Uitspraak
RECHTBANK AMSTERDAM
INTERNATIONALE RECHTSHULPKAMER
Parketnummer: 13-027984-24
Datum uitspraak: 4 juli 2024
UITSPRAAK
op de vordering van 29 maart 2024 van de officier van justitie bij deze rechtbank tot het in behandeling nemen van een Europees aanhoudingsbevel (EAB). [1]
Dit EAB is uitgevaardigd op 18 januari 2024 door
the Prosecutor General’s Office of the Republic of Latvia, Letland (hierna: de uitvaardigende justitiële autoriteit), en strekt tot de aanhouding en overlevering van:
the Prosecutor General’s Office of the Republic of Latvia, Letland (hierna: de uitvaardigende justitiële autoriteit), en strekt tot de aanhouding en overlevering van:
[opgeëiste persoon] ,
geboren in [geboorteplaats] (Letland) op [geboortedag] 1977,
ingeschreven in de Basisregistratie Personen op het adres:
[BRP-adres] ,
feitelijk verblijfadres: [verblijfadres] ,
hierna ‘de opgeëiste persoon’.
1.Procesgang
Zitting 16 mei 2024
De behandeling van het EAB heeft plaatsgevonden op de zitting van 16 mei 2024, in aanwezigheid van mr. S.J. Wirken, officier van justitie. De opgeëiste persoon noch zijn raadsman – mr. E. Boskma, advocaat in Alkmaar – zijn verschenen nadat de raadsman op voorhand daartoe een gemotiveerd verzoek om aanhouding had ingediend. De rechtbank heeft dit verzoek ingewilligd.
Zitting 29 mei 2024
De behandeling van het EAB is voortgezet op de zitting van 29 mei 2024, in aanwezigheid van mr. S.J. Wirken, officier van justitie. De opgeëiste persoon is verschenen en is bijgestaan door bovengenoemde raadsman en door een tolk in de Letse taal.
Ter zitting is gebleken dat de reeds gestelde vragen over de Letse detentieomstandigheden, in het kader van artikel 11 OLW, nog niet waren beantwoord. De behandeling van de zaak is voor bepaalde tijd aangehouden om deze antwoorden af te wachten.
De rechtbank heeft de termijn waarbinnen zij op grond van de Overleveringswet (OLW) uitspraak moet doen over de verzochte overlevering met 30 dagen verlengd. [2] De rechtbank heeft de beslistermijn ook ex artikel 22, vijfde lid, OLW met 30 dagen verlengd,
onder gelijktijdige verlenging van de geschorste gevangenhouding op grond van artikel 27, derde lid, OLW.
Zitting 4 juli 2024
De behandeling van het EAB is voortgezet op de zitting van 4 juli 2024, in aanwezigheid van mr. S.J. Wirken, officier van justitie. De opgeëiste persoon is verschenen en is bijgestaan door bovengenoemde raadsman en door een tolk in de Letse taal.
2.Identiteit van de opgeëiste persoon
Ter zitting heeft de opgeëiste persoon verklaard dat de bovenvermelde persoonsgegevens juist zijn en dat hij de Letse nationaliteit heeft.
3.Grondslag en inhoud van het EAB
Het EAB vermeldt een
decision of the Riga City Court on application of arrestvan
decision of the Riga City Court on application of arrestvan
15 september 2022, met kenmerk 11096116218.
De uitvaardigende justitiële autoriteit verzoekt de overlevering vanwege het vermoeden dat de opgeëiste persoon zich schuldig heeft gemaakt aan een naar Lets recht strafbaar feit. Dit feit is omschreven in het EAB. [3]
4.Feit waarvoor dubbele strafbaarheid is vereist
De uitvaardigende justitiële autoriteit heeft het feit niet aangeduid als feit waarvoor het vereiste van toetsing van dubbele strafbaarheid niet geldt. Overlevering kan in dat geval worden toegestaan, wanneer – kort gezegd – voldaan is aan het vereiste dat op het feit naar het recht van de uitvaardigende lidstaat een vrijheidsstraf met een maximum van ten minste twaalf maanden is gesteld en dat het feit ook naar Nederlands recht strafbaar is.
De rechtbank stelt vast dat hieraan is voldaan.
Het feit levert naar Nederlands recht op:
diefstal, waarbij de schuldige zich de toegang tot de plaats van het misdrijf heeft verschaft door middel van valse sleutels/inklimming
5.Artikel 11 OLW; detentieomstandigheden
In andere zaken die zagen op de vordering tot overlevering van personen naar Letland heeft de rechtbank, onder meer in haar uitspraken van 3 augustus 2023 [4] en 21 februari 2024 [5] , geoordeeld dat sprake is van een algemeen reëel gevaar dat gedetineerden in Letland aan een onmenselijke of vernederende behandeling zullen worden blootgesteld. Het algemene gevaar ziet met name op het bestaan van een informele hiërarchie onder gedetineerden (het ‘kastenstelsel’) in de Letse gevangenissen, met geweld tegen en een vernederende behandeling van gedetineerden in de lagere kasten als gevolg.
Dat betekent dat de rechtbank ook in deze zaak concreet en nauwkeurig moet beoordelen of er zwaarwegende en op feiten berustende gronden bestaan om aan te nemen dat de opgeëiste persoon dit gevaar zal lopen na overlevering aan Letland.
De Letse autoriteiten hebben bij aanvullende informatie van 2 juli 2024 onder meer het volgende medegedeeld op de door de officier van justitie gestelde vragen:
“
In response to the question: “[…] What protection can specifically be offered to the wanted person?”, the Department informs that in case of a serious threat the prisoner may be isolated from the “source” of threat, for example, by relocating to another cell or unit, by relocating to another ward, by relocating to another prison. If the first three relocation options are not possible or are inefficient (inexpedient), then the prison officials may conduct the reinforced supervision (monitoring) of the cell or unit where the prisoner is placed. In addition, the prisoner, who is endangered, may at any time within 24 hours apply to the officials conducting the 24 hour-supervision of prisoners. It shall be noted that any case in the prisons is evaluated individually for choosing the most appropriate protective measures for the prisoner.
In response to the question: “[…] What protection can specifically be offered to the wanted person?”, the Department informs that in case of a serious threat the prisoner may be isolated from the “source” of threat, for example, by relocating to another cell or unit, by relocating to another ward, by relocating to another prison. If the first three relocation options are not possible or are inefficient (inexpedient), then the prison officials may conduct the reinforced supervision (monitoring) of the cell or unit where the prisoner is placed. In addition, the prisoner, who is endangered, may at any time within 24 hours apply to the officials conducting the 24 hour-supervision of prisoners. It shall be noted that any case in the prisons is evaluated individually for choosing the most appropriate protective measures for the prisoner.
In response to the question: “[..] Is there any possible of placing the wanted person in a ward where he will not be exposed to (the negative consequences of) the caste system? and Is it possible to guarantee (in any way) that the wanted person will not be in contact with leaders of the informal hierarchy or other prisoners who display violent or degrading behaviour?”, the Department shall inform that likewise in the freedom it is not possible to place a police officer to each person to safeguard their health and life, also in prisons it is not possible to ensure the uninterrupted attaching of prison's official to any individual prisoner for ongoing supervision. Nevertheless, the administration and officials of prisons are flexible and are trying to find the most appropriate solutions in each case of the specific threat, violence or other degrading situations which prisoners may be exposed to.
In matters regarding the placement of prisoners into cell (including also placement into prison), the laws and regulations of the Republic of Latvia provide that the placement of prisoners in a specific place of imprisonment shall be determined by Head of the Department, taking into account a number of factors (for example, taking into account security and crime prevention criteria, as well as (where it is possible) personal characteristics and psychological compatibility (including restrictions imposed by a person directing the proceedings).
It should also be noted that the prisoners' allocation commission, set up by the order of chief of prison, determines to which ward, unit, and cell of the prison a prisoner shall be allocated. And also in this case, the commission members consider a number of factors specified by laws and regulations (for example, free places in cells, psychological compatibility of prisoners, their health condition, previous criminal experience). Namely, the competence of the prisoners' allocation commission includes deciding on the placement of prisoners in a cell, and the commission can place a prisoner either in a single-occupancy cell or in a multipleoccupancy cell intended for several persons, taking into account the factors identified (including the risks, security considerations). Head of the Department and the prisoners' allocation commission when deciding on the allocation of prisoners shall take into account only those factors which are provided for by the legal acts, any other factors (for example, the selfproclaimed laws of prisoners) shall not be taken into account.
In response to the question: “[..] Whether the leaders of the informal hierarchy, when identified, can be isolated from the general prison population in order to put an end to their influence?”, the Department informs that the Department categorically does not support and does not encourage any hierarchy among prisoners - it is only and solely a matter of following the subcultural traditions carried out by the prisoners themselves, so the Department has no any information on informal leaders in prisons.
In response to the question: “[..] Has any plan been adopted to reduce the influence of the informal hierarchy/caste-system in Latvian prisons?”, the Department informs that such plan has not been developed.
In response to the question: “[..] Are any other concrete steps or measures taken to improve the situation described by the ruling of the European Court of Human Rights in the case D v. Latvia of 11 January 2024?”, the Department informs that the Department uses all possible resources within its capabilities to eliminate any informal hierarchy, that is:
- the prisoners’ allocation commissions have been set up to allocate prisoners in accordance with medical, security and crime prevention criteria;
- premises are being renovated and repaired as much as it is possible; as a result of these renovations and repairs, the number of prisoners located in one cell is being reduced;
- during the renovation, both living conditions are improved and security risks of any prohibited objects and substances being brought into the cells are eliminated, which, in its turn, reduces both the violence in prisons and the supporting of inmate subculture;
- there is a separate place for serving the sentence of imprisonment intended specifically for former employees of the law enforcement institutions, namely the Special Unit of Riga Central Prison (Rīgas Centrālcietums), where they serve their sentences separately from other convicts;
- in case of any risk of threat, a relevant person is immediately transferred to another cell, but if this threat is very serious, then such person may also be transferred to another prison. In special cases, when a person gives evidence in criminal proceedings, a special procedural protection may also be applied by placing such person separately from other convicts.
In response to the question: “[..] The information we received states that physical conditions such as bodily injuries are monitored and reported by prison staff. Is the psychological climate among prisoners also monitored?”, the Department informs that the prison staff shall supervise and control, for example, any bodily injuries, daily traumas, as well as the bodily injuries inflicted in the result of the mutual conflicts between prisoners. The prison officials during daily check-up of cells (units) shall monitor not only the visual appearance of prisoners (any inflicted traumas, bodily injuries), but also the psychological climate in the cell. In case of necessity the officials shall take the required steps for solving any situations.
It shall be noted that prisoners, for example, in case of worries, stress, psychological or emotional hardships may apply to the prison administration, officials, employees (including the medical practitioners and psychologist of a prison), to inform about any specific situation and to ask for a solution of any stress situation. Namely, each prisoner is entitled to apply to the prison administration and to request the assistance, the protection against a person who may endanger or is endangering the health in any form.”
Naar het oordeel van de rechtbank is door de Letse autoriteiten in deze aanvullende informatie onvoldoende antwoord gegeven op de cruciale vraag naar de concrete bescherming van de opgeëiste persoon tegen geweld en andere negatieve gevolgen van het kastenstelsel. Nu daardoor het vastgestelde algemene gevaar niet is weggenomen, bestaat er voor de opgeëiste persoon een reëel gevaar dat hij in detentie in Letland onmenselijk of vernederend zal worden behandeld.
De rechtbank dient ingevolge artikel 11, tweede lid, OLW te beslissen of er een mogelijkheid bestaat dat bij wijziging van de omstandigheden het reële gevaar van de in artikel 11, eerste lid, OLW bedoelde schending alsnog kan worden uitgesloten. In een andere Letse zaak heeft de rechtbank op 3 juli 2024 uitspraak gedaan nadat die zaak was aangehouden en een redelijke termijn als bedoeld in artikel 11, vierde lid, OLW was gesteld op zestig dagen. In die uitspraak heeft de rechtbank geoordeeld, kort gezegd, dat met de verstrekte aanvullende informatie het vastgestelde algemene gevaar niet is weggenomen, en er voor die desbetreffende opgeëiste persoon een reëel gevaar bestaat dat hij in detentie in Letland onmenselijk of vernederend zal worden behandeld. De rechtbank heeft vervolgens besloten dat geen gevolg wordt gegeven aan het EAB. [6]
De rechtbank stelt vast dat de aanvullende informatie die in de zaak van de opgeëiste persoon is verkregen, nagenoeg gelijkluidend is aan de informatie die in de uitspraak van 3 juli 2024 is beschreven. Onder deze omstandigheden ziet de rechtbank geen aanleiding meer om deze zaak aan te houden om na te gaan of er een wijziging in omstandigheden optreedt als bedoeld in artikel 11, derde lid, OLW. Gezien de ruime termijn die al aan de uitvaardigende justitiële autoriteit is gegeven en waarna geen wijziging van omstandigheden heeft plaatsgevonden, valt immers niet te verwachten dat de omstandigheden na ommekomst van een te stellen redelijke termijn alsnog zullen wijzigen.
Het voorgaande leidt ertoe dat de rechtbank ingevolge artikel 11, eerste lid, OLW geen gevolg zal geven aan het EAB.
6.Slotsom
De rechtbank stelt vast dat sprake is van een geval waarin met toepassing van artikel 11, eerste lid OLW geen gevolg aan het EAB mag worden gegeven.
7.Toepasselijke wetsartikelen
De artikelen 2, 5, 7 en 11 OLW.
8.Beslissing
GEEFT GEEN GEVOLG AANhet verzoek tot overlevering van
[opgeëiste persoon]aan
the Prosecutor General’s Office of the Republic of Latvia, Letland.
HEFT OPhet – geschorste – bevel gevangenhouding.
[opgeëiste persoon]aan
the Prosecutor General’s Office of the Republic of Latvia, Letland.
HEFT OPhet – geschorste – bevel gevangenhouding.
Deze uitspraak is gedaan door
mr. M.C.M. Hamer, voorzitter,
mrs. A.R.P.J. Davids en A.R. Vlierhuis, rechters,
in tegenwoordigheid van L.E. Poel, griffier,
en in het openbaar uitgesproken op de zitting van 4 juli 2024.
Ingevolge artikel 29, tweede lid, OLW staat tegen deze uitspraak geen gewoon rechtsmiddel open.