ECLI:NL:HR:2013:837

• Datum uitspraak: 11 oktober 2013
• Publicatiedatum: 2 oktober 2013
• Zaaknummer: 11/05105
• Instantie: Hoge Raad
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Bestuursrecht; Belastingrecht
• Procedures: Cassatie
• Rechters: J.A.C.A. Overgaauw; D.G. van Vliet; E.N. Punt; R.J. Koopman; L.F. van Kalmthout
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Fiscale eenheid voor de omzetbelasting en economische verwevenheid tussen vennootschappen

In deze zaak heeft de Hoge Raad op 11 oktober 2013 uitspraak gedaan in een cassatieprocedure betreffende de vraag of belanghebbende, een B.V. die een energie-installatie exploiteert, kan worden aangemerkt als onderdeel van een fiscale eenheid voor de omzetbelasting. De zaak is ontstaan na een geschil over een op aangifte voldaan bedrag aan omzetbelasting voor de periode van 1 januari 2010 tot en met 31 januari 2010. De Inspecteur had het verzoek om teruggaaf van de omzetbelasting afgewezen, waarna de Rechtbank te Arnhem het beroep van belanghebbende ongegrond verklaarde.

Belanghebbende, die deel uitmaakt van een groep vennootschappen waarvan de Holding de aandelen houdt, heeft in cassatie betoogd dat zij voldoet aan de voorwaarden voor het aanmerken als fiscale eenheid. De Hoge Raad heeft vastgesteld dat de Rechtbank ten onrechte heeft geoordeeld dat er geen sprake was van economische verwevenheid tussen belanghebbende en de andere vennootschappen. De Hoge Raad oordeelde dat de activiteiten van de vennootschappen in hoofdzaak strekken tot verwezenlijking van eenzelfde economisch doel, en dat de onderlinge prestaties van belanghebbende aan de andere vennootschappen van belang zijn voor de beoordeling van de fiscale eenheid.

De Hoge Raad heeft de uitspraak van de Rechtbank vernietigd en het beroep in cassatie gegrond verklaard. Tevens heeft de Hoge Raad de Inspecteur veroordeeld in de kosten van het geding en een teruggaaf van € 127 verleend aan belanghebbende. Dit arrest benadrukt het belang van de economische verwevenheid bij de beoordeling van fiscale eenheden in het belastingrecht.

Uitspraak

11 oktober 2013

nr. 11/05105

Arrest

gewezen op het beroep in cassatie van
[X] B.V. te
[Z] (hierna: belanghebbende) tegen de uitspraak van de
Rechtbank te Arnhem van 13 oktober 2011, nr. 10/2768, betreffende een op aangifte voldaan bedrag aan omzetbelasting.

1. Het geding in feitelijke instantie

Belanghebbende heeft over het tijdvak 1 januari 2010 tot en met 31 januari 2010 op aangifte een bedrag aan omzetbelasting voldaan. Belanghebbende heeft tegen dit bedrag bezwaar gemaakt en verzocht om teruggaaf, welk verzoek bij uitspraak van de Inspecteur is afgewezen.

De Rechtbank heeft het tegen die uitspraak ingestelde beroep ongegrond verklaard. De uitspraak van de Rechtbank is aan is aan dit arrest gehecht.

2. Geding in cassatie

Belanghebbende heeft tegen de uitspraak van de Rechtbank beroep in cassatie ingesteld. Het beroepschrift in cassatie is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

De Staatssecretaris van Financiën heeft een verweerschrift ingediend.

Belanghebbende heeft een conclusie van repliek ingediend.

De Advocaat-Generaal M.E. van Hilten heeft op 29 november 2012 geconcludeerd tot ongegrondverklaring van het beroep in cassatie.

Belanghebbende heeft schriftelijk op de conclusie gereageerd.

3. Beoordeling van het middel

3.1.

In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan.

3.1.1.

Belanghebbende exploiteert een in een woon/winkelcentrum te [Z] gelegen energie-installatie. Deze installatie bevindt zich in een kelderruimte onder dit centrum. Belanghebbende levert met behulp van de energie-installatie tegen vergoeding warmte, koude, elektriciteit en gekoeld water aan de exploitanten van de winkels en de gebruikers van de woonappartementen in het woon/winkelcentrum.

3.1.2.

Belanghebbende is één van drie vennootschappen waarvan alle aandelen worden gehouden door [F] B.V. (hierna: de Holding). De Holding voert de directie over deze drie dochtervennootschappen, in verband waarmee zij van elk van hen een managementvergoeding ontvangt. De belastbare omzet van de Holding wordt voor ongeveer 10 percent ontvangen van belanghebbende.

3.1.3.

Eén dochtervennootschap van de Holding, [BV I] (hierna: [BV I]), exploiteert de hiervoor in 3.1.1 vermelde supermarkt en neemt in dat kader van belanghebbende de hiervoor in 3.1.1 vermelde goederen af. De andere dochtervennootschap, [BV II] (hierna: [BV II]), exploiteert onroerende zaken, onder meer het pand dat [BV I] gebruikt als supermarkt en waarin ook de energie-installatie van belanghebbende is gelegen. In het kader van deze exploitatie verhuurt [BV II] de door [BV I] en belanghebbende in het kader van hun onderneming gebruikte ruimten.

3.1.4.

Belanghebbende heeft in het onderhavige jaar 22 percent van haar omzet ontvangen ter zake van het verrichten van prestaties jegens de twee hiervoor in 3.1.3 bedoelde dochtervennootschappen. De overige omzet (78 percent) is afkomstig van anderen.

3.1.5.

Sinds 2005 heeft de Inspecteur de Holding samen met de twee hiervoor in 3.1.3 bedoelde dochtervennootschappen aangemerkt als één ondernemer in de zin van artikel 7, lid 4, van de Wet op de omzetbelasting 1968 (hierna: de Wet). De Inspecteur heeft zich op het standpunt gesteld dat belanghebbende niet voldoet aan alle wettelijke voorwaarden om samen met de Holding en de andere twee dochtervennootschappen van de Holding als één ondernemer te worden aangemerkt.

3.1.6.

Belanghebbende heeft aan het gemaakte bezwaar tegen het op aangifte voor de maand januari 2010 voldane bedrag aan omzetbelasting ten grondslag gelegd dat zij met ingang van 1 januari 2010 deel uitmaakt van de hiervoor in 3.1.5 bedoelde fiscale eenheid.

3.2.

De Rechtbank heeft geoordeeld dat belanghebbende, de Holding en de andere dochtervennootschappen van de Holding in financieel en organisatorisch opzicht voor 100 percent met elkaar zijn verweven in de zin van artikel 7, lid 4, van de Wet, maar dat van een verwevenheid in economisch opzicht in de zin van voormeld artikellid geen sprake is. Daartoe heeft de Rechtbank - onder verwijzing naar het arrest van de Hoge Raad van 22 februari 1989, nr. 25068, BNB 1989/112 - overwogen dat van verwevenheid in economisch opzicht sprake is indien de activiteiten van de vennootschappen in hoofdzaak strekken tot verwezenlijking van eenzelfde economisch doel, zoals de bediening van een gemeenschappelijke klantenkring, dan wel de activiteiten van de ene vennootschap in hoofdzaak ten behoeve van de andere vennootschap worden uitgeoefend. Met de door belanghebbende gestelde economische verwevenheid van maximaal 25,3 percent (22 percent plus omzet van gezamenlijke klanten van 3,3 percent) wordt naar het oordeel van de Rechtbank niet voldaan aan het criterium ‘in hoofdzaak’ als bedoeld in het vorenvermeld arrest van de Hoge Raad. Evenmin kan worden gezegd, aldus de Rechtbank, dat de omzet van belanghebbende in belangrijke mate wordt verkregen van de andere dochtervennootschappen. Daarom is, aldus de Rechtbank, geen sprake is van economische verwevenheid in de zin van artikel 11, eerste alinea, van BTW—richtlijn 2006.

3.3.

Het middel betoogt met een beroep op artikel 11, eerste volzin, van BTW-richtlijn 2006 dat in het onderhavige geval wordt voldaan aan de voorwaarden voor het aanmerken van een fiscale eenheid, op de grond dat de Rechtbank een te strenge maatstaf heeft gehanteerd bij de toepassing van artikel 7, lid 4, van de Wet, in het bijzonder als het gaat om de invulling van het begrip ‘in economisch opzicht zodanig verweven’ en de weging van de drie verwevenheden ten opzichte van elkaar.

3.4.

Als één ondernemer – een fiscale eenheid – worden op grond van artikel 7, lid 4, van de Wet aangemerkt, kort gezegd, in Nederland wonende of gevestigde ondernemers die ‘in financieel, organisatorisch en economisch opzicht zodanig zijn verweven, dat zij een eenheid vormen’. Deze bepaling is gegrond op en kan geacht worden in overeenstemming te zijn met artikel 11 van BTW-richtlijn 2006, dat voor zover van belang luidt: “Na raadpleging (…) kan elke lidstaat personen die juridisch gezien zelfstandig zijn, doch financieel, economisch en organisatorisch nauw met elkaar verbonden zijn, tezamen als één belastingplichtige aanmerken.”

De Holding, [BV I] en [BV II] zijn met elkaar zodanig verbonden dat zij tezamen een fiscale eenheid in de zin van de Wet en van BTW-richtlijn 2006 vormen (zie 3.1.5 hiervoor). Voorts is belanghebbende met deze drie vennootschappen financieel en organisatorisch nauw verbonden (zie 3.2 hiervoor). Het geschil betreft het antwoord op de vraag of belanghebbende ook in economisch opzicht nauw met deze vennootschappen is verbonden.

In een geval als het onderhavige waarin een houdstermaatschappij alle aandelen bezit van een of meer vennootschappen (werkmaatschappijen) en elk van deze vennootschappen tegen een overeengekomen vergoeding bestuurt, en voorts tussen de vennootschappen (werkmaatschappijen) onderling niet verwaarloosbare economische betrekkingen bestaan, zoals in dit geval de verhuur van bedrijfsruimte door [BV II] aan belanghebbende en [BV I] en de levering van de hiervoor in 3.1.1 genoemde goederen door belanghebbende aan [BV I] en [BV II], is – evenals in de in onderdeel 4.5 van het hiervoor in 3.2 vermelde arrest van de Hoge Raad bedoelde gevallen – sprake van nauwe verbondenheid in economisch opzicht in de zin van de hiervoor vermelde bepalingen. Daaraan doet niet af dat de vennootschappen (in dit geval zowel [BV I] en [BV II] als belanghebbende) in meer of minder belangrijke mate goederen leveren aan of diensten verrichten jegens derden. Het hiervoor in 3.2 weergegeven oordeel van de Rechtbank getuigt derhalve van een onjuiste rechtsopvatting. Het middel slaagt.

3.5.

Gelet op het hiervoor overwogene kan de uitspraak van de Rechtbank niet in stand blijven. De Hoge Raad kan de zaak afdoen.

4. Proceskosten

De Staatssecretaris zal worden veroordeeld in de kosten van het geding in cassatie en de Inspecteur in de kosten van het geding voor de Rechtbank. Hierbij wordt in aanmerking genomen dat de zaak met nummer 11/05102 met de onderhavige zaak samenhangt in de zin van het Besluit proceskosten bestuursrecht.

5. Beslissing

De Hoge Raad:

verklaart het beroep in cassatie gegrond,

vernietigt de uitspraak van de Rechtbank en de uitspraak van de Inspecteur,

verleent een teruggaaf ten bedrage van € 127,

gelast dat de Staat aan belanghebbende vergoedt het door deze ter zake van de behandeling van het beroep in cassatie betaalde griffierecht ten bedrage van € 454, alsmede het bij de Rechtbank betaalde griffierecht ter zake van de behandeling van de zaak voor de Rechtbank ten bedrage van € 298, derhalve in totaal € 752,

veroordeelt de Staatssecretaris van Financiën in de kosten van het geding in cassatie aan de zijde van belanghebbende, vastgesteld op de helft van € 3186, derhalve € 1593, voor beroepsmatig verleende rechtsbijstand, en

veroordeelt de Inspecteur in de kosten van het geding voor de Rechtbank aan de zijde van belanghebbende, vastgesteld op de helft van € 1416, derhalve € 708, voor beroepsmatig verleende rechtsbijstand.

Dit arrest is gewezen door de vice-president J.A.C.A. Overgaauw als voorzitter, en de raadsheren D.G. van Vliet, E.N. Punt, R.J. Koopman en L.F. van Kalmthout, in tegenwoordigheid van de waarnemend griffier E. Cichowski, en in het openbaar uitgesproken op 11 oktober 2013.