbank iets hoger in de rangorde stond en vaker in de rol van medepleger betrokken was bij de hennepkwekerijen.
Het wederrechtelijk voordeel van [naam 2] wordt geschat op € 6.500,-.
Het wederrechtelijk verkregen voordeel van [naam 3] wordt geschat op € 2.500,--.
Gezien de hiervoor omschreven rol verdeling en in het licht van de onder [verdachte] aangetroffen vermogensbestanddelen is het aannemelijk dat het merendeel van het resterende voordeel ad € 929.628,-- (€ 938.928,-- minus € 9.300,--) is toegekomen aan [verdachte] . Omgerekend verdiende de organisatie 46.481,-- per maand (€ 929.628,-- : 20 maanden immers periode bewezen vanaf 1 januari 2017 tot en met 4 september 2018). De criminele winst over de periode vanaf 1 januari 2017 tot en met juni 2017 bedroeg omgerekend over deze zes maanden € 278.886,--.
Schattenderwijs kan aan [verdachte] 70% van dat wederrechtelijk verkregen voordeel worden toegerekend. Aan [medeverdachte 3] wordt 10% toegerekend van het wederrechtelijk verkregen voordeel. Het restant van 20%, die door het Openbaar Ministerie eerder aan [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] was toegerekend, zal de rechtbank niet aan [medeverdachte 3] toerekenen omdat er dan een hoger bedrag aan wederrechtelijk verkregen voordeel wordt berekend dan door het Openbaar Ministerie gevorderd.
Naast [verdachte] was [medeverdachte 4] vanaf juni 2017 een belangrijke investeerder van hennepkwekerijen voor de criminele organisatie. [medeverdachte 4] maakte gedurende 14 maanden deel uit van de criminele organisatie. Over de maanden juli 2017 tot en met augustus 2018 bedroeg het wederrechtelijk verkregen voordeel € 650.734,-- (14 maanden x € 46.481,--). Aan [verdachte] kan over deze periode 40% van het wederrechtelijk verkregen voordeel worden toegerekend. Aan [medeverdachte 4] kan schattenderwijs 30% van het wederrechtelijk verkregen voordeel worden toegerekend. Aan [medeverdachte 2] , [medeverdachte 1] en [medeverdachte 3] komt ieder 10% van het wederrechtelijk verkregen voordeel toe.
Het wederrechtelijk verkregen voordeel van de criminele organisatie moet naar het oordeel van de rechtbank als volgt worden verdeeld:
Januari 2017 tot en met augustus 2018 = 20 maanden € 46.481,-- per maand
Januari 2017 - juni 2017 = 6 maanden 6 x € 46.481,-- = € 278.886,--
70% [verdachte] = € 195.220,--
10% [medeverdachte 3] = € 27.888,--
Juli 2017 - augustus 2018 = 14 maanden 14 x € 46.481,-- = € 650.734,--
40% [verdachte] = € 260.293,--
30% [medeverdachte 4] = € 195.220,--
10% [medeverdachte 3] = € 65.073,--
10 % [medeverdachte 2] = € 65.073,--
10% [medeverdachte 1] = € 65.073,--
Op grond van hetgeen hiervoor is overwogen komt de rechtbank tot een berekening van het totaal wederrechtelijk verkregen voordeel voor:
[verdachte] € 455.513,--
[medeverdachte 4] € 195.220,--
[medeverdachte 3] € 92.961,--
[medeverdachte 2] € 65.073,--
[medeverdachte 1] € 65.073,--
[naam 2] € 6.500,--
[naam 3] € 2.500,--
[naam 1] € 300,--
De rechtbank stelt op grond van wettige bewijsmiddelen de omvang van het wederrechtelijk verkregen voordeel voor veroordeelde vast op € 455.513,--.