ECLI:NL:RBNNE:2021:4168

Uitspraak

vonnis

RECHTBANK NOORD-NEDERLAND

Afdeling privaatrecht

Locatie Groningen

zaaknummer / rolnummer: C/18/197159 / HA ZA 20-26

Vonnis van 22 september 2021

in de zaak van

CORNELIS HENDRIK JOHANNES VAN DER MAAS

in hoedanigheid van curator in het faillissement van de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid HODN I B.V.,

wonende te Haren Gn,

eiser,

advocaat mr. P.C. van der Maas te Haren Gn,

tegen

[gedaagde],

wonende te [woonplaats] ,

gedaagde,

advocaat mr. M.M.J. Arts te Groningen.

Partijen zullen hierna de curator en [gedaagde] genoemd worden.

1.De procedure

1.1.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

de op 29 januari 2020 betekende dagvaarding,
de akte overlegging producties van de curator van 12 februari 2020,
de conclusie van antwoord van 22 april 2020,
de conclusie van repliek van 17 juni 2020,
de conclusie van dupliek van 9 september 2020,
de akte overlegging producties van de curator van 7 december 2020,
het proces-verbaal van mondelinge behandeling van 7 december 2020 met aangehechte zittingsaantekeningen van mr. Van der Maas.

1.2.

Ten slotte is vonnis bepaald.

2.De feiten

2.1.

De besloten vennootschap SRD Beheer B.V. (hierna SRD te noemen) is aandeelhouder van de besloten vennootschap Faberstukadoors B.V. (hierna te noemen Faberstukadoors), de besloten vennootschap TB Infra & Groenvoorziening B.V., h.o.d.n. Sallandse Bouwdiensten B.V. (hierna TB Infra te noemen) en van de besloten vennootschap Namegh Bouw B.V. (hierna Namegh te noemen) [naam bestuurder] is bestuurder van Faberstukadoors, TB Infra en Namegh. In opvolging van [eerdere bestuurder] , echtgenoot van [gedaagde] , is [naam bestuurder] aangetreden als bestuurder van SRD. Aandelen in SRD worden gehouden door Stichting Administratiekantoor SRD Beheer, van welke stichting [naam bestuurder] bestuurder is.

2.2.

Op 7 maart 2019 en op 29 maart 2019 heeft [gedaagde] bedragen van respectievelijk € 15.000,00 en € 25.000,00 op een rekeningnummer van Faberstukadoors gestort onder de omschrijving 'kortstondige lening'. Onmiddellijk na ontvangst van het bedrag van

€ 15.000,00 heeft HODN een bedrag van € 13.500,00 voldaan aan FGD Lease. Het betrof de betaling van een leasetermijn die zustervennootschap Namegh Bouw B.V. (hierna Namegh te noemen) verschuldigd was. Na op 29 maart 2019 het bedrag van € 25.000,00 van [gedaagde] te hebben ontvangen heeft HODN dit onmiddellijk overgemaakt naar TB Infra. HODN heeft de laatste betaling als vordering op Namegh in rekening-courant geboekt.

2.3.

Faberstukadoors heeft op 6 augustus 2019 twee facturen gezonden aan [gedaagde] voor een totaalbedrag van € 39.055,62.

2.4.

Bij verzoekschrift van 29 augustus 2019 hebben Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Bouwnijverheid en Stichting Opleidings- en Ontwikkelingsfonds Bouw & Infra het faillissement van Faberstukadoors aangevraagd.

2.5.

Op 3 september 2019 heeft Faberstukadoors haar statutaire naam gewijzigd in HODN I B.V. (hierna HODN te noemen). Namegh heeft haar statutaire naam gewijzigd in HODN III B.V.

2.6.

Bij vonnis van deze rechtbank van 1 oktober 2019 is HODN in staat van faillissement verklaard, met benoeming van mr. A.L. Goederee tot rechter-commissaris en met aanstelling van mr. C.H.J. van der Maas als curator.

2.7.

Bij schrijven van 8 november 2019 heeft de curator [gedaagde] gesommeerd tot betaling aan de boedel over te gaan van de op 6 augustus 2019 door HODN aan haar gefactureerde bedragen van in totaal € 39.055,62.

2.8.

Op 12 november 2019 heeft [eerdere bestuurder] telefonisch aan de curator verklaard dat [gedaagde] op 7 maart 2019 en 29 maart 2019 geldleningen aan HODN heeft verstrekt tot een bedrag van € 40.000,00 en zij zich op verrekening heeft of wenst te beroepen.

3.Het geschil

3.1.

De curator vordert bij uitvoerbaar bij voorraad te verklaren vonnis:

Primair

I. voor recht te verklaren dat de betalingen van [gedaagde] van € 15.000,00 en € 25.000,00 op 7 maart 2019 respectievelijk 29 maart 2019 schijnhandelingen zijn, dat [gedaagde] geen aanspraak kan maken op terugbetaling van die bedragen uit welke hoofde dan ook en ook geen beroep kan doen op verrekening van die bedragen met de vordering(en) die Faberstukadoors op [gedaagde] heeft uit hoofde van de werkzaamheden die ten grondslag liggen aan de facturen van 6 augustus 2019,

II. [gedaagde] te veroordelen binnen 14 dagen na het in deze te wijzen vonnis aan de curator q.q. een bedrag van € 39.055,62 te betalen, te vermeerderen met de wettelijke rente over dit bedrag vanaf de dag van dagvaarden tot aan de dag van algehele voldoening,

Subsidiair

III. voor recht te verklaren dat de door [gedaagde] op 7 maart 2019 en 29 maart 2019 verstrekte geldleningen, d.w.z. de rechtshandeling(en) en/of het samenstel van rechtshandelingen die aan de geldleningen ten grondslag liggen, door de curator zijn vernietigd, dan wel deze te vernietigen,

IV. voor recht te verklaren dat [gedaagde] na vernietiging van de geldleningen niet bevoegd is om haar vordering(en) op HODN (Faberstukadoors), uit welke hoofde dan ook, te verrekenen met de vordering(en) die HODN uit hoofde van verrichte werkzaamheden die ten grondslag liggen aan de facturen van 6 augustus 2019 op haar heeft,

V. [gedaagde] te veroordelen binnen 14 dagen na dagtekening van het vonnis aan de curator q.q. een bedrag van € 39.055,62 te betalen, te vermeerderen met de wettelijke rente over dit bedrag vanaf de dag van dagvaarden tot aan de dag van algehele voldoening,

Meer subsidiair

VI. voor recht te verklaren [gedaagde] niet te goeder trouw was toen zij op 7 maart 2019 en 29 maart 2019 vorderingen op HODN tot een bedrag van € 40.000,- overnam,

VII. voor recht te verklaren dat [gedaagde] niet bevoegd is om haar vordering(en) uit hoofde van op 7 maart 2019 en 29 maart 2019 aan HODN verstrekte geldleningen te verrekenen met de vordering(en) die HODN uit hoofde van de facturen van 6 augustus 2019 op haar heeft,

VIII. [gedaagde] te veroordelen om binnen 14 dagen na het in deze te wijzen vonnis aan de curator q.q. een bedrag van € 39.055,62 te betalen, te vermeerderen met de wettelijke rente over dit bedrag vanaf de dag van dagvaarden tot aan de dag van algehele voldoening,

Zowel primair, subsidiair als meer subsidiair

IX. [gedaagde] te veroordelen in de proceskosten in de hoofdzaak, de beslagkosten en het nasalaris, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de dag van betekening van het ten deze te wijzen vonnis tot en met de dag van algehele voldoening.

3.2.

De curator heeft het volgende aan het gevorderde ten grondslag gelegd.

Schijnhandelingen

3.2.1.

Op 6 augustus 2019 heeft HODN een tweetal facturen gezonden aan [gedaagde] voor een totaalbedrag van € 39.055,62. [gedaagde] heeft dit bedrag onbetaald gelaten waarbij zij zich ten onrechte op verrekening heeft beroepen in verband met de door haar op 7 en 29 maart 2019 aan HODN (destijds nog Faberstukadoors genaamd) gedane betalingen van respectievelijk€ 15.000,00 en € 25.000,00. Dat betreffen echter schijnhandelingen die zijn verricht met het enkele doel om een tegenvordering te creëren zodat zij zich op verrekening zou kunnen beroepen.

Onmiddellijk na ontvangst van het bedrag van € 15.000,00 heeft HODN een bedrag van € 13.500,00 voldaan aan FGD Lease. Het betrof de betaling van leasetermijnen die zustervennootschap Namegh aan de leasemaatschappij verschuldigd was. Na op 29 maart 2019 het bedrag van € 25.000,00 van [gedaagde] te hebben ontvangen heeft HODN dit onmiddellijk overgemaakt naar TB Infra. HODN heeft de laatste betaling als vordering op Namegh in rekening-courant geboekt. HODN verkreeg daarmee twee oninbare vorderingen op haar nood lijdende zustervennootschappen.

Feitelijk heeft [gedaagde] het geld aan TB Infra en Namegh geleend. Aldus is geen sprake geweest van de totstandkoming van overeenkomsten van geldlening tussen [gedaagde] en HODN. Aan [gedaagde] komt daarom geen beroep op verrekening toe.

3.2.2.

Het door [gedaagde] aan HODN betaalde bedrag is niet aangewend ter voldoening van schuldeisers van HODN, terwijl de crediteurenstand op dat moment een bedrag van circa € 200.000,00 beliep. Nu haar echtgenoot bestuurder van HODN was, moet [gedaagde] worden geacht ten tijde van de door haar aan HODN gedane betalingen op de hoogte te zijn geweest van de zwakke financiële positie waarin HODN verkeerde.

Pauliana

3.2.3.

Indien de rechtbank tot het oordeel komt dat overeenkomsten van geldlening tussen [gedaagde] en HODN tot stand zijn gekomen, vordert de curator subsidiair te verklaren voor recht dat daaraan ten grondslag liggende rechtshandelingen zijn vernietigd op grond van het bepaalde in de artikelen 42 en 43 Fw, althans door de rechtbank worden vernietigd.

De crediteuren van HODN zijn benadeeld door een samenstel van rechtshandelingen van [gedaagde] , haar echtgenoot, bestuurder/aandeelhouder [naam bestuurder] en de diverse vennootschappen. De bedragen die zijn uitgeleend waren onvoldoende om de schuldenlast van HODN te kunnen voldoen. HODN, althans de gezamenlijke crediteuren, waren niet gediend met de geldlening waarmee een schuld van een gelieerde vennootschap werd afgelost en een schuld van een andere groepsmaatschappij werd voldaan. Daarmee is de paritas creditorum doorbroken.

De rechtshandelingen zijn onverplicht aangegaan terwijl [gedaagde] wist of behoorde te weten dat daarvan benadeling van schuldeisers het gevolg zou zijn. Wetenschap van benadeling moet ingevolge artikel 43 Fw aanwezig worden geacht nu de rechtshandelingen binnen één jaar voor de faillietverklaring zijn verricht en het jaar voorafgaand aan de dag waarop de rechtshandelingen hebben plaatsgevonden de echtgenoot van [gedaagde] middellijk bestuurder van HODN was (artikel 43 lid 1, aanhef onder 4, sub b en c juncto artikel 43 lid 4 Fw).

De belangen van de gezamenlijke crediteuren werden niet gediend met de geldlening waarbij een schuld van een gelieerde vennootschap werd afgelost en een schuld van een andere groepsmaatschappij werd voldaan. Als gevolg van de betaling door [gedaagde] , althans het samenstel van rechtshandelingen is de paritas creditorum doorbroken en is het vermogen van HODN afgenomen. Indien de geldlening niet was verstrekt had [gedaagde] de facturen van 6 augustus 2019 voldaan en had de curator het bedrag onder de gezamenlijke schuldeisers kunnen verdelen.

De curator vordert subsidiair te verklaren voor recht dat de rechtshandelingen die aan de betalingen ten grondslag hebben gelegen zijn vernietigd,

Overname schuld

3.2.4.

Op het moment van betaling van het bedrag van € 25.000,00 had HODN een schuld aan zustervennootschap TB Infra. Door de transactie heeft [gedaagde] een deel van de vordering van TB Infra op HODN overgenomen. Hierbij heeft [gedaagde] niet te goeder trouw gehandeld.

De betaling van € 13.500,00 aan de leasemaatschappij (schuldeiser van een zustervennootschap van HODN) heeft er feitelijk toe geleid dat [gedaagde] de vordering van de leasemaatschappij heeft overgenomen. Bij de overname van deze vorderingen heeft [gedaagde] niet te goeder trouw gehandeld.

Verrekenverbod

3.2.5.

Indien sprake is van onverschuldigde betaling door [gedaagde] aan HODN dan staat

artikel 54 Fw aan verrekening met de openstaande schuld van [gedaagde] aan de failliet in de weg. De vordering uit hoofde van onverschuldigde betaling is in het zicht van het faillissement ontstaan. [gedaagde] heeft daarbij niet te goeder trouw gehandeld. [gedaagde] moet als voormalig aandeelhouder op de hoogte zijn geweest van de kwetsbare positie van HODN. Zij onderhield een zakelijke relatie met HODN en haar echtgenoot was middellijk bestuurder van de gefailleerde vennootschap ten tijde van de gewraakte rechtshandelingen. Het had op de weg van [gedaagde] gelegen onderzoek te doen naar de bestemming van het geleende geld. HODN heeft de bedragen direct doorbetaald aan FGD Lease en TB Infra.

In feite heeft [gedaagde] de (pretense) vorderingen van TB Infra op HODN overgenomen. HODN fungeerde slechts als doorgeefluik. Die handelwijze had als doel om [gedaagde] een (toekomstige) verrekenmogelijkheid te geven. Aan de facturen die HODN op

6 augustus 2019 heeft gezonden lagen overeenkomsten tot stand die (blijkens de als producties 29 overgelegde opdrachtbevestigingen) in januari 2018 en januari 2019 zijn gesloten, aldus voor het moment waarop [gedaagde] het bedrag van € 40.000,00 heeft overgemaakt. Haar schuld aan HODN kan daarom niet worden verrekend met de beweerdelijke vordering van [gedaagde] op HODN.

3.2.6.

De curator concludeert tot toewijzing van de primair, dan wel (meer)subsidiair gevorderde verklaringen voor recht en [gedaagde] te veroordelen tot betaling van € 39.055,62, te vermeerderen met rente, beslag- en proceskosten (nakosten daaronder begrepen).

3.2.7.

Indien de curator in het ongelijk wordt gesteld kan ten aanzien van de proceskostenveroordeling niet worden bepaald dat die vordering van [gedaagde] met voorrang op het salaris van de curator moet worden voldaan uit de boedel. Uit vaste jurisprudentie volgt dat het salaris van de curator preferent blijft boven alle andere schuldeisers.

3.3.

[gedaagde] heeft het volgende verweer gevoerd.

Schijnhandelingen

3.3.1.

Uit hoofde van een overeenkomst van geldlening heeft [gedaagde] op 7 en 29 maart 2019 een bedrag van in totaal € 40.000,00 aan HODN voldaan. De curator kwalificeert de overeenkomst van geldlening en daarop volgende overschrijvingen tussen HODN, Namegh en TB Infra ten onrechte als schijnhandelingen.

De bestemming die HODN aan het geleende geld heeft gegeven is niet van belang. [gedaagde] is niet belast met het bestuur van HODN en was daarvan niet exact van op de hoogte. De curator kan niet worden gevolgd in zijn stelling dat [gedaagde] het bedrag heeft uitgeleend om vervolgens een (toekomstige) verrekenmogelijkheid te creëren.

Pauliana

3.3.2.

[gedaagde] betwist dat door het verstrekken van de leningen sprake is van benadeling van schuldeisers van de failliet. Indien zulks het geval is dan was zij daar niet van op de hoogte. Op het moment van betaling was het faillissement van HODN niet aan de orde. In de periode voor het faillissement zijn (zeer) omvangrijke bedragen aan schuldeisers voldaan. Er resteerde nog een betrekkelijk geringe schuld aan de belastingdienst, waarmee in juli 2019 gesprekken gaande waren. Bij gebrek aan wetenschap betwist [gedaagde] dat de vorderingen van HODN op Namegh en of TB Infra niet inbaar zijn. Het beroep op vernietiging moet daarom worden afgewezen.

Overname schulden

3.4.

[gedaagde] betwist dat haar handelen er toe heeft geleid dat zij vorderingen op HODN heeft overgenomen. Door betaling van de schulden door HODN zijn vorderingen teniet gegaan. Er is geen sprake geweest van schuldovername.

Conclusie

3.5.

[gedaagde] concludeert tot afwijzing van het gevorderde, met veroordeling van de curator in de kosten van het geding en met bepaling dat die kosten voorrang hebben op het salaris van de curator in het faillissement van HODN.

4.De beoordeling

Inleiding

4.1.

De curator heeft aan het gevorderde ten grondslag gelegd dat de door [gedaagde] aan HODN verstrekte leningen schijnhandelingen betreffen, althans dat sprake is geweest van een samenstel van rechtshandelingen van [gedaagde] , haar echtgenoot, bestuurder/aandeelhouder [naam bestuurder] en de diverse vennootschappen, waardoor crediteuren van het failliete HODN zijn benadeeld. De rechtbank oordeelt hierover als volgt.

Pauliana (artikel 42 Fw)

4.2.

Partijen zijn het er over eens (zo bleek ter gelegenheid van de mondelinge behandeling) dat het enkele feit dat tussen [gedaagde] en HODN de door [gedaagde] gestelde overeenkomsten van geldlening tot stand zouden zijn gekomen er niet toe heeft geleid dat schuldeisers van de failliet zijn benadeeld. Voor zover de curator de vernietiging op de voet van het bepaalde in artikel 42 Fw enkel daarop heeft gegrond, dient het onder III gevorderde (bij gebreke van benadeling van schuldeisers van de failliet) te worden afgewezen.

4.3.

De rechtbank begrijpt de stellingen van de curator aldus dat de door [gedaagde] aan HODN verstrekte leningen deel uitmaken van een samenstel van rechtshandelingen in het kader waarvan door haar aan de failliet geleende bedragen waren voorbestemd om te worden doorbetaald aan (een schuldeiser van) zustervennootschappen van HODN. Als gevolg daarvan zouden oninbare vorderingen op deze zustervennootschappen zijn ontstaan terwijl inbare vorderingen van HODN op [gedaagde] door verrekening teniet gingen. De rechtbank volgt de curator dat in dit samenstel van rechtshandelingen benadeling van de schuldeisers van de failliet besloten zou kunnen liggen indien aldus verkregen vorderingen van HODN op haar zustervennootschap inderdaad oninbaar zijn (hetgeen is betwist).

4.4.

In geval dat een rechtshandeling waarvan de vernietigbaarheid op grond van artikel 42 Fw wordt ingeroepen deel uitmaakt van een samenstel van transacties, dienen deze andere transacties alle te worden betrokken bij het oordeel of sprake is van benadeling en eveneens te worden vernietigd. (Hoge Raad 19 december 2008, ECLI:NL:HR:2008:BG1117,
Pannevis en Van Apeldoorn q.q./Air Holland Finance e.a.). In de voorliggende zaak is echter niet gesteld of gebleken dat de curator ook de rechtshandelingen heeft aangetast die tot doorbetaling door HODN aan (crediteuren van) zustervennootschappen hebben geleid. In dit verband stelt de rechtbank vast dat die rechtshandelingen niet kunnen worden aangemerkt als rechtshandelingen die aan de geldleningen ten grondslag liggen. De bij die rechtshandelingen betrokken rechtspersonen zijn ook niet in deze procedure betrokken. Voor zover de curator de door [gedaagde] verstrekte geldleningen aanmerkt als onderdeel van een samenstel van rechtshandelingen die tot benadeling van schuldeisers hebben geleid, dient de (onder III) subsidiair gevorderde verklaring voor recht dat de rechtshandelingen die tot de door [gedaagde] aangegane overeenkomsten van geldlening hebben geleid zijn vernietigd, dan wel deze te vernietigen, reeds daarom te worden afgewezen.

Schijnhandeling

4.5.

Vast staat dat [gedaagde] op 7 en 29 maart 2019 bedragen van respectievelijk € 15.000,00 en € 25.000,00 op een bankrekening van HODN (destijds Faberstukadoors genaamd) heeft overgeschreven, een en ander onder vermelding ‘kortstondige leningen’.

4.6.

De enkele omstandigheid dat HODN de ontvangen gelden direct of kort na ontvangst ervan heeft doorbetaald vormt - zo oordeelt de rechtbank - geen contra-indicatie voor het bestaan van een overeenkomst van geldlening tussen [gedaagde] en HODN. Al zou [gedaagde] ervan op de hoogte zijn geweest dat door die doorbetaling schuldeisers van HODN zouden worden benadeeld, doet dat niet af aan de rechtsgeldigheid van de lening omdat de curator de vernietigbaarheid van de doorbetalingen niet heeft ingeroepen. De onder I gevorderde verklaring voor recht zal derhalve worden afgewezen.

Schuldovername

4.7.

Meer subsidiair vordert de curator te verklaren voor recht dat [gedaagde] niet te goeder trouw was toen zij op 7 maart 2019 en 29 maart 2019 vorderingen op HODN overnam. Voor wat betreft de betaling aan FGD Lease ter delging van een schuld van Namegh valt, zonder toelichting die ontbreekt, niet in te zien dat daarmee een vordering op HODN werd overgenomen. De constellatie zou zo uitgelegd kunnen worden dat een vordering van FGD Lease op Namegh werd overgenomen, maar dat is in dit verband niet relevant. De curator heeft bij repliek gesteld dat HODN een schuld had aan TB Infra. Hij heeft weliswaar bepleit dat [gedaagde] niet te goeder trouw was toen zij de hier aan de orde zijnde betalingen aan HODN deed, daarbij in het bijzonder doelend op de benarde financiële positie van HODN, maar heeft geen feiten aangevoerd waaruit afgeleid moet worden dat [gedaagde] toen wist van een vordering van TB Infra op HODN, laat staan dat haar wil er op gericht was op die vordering van TB Infra over te nemen. Het gevorderde onder VI, VII en VIII zal daarom worden afgewezen.

4.8.

Het voorgaande leidt er toe dat [gedaagde] uit hoofde van de overeenkomst van geldlening een vordering op HODN verkreeg die na het faillissement van HODN op de voet van artikel 53 Fw kon worden verrekend met een openstaande vordering van de failliet op [gedaagde] . Het primair onder II en subsidiair onder IV en V gevorderde dient op grond van hetgeen hiervoor is overwogen te worden afgewezen.

Proceskosten

4.9.

De curator zal als de in het ongelijk gestelde partij in de kosten van de procedure worden veroordeeld, aan de zijde van [gedaagde] tot op heden begroot op:

griffierecht € 937,00

salaris
2.163,00(3 punten x tarief III)

totaal € 3.100,00

4.10.

Het verzoek van [gedaagde] te bepalen dat deze proceskostenveroordeling bij de afwikkeling van het faillissement van HODN hoger in rang komt dan het salaris van de curator zal worden afgewezen omdat een wettelijke grondslag daartoe ontbreekt.

5.De beslissing

De rechtbank

5.1.

wijst af het gevorderde,

5.2.

veroordeelt de curator in de kosten van de procedure, aan de zijde van [gedaagde] tot op heden begroot op € 3.100,00,

5.3.

verklaart dit vonnis voor wat betreft de proceskosten veroordeling uitvoerbaar bij voorraad.

Dit vonnis is gewezen door mr. P.J. Duinkerken en in het openbaar uitgesproken op

22 september 2021.

rh/477