ECLI:NL:OGHACMB:2021:109

• Datum uitspraak: 4 mei 2021
• Publicatiedatum: 28 mei 2021
• Zaaknummer: CUR2020H00143
• Instantie: Gemeenschappelijk Hof van Justitie van Aruba, Curaçao, Sint Maarten en van Bonaire, Sint Eustatius en Saba
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Civiel recht
• Procedures: Hoger beroep
• Rechters: J. de Boer; F.W.J. Meijer; A.S. Arnold
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Prejudiciële vraag over de betekenis van geboorteakte in relatie tot Nederlanderschap en erkenning

In deze zaak heeft het Gemeenschappelijk Hof van Justitie van Aruba, Curaçao, Sint Maarten en van Bonaire, Sint Eustatius en Saba op 4 mei 2021 een prejudiciële vraag gesteld aan de Hoge Raad der Nederlanden. De zaak betreft een verzoekster die in de Dominicaanse Republiek is geboren en in Curaçao woont. Zij heeft een verzoek ingediend tot vaststelling van haar Nederlanderschap, waarbij de erkenning door haar moeder en de vader van haar moeder, die de Nederlandse nationaliteit heeft, centraal staat. De vraag die aan de Hoge Raad is voorgelegd, betreft de interpretatie van de term 'geboorteakte' in artikel 1:209 van het Burgerlijk Wetboek (BW) en of deze verwijst naar de oorspronkelijke geboorteakte in het buitenland of naar de latere erkenningsakte in het Koninkrijk.

Het Hof heeft in zijn beschikking aangegeven dat de vraag van belang is voor de rechtszekerheid en de bescherming van het belang van het kind. De verzoekster heeft een beroep gedaan op 'bezit van staat', wat inhoudt dat haar afstamming volgens de geboorteakte niet door een ander kan worden betwist. Het Hof heeft de feiten uiteengezet, waaronder de erkenning van de verzoekster in de Dominicaanse Republiek en de daaropvolgende erkenning in Sint Eustatius, die volgens de wet nietig is verklaard. De discussie rondom de betekenis van de geboorteakte en de erkenning is van groot belang voor de vaststelling van het Nederlanderschap van de verzoekster.

De Hoge Raad wordt gevraagd om te verduidelijken of de term 'geboorteakte' in artikel 1:209 BW betrekking heeft op de oorspronkelijke geboorteakte of op de erkenningsakte, en hoe deze bepalingen zich verhouden tot de rechtszekerheid van de verzoekster. Het Hof heeft de verdere beslissing aangehouden en verzoekt de Hoge Raad om een prejudiciële beslissing te geven.

Uitspraak

BURGERLIJKE ZAKEN 2021 BESCHIKKING NO.

Registratienr.: CUR2020H00143

Uitspraak: 4 mei 2021

GEMEENSCHAPPELIJK HOF VAN JUSTITIE VAN

ARUBA, CURAÇAO, SINT MAARTEN EN VAN

BONAIRE, SINT EUSTATIUS EN SABA

Beschikking houdende prejudiciële vraag aan de Hoge Raad der Nederlanden

in de zaak van :

[Verzoekster],

wonend in Curaçao, te dezen woonplaats gekozen hebbend ten kantore van haar gemachtigde,

verzoekster tot vaststelling van het Nederlanderschap,

gemachtigde: mr. O.E. Kostrzewski,

belanghebbenden:

1.
het Openbaar Ministerie van Curaçao, hierna: OM,

2.
de Immigratie- en Naturalisatiedienst van het Nederlandse Ministerie van Justitie en Veiligheid, hierna: IND,

3.
de Minister van Justitie van Curaçao,

4.
het Hoofd Burgerlijke Stand en Bevolkingsregister (basisregistratie persoonsgegevens) van Curaçao.

1. Verder verloop van de procedure

1.1.

Het Hof verwijst voor het verloop tot dan toe naar zijn tussenbeschikking van 26 maart 2021.

1.2.

Op 23 april 2021 hebben verzoekster en de IND een akte genomen.

1.3.

Beschikking is bepaald op heden.

2. Beoordeling

2.1.

In de tussenbeschikking van het Hof van 26 maart 2021 is het voornemen neergelegd om een voorlopig geformuleerde prejudiciële vraag te stellen aan de Hoge Raad. Verzoekster en de IND hebben daarop gereageerd.

2.2.

Verzoekster onderschrijft de noodzaak en inhoud van de prejudiciële vraag. Zij wenst dat subsidiair drie extra vragen worden gesteld. De eerste twee vragen hebben dezelfde strekking als de prejudiciële vragen 1 en 2 die heden door het Hof worden gesteld in de zaak-Lake (SXM2018H00025). De derde door verzoekster voorgedragen vraag betreft het eventueel ontbreken van de mogelijkheid van optie of naturalisatie, mocht de uitkomst in de onderhavige zaak zijn dat verzoekster niet de Nederlandse nationaliteit bezit. Naar het oordeel van het Hof voert deze – op hypothetische latere gevallen betrekking hebbende – vraag in de onderhavige zaak te ver.

2.3.

Voor de IND gaat het om een ‘acte claire’. Hij ziet daarom geen aanleiding voor het stellen van de prejudiciële vraag.

2.4.

Het Hof blijft bij zijn voornemen.

2.5.

Het Hof gaat uit van de volgende feiten:

a. Verzoekster is geboren op [datum] 1975 in de Dominicaanse Republiek uit een ongehuwde moeder die de Dominicaanse nationaliteit had.

b. Verzoekster is op 23 juli 1975 erkend in de Dominicaanse Republiek door [Naam 1] die de nationaliteit van Puerto Rico, dus de Amerikaanse nationaliteit, had.

c. Op 23 december 1981 huwt de moeder in de Dominicaanse Republiek met [Naam 2], die de Nederlandse nationaliteit had.

d. Verzoekster is op 7 september 1983 nogmaals (maar volgens de wet: nietig) erkend, en wel in Sint Eustatius door deze echtgenoot van haar moeder, [Naam 2].

e. De (nietige) Statiaanse erkenning is ingeschreven in het bevolkingsregister van Sint Eustatius waar betrokkene vanaf 23 januari 1982 haar gewone verblijfplaats had.

f. Blijkens het trouwboekje van de moeder en [Naam 2] hebben deze drie kinderen onder wie verzoekster.

2.1

Verzoekster doet beroep op ‘bezit van staat’, bedoeld in artikel 1:209 van het Burgerlijk Wetboek (BW), als kind van [Naam 2], alsmede op algemene rechtsbeginselen en mensenrechtenbepalingen.

2.2

Ingevolge artikel 1:209 BW kan iemands afstamming volgens de geboorteakte niet door een ander worden betwist indien hij of zij een staat overeenkomstig die akte heeft (lees: bezit). Deze bepaling, die de rechtszekerheid dient, is van toepassing indien de staat volgens de geboorteakte en het bezit van staat overeenstemmen.

2.3

In de prejudiciële beslissing van 20 december 2019, ECLI:NL:HR:2019:2036, NJ 2020/99 overweegt de Hoge Raad ten aanzien van de bescherming van bezit van staat in verband met het Nederlanderschap:

2.7.2

Bij de beantwoording van deze prejudiciële vraag dient tot uitgangspunt dat – anders dan besloten ligt in de toelichting van het hof op zijn vraagstelling – de Hoge Raad zich in zijn hiervoor in 2.5.2 en 2.6.2 vermelde prejudiciële uitspraak van 19 januari 2018 [noot 1: HR 19 januari 2018, ECLI:NL:HR:2018:59]

niet heeft uitgelaten over de betekenis van bezit van staat of bekrachtiging van de erkenning in verband met de verkrijging van het Nederlanderschap. In de zaak die heeft geleid tot die prejudiciële uitspraak, lag uitsluitend de vraag voor of het Nederlanderschap was verkregen door, kort gezegd, de enkele erkenning in Sint Maarten van een in het buitenland gedane erkenning (zie rov. 3.2.1-3.2.2 van die uitspraak).

De hiervoor in 2.5.4 vermelde uitspraak van de Hoge Raad van 19 mei 2017 [noot 2: HR 19 mei 2017, ECLI:NL:HR:2017:942, rov. 3.6.1.]

ziet evenmin op de betekenis van bezit van staat of bekrachtiging van de erkenning in verband met de verkrijging van het Nederlanderschap, maar uitsluitend op, kort gezegd, de mogelijke verkrijging van het Nederlanderschap ingevolge geboorte (zie rov. 3.4.1-3.4.2 van die uitspraak).

Ten slotte heeft de Hoge Raad in zijn hiervoor in 2.6.3 vermelde uitspraak van 21 december 2018 uitsluitend geoordeeld over de mogelijke verkrijging van het Nederlanderschap ingevolge een in het buitenland gedane erkenning (zie rov. 3.2.1 van die uitspraak).

2.8.1

Art. 1:209 BWC (gelijkluidend aan art. 1:209 BW) bepaalt dat iemands afstamming volgens zijn geboorteakte door een ander niet kan worden betwist, indien hij een staat overeenkomstig die akte heeft. Volgens vaste rechtspraak van de Hoge Raad is sprake van zogeheten bezit van staat in de zin van deze bepaling indien de wijze waarop iemand met een zekere duurzaamheid aan het maatschappelijk verkeer deelneemt, naar zijn uiterlijke vorm erop duidt dat hij in een bepaalde familiebetrekking staat tot een ander.[noot 4:HR 7 november 2003, ECLI:NL:2003:AI0360, rov. 3.4; HR 21 december 2007, ECLI:NL:HR:2007:BB5084, rov. 3.5; HR 9 maart 2012, ECLI:NL:HR:2012:BU9884, rov. 5.3.2]

2.8.2

De Hoge Raad heeft eerder beslist dat de rechtszekerheid en de bescherming van het belang van het kind die bezit van staat als bedoeld in art. 1:209 BW beoogt te bieden, zich mede uitstrekken tot een buitenlandse geboorteakte waaraan een gebrek kleeft.[noot 5: HR 9 maart 2012, ECLI:NL:HR:2012:BU9884, rov. 5.3.6] Dit geldt ook indien het gebrek in de buitenlandse geboorteakte erin is gelegen dat de daarin vastgelegde erkenning van het kind door een gehuwde man nietig is op grond van schending van het erkenningsverbod van art. 330 lid 1, aanhef en onder b, BWNA (oud).[noot 6: HR 30 januari 2015, ECLI:NL:HR:2015:179, rov. 3.5, en HR 30 januari 2015, ECLI:NL:HR:2015:186, rov. 3.5] Daarbij is tevens aanvaard dat, indien met een geslaagd beroep op bezit van staat het vaderschap van de erkenner komt vast te staan, diens Nederlanderschap ertoe leidt dat het door hem in het buitenland erkende kind het Nederlanderschap verkrijgt.[noot 7: HR 30 januari 2015, ECLI:NL:HR:2015:186, rov. 3.6]

2.8.3

Indien sprake is van een in het buitenland gedane erkenning in strijd met het erkenningsverbod van art. 330 lid 1, aanhef en onder b, BWNA (oud), vindt de hiervoor in 2.8.2 bedoelde verkrijging van het Nederlanderschap die is verbonden aan een geslaagd beroep op bezit van staat, van rechtswege plaats op het tijdstip van de erkenning die in de buitenlandse geboorteakte is vermeld. Hieraan staat niet in de weg dat de Hoge Raad in zijn uitspraak van 19 januari 2018 (zie de hiervoor in 2.6.2 aangehaalde overwegingen) heeft geoordeeld dat de gevolgen van een erkenning voor de verkrijging van het Nederlanderschap moeten worden beoordeeld naar het tijdstip waarop die erkenning plaatsvindt, en evenmin dat de in het buitenland gedane erkenning in een geval als in deze zaak aan de orde is, op zichzelf beschouwd nietig is op grond van schending van het erkenningsverbod en niet voor erkenning in het Koninkrijk in aanmerking komt. Een geslaagd beroep op bezit van staat brengt immers mee dat het gebrek in de buitenlandse geboorteakte, die het gevolg is van de nietige erkenning, niet tegen de betrokken persoon kan worden ingeroepen. In dat geval berust het rechtsgevolg van de verkrijging van het Nederlanderschap op het tijdstip van de in het buitenland gedane erkenning op de toepassing van art. 1:209 BWC in verbinding met de art. 4 en 2 lid 1 (oud en huidig) RWN, en is dat rechtsgevolg door de wetgever dus aanvaard.

2.4

Het Hof stelt ingevolge artikel 1b van de
Rijkswet rechtsmacht Hoge Raad voor Aruba, Curaçao, Sint Maarten en voor Bonaire, Sint Eustatius en Saba , in verbinding met de artikelen 392-395 van het Nederlandse
Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv-NL), de volgende prejudiciële vraag:

“Slaat, indien een kind in het buitenland is geboren en in het Koninkrijk is erkend, de term ‘geboorteakte’ in de zinsnede ‘afstamming volgens zijn geboorteakte’ in artikel 1:209 BW op de oorspronkelijke geboorteakte die zich in het buitenland bevindt of op de latere erkenningsakte bij de burgerlijke stand in het Koninkrijk, al dan niet in verbinding met inschrijving van de erkenning in het bevolkingsregister of basisadministratie persoonsgegevens in het Koninkrijk (en wellicht in een trouwboekje)?”

2.5

Artikel 1:209 BW luidt, zoals gezegd:

Iemands afstamming volgens zijn geboorteakte kan door een ander niet worden betwist, indien hij een staat overeenkomstig die akte heeft.

2.6

Als de term ‘geboorteakte’ slaat op de in de Dominicaanse Republiek opgemaakt geboorteakte, dan is artikel 1:209 BW niet van toepassing. De staat volgens de geboorteakte stemt dan overeen met de staat volgens de wet; een afwijkend bezit van staat is dan irrelevant. De vader van verzoekster volgens de wet is de [Naam 1] die verzoekster heeft erkend en dit correspondeert met de geboorteakte in de Dominicaanse Republiek.

2.7

Indien daarentegen ‘geboorteakte’ slaat op de in Sint Eustatius opgemaakte (nietige) erkenningsakte, dan ligt het anders. In dat geval stemt de staat volgens de wet ([Naam 1] is de vader) niet overeen met de staat volgens de geboorteakte ([Naam 2] is de vader). Dan kan bezit van staat als kind van [Naam 2] de doorslag geven.

2.8

Bezit van staat beoogt de rechtszekerheid en de bescherming van het belang van het kind te dienen (HR 20 december 2019, ECLI:NL:HR:2019:2036, NJ 2020/99, rov. 2.8.2). Overeenkomstig deze bedoeling kiest het Hof vooralsnog voor de uitleg dat de Statiaanse erkenningsakte, al dan niet in verbinding met de corresponderende inschrijving van de erkenning in het Statiaanse bevolkingsregister (thans: basisadministratie persoonsgegevens (of met het ‘trouwboekje’), geldt als ‘geboorteakte’ in de zin van artikel 1:209 BW.

2.9

Voor reguliere erkenningen van in hetzelfde land geboren kinderen is de ‘geboorteakte’ als bedoeld in artikel 1:209 BW de geboorteakte
in combinatie met de kantmelding of latere vermelding van erkenning (zie artikel 1:20 BW), waarbij voor de afstamming de kantmelding of latere vermelding bepalend is. Het is het Hof ambtshalve bekend dat erkenningsakten in Aruba en Curaçao ten aanzien van
in het buitenland geboren kinderen (zodat de geboorteakte zich niet in Aruba of Curaçao bevindt) niet worden vernietigd, maar in het archief worden bewaard. Het Hof veronderstelt dat dezelfde praktijk bestaat of bestond in Sint Maarten, Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Denkbaar is tegenwoordig nog dat door de burgerlijke stand van Den Haag overeenkomstig artikel 1:25 BW-NL de buitenlandse geboorteakte is ingeschreven en dat de Arubaanse/Curaçaose/BES- erkenningsakte daaraan als latere vermelding is toegevoegd. Aruba, Curaçao, Sint Maarten en de BES-eilanden kennen zelf geen artikel 1:25 BW (de Haagse burgerlijke stand heeft zich bereid verklaard deze dienst te bewijzen; het gaat hier om gespecialiseerd werk, waarbij moeilijke kwesties van internationaal privaatrecht kunnen rijzen).

2.1

De vraag waarop het Hof antwoord wenst te krijgen, speelt in drie thans bij het Hof aanhangige zaken. In een daarvan, de voornoemde zaak-[Naam 3] (SXM2018H00025), stelt het Hof heden dezelfde vraag – met nog twee andere vragen – onder verwijzing naar de onderhavige zaak.

2.11

Iedere verdere beslissing wordt aangehouden.

3. Beslissing

Het Hof:

- alvorens nader te beslissen,

- verzoekt de Hoge Raad om bij wijze van prejudiciële beslissing de hieronder geformuleerde rechtsvraag te beantwoorden:

“Slaat, indien een kind in het buitenland is geboren en in het Koninkrijk is erkend, de term ‘geboorteakte’ in de zinsnede ‘afstamming volgens zijn geboorteakte’ in artikel 1:209 BW op de oorspronkelijke geboorteakte die zich in het buitenland bevindt of op de latere erkenningsakte bij de burgerlijke stand in het Koninkrijk, al dan niet in verbinding met inschrijving van de erkenning in het bevolkingsregister of basisadministratie persoonsgegevens in het Koninkrijk (en wellicht in een trouwboekje)?”;

- bepaalt dat de griffier onverwijld een afschrift van deze tussenbeschikking, alsmede van die van 26 maart 2021, zendt aan de Hoge Raad der Nederlanden, postbus 20303, 2500 EH Den Haag, Nederland en zekerheidshalve ook per e-mail;

- houdt iedere verdere beslissing aan.

Deze beschikking is gegeven door mrs. J. de Boer, F.W.J. Meijer en A.S. Arnold, leden van het Gemeenschappelijk Hof van Justitie, en ter openbare terechtzitting van het Hof in Curaçao op 4 mei 2021 uitgesproken in tegenwoordigheid van de griffier.