ECLI:NL:RBZWB:2022:6760

Uitspraak

RECHTBANK ZEELAND-WEST-BRABANT

Strafrecht

Zittingsplaats: Middelburg

parketnummer: 02/008733-22

vonnis van de meervoudige kamer van 15 november 2022

in de strafzaak tegen de minderjarige

[verdachte]

geboren op [geboortedag] 2006 te [geboorteplaats] ,

verblijvende in de Rijks Justitiële Jeugdinrichting De Hunnerberg te Nijmegen,

raadsman mr. J.C.W.L. Grootjans, advocaat te Middelburg.

1.Onderzoek van de zaak

De zaak is inhoudelijk behandeld met gesloten deuren op de zitting van 10 oktober 2022, waarbij de officieren van justitie mr. M.C. Fimerius en mr. C.M.J.M. van Buul en de verdediging hun standpunten kenbaar hebben gemaakt.

Tevens heeft de rechtbank kennisgenomen van de vorderingen van de benadeelde partijen en van de toelichting daarop van mr. F.J.M. Hamers, advocaat van de benadeelde partijen.

De nabestaanden van het slachtoffer hebben gebruik gemaakt van het spreekrecht.

Tot slot heeft de rechtbank kennisgenomen van wat onder meer door de heer drs. [psychiater] en de heer [gz-psycholoog] , als psychiater respectievelijk psycholoog verbonden aan Forensisch Centrum Teylingereind, en namens de Raad voor de Kinderbescherming (hierna: de Raad), door de voogd van verdachte (werkzaam bij Jeugdbescherming west Zeeland (hierna: JBwZ)) en de advocaat van JBwZ, mr. M.J.I. Assink, naar voren is gebracht.

Het onderzoek ter terechtzitting is formeel gesloten op 15 november 2022.

2.De tenlastelegging

De tenlastelegging is als bijlage I aan dit vonnis gehecht.

De verdenking komt er, kort en feitelijk weergegeven, op neer dat verdachte op 9 januari 2022 te Middelburg - al dan niet samen met een ander -
1) [slachtoffer] (hierna aan te duiden als: [slachtoffer] ) - al dan niet met voorbedachten rade - van het leven heeft beroofd door hem meerdere keren met een mes te steken;
2) een mes voorhanden heeft gehad;
3) 97 XTC-pillen voorhanden heeft gehad.

3.De voorvragen

De dagvaarding is geldig.

De rechtbank is bevoegd.

De officier van justitie is ontvankelijk in de vervolging.

Er is geen reden voor schorsing van de vervolging.

4.De beoordeling van het bewijs

4.1

Het standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie acht wettig en overtuigend bewezen dat verdachte [slachtoffer] meerdere keren met een mes in het bovenlichaam heeft gestoken. Zij baseert zich daarbij op de bewijsmiddelen in het dossier en de bekennende verklaring van verdachte bij de politie en ter terechtzitting. De officier van justitie is van mening dat verdachte heeft gehandeld met voorbedachte raad, zodat feit 1 primair bewezen kan worden verklaard. Zij stelt dat verdachte en de medeverdachte daarbij nauw en bewust hebben samengewerkt waardoor sprake is van medeplegen.

De officier van justitie acht voorts wettig en overtuigend bewezen dat verdachte samen met de medeverdachte een wapen van de vierde categorie van de Wet wapens en munitie voorhanden heeft gehad, te weten het mes waarmee is gestoken.

De officier van justitie acht niet wettig en overtuigend bewezen dat de in de woning van zijn moeder aangetroffen drugs ook aan verdachte toebehoorden. Zij verzoekt hem van feit 3 vrij te spreken.

4.2

Het standpunt van de verdediging

De verdediging stelt voorop dat verdachte heeft bekend [slachtoffer] met een mes te hebben gestoken. Zij bepleit dat van voorbedachte raad, en dus moord, geen sprake is, zodat verdachte van de primair tenlastegelegde moord dient te worden vrijgesproken.

Voor wat betreft de subsidiair tenlastegelegde doodslag refereert de verdediging zich aan het oordeel van de rechtbank.

Tot slot bepleit de verdediging dat geen sprake is van medeplegen, zodat verdachte van dat onderdeel van de tenlastelegging dient te worden vrijgesproken bij een bewezenverklaring.

Ten aanzien van de feiten 2 en 3 refereert de verdediging zich aan het oordeel van de rechtbank.

4.3

Het oordeel van de rechtbank

4.3.1

De bewijsmiddelen

De bewijsmiddelen zijn in bijlage II aan dit vonnis gehecht.

4.3.2

De bijzondere overwegingen met betrekking tot het bewijs

4.3.2.1
Feit 1

Aantreffen [slachtoffer]

Op 9 januari 2022 omstreeks 11:54 uur komt er bij de politie een melding binnen dat er tussen de [naam flat 1] en de [naam flat 2] in Middelburg een gewonde jongen op de grond ligt. Verbalisanten gaan naar aanleiding van deze melding ter plaatse en treffen een ambulance aan waarin een jongen op de brancard ligt met meerdere steekwonden in zijn bovenlichaam. De gewonde jongen blijkt de vijftienjarige [slachtoffer] te zijn.

Overlijden [slachtoffer]

Op 12 januari 2022 in de middag overlijdt [slachtoffer] in het ziekenhuis aan zijn verwondingen. Op het lichaam van [slachtoffer] is sectie verricht en er is daarnaast radiologisch onderzoek gedaan. Er worden in totaal 14 steekletsels en 3 snijletsels geconstateerd. Het overlijden van [slachtoffer] wordt verklaard door de gevolgen van drie steekletsels: in de hals en borst met perforatie van de luchtpijp, borstholten en rechterlong. De overige elf steekletsels en drie snijletsels kunnen vanwege het bloedverlies hebben bijgedragen aan de snelheid van het overlijden.

Verdachten

Verdachte (hierna ook: [verdachte] ) heeft bij de politie en ook ter terechtzitting verklaard dat hij degene is die [slachtoffer] met een mes heeft gestoken. Dit wordt bevestigd door de medeverdachte, zijn oudere broer (hierna ook: [medeverdachte] ). Buiten [medeverdachte] en [verdachte] zijn er geen personen die uit eigen waarneming iets verklaard hebben over wat zich op 9 januari 2022 kort voor en tijdens het steekincident tussen [medeverdachte] , [verdachte] en [slachtoffer] heeft afgespeeld.

Tussenconclusie

De rechtbank acht op grond van de bewijsmiddelen wettig en overtuigend bewezen dat [verdachte] [slachtoffer] door middel van meerdere messteken van het leven heeft beroofd. Uit het dossier en het verhandelde ter terechtzitting blijkt niet dat [medeverdachte] op enig moment geweld op [slachtoffer] heeft toegepast.

De vragen die de rechtbank moet beantwoorden zijn of er sprake is van opzet, hoe het steekincident gekwalificeerd moet worden (moord of doodslag) en hoe de aanwezigheid van [medeverdachte] hierbij gezien kan worden en of er daarbij mogelijk sprake is van medeplegen of medeplichtigheid. Daaromtrent overweegt de rechtbank het volgende.

Opzet

De verdediging stelt dat [verdachte] geen opzet had op de dood van [slachtoffer] . Zij voert daartoe aan dat het [verdachte] nadat hij [slachtoffer] voor de eerste maal stak zwart voor de ogen werd, dat hij pas weer “bij” kwam toen [medeverdachte] aangaf weg te willen gaan en hij nooit heeft gewild dat [slachtoffer] zou komen te overlijden. Voor de beantwoording van de vraag of hij door het met een mes in het bovenlichaam van [slachtoffer] steken willens en wetens de aanmerkelijke kans op het overlijden van [slachtoffer] heeft aanvaard en er dus sprake is van voorwaardelijk opzet, refereert de verdediging zich aan het oordeel van de rechtbank.

De rechtbank is van oordeel dat wettig en overtuigend bewezen kan worden dat bij [verdachte] sprake is geweest van opzet in de vorm van bewust en gericht handelen, dus vol opzet. Zij overweegt daartoe als volgt.

Uit de verklaringen van [verdachte] en [medeverdachte] leidt de rechtbank af dat [medeverdachte] ergens in november 2021 [verdachte] heeft verteld over een schuld van € 50,= die [slachtoffer] bij hem had en dat hij die niet terugbetaalde ondanks beloftes daartoe. Uit de getuigenverklaringen van de toenmalige vriendin van [verdachte] , [getuige 1] , en de mentor van [verdachte] , [getuige 2] , leidt de rechtbank af dat bij [verdachte] vanaf dat moment de spanningen opliepen en dat hij herhaaldelijk heeft geuit dat hij [slachtoffer] / iemand wilde steken. Ook tegen een groepsgenoot, [getuige 3] , heeft [verdachte] verteld dat zijn broer problemen had met een jongen over drugs en geld en [verdachte] vertelde haar meerdere keren, volgens de getuige wekelijks, dat hij die jongen wilde gaan steken. Uit getapte telefoongesprekken van [getuige 4] , de beste vriend van [verdachte] , volgt dat [verdachte] met oud en nieuw tegen [getuige 4] heeft gezegd dat hij [slachtoffer] wilde neersteken en dat [getuige 4] toen een mes van [verdachte] heeft afgepakt. Ook de vader van [getuige 4] vertelt in getapte telefoongesprekken dat [verdachte] heeft gezegd “ik steek hem dood”, dat hij dit met oud en nieuw wilde doen en dat die vader dat toen “uit zijn hoofd heeft geluld”. Op 8 januari 2022 spreekt [medeverdachte] met [slachtoffer] af voor de volgende dag en vraagt hem om alleen naar de afspraak te komen. [medeverdachte] spreekt in de avond van 8 januari 2022 ook met [verdachte] af om elkaar de volgende dag te ontmoeten. Diezelfde avond heeft [verdachte] via [Social media platform 1] een berichtje gestuurd naar [getuige 1] waarin hij schrijft dat zij dadelijk van hem af is, omdat iemand die zij kent dood gaat. Uit haar verklaring blijkt dat [getuige 1] [slachtoffer] kent en dat zij vaker ruzie over [slachtoffer] hadden gehad.

Als [verdachte] in de ochtend van 9 januari 2022 in de trein naar Middelburg zit, stuurt hij aan [medeverdachte] een bericht om een mes mee te nemen omdat hij die nodig heeft en schrijft daarbij: ‘
ik heb mijne ook bij ma die is best klein’. [verdachte] komt rond 11:31 uur aan op het station in Middelburg. Aan de achterkant van het station treft hij [medeverdachte] die een van de messen die hij op 31 december 2021 via internet heeft gekocht aan [verdachte] geeft. Dit betreft een zogenaamd survivalmes. [verdachte] stopt het mes, dat in een foedraal zit, in zijn tas en vervolgens lopen zij in de richting van de plek waar [medeverdachte] met [slachtoffer] heeft afgesproken. In de omgeving van de [naam supermarkt] , zo’n 250 à 350 meter van de latere plaats delict, haalt [verdachte] het foedraal van het mes, gooit het weg en stopt het mes terug in zijn tas. [verdachte] en [medeverdachte] treffen [slachtoffer] op de afgesproken plek bij de [naam flat 2] . Zij roken eerst samen een sigaret. Vervolgens spreekt [verdachte] [slachtoffer] aan over de geldschuld. Hij pakt [slachtoffer] vast en haalt het mes dat hij bij het station van [medeverdachte] heeft gekregen uit zijn tas en steekt [slachtoffer] daarmee meerdere keren in zijn bovenlichaam, ook als [slachtoffer] al op de grond ligt en hij ( [verdachte] ) bovenop hem ligt.

In het dossier bevinden zich geen aanwijzingen dat, zoals [verdachte] heeft betoogd, na de eerste steek in de buik van [slachtoffer] het zwart voor zijn ogen werd en hij vervolgens niet meer wist wat hij deed. De deskundigen van Teylingereind, het forensisch centrum waar [verdachte] wekenlang is geobserveerd, hebben ter zitting toegelicht dat er door hen niets is gezien dat erop duidt dat het [verdachte] als hij boos wordt soms zwart voor de ogen wordt en dat hij dan niet meer weet wat hij doet.

Uit het hiervoor overwogene blijkt dat [verdachte] al bijna twee maanden bezig was met het (dood)steken van [slachtoffer] , aan welk plan hij uitvoering heeft gegeven door [slachtoffer] met een gloednieuw survivalmes vele malen in het bovenlichaam te steken. Na zijn overlijden is geconstateerd dat [slachtoffer] 14 steekletsels had en 3 snijletsels. Er was - onder andere - sprake van perforatie van de borstholten, de rechterlong en de luchtpijp. Als iemand zo vaak en op die vitale plekken gestoken wordt, zal welhaast onvermijdelijk de dood daarop volgen. Nu de rechtbank aan de verklaring van [verdachte] dat het hem na de eerste steek in de buik van [slachtoffer] zwart werd voor zijn ogen geen geloof hecht, concludeert de rechtbank dat er sprake was van bewust en gericht handelen van [verdachte] . Hij had vol opzet op de dood van [slachtoffer] .

Moord (voorbedachte raad) of doodslag (handelen in een ogenblikkelijke gemoedsopwelling)?

Om tot een bewezenverklaring van het bestanddeel ‘voorbedachte raad’ te kunnen komen, moet vast komen te staan dat verdachte enige tijd heeft gehad om zich te beraden op het te nemen of genomen besluit en niet heeft gehandeld in een ogenblikkelijke gemoedsopwelling. Hij moet de gelegenheid hebben gehad na te denken over de betekenis en de gevolgen van zijn voorgenomen daad en zich daarvan rekenschap te geven.

Of voorbedachte raad bewezen kan worden hangt sterk af van de hierboven bedoelde gelegenheid en van de overige feitelijke omstandigheden van het geval zoals de aard van het feit, de omstandigheden waaronder het is begaan alsmede de gedragingen van de verdachte voor en tijdens het begaan van het feit. De rechtbank moet het gewicht bepalen van de aanwijzingen die voor of tegen het bewezen verklaren van voorbedachte raad pleiten.

Uit hetgeen hiervoor is overwogen onder ‘opzet’, volgt dat wat er op 9 januari 2022 is gebeurd enige aanlooptijd heeft gehad. Bij [verdachte] bestond al langer het plan om [slachtoffer] (dood) te steken, hetgeen hij ook herhaaldelijk tegen verschillende personen in zijn omgeving heeft gezegd.

Hoewel zich in het dossier geen direct bewijs bevindt dat [verdachte] dit voornemen ook met [medeverdachte] heeft besproken, acht de rechtbank dit, gelet op de mate waarin dit voornemen [verdachte] bezighield en de bijzondere en intense band tussen de broers, zeer aannemelijk. Dit te meer, nu het conflict tussen [medeverdachte] en [slachtoffer] de reden was waarom [verdachte] [slachtoffer] wilde gaan doodsteken. Ook het feit dat [medeverdachte] er bij [slachtoffer] op aandringt dat hij alleen naar de afspraak moet komen en hij vlak voor de afspraak met [slachtoffer] op internet een mes bestelt en dit (grotere) mes op verzoek van [verdachte] meeneemt naar de afspraak met [slachtoffer] , duidt erop dat er tussen de broers is gesproken over het (dood)steken van [slachtoffer] . Dat er door [medeverdachte] is gesproken over het steken van [slachtoffer] , leidt de rechtbank verder af uit het chatgesprek tussen [medeverdachte] en zijn vriend [getuige 5] enkele uren na het delict. [medeverdachte] verwijst in dat gesprek naar het nieuws en schrijft
“dat hij het was, samen met [verdachte] ”,waarop [getuige 5] [medeverdachte] uitscheldt en zegt:
“ik be het je nog zo gezegt”en
“had niet verwacht datje e ht zou doem”,hetgeen impliceert dat er ook door [medeverdachte] eerder is gesproken over het steken van [slachtoffer] . De rechtbank gaat er dan ook vanuit dat er tussen [verdachte] en [medeverdachte] is gesproken over het (dood)steken van [slachtoffer] .

Naar het oordeel van de rechtbank is er voor [verdachte] voldoende tijd geweest om over de betekenis van zijn handelen en de gevolgen daarvan na te denken. De broers hebben naar de afspraak met [slachtoffer] een groter mes meegenomen, wat duidt op een vooropgezet plan om uitvoering te geven aan wat zij eerder besproken hadden, en onderweg naar de plaats delict is het mes door [verdachte] gebruiksklaar gemaakt door het foedraal er af te halen. Er wordt op de plaats delict nog een sigaret gerookt met [slachtoffer] , waarna uitvoering is gegeven aan het reeds gemaakte plan.

Van een hevige gemoedsopwelling bij [verdachte] tijdens het steken is bovendien niet gebleken. Zoals hiervoor onder “opzet” is overwogen, is er geen aanleiding om te veronderstellen dat het [verdachte] na de eerste steek zwart voor zijn ogen werd.

Ook is niet gebleken dat er enige geweldshandeling vanuit [slachtoffer] is geweest, waarop [verdachte] moest reageren. [verdachte] heeft weliswaar verklaard dat [slachtoffer] hem vastpakte en naar zijn heup greep, maar dit wordt niet bevestigd door [medeverdachte] . Zelfs niet nadat hij en [verdachte] begin februari 2021 in de transportbus hun verklaringen op elkaar – en op het dossier dat toen nagenoeg compleet was – hebben afgestemd. De rechtbank acht deze verklaring van [verdachte] dan ook ongeloofwaardig, te meer daar er bij [slachtoffer] ook geen mes is aangetroffen.

Dat het slechts de bedoeling was om [slachtoffer] te confronteren met het niet nakomen van zijn belofte het geldbedrag aan [medeverdachte] terug te betalen en hem daarbij (enkel) met het mes te bedreigen en dat het dus niet de bedoeling was om hem dood te steken, acht de rechtbank niet geloofwaardig en is evenmin aannemelijk geworden. Een dergelijke intentie valt naar het oordeel van de rechtbank niet te rijmen met de uitspraken van [verdachte] voorafgaand aan het delict, de handelingen daaraan voorafgaand, waaronder het regelen van een groter mes en ook niet met het handelen van beide verdachten tijdens en na het steekincident.

De rechtbank is dan ook van oordeel dat [verdachte] [slachtoffer] met voorbedachte raad heeft gedood.

Dat het steken midden op de dag plaatsvond en op een goed zichtbare plaats in een woonwijk, vormt, gelet op het hiervoor overwogene, naar het oordeel van de rechtbank geen contra-indicatie van doorslaggevende aard.

Dat betekent dat de rechtbank van oordeel is dat er sprake is van moord.

Medeplegen

Om tot bewezenverklaring van het bestanddeel ‘medeplegen’ te komen moet de rechtbank kunnen vaststellen dat een verdachte in nauwe en bewuste samenwerking met de medeverdachte heeft gehandeld ter uitvoering van een gezamenlijk plan. Ook indien het tenlastegelegde medeplegen in de kern niet bestaat uit een gezamenlijke uitvoering tijdens het begaan van het strafbare feit, maar uit gedragingen die doorgaans met medeplichtigheid in verband plegen te worden gebracht, kan sprake zijn van de voor medeplegen vereiste nauwe en bewuste samenwerking. De materiële en/of intellectuele bijdrage van de medeverdachte aan het strafbare feit zal dan van voldoende gewicht moeten zijn. De rechtbank kan bij de beoordeling onder meer betrekken de intensiteit van de samenwerking, de onderlinge taakverdeling, de rol in de voorbereiding, de uitvoering of de afhandeling van het delict en het belang van de rol van de medeverdachte, de aanwezigheid van de medeverdachte op belangrijke momenten en het zich niet terugtrekken op een daartoe geëigend tijdstip. Hierbij verdient opmerking dat aan het zich niet distantiëren op zichzelf geen grote betekenis toekomt, omdat het er om gaat dat de medeverdachte een wezenlijke bijdrage moet hebben geleverd aan het delict.

De rechtbank heeft hiervoor reeds overwogen dat [verdachte] het plan had om [slachtoffer] om het leven te brengen, van welk plan [medeverdachte] op de hoogte moet zijn geweest. De rechtbank stelt op basis van het dossier en hetgeen ter zitting is besproken vast dat [medeverdachte] de initiator en agressor was: hij was degene die een conflict had met [slachtoffer] , hij maakte de afspraak met [slachtoffer] en zei tegen [slachtoffer] dat hij alleen moest komen. Hij heeft [verdachte] daarbij betrokken en vlak voor de afspraak met [slachtoffer] aan [verdachte] het eerder door hem gekochte (grotere) mes overhandigd. Vervolgens is [medeverdachte] samen met [verdachte] naar de afspraak gelopen en is hij erbij als [verdachte] het foedraal van het mes haalt en daarmee kort nadat zij [slachtoffer] hebben ontmoet, op [slachtoffer] insteekt. [medeverdachte] heeft met zijn handelen een wezenlijke bijdrage geleverd aan de moord op [slachtoffer] , in die zin dat zonder zijn handelen, de moord niet (op dat moment en op die manier) gepleegd was.

[medeverdachte] heeft niet alleen voorafgaand aan de moord handelingen verricht, hij heeft ook niets gedaan om de uitvoering ervan te stoppen. Op het moment dat [verdachte] [slachtoffer] stak met het mes en daarmee maar doorging en doorging, heeft hij nagelaten (adequaat) in te grijpen. Hij heeft naar eigen zeggen slechts na de tweede keer steken een hand op de schouder van [verdachte] gelegd en “genoeg, genoeg” gezegd, maar hem niet weggetrokken.

Na de moord heeft [medeverdachte] geprobeerd om hun beider betrokkenheid bij die moord te verhullen. Hij heeft tegen [verdachte] gezegd dat zij moesten weggaan en dat [verdachte] het mes moest weggooien, hetgeen [verdachte] heeft gedaan. Vervolgens zijn zij samen gevlucht en hebben zij [slachtoffer] zwaargewond achtergelaten. [medeverdachte] heeft verklaard dat hij zag dat [slachtoffer] bloed spuugde en dat hij kijkend naar zijn ogen, het gevoel had dat hij dood was. Desondanks heeft hij [slachtoffer] achtergelaten in de bosjes en geen medische hulp ingeroepen. De broers zijn naar de flat van hun moeder gegaan, die op een steenworp afstand ligt van de plaats delict, hebben zich daar omgekleed en hebben nog even op het balkon staan kijken met hun moeder omdat ze sirenes hoorden. Vervolgens hebben ze de flat via een andere ingang verlaten en hebben ze zich samen drie dagen elders schuil gehouden. Pas na het overlijden van [slachtoffer] hebben zij zich gemeld bij de politie. Niet alleen heeft [medeverdachte] geprobeerd hun betrokkenheid te verhullen ook blijkt uit zijn handelen na de moord niet dat de ontmoeting met [slachtoffer] uit de hand is gelopen, noch dat hij niet heeft gewild dat [slachtoffer] zou worden doodgestoken. Na het omkleden bij de moeder thuis hebben [verdachte] en hij rustig een sigaretje gerookt op het busstation in Middelburg, zo blijkt uit een foto die in het dossier zit. [medeverdachte] heeft ook op geen enkel moment, ook niet tijdens het afgeluisterde gesprek in de arrestantenbus, tegen [verdachte] gezegd dat dit niet de afspraak was of ‘wat heb je nu gedaan?’. Hij moest er juist om lachen. Ook worden er tijdens dit gesprek afspraken gemaakt over het afleggen van verklaringen. Daar komt nog bij dat [verdachte] op enig moment tijdens het gesprek tegen [medeverdachte] zegt ‘
door jou kan ik zo lang niet neuken’ en even later ‘
van wie moest het’, hetgeen erop duidt dat [verdachte] in opdracht van [medeverdachte] heeft gehandeld. Bovendien heeft [medeverdachte] zichzelf kort na de moord ook bestempeld als medepleger. Hij heeft verschillende mensen bericht dat hij het was die [slachtoffer] heeft neergestoken of dat hij het samen met zijn broer heeft gedaan.

Het voorgaande leidt tot de conclusie dat niet alleen [verdachte] maar ook [medeverdachte] voor, tijdens en na de moord op [slachtoffer] daaraan een wezenlijke, substantiële en rechtstreekse bijdrage heeft geleverd. Zijn handelen overstijgt de kwalificatie van medeplichtigheid. De rechtbank is van oordeel dat gelet op voornoemde feiten en omstandigheden, in onderling verband en samenhang bezien, er een nauwe en bewuste samenwerking was tussen [verdachte] en [medeverdachte] bij het plegen van de moord. Daarbij maakt het naar het oordeel van de rechtbank voor een bewezenverklaring niet uit dat [medeverdachte] zelf geen geweldshandelingen heeft gepleegd. Immers de handelingen die hij wel heeft verricht waren van dien aard dat als hij deze niet verricht zou hebben, de moord niet op dat moment en op die manier gepleegd had kunnen worden. De rechtbank is gelet op het voorgaande van oordeel dat sprake is van het medeplegen van de moord.

4.3.2.2
Feit 2

Uit hetgeen hiervoor is overwogen onder 4.3.2.1 volgt de conclusie dat [verdachte] en [medeverdachte] ook de medeplegers zijn van het voorhanden hebben van het mes waarmee is gestoken.

4.3.2.3
Feit 3

De rechtbank volgt de officier van justitie in haar visie dat het onder 3 tenlastegelegde niet wettig en overtuigend is bewezen, zodat de verdachte daarvan zonder nadere motivering zal worden vrijgesproken.

4.4

De bewezenverklaring

De rechtbank acht wettig en overtuigend bewezen dat verdachte

1. primair

op 9 januari 2022 te Middelburg tezamen en in vereniging met een ander, [slachtoffer] opzettelijk en met voorbedachten rade van het leven heeft beroofd, door met dat opzet en na kalm beraad en rustig overleg die [slachtoffer] meermalen met een mes in de borststreek en buik en keel en rug te steken, ten gevolge waarvan die [slachtoffer] (op 12 januari 2022) is overleden;

op 9 januari 2022 te Middelburg tezamen en in vereniging met een ander, terwijl hij verdachte en zijn mededader de leeftijd van achttien jaren nog niet hadden bereikt, een wapen van categorie IV onder 1, te weten een mes, voorhanden heeft gehad.

De rechtbank acht niet bewezen hetgeen meer of anders is tenlastegelegd. Verdachte zal daarvan worden vrijgesproken.

5.De strafbaarheid

5.1

De strafbaarheid van het bewezenverklaarde

Er zijn geen feiten of omstandigheden aannemelijk geworden die de strafbaarheid van de feiten uitsluiten. Dit levert de in de beslissing genoemde strafbare feiten op.

5.2

De strafbaarheid van verdachte

5.2.1

Het standpunt van de verdediging

De raadsman van verdachte heeft aangevoerd dat verdachte zag dat [slachtoffer] naar zijn heup greep. Verdachte verkeerde in de veronderstelling dat [slachtoffer] een mes bij zich had en dit wilde pakken om hem te steken. Hij meende zich te moeten verdedigen tegen een dreigende wederrechtelijke aanval, heeft zijn mes gepakt en [slachtoffer] gestoken. De verdediging refereert zich aan het oordeel van de rechtbank of sprake is van een strafuitsluitingsgrond.

5.2.2

Het standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie is van mening dat verdachte geen beroep op putatief noodweer toekomt.

5.2.3

Het oordeel van de rechtbank

[verdachte] heeft samen met [medeverdachte] de confrontatie met [slachtoffer] opgezocht en heeft met het oog daarop een mes meegenomen. Dat [slachtoffer] een (voor [verdachte] bedreigende) beweging maakte in de richting van zijn heup, wordt door [medeverdachte] niet bevestigd, zodat dit niet aannemelijk is geworden. De omstandigheid dat [verdachte] zelf, samen met zijn broer, de situatie waarin hij ter verdediging zou hebben gehandeld heeft geschapen, impliceert al dat de verdediging niet noodzakelijk was. Van een verontschuldigbare overschrijding van de grenzen van de noodzakelijke verdediging kan dan ook geen sprake zijn. Ook kan in die omstandigheden een verdachte niet verontschuldigbaar menen in een noodweersituatie te verkeren, zodat ook een beroep op putatief noodweer niet kan slagen. Het beroep daarop wordt verworpen.

Er is ook overigens geen omstandigheid aannemelijk geworden die de strafbaarheid van [verdachte] uitsluit. Hij is dus strafbaar.

6.De strafoplegging

6.1

De vordering van de officier van justitie

De officier van justitie stelt dat, gelet op de bij verdachte door de gedragsdeskundigen vastgestelde stoornissen, verdachte ten tijde van het feit verminderd toerekeningsvatbaar is te achten. Zij ziet geen aanleiding, gelet op de ernst van het feit, een lagere straf te vorderen dan de straf van één jaar jeugddetentie die maximaal kan worden opgelegd, met aftrek van de tijd die verdachte reeds in voorarrest heeft gezeten. De officier van justitie vordert daarnaast, gelet op het advies van de deskundigen, aan verdachte de maatregel van plaatsing in een inrichting voor jeugdigen (hierna: de PIJ-maatregel) op te leggen.

6.2

Het standpunt van de verdediging

De verdediging verzoekt bij de aan verdachte op te leggen straf rekening te houden met het volgende:

- verdachte was ten tijde van het feit 15 jaar oud;

- de persoonlijke omstandigheden van verdachte waarvoor behandeling nodig is;

- het advies van de deskundigen om het feit in verminderde mate aan verdachte toe te rekenen;

- verdachte is een first offender, en

- verdachte heeft spijt.

6.3

Het oordeel van de rechtbank

De aard en de ernst van de feiten

Verdachte heeft zich samen met zijn oudere broer [medeverdachte] schuldig gemaakt aan de moord op de vijftienjarige [slachtoffer] . Nadat zij [slachtoffer] op de afgesproken plek hebben ontmoet, waarbij [slachtoffer] dacht dat hij met zijn vriend [medeverdachte] had afgesproken om te chillen, heeft verdachte [slachtoffer] vele malen met een mes gestoken en vervolgens levensgevaarlijk gewond, alleen achtergelaten. [slachtoffer] heeft hierbij doodsangsten uitgestaan en het uitgeschreeuwd van de pijn. Voorbijgangers hebben medische hulp ingeroepen, waarna [slachtoffer] is gereanimeerd en hij met spoed naar het ziekenhuis is gebracht. [slachtoffer] en de artsen hebben gevochten voor zijn leven maar dit mocht niet meer baten. Mede door toedoen van verdachte heeft [slachtoffer] enorme pijn en angst geleden en is hem een toekomst ontnomen.

De nabestaanden van [slachtoffer] moeten leven met de wetenschap op welke gruwelijke wijze [slachtoffer] om het leven is gebracht en wat hij in zijn laatste bewuste momenten heeft moeten meemaken. Zij zullen hem niet verder zien opgroeien en zij missen hem enorm. Het is verdachte die samen met de medeverdachte aan de nabestaanden deze immense pijn en dit onherstelbare verdriet heeft toegebracht. Hun levens zijn overhoop gegooid en het zal voor hen nooit meer worden zoals voorheen.

[slachtoffer] is op klaarlichte dag op straat, middenin een woonwijk, neergestoken. Dit moet diepe indruk hebben gemaakt op de voorbijgangers die na het steken ter plaatse kwamen en op omwonenden. Een dergelijk gewelddadig feit veroorzaakt gevoelens van angst en onveiligheid niet alleen in de directe omgeving, maar ook in de rest van samenleving.

Inleidende opmerkingen over de strafbepaling

De rechtbank ziet zich gesteld voor de vraag welke afdoening passend is. Het gaat om een zeer ernstig geweldsfeit met een dodelijk slachtoffer, gepleegd door twee minderjarigen. Bij de strafoplegging dient er enerzijds sprake te zijn van vergelding, waarmee recht wordt gedaan aan de dood van [slachtoffer] en aan het verdriet van zijn nabestaanden en waarmee aan de maatschappij het signaal wordt gegeven dat het plegen van een moord een zeer ernstig feit is dat leidt tot een zware bestraffing.

Anderzijds dient de rechtbank bij het bepalen van de strafmaat rekening te houden met de achtergrond en persoonlijke omstandigheden van de verdachte, waarbij als het om minderjarige verdachten gaat het zo gunstig mogelijk beïnvloeden van de ontwikkeling van de minderjarige een belangrijk strafdoel is.

De persoon van de verdachte

De rechtbank heeft kennis genomen van het Uittreksel Justitiële Documentatie van 7 maart 2022. Daaruit blijkt dat verdachte één keer een strafbeschikking heeft gekregen voor het overtreden van de Wegenverkeerswet, maar niet eerder strafrechtelijk is veroordeeld.

Om meer inzicht in de persoon en persoonlijke omstandigheden van verdachte te krijgen, is verdachte gedurende zeven weken klinisch geobserveerd in Forensisch Centrum Teylingereind, waarvan vijf weken samen met zijn broer [medeverdachte] . De bevindingen van deze observatie zijn door deskundigen [gz-psycholoog] , gz-psycholoog, en drs. [psychiater] , psychiater, vastgelegd in het onderzoeksrapport van 29 augustus 2022. Ook een milieuonderzoek waarin de familiegeschiedenis en levensloop van verdachte is beschreven, maakt onderdeel uit van het rapport.

In het rapport is te lezen dat verdachte vanaf zijn geboorte te maken kreeg met verwaarlozing, onveiligheid en huiselijk geweld. Zijn verstandelijk beperkte ouders waren niet in staat hem de nodige affectieve en pedagogische zorg te bieden en zij waren gewelddadig tegenover elkaar. Verdachte was al op jonge leeftijd op zichzelf aangewezen en het heeft hem ontbroken aan basisveiligheid.

De ontwikkeling van verdachte is hierdoor al vroeg in het gedrang gekomen en zijn hechting raakte al vroeg verstoord.

Vanwege de zeer zorgelijke thuissituatie is verdachte op vierjarige leeftijd uit huis geplaatst. Verdachte heeft achtereenvolgens samen met zijn broer [medeverdachte] in twee verschillende pleeggezinnen verbleven, op een woongroep en vervolgens weer in het eerste pleeggezin. Nadat zijn broer dit pleeggezin verliet omdat hij (civiel) gesloten werd geplaatst, gleed ook verdachte af en kwam hij terecht op een open groep van [jeugdzorgaanbieder] en vervolgens na twee jaar op een open groep van [jeugdzorgaanbieder] waar hij ruim een half jaar woonde toen het delict werd gepleegd.

Verdachte heeft alle negatieve gevoelens die de onveiligheid en verwaarlozing in zijn nog jonge leven hebben opgeroepen, niet kunnen verwerken. Hij heeft zich al vroeg moeten afsluiten van zijn gevoel waardoor de emotieregulatie gestagneerd is geraakt. Om alle narigheid en onveiligheid niet te doorvoelen, is er volgens de deskundigen bij verdachte een ‘false self’ gevormd, waarbij hij een geïdealiseerde beleving van zichzelf heeft en waarin hij een stoere jongen is, die zijn moeder en broer moet beschermen. Het ‘false self’ dient als pantser en gaat gepaard met verbaal en fysiek agressief gedrag waarmee hij anderen op afstand houdt. Dit ‘false self’ is een lege identiteit waarmee verdachte afhankelijk is van anderen, niet alleen voor het reguleren van gedrag en emoties, maar ook voor zijn identiteit. Hij heeft, gezien zijn heftige kindertijd en alles wat daarop is gevolgd, geen evenwichtig en realistisch zelfbeeld (‘true self’) kunnen ontwikkelen.

De enige constante factor in het leven van verdachte was zijn broer [medeverdachte] . Hij vormt de identificatiefiguur voor verdachte en verschaft hem als het ware identiteit, aldus de deskundigen. Oplopende stress en spanning bij [medeverdachte] , leidt dan ook tot grensoverschrijdend gedrag van verdachte. Verdachte is beschermend naar zijn broer en neemt het voor hem op. De dynamiek tussen de broers wordt door de deskundigen als problematisch getaxeerd en deze lijkt van invloed te zijn geweest op het delict.

De deskundigen concluderen in het rapport dat bij verdachte onder andere sprake is van een ontremd sociaalcontactstoornis, een aandachtsdeficiëntie/hyperactiviteitsstoornis van het gecombineerde type en een normoverschrijdendgedragsstoornis met beperkte prosociale emoties. Gelet op de koers en dynamiek van de ontwikkeling van verdachte wordt tevens gesproken van een bedreigde persoonlijkheidsontwikkeling met narcistische-, borderline- en antisociale trekken. Het gedragsbeeld van verdachte wordt gevormd door ernstig verstoorde regulerende functies: er is sprake van ernstige emotieregulatieproblematiek, van een verstoorde frustratietolerantie, een verstoorde impulscontrole en verstoorde agressieregulatie – alle drie in ernstige mate – waarbij er sprake is van een gebrekkige identiteit, van primaire behoeftebevrediging en egocentriciteit, waarbij de lacunair gebleven gewetensfuncties en ernstig tekort schietende empathische functies geen enkele rem vormen om tot antisociale gedragingen te komen. De persoonlijkheidsontwikkeling van verdachte is zeer zorgelijk en neigt naar een psychopate ontwikkeling, is de conclusie van de deskundigen. Hoewel gelet op de leeftijd van verdachte formeel nog niet van een persoonlijkheidsstoornis gesproken kan worden bestaat bij de deskundigen de indruk dat de persoonlijkheid zich reeds aan het consolideren is. De psychopathologie is al vanaf jonge leeftijd zichtbaar en heeft een duurzaam karakter. De deskundigen achten het zeer waarschijnlijk dat de hiervoor beschreven beperkingen, die de psychopathologie van verdachte met zich meebrengt, hebben doorgewerkt in de totstandkoming van het feit. Geadviseerd wordt dan ook om verdachte verminderd toerekeningsvatbaar te achten. Het risico op (gewelddadige) recidive wordt als hoog ingeschat.

De deskundigen beschrijven in hun rapport de problematiek van verdachte als zeer complex en deze vraagt volgens de deskundigen om een langdurige en intensieve behandeling. Binnen een behandeling dient eerst gewerkt te worden aan het leren aangaan van gezonde hechtingsrelaties (limited reparenting) om daarna ook het eigen gedrag en dat van anderen te kunnen begrijpen (mentaliseren). Vervolgens kunnen met schematherapie disfunctionele zienswijzen worden aangepakt en de regulerende functies worden versterkt, waardoor impulsiviteit afneemt en de zelfregulatie wordt versterkt. Aldus kan geprobeerd worden om de negatieve identiteitsontwikkeling om te buigen. Gelet op de psychopathische trekken bij verdachte bestaat er een risico op schijnaanpassing, waardoor er volgens de deskundigen een langer durende behandeling nodig is. Deze behandeling dient plaats te vinden in een gestructureerde setting met adequate begrenzing. De deskundigen adviseren om gezien de complexe problematiek van verdachte en daarvoor benodigde lange behandelduur in combinatie met een hoog risico op recidive aan verdachte een onvoorwaardelijke PIJ-maatregel op te leggen. Een minder stringent kader is volgens hen niet toereikend.

De vertegenwoordiger van de Raad voor de Kinderbescherming (hierna: de Raad) heeft tijdens de zitting verwezen naar het door de Raad uitgebrachte rapport waarin wordt geadviseerd om aan verdachte een onvoorwaardelijke jeugddetentie en een onvoorwaardelijke PIJ-maatregel op te leggen.

De voogd heeft tijdens de zitting het volgende naar voren gebracht. Verdachte is eerder vanuit [jeugdzorgaanbieder] doorgestroomd naar een minder zware setting in Steenbergen omdat hij al zijn doelen had behaald. Half december 2021 kwamen er signalen vanuit school en is er overleg geweest. Er waren zorgen over de emotieregulatie. Verdachte had een grote mond en er was sprake van ruzies. Toen is besloten om de lijntjes kort te houden. Vervolgens heeft de woongroep in de kerstvakantie zorgen gedeeld naar aanleiding van een kamercontrole waarbij messen werden aangetroffen en een foto van een vuurwapen. Na de kerstvakantie zou er weer overleg zijn. Ten aanzien van drugsgebruik of dealen of het bezit van wapens waren er (voordien) geen zorgwekkende signalen. Verdachte kon op sociaal-pedagogisch vlak heel aardig doen. Er waren wel zorgen over de onderlinge verhouding tussen verdachte en zijn broer maar er zijn nooit zorgen geweest dat het deze vorm aan zou nemen. Nu zij de analyse van de deskundigen van Teylingereind kent, komt de voogd tot de conclusie dat verdachte door de betrokkenen om hem heen heel anders is ingeschat dan hetgeen volgt uit de bevindingen van de deskundigen. Zij onderschrijft de door de deskundigen gegeven adviezen.

De rechtbank volgt de deskundigen in hun visie dat verdachte als verminderd toerekeningsvatbaar moet worden beschouwd en dat, gelet op de complexe en reeds lang bestaande problematiek van verdachte, een langdurige en intensieve behandeling in een strikt kader nodig is om het gevaar op herhaling te beperken.

De rechtbank stelt vast dat het gepleegde feit een misdrijf is waarop naar de wettelijke omschrijving een gevangenisstraf van vier jaar of meer is gesteld. Uit rapporten van de deskundigen van Teylingereind volgt dat bij verdachte ten tijde van het begaan van het misdrijf een gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestvermogens bestond en daarnaast dat de veiligheid van anderen en de algemene veiligheid van personen en goederen het opleggen van een maatregel van plaatsing in een inrichting voor jeugdigen eisen. Bovendien is de rechtbank op basis van het hiervoor overwogene van oordeel dat deze maatregel in het belang is van een zo gunstig mogelijke verdere ontwikkeling van verdachte. De rechtbank zal daarom aan verdachte de PIJ-maatregel opleggen. Aan de wettelijk vereisten voor het opleggen daarvan is, zoals volgt uit het hiervoor overwogene, voldaan.

De rechtbank overweegt dat de PIJ-maatregel zal worden opgelegd ter zake van een misdrijf dat gericht is tegen of gevaar veroorzaakt voor de onaantastbaarheid van het lichaam van een of meer personen. Dit betekent dat verlenging van deze maatregel mogelijk is voor zover de maatregel daardoor de duur van zeven jaar niet te boven gaat.

De rechtbank acht het gelet op de buitengewone ernst van het feit passend en geboden om, naast het opleggen van de PIJ-maatregel, aan verdachte een onvoorwaardelijke jeugddetentie op te leggen van de voor verdachte gezien zijn leeftijd maximale duur, te weten één jaar, met aftrek van de periode die verdachte reeds in voorarrest heeft doorgebracht.

7.De benadeelde partijen

7.1

De ingestelde vorderingen

[slachtoffer] , de ouders van [slachtoffer] , hun beider echtgenotes, zijn [zus slachtoffer] en een vriendin van [zus slachtoffer] , [vriendin zus slachtoffer] , hebben zich allen als benadeelde partij in het geding gevoegd en vorderen ieder afzonderlijk materiële en immateriële schade als gevolg van het door verdachten gepleegde feit.

Op basis van de voorliggende stukken en hetgeen ter terechtzitting is besproken stelt de rechtbank vast dat:

door de ouders van [slachtoffer] , mevrouw [moeder slachtoffer] en de heer [vader slachtoffer] , als erfgenamen van [slachtoffer] , namens [slachtoffer] een vordering is ingediend van € 50.671,20, bestaande uit € 50.000,= immateriële schade en € 671,20 materiële schade, bestaande uit de posten: kledingschade, telefoon en ziekenhuisdaggeldvergoeding;

de moeder van [slachtoffer] een vergoeding vordert van € 144.582,=, bestaande uit € 70.000,= immateriële schade en € 74.582,= materiële schade, onderverdeeld in de posten: kosten lijkbezorging, kosten ziekenhuis, medische kosten, telefoonabonnement [slachtoffer] , verlies van arbeidsvermogen en € 25.000,= toekomstschade;

de vader van [slachtoffer] een vergoeding vordert van € 87.938,78, bestaande uit € 70.000,= immateriële schade en € 17.938,78 materiële schade, onderverdeeld in de posten: kosten lijkbezorging, medische kosten, kosten kaarten [naam concert] , ziekenhuis, verlies van arbeidsvermogen en € 5.000,= toekomstschade;

[zus slachtoffer] , de zus van [slachtoffer] , een vergoeding vordert van € 65.258,26, bestaande uit € 55.000,= immateriële schade en € 10.258,26 materiële schade, onderverdeeld in de posten: kosten ziekenhuis [slachtoffer] , reis- en parkeerkosten, verlies aan verdienvermogen (p.m.), studiekosten-collegegeld (p.m.) en € 10.000,= toekomstschade;

de echtgenote van de moeder, [partner moeder slachtoffer] , een vergoeding vordert van

€ 86.932,70, bestaande uit € 45.000,= immateriële schade en € 41.932,70 materiële schade, onderverdeeld in de posten: medische kosten, zorgkosten, reis- en parkeerkosten, beveiliging, verlies aan verdienvermogen en € 25.000,= toekomstschade;

de echtgenote van de vader, [partner vader slachtoffer] , een vergoeding vordert van € 52.798,28, bestaande uit € 45.000,= immateriële schade en € 7.798,28 materiële schade, onderverdeeld in de posten: medicatie, verlies arbeidsvermogen en € 5.000,= toekomstschade;

[vriendin zus slachtoffer] , een vriendin van [zus slachtoffer] , een vergoeding vordert van € 14.289,47, bestaande uit € 10.000,= immateriële schade (shockschade) en € 4.289,47 materiële schade, bestaande uit medische kosten en € 2.000,= toekomstschade;

steeds te vermeerderen met de wettelijke rente en oplegging van de schadevergoedingsmaatregel.

Ter zitting heeft de advocaat van de benadeelde partijen de hoofdelijke toewijzing van de gevorderde schade verzocht.

7.2

Het standpunt van de officier van justitie

Voor alle vorderingen geldt dat de gevorderde toekomstschade onvoldoende is onderbouwd, aldus de officier van justitie. Voor zover de gevorderde toekomstige kosten niet worden toegewezen, adviseert zij de rechtbank deze kosten niet-ontvankelijk te verklaren.

De officier van justitie heeft geconcludeerd tot toewijzing van de gevorderde immateriële schade van [slachtoffer] ad € 50.000,= en de materiële schade ad € 671,20. Ook de door alle benadeelde partijen gevorderde shockschade acht de officier van justitie toewijsbaar, waaronder de schade van [vriendin zus slachtoffer] . De officier van justitie heeft voorts betoogd dat de gevorderde affectieschade kan worden toegewezen, voor de ouders en hun echtgenotes een bedrag van € 20.000,= en voor [zus slachtoffer] een bedrag van € 17.500,=.

De materiële schade die de moeder, de echtgenote van de vader, [zus slachtoffer] en [vriendin zus slachtoffer] vorderen acht de officier voldoende onderbouwd.

De officier van justitie merkt op dat de door de vader gevorderde kosten van de gedenkmuur en de onthulling ervan ad € 531,24 slechts ten dele zijn onderbouwd met bonnen. Zij adviseert alleen dit onderbouwde bedrag ad € 101,01 toe te wijzen.

De overige door de vader opgevoerde kosten acht zij voldoende onderbouwd.

Ten aanzien van de gevorderde materiële schade van de echtgenote van de moeder heeft de officier van justitie opgemerkt dat, nu het strafbare feit heeft plaatsgevonden op 9 januari 2022, bij de beoordeling van de startdatum dat er 30% gekort gaat worden op haar salaris, de datum 9 januari 2023 aangehouden moet worden. Voorts acht de officier de gevorderde schade vanwege het mislopen van salarisverhoging als de echtgenote was aangenomen in een andere functie niet toewijsbaar.

Voorts adviseert zij de wettelijke rente, de hoofdelijke aansprakelijkheid en de schadevergoedingsmaatregel op te leggen en refereert zij zich voor wat betreft de bij niet-betaling op te leggen vervangende jeugddetentie aan het oordeel van de rechtbank.

7.3

Het standpunt van de verdediging

De verdediging stelt zich primair op het standpunt dat alle voegingen niet-ontvankelijk moeten worden verklaard omdat zij omvangrijk en complex zijn. Enerzijds is sprake van een onevenredige belasting voor het strafproces. Anderzijds zijn de voegingen niet-ontvankelijk omdat de voogd van de verdachte in beginsel aansprakelijk is.

Subsidiair, mochten de voegingen wel inhoudelijk behandeld worden, dan brengt de verdediging de volgende verweren naar voren:

Primair dat er geen grondslag is om aan de benadeelde [vriendin zus slachtoffer] immateriële shockschade toe te kennen. Subsidiair deze vordering niet-ontvankelijk te verklaren, omdat nader onderzoek nodig zou zijn en dit een onevenredige belasting voor het strafgeding zou opleveren. De toekomstige kosten van de psycholoog zijn onvoldoende onderbouwd en bovendien worden deze in principe vergoed vanuit de basisverzekering.

De gevorderde toekomstige kosten dienen niet-ontvankelijk te worden verklaard bij gebreke aan onderbouwing. Dit geldt voor alle ingediende vorderingen die zien op toekomstige schade.

De verdediging heeft naar voren gebracht dat [zus slachtoffer] , als zus van het slachtoffer, niet tot de kring van gerechtigden voor de vergoeding van affectieschade behoort nu er onvoldoende aanknopingspunten zijn dat hun relatie een normale familieverhouding oversteeg. De shockschade zou gematigd moeten worden tot een bedrag van € 20.000,=. Dit geldt volgens de verdediging ook voor de shockschade voor de vader van [slachtoffer] . De verdediging refereert zich aan de door hem gevorderde affectieschade. De verdediging zet vraagtekens bij het door de vader gevorderde verlies aan verdienvermogen. Dit geldt ook voor het verlies aan verdienvermogen van de echtgenote van de vader. De verdediging acht het redelijk om haar, bij een eventueel toegekend affectieschadebedrag, een bedrag van € 10.000,= aan shockschade toe te kennen in lijn met de rechtspraak. De verdediging refereert zich ten aanzien van de door de moeder en de echtgenote van de moeder gevorderde affectieschade en vindt ook voor hen een bedrag van € 20.000,= aan shockschade in lijn met de rechtspraak. Het verlies aan verdienvermogen acht de verdediging bij zowel de moeder als haar echtgenote onvoldoende onderbouwd.

Bij de vordering van de erfgenamen van [slachtoffer] merkt de verdediging op dat een brief aan een overheidsinstantie niet volstaat als mededeling aan verdachten ex artikel 6:95 lid 2 Burgerlijk Wetboek (hierna: BW). Alleen daarom al zou de vordering niet-ontvankelijk moeten worden verklaard. Als subsidiair standpunt is naar voren gebracht dat de vordering te complex is.

Voor posten die worden toegekend verzoekt de verdediging hoofdelijke veroordeling. Tot slot verzoekt de verdediging om indien de schadevergoedingsmaatregel wordt opgelegd, de vervangende hechtenis/gijzeling te bepalen op 0 dagen.

7.4

Het oordeel van de rechtbank

De rechtbank stelt voorop dat het overlijden van [slachtoffer] een enorme impact heeft en heeft gehad op alle betrokkenen. Hun verdriet is onmetelijk en valt niet te compenseren, ook niet in geld. Daarbij wenst de rechtbank te benadrukken dat de navolgende beoordeling van de vorderingen tot schadevergoeding een puur juridische beoordeling betreft die niets bedoeld te zeggen over de intensiteit van het verdriet van de nabestaanden.

De rechtbank stelt vast dat het strafproces en de deelname daaraan in de eerste plaats strafrechtelijk georiënteerd is. In het strafproces moeten daarom bij voorkeur alleen die vorderingen worden ingesteld die door de strafrechter eenvoudig kunnen worden behandeld en afgedaan, zodat geen sprake is van een onevenredige belasting van het strafproces. Bij dergelijke vorderingen kan van de strafrechter en alle procespartijen worden verwacht dat zij zonder al te veel voorwerk en kennis van het civiele recht adequaat kunnen ingaan op en/of beslissen over de vorderingen. In deze zaak zijn, naast de vorderingen die zien op immateriële schade, in totaal zeven vorderingen van benadeelde partijen aan de rechtbank voorgelegd die zien op materiële schade, bestaande uit verschillende posten met elk verschillende (civiele) grondslagen. De verschillende schadeposten en grondslagen voor die gevorderde materiële schade zijn door de verdediging niet of nauwelijks (gemotiveerd) betwist. Gelet op de ernst van de beschuldigingen waartegen de verdachte zich diende te verweren (medeplegen van moord), lag begrijpelijkerwijs daarop het zwaartepunt van de verdediging. De rechtbank vindt het dan ook niet wenselijk om de vorderingen van de benadeelde partijen, die bij elkaar opgeteld in totaal meer dan € 500.000,= bedragen, bij gebrek aan gemotiveerde betwisting dan maar (nagenoeg) volledig toe te wijzen. De rechtbank vindt het anderzijds ook niet wenselijk om de benadeelde partijen, nu het debat over de complexe en uitgebreide vorderingen (op onderdelen) nog onvoldoende is gevoerd, dan maar in het geheel niet-ontvankelijk te verklaren in hun vorderingen. De rechtbank zal de vorderingen daarom beoordelen, waar mogelijk de omvang van de schade vaststellen en steeds uitvoerig motiveren waarom zij bepaalde beslissingen neemt. Daar waar de rechtbank van oordeel is dat de civiele rechter beter is toegerust om, na processueel debat en eventuele bewijslevering, over de vordering te oordelen, zal dat worden aangegeven.

Aansprakelijkheid verdachte

Verdachte is geboren op [geboortedag] 2006 en was ten tijde van het plegen van het delict dus 15 jaar oud. Hij staat onder voogdij van de gecertificeerde instelling Jeugdbescherming west Zeeland. Ter zitting is besproken of verdachte of zijn voogd aansprakelijk is voor de schade die verdachte samen met zijn broer heeft veroorzaakt door het plegen van het delict. De advocaat van JBwZ, mr. Assink, heeft betoogd dat in ieder geval verdachte aansprakelijk is en dat het strafgeding niet de plaats is waar bepaald kan worden of ook zijn cliënte aansprakelijk is.

In artikel 6:164 BW is bepaald dat een gedraging van een kind dat de leeftijd van veertien jaren nog niet heeft bereikt, aan hem niet als een onrechtmatige daad kan worden toegerekend. In artikel 6:169 lid 2 BW staat het volgende: voor schade, aan een derde toegebracht door een fout van een kind dat de leeftijd van veertien jaren al wel maar die van zestien jaren nog niet heeft bereikt, is degene die het ouderlijk gezag of de voogdij over het kind uitoefent, aansprakelijk, tenzij hem niet kan worden verweten dat hij de gedraging van het kind niet heeft belet. De rechtbank komt tot de conclusie, gelet op voornoemde wetsartikelen in samenhang bezien, dat de verdachte aansprakelijk is voor de door hem veroorzaakte schade. Wellicht is, naast verdachte, ook zijn voogd aansprakelijk indien de voogd tekort is geschoten in zijn/haar zorgplicht. Het is echter aan de benadeelde partijen om te bepalen wie zij aanspreken op de door hen geleden schade.

De vordering van [slachtoffer]

De advocaat van de ouders heeft zich namens de moeder en de vader van [slachtoffer] , die in hun hoedanigheid van erfgenamen van [slachtoffer] optreden voor de belangen van hun zoon, gevoegd in de strafzaak tegen de verdachten. Namens [slachtoffer] wordt een vergoeding gevraagd van de tot nu toe bekende immateriële schade voor een bedrag van € 50.000,= of zoveel als de rechtbank in goede justitie redelijk acht vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de datum van het plegen van het delict tot aan de dag der algehele voldoening. Daarnaast wordt een vergoeding gevraagd van de tot nu toe bekende materiële schade voor een bedrag van

€ 671,20, eveneens vermeerderd met de wettelijke rente.

De rechtbank overweegt als volgt. In artikel 51f van het Wetboek van Strafvordering (hierna: Sv) is voor zover hier van belang het volgende bepaald:

(lid 1) Degene die rechtstreeks schade heeft geleden door een strafbaar feit, kan zich ter zake van zijn vordering tot schadevergoeding als benadeelde partij voegen in het strafproces;

(lid 2) Indien de in het eerste lid genoemde persoon ten gevolge van het strafbare feit is overleden, kunnen zich voegen diens erfgenamen ter zake van hun onder algemene titel verkregen vordering en de personen, bedoeld in artikel 108, eerste tot en met vierde lid, van Boek 6 BW ter zake van de daar bedoelde vorderingen.

De rechtbank overweegt dat de vordering, voor zover het betreft de vordering van schade geleden door [slachtoffer] zelf, in beginsel deel uitmaakt van de nalatenschap. De erfgenamen van [slachtoffer] zijn op basis van artikel 51f lid 2 Sv ontvankelijk in deze vordering. Het betreft hier dan de onder algemene titel verkregen vordering, dus de vordering die [slachtoffer] zelf had kunnen indienen als hij nog zou hebben geleefd. Op grond van artikel 6:95 BW bestaat die uit vermogensschade en ander nadeel, voor zover de wet op vergoeding daarvan recht geeft. In artikel 6:95 lid 2 BW is bepaald dat bij het recht op vergoeding voor nadeel dat niet in vermogensschade bestaat, voor overgang onder algemene titel voldoende is dat de gerechtigde aan de wederpartij heeft medegedeeld op de vergoeding aanspraak te maken.

[slachtoffer] wordt vertegenwoordigd door zijn erfgenamen: zijn moeder en zijn vader, aldus de advocaat. De rechtbank stelt vast dat door [slachtoffer] zelf geen vordering tot schadevergoeding is ingediend. Hij is immers nadat hij is gestoken en levensgevaarlijk verwond door verdachten niet meer bij bewustzijn geweest en drie dagen na het delict overleden. De daders zijn pas na zijn overlijden bekend geworden. Door de advocaat van de ouders wordt betoogd dat op het recht op schadevergoeding nog bij leven van het slachtoffer namens het slachtoffer aanspraak is gemaakt middels de wettelijke vertegenwoordiging door zijn ouders. Zij hebben zich een dag na het steekincident tot mr. Hamers gewend voor juridische bijstand en hebben hem gemachtigd om in rechte voor [slachtoffer] op te treden. Mr. Hamers heeft diezelfde dag nog, dus op 10 januari 2022, namens [slachtoffer] een formele aansprakelijkheidstelling van de nog onbekende dader aan het Openbaar Ministerie gestuurd. Daarmee is, aldus mr. Hamers, voldaan aan het mededelingsvereiste ex artikel 6:106 juncto 6:95 BW.

De rechtbank acht behandeling van de vordering van [slachtoffer] ter zake van immateriële schade binnen de strafprocedure juridisch te complex. De vraag is immers of door een brief aan het Openbaar Ministerie te sturen voldaan is aan het voornoemde vereiste ex artikel 6:95 lid 2 BW. Daarbij komt dat een bedrag ad € 50.000,= voor immateriële schade wordt gevorderd. Het vaststellen van een bedrag naar billijkheid in een zaak als deze, nu het gaat om een jong slachtoffer dat is neergestoken, langdurig gereanimeerd en kort daarna is overleden zonder nog bij bewustzijn te zijn geweest, is civielrechtelijk ingewikkelde materie. De rechtbank acht niet verzekerd dat het processuele debat ten aanzien van dit deel van de vordering in voldoende mate gevoerd is of kon worden. Een strafprocedure is daarvoor niet geëigend en (nadere) behandeling van de vordering levert een onevenredige belasting ervan op. De benadeelde partij zal daarom niet-ontvankelijk worden verklaard en kan de vordering desgewenst bij de civiele rechter indienen.

Omdat vanwege het hiervoor overwogene, ook ten aanzien van het materiële deel van de vordering tijdens de zitting geen inhoudelijk debat is gevoerd, zal de rechtbank de vordering die namens [slachtoffer] is gedaan voor dit deel van de vordering eveneens niet-ontvankelijk verklaren. Ook deze vordering kan desgewenst bij de civiele rechter worden ingediend.

De vorderingen van de nabestaanden en [vriendin zus slachtoffer]

Artikel 6:108 BW geeft een regeling voor kosten die nabestaanden kunnen vorderen als gevolg van het overlijden van iemand ten gevolge van een gebeurtenis waarvoor een ander jegens hen aansprakelijk is. Art. 6:108 BW biedt aan nabestaanden een aanspraak op vergoeding van schade door derving van levensonderhoud (lid 1) en van kosten van lijkbezorging (lid 2). Daarnaast bieden art. 6:107 lid 1, aanhef en onder b, en 6:108 lid 3 BW aan een in beginsel in de wet limitatief omschreven kring van naasten en nabestaanden een aanspraak op vergoeding van ‘affectieschade’. Het stelsel van art. 6:107, 107a en 108 BW is limitatief, omdat enkel de daar genoemde personen aanspraak hebben op vergoeding van enkel de daar vermelde schadeposten. Het stelsel werkt exclusief, in die zin dat buiten die artikelen geen aanspraak bestaat op vergoeding van schade die het gevolg is van de verwonding of het overlijden van een ander, ook niet wanneer jegens de ‘derde’ onrechtmatig is gehandeld. Het wettelijk stelsel staat volgens de rechtspraak van de Hoge Raad slechts toe dat op grond van art. 6:162 BW, als aan de daartoe gestelde vereisten is voldaan, vergoeding wordt gevorderd van schade die het gevolg is van waarneming van de gebeurtenis waarop de aansprakelijkheid berust of directe confrontatie met de ernstige gevolgen ervan. Dit wordt ‘shockschade’ genoemd. Dit laatste kan dan ‘volledige personenschade’ zijn, dus zowel vermogensschade als ander nadeel/smartengeld. Het moet dan wel schade zijn die het gevolg is van het geestelijk letsel door de confrontatie, en niet de schade van het overlijden van het slachtoffer zelf.

Affectieschade nabestaanden

De moeder en de vader van [slachtoffer] hebben ieder € 20.000,= affectieschade gevorderd, de partner van moeder, de partner van vader en [zus slachtoffer] ieder € 20.000,=/€ 17.500,=

De rechtbank stelt vast dat het overlijden van [slachtoffer] het gevolg is van het onrechtmatig handelen van verdachte. Hij is, evenals de medeverdachte, aansprakelijk. Hiermee is de grond voor vergoeding van affectieschade gegeven. De rechtbank benadrukt dat deze vergoeding een symbolisch karakter heeft, omdat met geen mogelijkheid volledige compensatie gegeven kan worden voor het verdriet van de naasten. In artikel 6:108, lid 3, BW is bepaald dat de aansprakelijke verplicht is tot vergoeding van nadeel dat niet in vermogensschade bestaat, geleden door de in lid 4 genoemde naasten als gevolg van het overlijden. In het Besluit vergoeding affectieschade zijn forfaitaire bedragen vastgesteld.

De ouders van [slachtoffer] vallen in de categorie genoemd in artikel 6:108 lid 4 onder c BW. De gevorderde bedragen ad € 20.000,= door de ouders van [slachtoffer] zijn in overeenstemming met voornoemd besluit.

De rechtbank ziet zich vervolgens voor de vraag gesteld of ook de beide stiefmoeders en [zus slachtoffer] , de zus van [slachtoffer] , voor schadevergoeding vanwege affectieschade in aanmerking komen. Vast staat dat de echtgenote van de moeder, [partner moeder slachtoffer] , met [slachtoffer] in gezinsverband heeft geleefd en hem mede heeft verzorgd en opgevoed. Zij valt daarmee in de categorie “zorg in gezinsverband” (artikel 6:108 lid 4 onder e BW) uit voornoemd besluit en daar hoort een bedrag van € 20.000,= bij.

Voor de echtgenote van de vader en [zus slachtoffer] geldt het volgende. Ingevolge lid 4 van het toepasselijke artikel worden stiefouders die niet de dagdagelijkse zorg hadden en broers en zussen niet direct als naaste in de zin van artikel 6:108, lid 3, BW aangemerkt. In lid 4 sub g wordt echter wel vermeld dat als ‘naaste’ wordt aangemerkt een andere persoon die ten tijde van de gebeurtenis in een zodanige nauwe persoonlijke relatie tot de overledene staat, dat uit de eisen van redelijkheid en billijkheid voortvloeit dat hij voor de toepassing van lid 3 als naaste wordt aangemerkt. Uit de Memorie van Toelichting bij het wetsvoorstel dat het mogelijk heeft gemaakt dat affectieschade aan nabestaanden wordt toegekend, volgt dat voor het aannemen van een nauwe persoonlijke betrekking een hechte affectieve relatie dient te worden aangetoond. Niet de formele maar de feitelijke verhouding is beslissend. De omstandigheden van het geval zijn bepalend. Factoren die van belang zijn, zijn onder meer de intensiteit, de aard en de duur van de relatie.

Er was sprake van een omgangsregeling van [slachtoffer] met de vader en zijn echtgenote. Zij was al sinds [slachtoffer] 4 jaar oud was in zijn leven en heeft vanaf toen een aandeel gehad in zijn opvoeding en ontwikkeling. Ondanks dat de echtgenote van de vader in strikt juridische termen niet met [slachtoffer] in gezinsverband heeft geleefd en zij niet de dagdagelijkse zorg voor [slachtoffer] had, is de rechtbank van oordeel dat gezien de intensiteit, kwaliteit en duur van hun stiefmoeder-stiefzoon-relatie, de nauwe persoonlijke relatie die zij met [slachtoffer] had, zodanig was, dat ook zij kan worden aangemerkt als ‘naaste’ in de zin van artikel 6:108 lid 4 onder g BW.

De rechtbank is voorts van oordeel dat tussen [slachtoffer] en [zus slachtoffer] sprake was van een hechte affectieve relatie die een gewone broer-zus-relatie oversteeg en dat aldus uit de eisen van redelijkheid en billijkheid voortvloeit dat [zus slachtoffer] als ‘naaste’ in de zin van artikel 6:108 lid 3 BW dient te worden aangemerkt. Daartoe overweegt de rechtbank dat [slachtoffer] en [zus slachtoffer] opgroeiden in dezelfde gezinnen, zij ook op het moment van het overlijden van [slachtoffer] in dezelfde woning woonden, zij elkaar dagelijks meerdere keren belden en veel met elkaar optrokken. Ze waren zeer aan elkaar verknocht.

De rechtbank zal gezien het voorgaande aan de echtgenote van vader en aan [zus slachtoffer] een bedrag van € 17.500,= aan affectieschade toewijzen, conform categorie g van het besluit.

Shockschade nabestaanden (immaterieel)

De moeder en de vader hebben ieder € 50.000,= shockschade gevorderd, de beide stiefouders ieder € 25.000,= en [zus slachtoffer] een bedrag van € 35.000,=.

De rechtbank overweegt als volgt. Wat betreft de criteria voor de toekenning van immateriële schade in de vorm van shockschade, sluit de rechtbank aan bij de jurisprudentie van de Hoge Raad (onder meer HR 28 mei 2019, ECLI:NL:HR:2019:793, HR 12 april 2022, ECLI:NL:HR:2022:560 met bijbehorende noot en Hoge Raad, 28 juni 2022, ECLI:NL:HR:2022:958). Vergoeding van shockschade kan plaatsvinden als bij de benadeelde partij een hevige emotionele schok teweeg wordt gebracht door (i) het waarnemen van het tenlastegelegde, of (ii) door de directe confrontatie met de ernstige gevolgen ervan. Uit die emotionele schok dient vervolgens geestelijk letsel te zijn voortgevloeid. Dat zal zich met name kunnen voordoen als de benadeelde partij en het slachtoffer een nauwe affectieve relatie hadden en het slachtoffer bij het tenlastegelegde is gedood of verwond. Voor vergoeding van deze schade is dan wel vereist dat het bestaan van geestelijk letsel, waardoor iemand in zijn persoon is aangetast, in rechte kan worden vastgesteld. Dat zal in het algemeen slechts het geval zijn als sprake is van een in de psychiatrie erkend ziektebeeld. De hoogte van de geleden shockschade dient te worden vastgesteld naar billijkheid met inachtneming van alle omstandigheden van het geval, waaronder de ernst van het aan de verdachten te maken verwijt, de aard van het letsel, de ernst van het letsel (waaronder de duur en de intensiteit), de verwachting ten aanzien van het herstel en de leeftijd van de benadeelde partij. Voorts dient de rechtbank bij de begroting, indien mogelijk, te letten op de bedragen die door Nederlandse rechters in vergelijkbare gevallen zijn toegekend. De rechtbank merkt daarbij op dat bij shockschade de specifieke omstandigheden van het geval dusdanig bepalend zijn, dat verschillende strafzaken zich nooit echt goed laten vergelijken. Daarbij komt dat de Hoge Raad in zijn arrest van 28 juni 2022 heeft overwogen dat indien naast een aanspraak op vergoeding van de immateriële shockschade een secundair slachtoffer ook, als naaste van het primaire slachtoffer, aanspraak heeft op affectieschade, er sprake is van samenloop. Bij samenloop van deze aanspraken moet de rechter aan de hand van de omstandigheden van het geval naar billijkheid en schattenderwijs afwegen in hoeverre bij het bepalen van de hoogte van de vergoeding van de immateriële shockschade rekening wordt gehouden met die aanspraak op affectieschade.

De rechtbank stelt vast dat geen van de nabestaanden het feit zelf heeft waargenomen, zodat beoordeeld dient te worden of zij zijn geconfronteerd met de ernstige gevolgen daarvan. [zus slachtoffer] is nadat haar moeder op [Social media platform 2] zag dat er sprake was van een steekpartij bij de [naam flat 2] en daardoor in paniek raakte omdat zij wist dat [slachtoffer] daar had afgesproken, voor haar moeder polshoogte gaan nemen en is daar door de politie geconfronteerd met spullen en een foto van [slachtoffer] met de vraag of de spullen van haar broertje waren en of zij hem herkende op de door een politieagent gemaakte foto van [slachtoffer] in de ambulance. Voor de vader en zijn echtgenote geldt dat zij [slachtoffer] , nadat hij door de ambulance was overgebracht naar het ziekenhuis voor hij werd geopereerd, hebben gezien en daarbij zijn geconfronteerd met de ernstige verwondingen van [slachtoffer] . De moeder en haar echtgenote hebben [slachtoffer] voor het eerst weer gezien op de intensive care na de spoedoperatie en werden op dat moment geconfronteerd met het grote aantal steekverwondingen in onder meer de hals en het bovenlichaam van [slachtoffer] . De naasten hebben moeten meemaken dat het lichaam van [slachtoffer] na zijn overlijden in beslag is genomen en is onderzocht door het NFI. Daarnaast hebben zij kennis genomen van het procesdossier waardoor zij zich een voorstelling hebben kunnen maken van de gruwelijke, voor [slachtoffer] volkomen onverwachte, steekpartij, waarbij hij 17 keer is gestoken en gesneden. Op grond van het voorgaande acht de rechtbank het voldoende aannemelijk dat niet alleen bij beide ouders, maar ook bij de beide stiefouders en [zus slachtoffer] sprake is geweest van een hevige emotionele schok door de confrontatie met de ernstige gevolgen van dit feit. Door het zien van de steekverwondingen van [slachtoffer] , gecombineerd met de overige omstandigheden én de wetenschap van wat er is gebeurd, hebben zij zich een voorstelling kunnen maken van hetgeen [slachtoffer] door verdachten is aangedaan. Dat de ouders en stiefouders pas op een later moment met de gevolgen van het bewezenverklaarde feit zijn geconfronteerd en dat die confrontatie in het ziekenhuis niet onverhoeds was, doet daaraan – gelet ook op de toedracht van het bewezenverklaarde en de directe familieband tussen [slachtoffer] en zijn naasten – niet af.

Voor de toekenning van shockschade is vereist dat het geestelijk letsel in rechte kan worden vastgesteld. De rechtbank dient dus na te gaan of bij de naasten van [slachtoffer] sprake is van geestelijk letsel in de vorm van een medisch vastgesteld psychisch of psychiatrisch ziektebeeld dat door de confrontatie met de schokkende gebeurtenis op 9 januari 2022 is ontstaan.

De moeder is sinds 15 februari 2022 onder behandeling van Emergis. Haar psychiater stelt vast dat sprake is van een posttraumatische stressstoornis. In zijn brief van 17 augustus 2022 staat beschreven dat de moeder sinds het gebeuren op 9 januari en het overlijden van [slachtoffer] op 12 januari 2022 in shock verkeert en last heeft van herbelevingen. Zij is niet meer in staat op haar normale niveau te functioneren qua studie en werk. Zij zal traumabehandeling krijgen

(o.a. ondersteunende gesprekken, EMDR en psychofarmaca).

De psycholoog van de vader en zijn echtgenote schrijft in zijn brief van 2 mei 2022 dat zij in behandeling zijn sinds 1 april 2022. Het gaat in deze behandeling om het begeleiden in het verwerken van de gewelddadige dood, moord, van zoon [slachtoffer] . Naast de verliesverwerking en het rouwproces wat momenteel aan de gang is, zo schrijft de psycholoog, zijn er traumatische beladen beelden en herinneringen die steeds terugkomen en de normale rouwverwerking belemmeren. Er kan bij beiden gesproken worden van PTSS. Het is de bedoeling om deze PTSS met EMDR te behandelen om zo de normale rouwverwerking weer vlot te trekken.

[zus slachtoffer] is sinds 24 februari 2022 onder behandeling van Emergis in verband met PTSS-klachten. Ook bij haar is sprake van traumabehandeling (o.a. middels EMDR en psychofarmaca), zo schrijft haar psychiater op 17 augustus 2022.

De echtgenote van de moeder is sinds 17 maart 2022 onder behandeling van Emergis in verband met PTSS-klachten (herbelevingen, triggers, nachtmerries). Op 20 april 2022 schrijft de psychiater dat zij traumatherapie krijgt, onder andere EMDR.

Op grond van het voorgaande stelt de rechtbank vast dat de ouders, de stiefouders en [zus slachtoffer] geestelijk letsel hebben opgelopen als gevolg van de directe confrontatie met de ernstige gevolgen van het feit en dat verdachten aansprakelijk zijn voor die shockschade.

Bij het bepalen van de hoogte van de schadevergoeding heeft de rechtbank rekening gehouden met de aard en de ernst van het geestelijk letsel en de relatie die [slachtoffer] had met zijn (stief)ouders en zijn zus. Daarnaast heeft de rechtbank aansluiting gezocht bij vergelijkbare uitspraken (zoals ECLI:NL:GHARL:2020:9865, ECLI:NL:GHSHE:2022:1543, ECLI:NL:RBROT:2022:6746 en ECLI:NL:HR:2022:1250). Gelet hierop en in aanmerking genomen dat sprake is van samenloop met affectieschade zal de rechtbank aan de nabestaanden ieder een vergoeding van € 20.000,= vanwege shockschade toekennen. De rechtbank ziet geen aanleiding om onderscheid te maken in de aan de verschillende naasten toe te kennen bedragen.

Materiële schade van de nabestaanden

Kosten lijkbezorging

Op grond van artikel 6:108, tweede lid, van het BW is degene die aansprakelijk is voor het overlijden verplicht tot vergoeding aan degene ten laste van wie de kosten van lijkbezorging zijn gekomen. Het staat vast dat de kosten van lijkbezorging ten laste zijn gekomen van de ouders van [slachtoffer] en zij hebben vergoeding hiervan gevorderd, ieder voor de kosten die zij zelf hebben gemaakt.

De moeder heeft gevorderd:

Urn € 1.277,88
Rouwboeketten € 250,=
Kleding uitvaart [slachtoffer] € 149,=
Kleding uitvaart overig € 280,=
Vuurwerk € 250,=
Monument € 5.956,=
Boodschappen € 85,64
Reiskosten € 666,24
Parkeerkosten € 178,28

De vader heeft gevorderd:

Uitvaartverzorging € 4.199,91
Urnen gedenksteen € 1.591,=
Bijzetting urnentuin € 766,50
Kleding uitvaart € 160,=
Bloemstuk Drenthe € 48,73
Gedenkmuur en onthulling € 531,24
Reiskosten € 1.206,=
Parkeerkosten (bon) € 26,51
Parkeerkosten overig € 75,=

De beoordeling van de kosten van de lijkbezorging

Onder de kosten van lijkbezorging worden in het normale spraakgebruik de kosten van een uitvaart verstaan. Ook worden de kosten van de bij de lijkbezorging behorende afscheidsceremonie (afscheidsritueel) tot de kosten van de lijkbezorging gerekend.

Tegen deze achtergrond is de rechtbank van oordeel dat de door de moeder gevorderde kosten van de urn, rouwboeketten, kleding uitvaart, vuurwerk en boodschappen, in redelijkheid gemaakte kosten zijn die in een rechtstreeks verband staat tot de crematie van [slachtoffer] , samen voor een bedrag van € 2.292,52. Deze kosten zijn voor toewijzing vatbaar.

Anders ligt dit voor de kosten van het monument voor [slachtoffer] dat in Middelburg wordt geplaatst. Dit zijn geen kosten die in een rechtstreeks verband staan tot de crematie van [slachtoffer] , maar kosten die voortkomen uit de keuze van de familie om in samenspraak met de gemeente een monument ter herinnering aan [slachtoffer] en aan het zinloze geweld te plaatsen. Deze post zal dus niet-ontvankelijk worden verklaard.

Ten aanzien van de door de moeder gevorderde reis- en parkeerkosten geldt dat deze slechts ten dele zien op het afscheid van [slachtoffer] . De reiskosten naar het mortuarium, het crematorium en de urnenhemel zijn toewijsbaar (een bedrag van € 53,70). De overige reis- en parkeerkosten zijn naar het oordeel van de rechtbank niet als kosten lijkbezorging aan te merken en de moeder zal voor dit deel niet-ontvankelijk worden verklaard in haar vordering.

De kosten van lijkbezorging zullen dus voor een totaal van € 2.346,22 aan de moeder worden toegewezen.

De kosten die de vader heeft gemaakt voor de uitvaartverzorging, de urnen gedenksteen, bijzetting urnentuin en kleding uitvaart komen de rechtbank redelijk voor en zijn voor toewijzing vatbaar. Dit is tezamen een bedrag van € 6.717,41. Anders ligt dat voor de kosten van het bloemstuk voor de herdenkingsmuur tegen geweld in Drenthe. Naar het oordeel van de rechtbank staan die kosten niet in rechtstreeks verband met de crematie van [slachtoffer] . De kosten voor de onthulling van de gedenkmuur en de gedenkmuur zelf bij de vader thuis zijn het gevolg van een keuze van de vader om een dergelijke gedenkmuur bij hem thuis op te richten en vallen naar het oordeel van de rechtbank niet onder de kosten van lijkbezorging. De vader zal voor deze kosten niet-ontvankelijk worden verklaard in zijn vordering.

Alleen de reiskosten die zijn gemaakt voor de uitvaart (11 keer naar het crematorium en [steenhouwerij] natuursteen, samen € 544,62) zijn aan te merken als kosten lijkbezorging en voor toewijzing vatbaar. De overige reis- en parkeerkosten zijn naar het oordeel van de rechtbank niet als kosten lijkbezorging aan te merken en de vader zal ook daarin niet-ontvankelijk worden verklaard in de vordering.

Overige materiële schade van de nabestaanden

De moeder claimt verder nog:

 Kosten ziekenhuis: voedsel
€ 96,17, toiletspullen
€ 4,59, verblijf/overnachting

€ 30,=, parkeerkosten
€ 33,56(primair als kosten lijkbezorging, subsidiair als rechtstreekse schade, meer subsidiair als shockschade, nog meer subsidiair als verplaatste schade en meest subsidiair als proceskosten);

Medische kosten: chiropractor
Telefoonabonnement [slachtoffer]
Verlies van arbeidsvermogen: loon 30%

€ 32.003,=/€ 12.001,08(primair als shockschade, subsidiair als rechtstreekse schade en meer subsidiair als proceskosten) en

 Toekomstschade
€ 25.000,=.

De vader claimt verder nog:

Kosten ziekenhuis: voedsel
Medische kosten: osteopaat
Kaarten [naam concert]
Verlies van arbeidsvermogen
Toekomstschade

[zus slachtoffer] claimt aan materiële schade:

Kosten ziekenhuis [slachtoffer]
Reis- en parkeerkosten
Verlies aan verdienvermogen
Studiekosten-collegegeld
Toekomstschade

De echtgenote van de moeder claimt aan materiële schade:

Medische kosten: chiropractor
Zorgkosten: huishoudelijke hulp
Reis- en parkeerkosten
Beveiliging: sloten
Verlies van verdienvermogen: 30% gekort
Toekomstschade

De echtgenote van de vader vordert de volgende materiële schadeposten:

Medicatie
Verlies van arbeidsvermogen
Toekomstschade

De beoordeling van de overige materiële schade van de naasten

Voor alle voornoemde overige door de naasten geclaimde materiële schade geldt dat nu vanwege het bepaalde in de artikelen art. 6:106 en 6:108 BW sprake is van een limitatief stelsel, enkel de daar genoemde personen, de naasten, aanspraak hebben op vergoeding van enkel de daar vermelde schadeposten.

Vergoeding van rechtstreekse schade of verplaatste schade (zoals het telefoonabonnement [slachtoffer] a € 112,56) is gezien dit limitatieve stelsel niet aan de orde. De naasten zullen in deze post niet-ontvankelijk worden verklaard.

De rechtbank zal de naasten bovendien niet-ontvankelijk verklaren ten aanzien van de posten die zien op nog niet te begroten toekomstige schade, conform het verzoek van de raadsman van de nabestaanden en de verdediging. Ook zal [zus slachtoffer] niet-ontvankelijk worden verklaard in het deel van haar vordering dat ziet op p.m. posten.

Daarnaast is de rechtbank van oordeel dat de kosten die de naasten in het ziekenhuis hebben gemaakt, geen kosten van lijkbezorging zijn, zoals primair door hun raadsman is betoogd. Hetzelfde geldt voor het verlies aan arbeids- of verdienvermogen.

Wel zijn verdachten aansprakelijk voor het door de hevige emotionele schok veroorzaakte geestelijk letsel dat de naasten hebben opgelopen als gevolg van het handelen van verdachten. Dit betekent dat verdachten eveneens aansprakelijk zijn voor de materiële schade die voortvloeit uit dit geestelijk letsel. De ouders, stiefouders en [zus slachtoffer] hebben allen een brief overgelegd waarin door een deskundige is aangegeven dat bij hen sprake is van een posttraumatische stressstoornis. De reis- en parkeerkosten die zien op het bezoeken van een psycholoog of psychiater zijn daarom toewijsbaar. Voor de moeder, haar echtgenote en [zus slachtoffer] is dit een bedrag van samen € 212,92 (reis- en parkeerkosten Emergis), nu zij samen een huishouden voeren en de rechtbank ervan uitgaat dat zij gezamenlijk zijn gegaan, aangezien zij alle drie in hun vordering aangeven 31 keer naar de psycholoog te zijn geweest en 8 keer naar de psychiater. Deze kosten zullen aan de moeder worden toegewezen. Voor de vader en zijn echtgenote is dit een bedrag van samen € 221,52 (reis- en geschatte parkeerkosten a € 4,= per keer, 12x psycholoog).

Het is voor de rechtbank niet duidelijk welk deel van de overige materiële schade die de naasten hebben gevorderd voortvloeit uit de hevige emotionele shock die zij hebben ervaren op en vlak na 9 januari 2022 en welke schade voortkomt uit het enorme verdriet dat zij hebben vanwege het overlijden van [slachtoffer] en het rouwproces dat zij doormaken vanwege zijn gewelddadige dood. Bovendien is er vanwege de aard van de strafprocedure slechts in beperkte mate een processueel debat gevoerd over de omvang en grondslag van de verdere materiële schade van de naasten. Dat maakt dat de rechtbank de nabestaanden in de resterende posten (bestaande uit: kosten ziekenhuis, medische kosten, verlies van arbeids- c.q. verdienvermogen, kosten kaarten [naam concert] , zorgkosten en kosten beveiliging) niet-ontvankelijk zal verklaren omdat het verder behandelen hiervan een onevenredige belasting van het strafgeding op zou leveren. Zij kunnen dit deel van hun vorderingen desgewenst bij de civiele rechter indienen.

Vordering van [vriendin zus slachtoffer]

vordert een vergoeding van € 14.289,47, bestaande uit:

immateriële schade (shockschade)
materiële schade, bestaande uit medische kosten EMDR-sessies
€ 2.000,=toekomstschade.

Ten aanzien van de vordering van [vriendin zus slachtoffer] overweegt de rechtbank als volgt. Iemand die een ander doodt of verwondt kan ook onrechtmatig handelen jegens degene bij wie de confrontatie met die daad een hevige emotionele schok teweegbrengt. Gezichtspunten die daarbij een rol spelen zijn: de aard, toedracht en gevolgen van de jegens het slachtoffer gepleegde onrechtmatige daad; de wijze waarop de deze persoon is geconfronteerd met die onrechtmatige daad en de gevolgen daarvan; en de aard en hechtheid van de relatie tussen het slachtoffer en deze persoon .

[vriendin zus slachtoffer] is door [zus slachtoffer] gebeld en is vervolgens naar het ziekenhuis gegaan. Daar heeft ze [slachtoffer] gezien. De rechtbank betwijfelt niet dat [vriendin zus slachtoffer] het erg naar vond om de ernstige verwondingen van [slachtoffer] te zien en dat zij erg geschrokken is van wat er is gebeurd die dag, zij daar verdrietig over is en dat zij het broertje van haar vriendin mist. De rechtbank is echter van oordeel dat de aard en hechtheid van de relatie tussen [slachtoffer] en [vriendin zus slachtoffer] vergoeding van shockschade in de weg staat. Zij was immers een vriendin van de zus van [slachtoffer] . Zij kende [slachtoffer] goed, maar om voor een vergoeding van shockschade in aanmerking te komen is een nauwere affectieve relatie vereist dan het zijn van een goede vriendin van zijn zus. Daarmee behoort [vriendin zus slachtoffer] naar het oordeel van de rechtbank niet tot de kring van gerechtigden tot het vorderen van vergoeding van schade door de confrontatie met een schokkende of traumatische gebeurtenis. Betoogd zou kunnen worden dat ook derden in aanmerking komen voor vergoeding van shockschade, maar naar het oordeel van de rechtbank dient dan sprake te zijn van een onverhoedse confrontatie die een hevige emotionele schok teweeg heeft gebracht. Nu [vriendin zus slachtoffer] , wetende wat er gebeurd was, zelf naar het ziekenhuis is gegaan, is ook daarvan geen sprake. Zij wist immers wat zij daar kon verwachten en kon zich daarop voorbereiden. Ook had zij de keuze kunnen maken om [slachtoffer] zelf niet te zien. De conclusie is dan ook dat er geen wettelijke grondslag is voor toekenning van enige schadevergoeding aan [vriendin zus slachtoffer] . De vordering van [vriendin zus slachtoffer] zal daarom niet-ontvankelijk worden verklaard.

Proceskosten

Proceskosten zijn geen onderdeel van de schade. Voor zover proceskosten zijn gevorderd binnen de voegingsprocedure van de benadeelde partijen zijn ze niet-ontvankelijk. De rechtbank stelt vast dat de nabestaanden onder de kopjes "reiskosten en parkeerkosten” onder andere om vergoeding hebben verzocht van de reiskosten, parkeerkosten en verletkosten die zij hebben gemaakt voor gesprekken met hun raadsman, het Openbaar Ministerie, slachtofferhulp Nederland, het bijwonen van de pro forma-zittingen, de inhoudelijke zitting en de uitspraak. Ook deze kosten zijn niet toewijsbaar. Dit volgt uit artikel 238, eerste en tweede lid, en artikel 39 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering. Op grond van voormelde artikelen, in onderlinge samenhang bezien, komen alleen voor vergoeding in aanmerking de reis-, verlet- en verblijfkosten voor het bijwonen van de zitting van de partij die in persoon heeft geprocedeerd. Daarvan is geen sprake nu mr. Hamers voor de benadeelde partijen optreedt. Daarom worden de benadeelden ook voor die posten, voor zover zij zien op voornoemde reiskosten en parkeerkosten, niet-ontvankelijk verklaard in hun vorderingen.

Conclusie

Gelet op het voorgaande moet de verdachte aan:

- de benadeelde partij [moeder slachtoffer] een schadevergoeding betalen van in totaal

€ 42.559,14, waarvan € 2.346,22 aan kosten lijkbezorging en € 212,92 (reis- en parkeerkosten Emergis) aan materiële shockschade en € 40.000,= aan immateriële schade (affectieschade en shockschade), te vermeerderen met de gevorderde wettelijke rente vanaf 9 januari 2022;

- de benadeelde partij [vader slachtoffer] een schadevergoeding betalen van in totaal

€ 47.483,55, waarvan € 7.262,03 kosten lijkbezorging en € 221,52 (reis- en parkeerkosten psycholoog) en € 40.000,= aan immateriële schade (affectieschade en shockschade), te vermeerderen met de gevorderde wettelijke rente vanaf 9 januari 2022;

- de benadeelde partij [zus slachtoffer] een schadevergoeding betalen van in totaal

€ 37.500,=aan immateriële schade (affectieschade en shockschade), te vermeerderen met de gevorderde wettelijke rente vanaf 9 januari 2022;

- de benadeelde partij [partner moeder slachtoffer] een schadevergoeding betalen van in totaal

€ 40.000,=aan immateriële schade (affectieschade en shockschade), te vermeerderen met de gevorderde wettelijke rente vanaf 9 januari 2022;

- de benadeelde partij [partner vader slachtoffer] een schadevergoeding betalen van

€ 37.500,=aan immateriële schade (affectieschade en shockschade), te vermeerderen met de gevorderde wettelijke rente vanaf 9 januari 2022;

- de vorderingen worden voor het overige niet-ontvankelijk verklaard.

Burgerlijke rechter

Voor het deel van de vorderingen waarin de benadeelde partijen niet-ontvankelijk worden verklaard omdat sprake is van een onevenredige belasting van het strafgeding, geldt dat zij dit deel van hun vordering desgewenst bij de burgerlijke rechter kunnen aanbrengen.

Schadevergoedingsmaatregel

Met betrekking tot de toegekende vorderingen benadeelde partijen zal de rechtbank, zoals verzocht door de benadeelde partijen en gevorderd door de officier van justitie, tevens de schadevergoedingsmaatregel opleggen. Dit betekent dat het CJIB de inning zal verzorgen. Gelet op het feit dat verdachte minderjarig was ten tijde van het gepleegde feit zal de duur van de gijzeling op 0 dagen worden vastgesteld.

Hoofdelijkheid

De rechtbank stelt vast dat verdachte het strafbare feit samen met een ander heeft gepleegd en dat zij naar burgerlijk recht ieder aansprakelijk zijn voor de gehele schade. Daarom zal de rechtbank de vorderingen en de schadevergoedingsmaatregel hoofdelijk toewijzen. Dit betekent dat verdachte niet meer hoeft te betalen voor zover het bedrag door de mededader is betaald, en andersom.

Kostenveroordeling

De rechtbank zal verdachte veroordelen in de kosten die de benadeelde partij tot aan deze uitspraak in verband met de vordering heeft gemaakt, nu er geen proceskosten zijn gevorderd tot op heden begroot op nihil, en in de kosten die de benadeelde partij ten behoeve van de tenuitvoerlegging van deze uitspraak nog moet maken.

8.Het beslag

8.1

Het standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie is van mening dat de in deze zaak inbeslaggenomen en nog niet teruggegeven voorwerpen stukken van overtuiging zijn. Zij stelt dat het beslag gehandhaafd dient te worden in ieder geval tot de zaak onherroepelijk is geworden. Indien de rechtbank een beslissing wil nemen op het beslag vordert zij dat de kleding van verdachte zal worden onttrokken aan het verkeer en dat de kleding van [slachtoffer] in overleg met de familierechercheurs aan zijn nabestaanden zal worden teruggegeven.

8.2

Het oordeel van de rechtbank

De rechtbank is wettelijk verplicht een beslissing over de in beslaggenomen en nog niet teruggeven voorwerpen. De rechtbank verwacht echter dat zolang deze zaak nog niet onherroepelijk is, er geen uitvoering zal worden gegeven aan de beslissing omtrent het beslag, zodat het beslag wordt gehandhaafd totdat de zaak onherroepelijk is.

De rechtbank zal de teruggave gelasten van het hierna in de beslissing genoemde in beslag genomen voorwerp aan verdachte, te weten een zwarte jas, aangezien het voorwerp niet vatbaar is voor verbeurdverklaring of onttrekking aan het verkeer en onder verdachte in beslag is genomen.

De rechtbank zal de teruggave gelasten van de hierna in de beslissing genoemde inbeslaggenomen en nog niet teruggegeven kleding van [slachtoffer] aan de nabestaanden, omdat deze redelijkerwijs als rechthebbenden kunnen worden aangemerkt. De rechtbank verwacht dat teruggave, gelet op de gevoeligheid van deze voorwerpen, zal gebeuren in overleg tussen de familierechercheurs en de nabestaanden.

9.De wettelijke voorschriften

De beslissing berust op de artikelen 36f, 47, 77a, 77g, 77i, 77s, 77gg en 289 van het Wetboek van Strafrecht en de artikelen 26 en 54 van de Wet wapens en munitie zoals deze artikelen luidden ten tijde van het bewezenverklaarde.

10.De beslissing

De rechtbank:

Vrijspraak

-
spreekt verdachte vrijvan het onder 3 tenlastegelegde feit;

Bewezenverklaring

- verklaart het onder 1 primair en 2 tenlastegelegde bewezen, zodanig als hierboven onder 4.4 is omschreven;

- spreekt verdachte vrij van wat meer of anders is tenlastegelegd;

Strafbaarheid

- verklaart het bewezenverklaarde strafbaar;

- verklaart dat het bewezenverklaarde de volgende strafbare feiten oplevert:

Feit 1 primair:Medeplegen van moord;

feit 2:Medeplegen van handelen in strijd met artikel 26, vijfde lid, van de Wet
wapens en munitie;

- verklaart verdachte strafbaar;

Strafoplegging

- veroordeelt verdachte tot
een jeugddetentie van één jaar;

- bepaalt dat de tijd die verdachte voor de tenuitvoerlegging van deze uitspraak in voorarrest heeft doorgebracht in mindering wordt gebracht bij de tenuitvoerlegging van de opgelegde jeugddetentie;

Maatregel

- beveelt de
plaatsingvan verdachte
in een inrichting voor jeugdigen;

Benadeelde partijen (ter zake van het onder 1 primair bewezenverklaarde)

Vordering van de erfgenamen van [slachtoffer]

- verklaart de benadeelde partij niet-ontvankelijk in de vordering en bepaalt dat de vordering bij de burgerlijke rechter kan worden aangebracht;

- veroordeelt de benadeelde partij in de kosten van verdachte, tot nu toe begroot op nihil;

Vordering van [moeder slachtoffer]

- veroordeelt verdachte tot betaling aan de benadeelde partij [moeder slachtoffer] van

€ 42.559,14 (tweeënveertigduizend vijfhonderdnegenenvijftig euro en veertien eurocent), waarvan € 2.559,14 (tweeduizend vijfhonderdnegenenvijftig euro en veertien eurocent) aan materiële schade en € 40.000,= (veertigduizend euro) aan immateriële schade, vermeerderd met de wettelijke rente, vanaf 9 januari 2022 tot aan de dag der voldoening;