ECLI:NL:RBAMS:2025:1859

Uitspraak

RECHTBANK Amsterdam

Civiel recht

Zaaknummer / rolnummer: C/13/724268 / HA ZA 23-1

Vonnis van 19 maart 2025

in de zaak van

STICHTING APP STORES CLAIMS,

gevestigd te Amsterdam,

eisende partij,

hierna te noemen: ASC,

advocaat: mr. S. Timmerman te Amsterdam,

tegen

1. de rechtspersoon naar buitenlands recht

ALPHABET INC.,

gevestigd te Mountain View, Californië (Verenigde Staten van Amerika),
2. de rechtspersoon naar buitenlands recht

GOOGLE LLC,

gevestigd te Mountain View, Californië (Verenigde Staten van Amerika),
3. de rechtspersoon naar buitenlands recht

GOOGLE IRELAND LIMITED,

gevestigd te Dublin (Ierland),
4. de rechtspersoon naar buitenlands recht

GOOGLE COMMERCE LIMITED,

gevestigd te Dublin (Ierland),
5. de rechtspersoon naar buitenlands recht

GOOGLE PAYMENT IRELAND LIMITED,

gevestigd te Dublin (Ierland),
6. de rechtspersoon naar buitenlands recht

GOOGLE PAYMENT LIMITED,

gevestigd te Londen (Verenigd Koninkrijk),
7.
GOOGLE NETHERLANDS B.V.,

gevestigd te Amsterdam,
8.
GOOGLE NETHERLANDS HOLDINGS B.V.,

gevestigd te Amsterdam,

gedaagde partijen,

hierna samen te noemen: Google c.s. (
in enkelvoud),

advocaat: mr. H.J. Pot te Amsterdam.

1.De procedure

1.1.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

- het tussenvonnis van 27 december 2023 (hierna: het eerste tussenvonnis)^[1], met de daarin genoemde stukken en gebruikte definities,

- het tussenvonnis van 25 september 2024 (hierna: het tweede tussenvonnis)^[2], met de daarin genoemde stukken,
- de akte van ASC, met producties,
- de akte van Google c.s.

1.2.

Daarna is een datum voor het vonnis bepaald over de ontvankelijkheid van ASC.

2.Dit vonnis in het kort

2.1.

In het tweede tussenvonnis heeft de rechtbank beslist dat ASC in het kader van de ontvankelijkheidsvereisten zich bij akte over twee onderwerpen moest uitlaten. Ten eerste was dat over haar representativiteit. Ten tweede kreeg ASC de gelegenheid om de financieringsovereenkomst op enkele punten aan te passen.

2.2.

In dit derde tussenvonnis beslist de rechtbank dat ASC voldoende toelichting heeft gegeven over haar representativiteit en de financieringsovereenkomst op zodanige manier heeft aangepast dat de uiteindelijke zeggenschap over de vordering bij ASC berust. De rechtbank verklaart ASC ontvankelijk en wijst haar aan als exclusieve belangenbehartiger. Ook stelt de rechtbank in dit vonnis vast wie tot de nauw omschreven groep van belanghebbenden behoort en wat de vorderingen van ASC inhouden.

2.3.

De volgende stap zal zijn dat ASC en Google c.s. de gelegenheid krijgen om te reageren op een voorstel van de rechtbank over de wijze van opt-out (gelegenheid voor belanghebbenden om te verklaren dat zij niet mee willen doen met de collectieve actie), en het voorstel van de rechtbank om gelijktijdig de termijn van artikel 1018g Rv in te laten gaan.

3.De verdere beoordeling

3.1.

In het tweede tussenvonnis is bepaald dat ASC zich bij akte moest uitlaten over haar representativiteit en aanpassingen van de financieringsovereenkomst. ASC heeft een akte genomen met producties, waaronder een verklaring van een registeraccountant voor de representativiteit en een aangepaste versie van de financieringsovereenkomst. Google c.s. heeft hierop met een akte gereageerd.

Representativiteit

3.2.

In het tweede tussenvonnis is geoordeeld dat de verklaring van de registeraccountant op enkele punten onvoldoende was. Uit een nieuwe verklaring van de registeraccountant moet volgen dat:

i) de registeraccountant zelf heeft geverifieerd dat het aantal aanmeldingen volgt uit de administratie van ASC, en
ii) bij die aanmeldingen de daartoe aangeven optie is aangevinkt dat aankopen zijn gedaan in de Google Play Store en/of binnen een Android app.

3.3.

Uit de verklaring van de registeraccountant van 31 oktober 2024 volgt dat de registeraccountant op 30 oktober 2024 door middel van een waarneming ter plaatse het genereren van een lijst met aanmeldingen per 1 juli 2023 vanuit de administratie van ASC heeft bijgewoond en op basis daarvan verificatiewerkzaamheden heeft verricht. Hoewel dit minimaal is (zo heeft de registeraccountant niet zelf de onderliggende stukken van administratie van ASC bekeken en/of zelf een lijst opgesteld, maar alleen waargenomen dat ASC een lijst heeft opmaakt), acht de rechtbank dit voldoende. Uit de verklaring van de registeraccountant blijkt namelijk dat hij de gegevens heeft geverifieerd door middel van (samengevat) het controleren van namen, emailadressen en IP-adres. Ook heeft hij op de lijst gecontroleerd dat elke deelnemer de optie heeft aangevinkt dat aankopen zijn gedaan in de Google Play Store en/of binnen een Android App. De verklaring van de registeraccountant voldoet daarmee aan de opdracht die de rechtbank ASC hiertoe had gegeven. Gelet ook op de overweging van het hof Amsterdam in de TPC/Oracle zaak^[3]dat – kort gezegd – de wetgever het kennelijk niet zonder meer noodzakelijk heeft geacht dat vastgesteld kan worden wie precies de achterban van de eiser vormt, heeft ASC, alles afwegende, de eis van representativiteit gehaald.

Financieringsovereenkomst

3.4.

ASC heeft bij het tweede tussenvonnis de gelegenheid gekregen om voor de volgende punten de financieringsovereenkomst aan te passen om te voldoen aan het vereiste van artikel 3:305a lid 2 onder c BW:

de vrije advocaatkeuze,

de vrijheid tot het aangaan van een schikking,

het voortijdig opzeggen van de financieringsovereenkomst,

het beschikken over de niet-geclaimde schadevergoeding.

3.5.

ASC heeft de financieringsovereenkomst aangepast op deze punten en deze aanpassingen zijn neergelegd in een ‘Amended and Restated Litigation Funding Agreement’. Google c.s. heeft verweer gevoerd tegen enkele aanpassingen.

3.6.

De rechtbank is van oordeel dat met de aanpassingen van de financieringsovereenkomst voldaan is aan het vereiste dat de zeggenschap over de rechtsvordering in voldoende mate bij ASC ligt. Ten aanzien van de door Google c.s. gemaakte opmerkingen wordt nog het volgende overwogen.

3.7.

Google c.s. heeft ten aanzien van de wijzigingen van de bepalingen in de financieringsovereenkomst over de vrije advocaatkeuze en de vrijheid tot het aangaan van een schikking (in het algemeen) aangevoerd dat de financier nog steeds nauw betrokken is. Volgens Google c.s. kan op papier wel zijn afgesproken dat ASC vrij en zelfstandig kan beslissen los van haar advocaten en/of financier, maar blijft in het midden hoe zwaar de opinie van de financier weegt als zij volgens de financieringsovereenkomst wel moet worden geconsulteerd, en bovendien is er nog steeds sterke verwevenheid tussen de advocaten en financier. Voor de rechtbank leidt dit niet tot een ander oordeel. In desbetreffende bepalingen in de overeenkomst (artikelen 1.15, 3.2.10, 15.2 en 21.1) is de
verplichtingom een advies van de advocaat op te volgen eruit gehaald of aangepast op een manier waaruit volgt dat de uiteindelijke zeggenschap bij ASC berust. Dat is waar het in dit geval om gaat. Dat in de financieringsovereenkomst nog steeds staat dat er informatie moet worden uitgewisseld en de advocaat of financier moet worden geconsulteerd, is begrijpelijk gegeven de verschillende belangen. Nu ASC niet meer verplicht is een advies van de financier of de advocaat op te volgen, staan de aangepaste bepalingen niet aan zeggenschap van ASC over de vordering in de weg.

3.8.

Google heeft verder gesignaleerd dat ASC in de aangepaste financieringsovereenkomst artikel 24 heeft aangepast. In artikelen 24.6 en 26.1 staat nu het volgende:

“24.6 To the extent not previously terminated pursuant to this Clause 24, the Funder’s obligation to fund the Action (including but not limited to the Funder’s obligations arising under Clauses 4.1, 5.2 and 7.1 of this Agreement) shall terminate when the Costs Limit is reached or the Action is concluded, whichever is earlier.”

“26.1 The termination of this Agreement shall not affect the Funder’s obligation to pay for Action Costs incurred before termination and any Adverse Costs save in the case of clause 24.6.”

3.9.

Google c.s. suggereert, en dat lijkt hier ook te staan, dat als het totaal beschikbare budget nog niet is bereikt (als Costs Limit niet is bereikt) maar de procedure wel is geëindigd met een afwijzend vonnis, en ASC wordt veroordeeld om de proceskosten van Google c.s. te betalen, dat de financier dan niet meer verplicht is om proceskosten van Google c.s. te voldoen. Dit verweer van Google raakt niet de ontvankelijkheid van ASC en zal daarom worden gepasseerd. De ratio van de ontvankelijkheidsvereisten is immers de bescherming van de belangen van de benadeelde(n) die zich bij ASC aansluiten, en dat is niet in het geding bij deze artikelen. De verplichting van ASC om aan een eventueel veroordelend vonnis te voldoen is en blijft haar verantwoordelijkheid.

3.10.

Op basis van het voorgaande is de conclusie dat ASC voldoet aan de ontvankelijkheidsvereisten; ASC is ontvankelijk.

Onderwerpen 1018e Rv

Exclusieve belangenbehartiger

3.11.

Nu ASC ontvankelijk is, moet over een aantal procedurele onderwerpen nog een beslissing worden genomen voordat de zaak inhoudelijk kan worden beoordeeld. Ten eerste gaat dat om het aanwijzen van een exclusieve belangenbehartiger (artikel 1018e lid 1 Rv). ASC zal, omdat zij de enige stichting in deze procedure is, worden aangewezen als exclusieve belangenbehartiger.

Nauw Omschreven Groep

3.12.

ASC heeft in het petitum van haar dagvaarding omschreven voor welke nauw omschreven groep personen zij de belangen in deze collectieve vordering behartigt (artikel 1018e lid 2 Rv). Google c.s. heeft enkele wijzigingen voorgesteld omdat in deze definitie niet was opgenomen dat ASC alleen opkomt voor personen die hun woon- of verblijfplaats in Nederland hebben of gevestigd zijn in Nederland. De rechtbank volgt de voorgestelde wijzigingen van Google c.s., waardoor de definitie van de Nauw Omschreven Groep als volgt is:

alle personen of rechtspersonen die

a. GMS Apparaten gebruiken, en

b. hun woon- of gewone verblijfplaats in Nederland hebben of gevestigd zijn in Nederland, en

c. één of meer aankopen hebben gedaan in de Nederlands versie van de Play Store, namelijk:

i. elke aankoop van een Android App in de Nederlandse versie van de Play Store, waarvoor een gebruiker van een GMS Apparaat een vergoeding betaalt om deze te downloaden; of

ii. elke eenmalige aankoop door een Gebruiker van een GMS Apparaat binnen een Android App, waarvoor de Gebruiker van het GMS Apparaat een vergoeding betaalt; of

iii. elke terugkerende aankoop door een Gebruiker van een GMS Apparaat binnen een Android App, waarvoor de Gebruiker van het GMS Apparaat een vergoeding betaalt,

steeds onder voorbehoud van de volgende uitsluitingen:

iv. in-app betalingen die in de eerste plaats dienen voor de aankoop of huur van fysieke goederen of diensten die buiten de Android App zullen worden verbruikt;

v. in-app betalingen die hoofdzakelijk overmakingen zijn van kredietkaartrekeningen of rekeningen van nutsbedrijven;

vi. in-app betalingen voor peer-to-peer diensten;

vii. in-app betalingen voor online veilingen;

viii. in-app betalingen voor belastingvrije schenkingen;

ix. in-app-betalingen voor inhoud of diensten die onlinegokken vergemakkelijken; en

x. in-app betalingen met betrekking tot een productcategorie die onaanvaardbaar wordt geacht volgens het inhoudsbeleid van Google’s Payments Center;

d. en waarvoor een vergoeding is betaald aan Google c.s. in de vorm van de Commissie.

Inhoud van de collectieve vorderingen

3.13.

Verder bepaalt artikel 1018e lid 2 Rv dat de rechter bepaalt wat de collectieve vordering precies inhoudt. Google c.s. heeft in haar antwoordakte van 12 juni 2024 aangegeven op dit moment geen aanleiding te zien om zich uit te laten over de inhoud van de vorderingen van ASC. De rechtbank stelt de collectieve vordering daarom als volgt vast:

Verklaringen voor recht

I. voor recht te verklaren dat:

a. Alphabet Inc., Google LLC, Google Ireland Limited, Google Commerce Limited, Google Payment Ireland Limited, Google Payment Limited, Google Netherlands B.V. en Google Netherlands Holdings B.V. misbruik van hun machtspositie hebben gemaakt door (i) beperkende voorwaarden op te leggen die ontwikkelaars verplichten om Android Apps uitsluitend via de Play Store te distribueren, en vereisen dat alle Relevante Aankopen via de PSPPS worden gedaan; en (ii) buitensporige en oneerlijke prijzen in rekening te brengen in de vorm van de Commissie, zoals nader uiteengezet in deze dagvaarding;

b. Alphabet Inc., Google LLC, Google Ireland Limited, Google Commerce Limited, Google Payment Ireland Limited, Google Payment Limited, Google Netherlands B.V. en Google Netherlands Holdings B.V. daarmee onrechtmatig hebben gehandeld jegens de Nauw Omschreven Groep althans ongerechtvaardigd zijn verrijkt ten koste van de Nauw Omschreven Groep.

Veroordeling tot vergoeding van schade

II. Alphabet Inc., Google LLC, Google Ireland Limited, Google Commerce Limited, Google Payment Ireland Limited, Google Payment Limited, Google Netherlands B.V. en Google Netherlands Holdings B.V. hoofdelijk te veroordelen tot betaling aan ASC van de door de Gebruikers van GMS Apparaten geleden en nog te lijden schade als gevolg van:

a. de excessieve en onbillijke Commissie; en

b. de overige concurrentiebeperkende handelingen van Google;

waarvan de omvang in deze procedure nader zal worden vastgesteld, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf de datum waarop de Gedupeerden de Commissie hebben voldaan, zo nodig op te maken bij staat en te vereffenen volgens de wet;

Wijze van afwikkeling collectieve schade (art. 1018i Rv)

III. de collectieve schadeafwikkeling zodanig vorm te geven als Uw rechtbank geraden zal achten op basis van de door ASC en Alphabet Inc., Google LLC, Google Ireland Limited, Google Commerce Limited, Google Payment Ireland Limited, Google Payment Limited, Google Netherlands B.V. en Google Netherlands Holdings B.V. op grond van artikel 1018i Rv over te leggen voorstellen voor een collectieve schadeafwikkeling;

Buitengerechtelijke kosten en proceskosten (art. 6:96 BW en art. 1018l lid 2 Rv)

IV. Alphabet Inc., Google LLC, Google Ireland Limited, Google Commerce Limited, Google Payment Ireland Limited, Google Payment Limited, Google Netherlands B.V. en Google Netherlands Holdings B.V. hoofdelijk te veroordelen tot vergoeding aan ASC van:

a. de volledige door ASC gemaakte buitengerechtelijke kosten, een en ander te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf de dag van de uitspraak, tot aan de dag van de algehele voldoening, zo nodig op te maken bij staat en te vereffenen volgens de wet;

b. de volledige proceskosten van ASC, de nakosten daaronder begrepen, een en ander te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf de dag van de uitspraak, tot aan de dag van de algehele voldoening, zo nodig op te maken bij staat en te vereffenen volgens de wet;

c. de volledige door ASC aan de Financier te betalen overeengekomen vergoeding, zoals nader te begroten op basis van door ASC over te leggen informatie en een en ander te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf de dag van de uitspraak, tot aan de dag van de algehele voldoening, zo nodig op te maken bij staat en te vereffenen volgens de wet; en

d. de volledige kosten van ASC die zij zal maken in het kader van de schadeafwikkeling vanaf de dag van de uitspraak, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf de dag dat zij gemaakt worden, tot aan de dag van de algehele voldoening, zo nodig op te maken bij staat en te vereffenen volgens de wet.

Verwijzing vanwege plaatsgebondenheid

3.14.

Artikel 1018e lid 2 Rv bepaalt tot slot dat de rechter beoordeelt of de aan een bepaalde plaats gebonden aard van de collectieve vordering aanleiding geeft voor behandeling van de zaak bij een ander gerecht. De rechtbank ziet hier geen aanleiding toe in deze zaak, omdat aannemelijk is dat de personen voor wier belangen ASC opkomt over het gehele land verspreid zijn.

Vervolg procedure

opt-out (1018f Rv)

3.15.

De volgende stap in de procedure is de publiciteit met het oog op de ‘opt-out’. Dit strekt ertoe dat de personen voor wier belangen ASC opkomt in kennis worden gesteld en dat zij zich kunnen beraden op hun positie. In dit geval gaat het alleen om (rechts)personen met woon- of verblijfplaats in Nederland of die gevestigd zijn in Nederland en die behoren tot de Nauw Omschreven Groep en die zich van de behartiging van zijn of haar belangen in deze collectieve vordering willen bevrijden. Oftewel, op deze manier kunnen die personen de rechtbank laten weten dat zij niet aan de uitkomst van deze collectieve actie gebonden willen zijn.

3.16.

Partijen zijn het eens dat de opt-out periode drie maanden moet duren.

3.17.

Partijen mogen zich uitlaten op
welke wijzevolgens hen aan de opt-out mogelijkheid publiciteit moet worden gegeven. Gelet op het grote aantal potentieel belanghebbenden is de vraag of een publicatie in een of meer nieuwsbladen voldoende is of dat een aankondiging op websites of op andere wijze nodig is.

3.18.

De personen die willen ‘opt-outen’ dienen dit aan de rechtbank kenbaar te maken. Hoewel artikel 1018f lid 1 Rv bepaalt dat dit moet door middel van een
schriftelijkemededeling aan de griffie, kan de rechter hiervan afwijken. In dit geval zullen de personen dit per e-mailbericht aan de rechtbank kenbaar moeten maken. Er wordt vanuit gegaan dat deze groep van personen over het algemeen gewend is om digitaal te communiceren, omdat zij ook app- of in-app aankopen hebben kunnen doen op hun Android toestel. In het onderstaande tekstvoorstel zal worden opgenomen hoe personen dit per e-mail kenbaar kunnen maken.

3.19.

Partijen mogen zich uitlaten over de
te publiceren tekst, uitgaande van de onderstaande tekst:

COLLECTIEVE ACTIE TEGEN GOOGLE

Stichting App Stores Claims (ASC) is een collectieve actie gestart tegen Alphabet Inc., Google LLC, Google Ireland Limited, Google Commerce Limited, Google Payment Ireland Limited, Google Payment Limited, Google Netherlands B.V. en Google Netherlands Holdings B.V. (hierna: Google). De procedure loopt bij de rechtbank Amsterdam. Op deze procedure is de Wet afwikkeling massaschade in collectieve acties van toepassing (artikel 305a van het Burgerlijk Wetboek).

ASC komt op voor alle particuliere en zakelijke gebruikers, met woon-, verblijf- of vestigingsplaats in Nederland, die (samengevat) een smartphone of tablet hebben die draait op het Android besturingssysteem en daarmee een app hebben gekocht of in-app aankoop hebben gedaan (een eenmalige of terugkerende aankoop binnen een app waarvoor een vergoeding is betaald) via de Nederlandse versie van de Google Play Store.

ASC stelt dat Google misbruik heeft gemaakt van haar economische machtspositie omdat deze gebruikers van apps nauwelijks een andere keus hebben dan om de Play Store van Google te gebruiken, en daarmee ook het betalingsverwerkingssysteem van Google. Google heeft, volgens ASC, bij elke aankoop van een app of in-app aankoop een te hoge commissie van 30% in rekening gebracht en daardoor hebben deze gebruikers te veel betaald en dus schade geleden. ASC vordert in deze collectieve actie dat Google deze schade moet betalen.

automatisch meedoen

Als u een van deze gebruikers bent en u vindt het goed dat ASC in deze procedure ook uw belangen behartigt, dan hoeft u niets te doen. In dat geval bent u gebonden aan de uitspraak in deze procedure.

niet meedoen (‘opt-out’)

Als u een van deze gebruikers bent maar niet wilt dat uw belangen in deze procedure worden behartigd door ASC, dan kunt u dat aan de rechtbank Amsterdam laten weten. U bent dan niet gebonden aan de uitspraak in deze procedure. U kunt dat uiterlijk op [datum] doen door een e-mail te sturen naar het volgende e-mailadres …@rechtspraak.nl. U kunt hiervoor de volgende tekst gebruiken:

“Mijn naam is … Ik wil niet dat ASC mijn belangen behartigt in de collectieve actie tegen Google over betaalde apps/in-app aankopen in de Google Play Store.”

[wijze waarop, nader door de rechtbank te bepalen].

nadere informatie

Voor nadere informatie kunt u zich wenden tot één van de partijen die bij de procedure is betrokken.

ASC […]

Google […]

3.20.

Beide partijen krijgen een termijn van vier weken om, gelijktijdig, een akte te nemen om te reageren op het voorstel omtrent de
wijze van publiciteiten
te publiceren tekst. De rechtbank gaat ervan uit dat partijen in onderling overleg zullen proberen zoveel mogelijk tot een eensluidend standpunt te komen over deze onderwerpen.

Termijn conform 1018g Rv

3.21.

Artikel 1019g Rv gaat ervan uit dat de rechtbank nadat een exclusieve belangenbehartiger is aangewezen een termijn bepaalt (i) voor het beproeven van een schikking, en indien geen overeenkomst wordt bereikt (ii) voor het aanvullen van de gronden van de vordering door eiser (ASC), en (iii) het voeren van inhoudelijk verweer door gedaagde (Google c.s.). Bij het volgende tussenvonnis zal de rechtbank de opt-out procedure en de start van de periode van de opt-out bepalen. Daarnaast dient ASC gelijktijdig met de onder 3.20 genoemde reactie aan te geven of zij haar gronden wil aanvullen, in welk geval zij daar een termijn voor krijgt. Aansluitend, of als ASC geen gebruik wil maken van de mogelijkheid gronden aan te vullen direct, zal Google c.s. een termijn krijgen om een inhoudelijke conclusie van antwoord te nemen.

3.22.

De rechtbank wijst ASC op artikel 1018e lid 5 Rv, dat bepaalt dat de uitspraak ingevolge dit artikel door de exclusieve belangenbehartiger wordt aangetekend in het centraal register voor collectieve vorderingen. Dit kan door te verwijzen naar het ECLI-nummer van deze uitspraak na publicatie op rechtspraak.nl.

3.23.

Iedere verdere beslissing wordt aangehouden.

4.De beslissing

De rechtbank

4.1.

wijst ASC aan als exclusieve belangenbehartiger,

4.2.

bepaalt dat ASC in deze collectieve vordering de belangen behartigt van de in rechtsoverweging 3.12 nauw omschreven groep,

4.3.

bepaalt dat de ingestelde collectieve vorderingen luiden zoals is weergegeven in rechtsoverweging 3.13,

4.4.

bepaalt dat er geen aanleiding is voor behandeling van de zaak bij een ander gerecht,

4.5.

bepaalt dat de zaak weer op de rol zal komen van
woensdag 16 april 2025voor het nemen van een akte door beide partijen over wat is vermeld onder 3.20 en ASC over wat is vermeld in 3.21,

4.6.

houdt iedere verdere beslissing aan.

Dit vonnis is gewezen door mr. C.M.E. de Koning, mr. B.M. Visser en mr. M.L.S Kalff, rechters, bijgestaan door mr. E.H. van Kolfschooten, griffier, en in het openbaar uitgesproken op 19 maart 2025.