ECLI:NL:RBAMS:2025:1261

Uitspraak

RECHTBANK AMSTERDAM

INTERNATIONALE RECHTSHULPKAMER

Parketnummer: 13/349663-24

Datum uitspraak: 13 februari 2025

TUSSEN-

UITSPRAAK

op de vordering van 3 december 2024 van de officier van justitie bij deze rechtbank tot het in behandeling nemen van een Europees aanhoudingsbevel (EAB).^[1]

Dit EAB is uitgevaardigd op 7 oktober 2024 door
the Provincial Court in Radom, Polen (hierna: de uitvaardigende justitiële autoriteit) en strekt tot de aanhouding en overlevering van:

[opgeëiste persoon] ,

geboren in [geboorteplaats] (Polen) op [geboortedag] 1976,

zonder vaste woon- of verblijfplaats in Nederland,

gedetineerd in [Penitentiaire Inrichting] ,

hierna ‘de opgeëiste persoon’.

1.Procesgang

De behandeling van het EAB heeft plaatsgevonden op de zitting van 30 januari 2025, in aanwezigheid van mr. A.L. Wagenaar, officier van justitie. De opgeëiste persoon is verschenen en is bijgestaan door zijn raadsvrouw, mr. M.H. Aalmoes, advocaat te Amsterdam en door een tolk in de Poolse taal.

De rechtbank heeft de termijn waarbinnen zij op grond van de Overleveringswet (OLW) uitspraak moet doen over de verzochte overlevering met 30 dagen verlengd.^[2]

Tevens heeft de rechtbank voor sluiting van het onderzoek ter zitting de gevangenhouding bevolen.

2.Identiteit van de opgeëiste persoon

Ter zitting heeft de opgeëiste persoon verklaard dat de bovenvermelde persoonsgegevens juist zijn en dat hij de Poolse nationaliteit heeft.

3.Grondslag en inhoud van het EAB

Het EAB vermeldt een vonnis van
the District Court in Grójecvan 22 februari 2021 met kenmerk II K 412/19. Uit onderdeel d) van het EAB volgt dat in hoger beroep over deze zaak is geoordeeld bij arrest van
the Provincial Court in Radom Division V Appealsvan 5 oktober 2021 met kenmerk V Ka 801/21 .

De overlevering wordt verzocht ten behoeve van de tenuitvoerlegging van een vrijheidsstraf voor de duur van 1 jaar en 6 maanden, door de opgeëiste persoon te ondergaan op het grondgebied van de uitvaardigende lidstaat. Van deze straf resteren volgens het EAB nog 1 jaar, 5 maanden en 28 dagen. De vrijheidsstraf is aan de opgeëiste persoon opgelegd bij het hiervoor genoemde arrest.

Dit arrest betreft de feiten zoals die zijn omschreven in het EAB.^[3]

3.1

Weigeringsgrond als bedoeld in artikel 12 OLW

Standpunt van de raadsvrouw

De raadsvrouw heeft betoogd dat de overlevering geweigerd moet worden op grond van artikel 12 OLW. De opgeëiste persoon was niet aanwezig in de procedure in hoger beroep. Zijn verdedigingsrechten zijn geschonden nu hij niet goed is opgeroepen in hoger beroep. Met betrekking tot de adresinstructie is de vraag of deze ook gold voor het hoger beroep.

Standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie heeft zich op het standpunt gesteld dat de weigeringsgrond als bedoeld in artikel 12 OLW van toepassing is, maar dat de rechtbank kan afzien van weigering van de overlevering. Daarbij is van belang dat de opgeëiste persoon zelf hoger beroep heeft ingesteld, dat hij een adresinstructie heeft ontvangen en dat hij is opgeroepen op het adres dat hij zelf heeft opgegeven.

Oordeel van de rechtbank

Als het proces in twee opeenvolgende instanties heeft plaatsgevonden, namelijk een eerste aanleg gevolgd door een procedure in hoger beroep, dan is de laatste van die beslissingen relevant voor de beoordeling of is voldaan aan de vereisten van artikel 4 bis, eerste lid, Kaderbesluit 2002/584/JBZ en artikel 12 OLW, voor zover daartegen geen gewoon rechtsmiddel meer openstaat en daarom de zaak ten gronde definitief is afgedaan.^[4]

Uit de aanvullende informatie van de uitvaardigende justitiële autoriteit van 22 januari 2025 blijkt dat in hoger beroep ten gronde definitief is beslist, zodat het arrest van
the Regional Court in Radomvan 5 oktober 2021 met kenmerk V Ka 8011/21 aan artikel 12 OLW getoetst moet worden.

De rechtbank stelt vast dat het EAB strekt tot de tenuitvoerlegging van een arrest terwijl de verdachte niet in persoon is verschenen bij het proces dat tot die beslissing heeft geleid, en dat - kort gezegd - is gewezen zonder dat zich één van de in artikel 12, sub a tot en met c, OLW genoemde omstandigheden heeft voorgedaan en evenmin een garantie als bedoeld in artikel 12, sub d, OLW is verstrekt.

Gelet daarop kan de overlevering ex artikel 12 OLW worden geweigerd.

De rechtbank ziet echter aanleiding om af te zien van haar bevoegdheid om de overlevering te weigeren. Zij acht daarbij het volgende van belang.

Uit onderdeel d) van het EAB volgt dat de opgeëiste persoon, nadat hij op zijn verzoek het vonnis in eerste aanleg had ontvangen, zelf hoger beroep heeft ingesteld.

Uit de aanvullende informatie van de uitvaardigende justitiële autoriteit van 22 januari 2025 volgt dat de opgeëiste persoon voor de zitting in hoger beroep is opgeroepen op het adres dat hij zelf aan de justitiële autoriteiten in Polen had opgegeven en dat de oproep op dat adres in ontvangst is genomen door [vrouw opgeëiste persoon] . De opgeëiste persoon heeft op zitting verklaard dat hij tot op heden staat ingeschreven op het adres waar de oproep voor de zitting in hoger beroep is uitgereikt. Ook heeft de opgeëiste persoon op zitting verklaard dat [vrouw opgeëiste persoon] zijn vrouw is, dat zij nog op dit adres woont en dat hij af en toe contact met haar heeft. Hij heeft verder verklaard dat hij naar Nederland is vertrokken zonder zich uit te schrijven in Polen en zonder een adreswijziging door te geven aan de Poolse autoriteiten.

Onder deze omstandigheden is de rechtbank van oordeel dat de overlevering geen schending van de verdedigingsrechten van de opgeëiste persoon inhoudt, omdat hij, zo hij al niet uit eigen beweging stilzwijgend afstand heeft gedaan van zijn recht om in persoon te verschijnen bij het proces, op zijn minst kennelijk onzorgvuldig is geweest met betrekking tot zijn bereikbaarheid voor officiële correspondentie. Nu hij zelf hoger beroep heeft ingesteld, had het op zijn weg gelegen de post – die naar hij kon weten naar zijn adres in Polen gestuurd zou worden – in de gaten te (laten) houden. Dat de opgeëiste persoon op zitting heeft verklaard zich niet meer te kunnen herinneren of hij zelf hoger beroep heeft aangetekend, brengt de rechtbank niet tot een ander oordeel.

4.Strafbaarheid

4.1

Feiten vermeld op bijlage 1 bij de OLW

De uitvaardigende justitiële autoriteit wijst de strafbare feiten aan als zogenoemde lijstfeiten, die in Nederland in de lijst van bijlage 1 bij de OLW staan vermeld, te weten:

handel in gestolen voertuigen.

De rechtbank begrijpt het EAB aldus dat het aangekruiste lijstfeit enkel betrekking heeft op het onder e) genoemde feit II waarvoor de overlevering wordt verzocht. Uit het EAB volgt dat op dit feit naar het recht van Polen een vrijheidsstraf met een maximum van ten minste drie jaren is gesteld.

Dit betekent dat een onderzoek naar de dubbele strafbaarheid van dit feit waarvoor de overlevering wordt verzocht, achterwege moet blijven.

4.2

Feiten waarvoor dubbele strafbaarheid is vereist

Gelet op het voorgaande moet de rechtbank onderzoeken of de feiten I en III voldoen aan het vereiste van dubbele strafbaarheid.^[5]Overlevering voor deze feiten kan worden toegestaan, indien voldaan wordt aan de eisen die in artikel 7, eerste lid, aanhef en onder b, OLW zijn neergelegd.

De rechtbank stelt vast dat hieraan is voldaan.

De feiten leveren naar Nederlands recht op:

handelen in strijd met artikel 26, eerste lid, van de Wet wapens en munitie;

overtreding van artikel 8, tweede lid, onderdeel b van de Wegenverkeerswet 1994

5.Artikel 11 OLW

5.1

Artikel 47 van het Handvest van de grondrechten van de EU

De rechtbank heeft eerder vastgesteld dat, vanwege structurele of fundamentele gebreken in de Poolse rechtsorde, in Polen een algemeen reëel gevaar bestaat van schending van het grondrecht op een eerlijk proces voor een onafhankelijk en onpartijdig gerecht dat vooraf bij wet is ingesteld.^[6]

Nu de opgeëiste persoon geen elementen heeft aangevoerd waaruit blijkt dat die structurele of fundamentele gebreken een concrete invloed hebben gehad op de behandeling van zijn strafzaak, is niet aangetoond dat sprake is van een individueel reëel gevaar van schending van het grondrecht op een eerlijk proces voor een onafhankelijk en onpartijdig gerecht dat vooraf bij wet is ingesteld.^[7]

5.2

Detentieomstandigheden in Barczewo

Inleiding

Al in een aantal eerdere overleveringszaken hebben raadslieden een beroep gedaan op informatie over de detentieomstandigheden in de gevangenis van Barczewo.^[8]De rechtbank is er tot voor kort vanuit gegaan dat opgeëiste personen die niet in de buurt van Barczewo geboren, woonachtig of veroordeeld zijn naar alle waarschijnlijkheid ook niet in de gevangenis aldaar geplaatst zullen worden. Om die reden zijn tot nu toe geen nadere vragen gesteld over de situatie in de gevangenis van Barczewo.

Recentelijk heeft de rechtbank via de Poolse contactpersoon van het
European Judicial Network(hierna: EJN) de volgende informatie ontvangen over het Poolse plaatsingsbeleid van gedetineerden (gebaseerd op de Poolse
Executive Penal Code):

“(…)

CONVICTS

There are no provisions in the Polish law indicating the prison being close to the convicts place of living, as appropriate one for him to service the sentence. Only in the period of up to 6 months before the expected early release or before completion of the punishment, the convict should, if possible, serve imprisonment in an institution located as near his/her future place of residence as possible. (The place of residence is indicated by convict).

The court in the verdict can indicate the correctional institution and the system of execution of the penalty that is appropriate in particular case. The penitentiary commission refers the convict to an appropriate correctional institution and to the specific system of execution of the penalty, if are not specified in verdict.

In order to create conditions conducive to individual treatment of convicts, prevention of harmful influence of demoralized convicts and ensuring personal safety of convicts, selection of the appropriate system of execution of the punishment, kind and type of correctional institution and placement of convicts within the institution – a classification of convicts is carried out.

The classification of convicts is carried out, taking into consideration, in particular:

‐ gender,

‐ age,

‐ previous imprisonment

‐ intent or lack of intent of the act,

‐ the remaining period of imprisonment to be served,

‐ physical and psychical condition, including the degree of addiction to alcohol,

intoxicants or psychotropic drugs,

‐ the degree of demoralization and threat to society,

‐ type of crime committed.

The basis for classification are, in particular, personality tests.

(…)

The convict serves imprisonment in an appropriate prison due to kind and type of correctional institution, system of execution or the degree of protection. Transfer of convict to another, appropriate correctional institution is possible in particular for:

- change of use of correctional institution

- employment or education

- in order to provide of medical service

- referring to: diagnostic center, therapeutic ward, or ward for convicts create a high

level of threat against the society or a serious threat against safety of the prison

- participation in court proceedings

- important family reasons

- reasons related to the safety of the convict

- necessity to ensure discipline and order in correctional institution”

Uit de bovenstaande informatie heeft de rechtbank afgeleid dat zij er ten onrechte van uit is gegaan dat geografische aspecten (lees: geboorteplaats, woonplaats en plaats van veroordeling) doorslaggevend zijn bij de plaatsing van een veroordeelde, waardoor niet langer kan worden uitgesloten dat een opgeëiste persoon geplaatst zal worden in de gevangenis van Barczewo.

In het
Report of the Commissioner for Human Rights on the Activities of the National Mechanism for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment in Poland in 2022^[9](hierna: het rapport van het NMPT) is op pagina’s 46 tot en met 48 het volgende te lezen over de situatie in de gevangenis van Barczewo:

“(…) Treatment of prisoners

At the prison in Barczewo, the NMPT visiting team were informed, during the interviews with prisoners, of acts of violence by certain officers against prisoners, that allegedly took place there. The alleged acts were said to include torture and inhuman and degrading treatment. It was reported by the prisoners that they were taken from their cells to unmonitored rooms where, according to their information, they were beaten, insulted, intimidated, choked and even waterboarded. There were cases, allegedly, in which officers put a black bag or a wet towel on prisoners’ heads.

The prison is characterized by strict regime and discipline. According to the NMPT visiting team, it is maintained with the use of informal methods. Since 2021, there have been no cases of applying coercive measures, which is an exception in such prisons. At the time of the visit, the atmosphere in the prison was bad and the prisoners were intimidated. After the individual interviews conducted by the NMPT representatives, the prisoners were taken from their cells by Prison Service officers, officially to the infirmary. In fact, they were taken to the security staff room where they were questioned about the course of the interviews and the information they provided. The Prison Service officers entered untrue information in the prisoner movement register by stating that the prisoners were taken to the infirmary. In fact, they were taken to another room as the NMPT team discovered in the establishment.

The NMPT delegation was also informed by the prisoners about a case of an inmate who had been beaten by Prison Service officers as a result of which he suffered a cardiac arrest. The prisoners reported that no ambulance was called and the inmate was resuscitated by the officers who restored his vital functions.

According to the materials collected by the NMPT representatives, during the alleged torture that took place a few days before the NMPT visit a paramedic was also present. One of the prisoners from the ward for so-called dangerous prisoners decided to file an official complaint via the NMPT representative. The prisoner alleged that he had been taken to an unmonitored medical room where he was tortured by waterboarding. He had been forced to lie down on the floor, his face was covered with a towel and water was poured on it. The video surveillance recordings showed the man being brought to his cell after that and taking off his wet jacket, t-shirt and underwear.

During the visit to another detention facility, a representative of the NMPT was also informed, in a confidential interview with a former inmate of the Barczewo prison, of the use of torture in that establishment. The interviewed prisoner filed an official complaint via the representative of the NMPT. The man said that he had been tortured in June 2022. As he described, he was first pushed towards a wall and had to stand facing it. His arms were then twisted behind his back. Two officers pulled him by the legs, as a result of which he fell to the floor. He was dragged along and his arms were twisted behind his back again. When he was lying down with his face to the floor, one of the officers pressed his neck with his knee and hit him several times on the head. The prisoner said that later the officers poured water into a black garbage bag and put his head into it as a result of which he choked and lost his consciousness. When he regained consciousness, the officers turned his head to the side and started pouring water on it.

According to the information obtained by the NMPT team, the prison security department officers intimidated the prisoners and used repressions as well as physical and verbal violence against them. Representatives of the National Mechanism were informed of a situation in which the security department officers brought a prisoner to his cell and the man had signs of being beaten (his legs and feet were bruised and he was so weak that he “could not stand on his feet”). He said that he had been beaten by the security department officers. After a few days, the officers blamed his cell inmates of beating the man. The prisoners reported that “there is a room in the prison where prisoners are taken and beaten, and before they are told that they are taken to the doctor. There are no cameras in the room”. The officers intimidated the inmates and told them “we will do to you what the prison director from Sztum did to the prisoners there”.

The prisoners also reported that correctional officers forced them to sign statements that they were non-smokers although they smoked cigarettes. Then, such prisoners were placed cells for non-smokers, which caused conflicts. The inmates were also forced to sign a declaration of giving up the possibility to serve the sentence in the semi-open regime (quote: „the correctional officers have a ready-made form to sign”; the form was s seen by the NMPT representatives in the prisoners’ documentation).

Informal penalties were also applied against the prisoners. For example, TV sets were taken away from them, or telephone conversations were not permitted. It was also mentioned that so-called “mixed cells” were created in which a prisoner unable to use the prison slang was placed together with the slang user, as a result of which he was to be “softened” if he was considered an “inconvenient prisoner”. Such prisoners were intimidated and their ill treatment was permitted (quote: „prisoners who represent the prison subculture abuse other inmates by making them wash their clothes and do the cleaning for them and by taking their food. It is accepted that non-users of the prison slang get smaller food portions so that larger amounts of food are given to the slang users”).

The prison staff should be given a strong signal by the superiors that all forms of ill treatment of prisoners (both physical and mental) are illegal and are subject to severe penalty. Such cases affect the image of the whole establishment and its staff and are conducive to stress and aggression, which in the long term affects all personal interactions and the effectiveness of therapeutic activities. The establishment managers should undertake systematic work to build an appropriate institutional culture in which violence against prisoners is perceived as unacceptable lack of professionalism and should encourage staff members to report ill-treatment cases. If cases of violence against prisoners are found, they should be reported as a suspected offence to the prosecutor’s office (in accordance with the requirement set out in Article 304(2) of the Code of Criminal Procedure). Cases of misbehaviour of Prison Service officers should be reported to the Director General of the Prison Service in order to take relevant disciplinary action. Mechanisms should also be implemented for monitoring the staff’s work and emphasis should be placed on their training to provide them with effective tools for managing conflicts without the need to use force.”

De rechtbank heeft naar aanleiding van bovengenoemde stukken in januari 2025 in een aantal andere zaken (niet zijnde de zaak van de opgeëiste persoon) nadere vragen aan de Poolse autoriteiten gesteld over het plaatsingsbeleid bij Poolse gedetineerden én over de huidige situatie in de gevangenis in Barczewo.^[10]

In deze zaak heeft het openbaar ministerie om die reden op 22 januari 2025 reeds de volgende vragen aan de uitvaardigende justitiële autoriteit voorgelegd.

In which prison will the requested person most likely be detained after his surrender to Poland?

Furthermore, could you confirm that, given the answer to question 1, it is unlikely that the requested person will be detained in the prison of Barczewo?

Bij brief van 22 januari 2025 zijn deze vragen namens de uitvaardigende justitiële autoriteit als volgt beantwoord.

(…) “The local court is currently unable to categorically answer the question of which prison [opgeëiste persoon] is most likely going to be imprisoned in after his surrender to Poland. The placement of a specific convict in a specific prison is affected, among other things, by the classifications decision of the penitentiary commission, which results from the provisions of the Executive Criminal Code, in order to create conditions conductive to individual treatment of convicts, to prevent harmful influences of demoralized convicts and to ensure personal safety of convicts, to choose the appropriate system of execution of sentences, the type of prison and the location of convicts inside the prison, classification of convicts is carried out. The classification of convicts is carried out taking into account, in particular, gender, age previous serving of a prison sentence, intention or unintentionality of the offence, period of the remaining prison sentence, physical and mental conditions, including the degree of dependence on a psychoactive substance, the degree of demoralization and social threat, the type of offences committed, the convicted person’s attitude to the offence committed. Prior to the relevant examination and classification of the convicted person, it is currently not possible to identify the specific and final prison in which he will serve the sentence of deprivation of liberty

(…) Due to the circumstances described in the answer to the question number 1, it is also not possible to answer this question.”

Standpunt van de raadsvrouw

De raadsvrouw heeft betoogd dat geen gevolg moet worden gegeven aan het EAB op grond van artikel 11 OLW. Uit de aanvullende informatie blijkt niet waar de opgeëiste persoon gedetineerd zal worden na overlevering. Er kan niet worden uitgesloten dat de opgeëiste persoon wordt gedetineerd in de gevangenis van Barczewo, waar zijn grondrechten niet gewaarborgd zijn.

Standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie heeft zich op het standpunt gesteld dat de overlevering kan worden toegestaan, nu uit (door haar ter zitting overgelegde) aanvullende informatie van de Poolse autoriteiten in andere overleveringszaken volgt, dat de woonplaats van de opgeëiste persoon wel degelijk doorslaggevend is bij plaatsing in een gevangenis. Gezien de afstand van zijn woonplaats (bij Warschau) tot Barczewo kan geconcludeerd worden dat de opgeëiste persoon naar alle waarschijnlijkheid niet in de gevangenis van Barczewo zal worden geplaatst.

Oordeel van de rechtbank

De rechtbank is van oordeel dat uit de aanvullende informatie die in deze zaak namens de uitvaardigende justitiële autoriteit is verstrekt niet kan worden afgeleid dat de opgeëiste persoon in een gevangenis in de buurt van zijn (voormalige) woonplaats gedetineerd zal worden. Er worden in de brief van 22 januari 2025 immers diverse factoren genoemd die bij de plaatsing in een gevangenis een rol spelen, waarbij de geografische factoren (woonplaats of plaats van veroordeling) niet genoemd worden. Bovendien kan niet worden bevestigd dat het
onwaarschijnlijkis dat de opgeëiste persoon in Barczewo geplaatst zal worden. Dat in andere zaken tegen andere opgeëiste personen door Poolse autoriteiten andere informatie is verstrekt, doet hier niet aan af.

Het onderzoek naar de vraag of er een algemeen gevaar bestaat van schending van grondrechten bij plaatsing van gedetineerden in de gevangenis in Barczewo is, zoals hiervoor reeds weergegeven, nog gaande. In deze zaak beperkt de rechtbank zich daarom tot de volgende aan de uitvaardigende justitiële autoriteit voor te leggen vraag:

In welke gevangenis zal de opgeëiste persoon naar alle waarschijnlijkheid geplaatst worden na zijn eventuele overlevering naar Polen?

De rechtbank zal het onderzoek daartoe heropenen en schorsen.

6.Beslissing

HEROPENTen
SCHORSThet onderzoek voor onbepaalde tijd om de officier van justitie in de gelegenheid te stellen voornoemde vraag aan de uitvaardigende justitiële autoriteit voor te leggen.

VERLENGTde termijn waarbinnen de rechtbank op grond van artikel 22, eerste en derde lid, OLW uitspraak moet doen op grond van artikel 22, vijfde lid, OLW met dertig dagen, onder gelijktijdige verlenging van de gevangenhouding met dertig dagen op grond van artikel 27, derde lid, OLW.

BEPAALTdat de behandeling van het EAB opnieuw op zitting moet worden gepland uiterlijk 14 dagen
vóór 31 maart 2025, het einde van de verlengde beslistermijn.

BEVEELTde oproeping van de opgeëiste persoon tegen nader te bepalen datum en tijdstip, met tijdige kennisgeving aan zijn raadsvrouw.

BEVEELTde oproeping van een tolk in de Poolse taal tegen nader te bepalen datum en tijdstip.

Deze uitspraak is gedaan door

mr. M.E.M. James-Pater, voorzitter,

mrs. B.M. Vroom-Cramer en E. de Rooij, rechters,

in tegenwoordigheid van mr. L.P. van Kessel, griffier,

en in het openbaar uitgesproken op de zitting van 13 februari 2025.

Ingevolge artikel 29, tweede lid, OLW staat tegen deze uitspraak geen gewoon rechtsmiddel open.