Uitspraak
Rechtbank den haag
Team handel - voorzieningenrechter
zaak- / rolnummer: C/09/500290 / KG ZA 15-1784
Vonnis in kort geding van 6 januari 2016
in de zaak van
[eiser] ,
wonende te [woonplaats] ,
eiser,
advocaat mr. J.T. Willemsen te Haarlem,
tegen:
de stichting
Stichting Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen,
gevestigd te Rijswijk,
gedaagde,
advocaat mr. I.M. van der Heijden te Den Haag.
Partijen worden hierna respectievelijk aangeduid als ‘ [eiser] ’ en ‘het CBR’.
1.De procedure
1.1.
Het verloop van de procedure blijkt uit:
- de dagvaarding van 26 november 2015, met producties;
- de door [eiser] overgelegde nadere productie;
- de door het CBR overgelegde producties;
- de op 23 december 2015 gehouden mondelinge behandeling, waarbij door beide partijen pleitnotities zijn overgelegd.
1.2.
Ter zitting is vonnis bepaald op heden.
2.De feiten
Op grond van de stukken en het verhandelde ter zitting wordt in dit geding van het volgende uitgegaan.
2.1.
Op 1 december 2011 is het alcoholslotprogramma (ASP) ingevoerd. Het alcoholslot is een startonderbreker die wordt ingebouwd in de auto van de bestuurder aan wie het ASP is opgelegd. De bestuurder moet voor het starten in het apparaat blazen, waarna het apparaat de hoeveelheid alcohol in de adem meet. De auto start niet wanneer teveel alcohol in de adem wordt gemeten.
2.2.
Het ASP is door de wetgever in het bestuursrecht ondergebracht. Het ASP werd door het CBR opgelegd aan bestuurders van motorvoertuigen (niet zijnde bromfietsen) die worden aangehouden met een bepaald ademalcoholgehalte of die weigeren de blaastest te doen. De deelnemer aan het programma krijgt een rijbewijs B met de code 103 ‘rijden met een alcoholslot’. Het ‘oude’ rijbewijs wordt ongeldig bij de oplegging van het ASP, evenals alle andere categorieën rijbewijzen, met uitzondering van het bromfietsrijbewijs. Het programma duurt ten minste twee jaar en de betrokkene dient zelf de kosten van deelname aan het programma te betalen (ongeveer € 4.500,--). De betrokkene kan ook besluiten om niet deel te nemen aan het ASP. In dat geval blijft het rijbewijs vijf jaar ongeldig (artikel 132b Wegenverkeerswet 1994 (WVW) jo. artikel 97 lid 5 onder a van het Reglement Rijbewijzen (RR)).
2.3.
[eiser] is op 5 maart 2013 aangehouden voor rijden onder invloed van alcohol. Het CBR heeft bij besluit van 15 maart 2013, hierna ‘het besluit’, het rijbewijs van [eiser] ongeldig verklaard en hem de maatregel opgelegd om aan een ASP deel te nemen. [eiser] is voorts door de strafrechter veroordeeld tot een onvoorwaardelijke ontzegging van de rijbevoegdheid voor de duur van zes maanden.
2.4.
Bij brief van 29 september 2014 heeft [eiser] bij het CBR bezwaar gemaakt tegen het besluit. Bij brief van 6 oktober 2014 heeft het CBR [eiser] meegedeeld dat de wettelijke termijn van zes weken voor het indienen van een bezwaarschrift is verstreken, maar dat het bezwaar alsnog in behandeling kan worden genomen als [eiser] schriftelijk een geldige reden voor overschrijding van de bezwaartermijn geeft. Bij brief van 7 oktober 2014 heeft [eiser] aan het CBR meegedeeld dat hij geen andere reden voor overschrijding van de bezwaartermijn kan geven dan zijn moeilijke persoonlijke omstandigheden naar aanleiding van het opleggen van het ASP. Bij besluit van 15 oktober 2014 heeft het CBR geoordeeld dat [eiser] geen geldige reden voor overschrijding van de bezwaartermijn heeft gegeven, zodat zijn bezwaar niet-ontvankelijk wordt verklaard.
2.5.
Bij arrest van 3 maart 2015 heeft de Hoge Raad geoordeeld dat de strafvervolging van een verdachte ter zake van het rijden onder invloed van alcoholhoudende drank in strijd is met de beginselen van een goede procesorde in die gevallen waarin de verdachte op grond van datzelfde feit de onherroepelijk geworden verplichting tot deelname aan het ASP is opgelegd. Deze inbreuk op het beginsel dat iemand niet twee maal kan worden vervolgd en bestraft voor het begaan van hetzelfde feit heeft de niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie in de strafvervolging tot gevolg.
2.6.
Op 4 maart 2015 heeft de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State (hierna: de Afdeling) geoordeeld dat artikel 17 van de Regeling maatregelen rijvaardigheid en geschiktheid (hierna: de Regeling) onverbindend is. In dat artikel is neergelegd in welke gevallen het CBR besluit dat een betrokkene het ASP wordt opgelegd. Volgens de Afdeling heeft de minister de mogelijk ingrijpende gevolgen van de oplegging van het ASP, die zich in de praktijk met regelmaat voordoen, niet afdoende afgewogen. In een substantieel aantal gevallen kan artikel 17 van de Regeling onevenredig uitwerken omdat het ASP moet worden opgelegd aan bestuurders indien aan de toepassingsvoorwaarden zoals neergelegd in dat artikel wordt voldaan, zonder dat daarbij rekening kan worden gehouden met hun persoonlijke omstandigheden, aldus de Afdeling. In de uitspraak staat voorts vermeld:
“5.8. Ter voorlichting merkt de Afdeling op, dat het voorgaande niet betekent dat eerdere uitspraken waarin de Regeling wel verbindend is geacht vatbaar zijn voor herziening in de zin van artikel 8:119 van de Awb. De rechtszekerheid vergt dat onherroepelijke rechterlijke uitspraken slechts in uitzonderlijke gevallen worden herzien. Een rechterlijke uitspraak waarin de rechter blijk geeft van een gewijzigde rechtsopvatting is geen grond voor herziening als bedoeld in artikel 8:119, eerste lid, van de Awb. Evenmin betekent de onverbindendheid van de Regeling, dat het CBR, hoewel daartoe bevoegd, gehouden is om reeds in rechte onaantastbaar geworden besluiten tot oplegging van een asp te heroverwegen (vgl. HR 16 oktober 1992, ECLI:NL:HR:1992:ZC0718; Vulhop).”
2.7.
In een arrest van 3 november 2015 heeft het Gerechtshof Den Haag (hierna: het hof) met betrekking tot twee personen aan wie deelname aan het ASP is opgelegd geoordeeld dat de bezwaren tegen het vasthouden aan het ongeldig blijven van het rijbewijs gedurende de volle termijn van vijf jaren zo klemmend zijn dat dit, gezien de bijzondere omstandigheden van het geval, onrechtmatig is. Het CBR heeft aangekondigd beroep in cassatie in te stellen tegen dit arrest en heeft een concept van de cassatiedagvaarding in het geding gebracht.
2.8.
Bij brief van 9 november 2015 heeft de advocaat van [eiser] namens zijn cliënt de afdeling bezwaar en beroep van het CBR verzocht het besluit te herzien, aangezien [eiser] een rijbewijs nodig heeft voor zijn werk. Het CBR heeft dit verzoek bij besluit van 18 december 2015 afgewezen, samengevat omdat zich na het (in rechte onaantastbare) besluit geen nieuw gebleken feiten of veranderde omstandigheden hebben voorgedaan die tot een heroverweging van het besluit nopen. Aan het slot van dit besluit is vermeld dat [eiser] , indien hij het niet eens is met het besluit, volgens de Algemene wet bestuursrecht (Awb) binnen zes weken een bezwaarschrift kan indienen bij de algemeen directeur van het CBR en dat hij, als hij de uitkomst van de bezwaarprocedure niet wil afwachten, voorlopige voorzieningen kan vragen bij de rechtbank.
3.Het geschil
3.1.
[eiser] vordert – zakelijk weergegeven – te bepalen dat hij onmiddellijk wordt ontheven uit zijn verplichtingen uit hoofde van het ASP, alsmede te bepalen dat het CBR het rijbewijs van [eiser] aan hem dient te verstrekken zonder (verdere) oplegging van het ASP, een en ander met veroordeling van het CBR in de proceskosten.
3.2.
Daartoe stelt [eiser] – samengevat – het volgende. Oplegging van het ASP betekent dat het rijbewijs voor een periode van vijf jaar ongeldig wordt verklaard, tenzij degene aan wie het ASP is opgelegd een aanzienlijk bedrag betaalt en een alcoholslot laat inbouwen in een personenauto. [eiser] beschikt niet over de financiële middelen om dat te doen. Derhalve komt oplegging van het ASP in zijn situatie neer op een langdurige ontzegging van de rijbevoegdheid, hetgeen als punitief moet worden aangemerkt. Aangezien aan [eiser] ook een strafrechtelijke sanctie is opgelegd, wordt hij dubbel bestraft. Voorts is oplegging van het ASP voor hem evident onevenredig nu deze maatregel voor nieuwe gevallen niet meer wordt toegepast vanwege de ernstige gevolgen ervan. Handhaving van het ASP is derhalve jegens [eiser] onaanvaardbaar. [eiser] beroept zich in dat verband mede op de uitspraak van de Afdeling en op het arrest van 3 november 2015 van het hof. Voorts is het handhaven van het ASP ten opzichte van [eiser] in strijd met het gelijkheidsbeginsel. Rijbewijshouders die voor hun inkomen van hun rijbewijs afhankelijk zijn krijgen thans een ‘educatieve maatregel alcohol en verkeer’ (EMA) opgelegd, terwijl voor [eiser] , die voor zijn inkomen ook afhankelijk is van zijn rijbewijs, het ASP gehandhaafd blijft. [eiser] was ten tijde van het opleggen van het ASP als chauffeur werkzaam bij het Centraal Boekhuis en is als gevolg van de maatregel zijn baan kwijtgeraakt. [eiser] is op dit moment werkloos. Hij kan zonder rijbewijs geen baan als chauffeur vinden en leeft van leningen en giften van familie en vrienden. Voorts is [eiser] niet langer in staat om kinderalimentatie ten behoeve van zijn dochter te betalen. De situatie van [eiser] is zodanig schrijnend dat handhaving van het ASP onrechtmatig jegens hem is.
3.3.
Het CBR voert gemotiveerd verweer, dat hierna, voor zover nodig, zal worden besproken.
4.De beoordeling van het geschil
4.1.
[eiser] legt aan zijn vorderingen ten grondslag dat het CBR onrechtmatig jegens hem handelt. Daarmee is in zoverre de bevoegdheid van de burgerlijke rechter – in dit geval de voorzieningenrechter in kort geding – tot kennisneming van de vorderingen gegeven.
4.2.
Thans dient beoordeeld te worden of [eiser] ook ontvankelijk is in zijn vorderingen, hetgeen het CBR heeft betwist.
4.3.
Als uitgangspunt heeft te gelden dat de voorzieningenrechter in kort geding fungeert als ‘restrechter’ in alle zaken met een spoedeisend karakter. De aanwijzing van een andere bevoegde rechter of van een speciale rechtsgang maakt de voorzieningenrechter in beginsel niet onbevoegd. Slechts wanneer de andere aangewezen rechter of rechtsgang voldoende rechtsbescherming biedt, zal de weg naar de voorzieningenrechter in kort geding afgesloten zijn. Hiertoe is vereist dat in spoedeisende gevallen een met voldoende waarborgen omklede rechtsgang openstaat, waarin de eiser een met het kort geding vergelijkbaar resultaat kan bereiken (vlg. HR 16 maart 1990, NJ 1990, 500). Die laatste situatie doet zich naar het oordeel van de voorzieningenrechter in het onderhavige geval voor. Met zijn vorderingen wenst [eiser] te bewerkstelligen dat het besluit wordt herzien en dat hij op korte termijn weer over zijn rijbewijs kan beschikken Zoals het CBR terecht heeft betoogd kan [eiser] om dat doel te bereiken tegen de afwijzing van zijn verzoek om herziening van het besluit bezwaar maken bij de algemeen directeur van het CBR en vervolgens eventueel beroep instellen bij de bestuursrechter. Voorts kan [eiser] hangende zowel het bezwaar als het beroep voorlopige voorzieningen vragen bij de bestuursrechter. [eiser] is op deze mogelijkheden gewezen onderaan het besluit van 18 december 2015. Derhalve staat voor [eiser] een met voldoende waarborgen omklede rechtsgang open. Van een zodanige onverwijlde spoed dat ook het aanvragen van een voorlopige voorziening bij de bestuursrechter niet kan worden afgewacht, is naar voorlopig oordeel geen sprake. De wens van [eiser] om zo spoedig mogelijk over zijn rijbewijs te kunnen beschikken om daarmee inkomsten te verwerven is in dat verband ontoereikend.
4.4.
Voorts heeft het CBR onbetwist naar voren gebracht dat [eiser] op grond van artikel 97 lid 1 RR een verklaring van geschiktheid kan aanvragen en het CBR in dat verband kan verzoeken om, eerder dan vijf jaar na de ongeldigverklaring van zijn rijbewijs en oplegging van het ASP, een verklaring van geschiktheid in het rijbewijzenregister te registreren, waarop het CBR vervolgens bij voor bezwaar bij het CBR en beroep bij de bestuursrechter vatbaar besluit beslist.
4.5.
Het voorgaande leidt tot de slotsom dat voor [eiser] een met voldoende waarborgen omklede rechtsgang bij de bestuursrechter open staat, zodat hij niet-ontvankelijk is in zijn vorderingen. De stelling van [eiser] dat het CBR, dan wel de bestuursrechter, in andere gevallen negatief heeft beslist op bezwaar, beroep of op de aanvraag van een verklaring van geschiktheid, doet aan het voorgaande niet af. Immers, niet valt in te zien dat het CBR of de bestuursrechter iedere voorgelegde zaak niet op de eigen merites beoordeelt.
4.6.
[eiser] zal, als de in het ongelijk gestelde partij, worden veroordeeld in de kosten van dit geding, te vermeerderen met de wettelijke rente. Voor een veroordeling in de nakosten bestaat geen grond, nu de kostenveroordeling ook voor deze nakosten een executoriale titel oplevert (vgl. HR 19 maart 2010, ECLI:NL:HR:2010:BL1116, NJ 2011/237).
5.De beslissing
De voorzieningenrechter:
5.1.
verklaart [eiser] niet-ontvankelijk in zijn vorderingen;
5.2.
veroordeelt [eiser] om binnen veertien dagen nadat dit vonnis is uitgesproken de kosten van dit geding aan het CBR te betalen, tot dusver aan de zijde van het CBR begroot op € 1.429,--, waarvan € 816,-- aan salaris advocaat en € 613,-- aan griffierecht;
5.3.
bepaalt dat [eiser] bij gebreke van tijdige betaling de wettelijke rente over de proceskosten verschuldigd is;
5.4.
verklaart deze kostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad.
Dit vonnis is gewezen door mr. G.P. van Ham en in het openbaar uitgesproken op 6 januari 2016.
mvt