Uitspraak
17 april 2012
Strafkamer
nr. S 10/01810
Hoge Raad der Nederlanden
Arrest
op het beroep in cassatie tegen een arrest van het Gerechtshof te Amsterdam van 13 april 2010, nummer 23/000585-09, in de strafzaak tegen:
[Verdachte], geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1984, wonende te [woonplaats].
1. Geding in cassatie
Het beroep is ingesteld door de verdachte. Namens deze heeft mr. B.P. de Boer, advocaat te Amsterdam, bij schriftuur een middel van cassatie voorgesteld. De schriftuur is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.
De Advocaat-Generaal Vellinga heeft geconcludeerd tot vernietiging van het bestreden arrest voor zover daarbij geen beslissing is genomen op de vordering van de benadeelde partij alsmede wat betreft de strafoplegging en in zoverre tot terugwijzing van de zaak naar het Hof dan wel verwijzing van de zaak naar een aangrenzend hof teneinde op het bestaande hoger beroep opnieuw te worden berecht en afgedaan, en tot verwerping van het beroep voor het overige.
2. Beoordeling van het middel
2.1. Het middel klaagt dat het Hof het beroep op noodweer ten onrechte heeft verworpen, althans dat het Hof die verwerping ontoereikend heeft gemotiveerd.
2.2.1. Ten laste van de verdachte is bewezenverklaard dat:
"hij op 15 juni 2007 te Amsterdam met anderen op de openbare weg, de Lohuis en/of de Zilverberg, openlijk in vereniging geweld heeft gepleegd tegen [betrokkene 1], welk geweld bestond uit het slaan en trappen tegen het hoofd en het lichaam van [betrokkene 1]."
2.2.2. De bewezenverklaring steunt op de volgende bewijsvoering:
"1. De verklaring van de verdachte, afgelegd ter terechtzitting in hoger beroep van 30 maart 2010.
Deze verklaring houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven:
Toen ik op 15 juni 2007 in Amsterdam de moskee uitliep, reden [betrokkene 1] en [betrokkene 2] weg in een auto. Mijn broer [betrokkene 3] stond voor die auto. Ik stapte bij [betrokkene 1] en [betrokkene 2] in de auto. We reden naar hun buurt in Amsterdam, waar we uitstapten. Mijn broer [betrokkene 3] kwam aanrennen. Buiten de auto ontstond een vechtpartij. [Betrokkene 2] wilde [betrokkene 1] helpen, toen heb ik [betrokkene 2] een klap gegeven.
2. De verklaring van de verdachte, afgelegd ter terechtzitting in eerste aanleg van 29 januari 2009.
Deze verklaring houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven:
Ik ben bij [betrokkene 1] en [betrokkene 2] in de auto gaan zitten. Toen we in de auto zaten heb ik gezegd dat hij niet zo moest kijken. [Betrokkene 1] stapte de auto uit. Ik ben toen ook uitgestapt. Ik heb [betrokkene 2] een stoot gegeven. [Betrokkene 3] was met [betrokkene 1] aan het matten.
3. De verklaring van de getuige [betrokkene 1], afgelegd ter terechtzitting in eerste aanleg van 29 januari 2009.
Deze verklaring houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven:
Op 15 juni 2007 ben ik een rondje gaan rijden in de auto van [betrokkene 2]. Ineens stapte [betrokkene 3] voor onze auto, [verdachte] kwam er toen ook bij. Ze bedreigden ons. [Verdachte] is bij ons in de auto gestapt. [Verdachte] zei tegen [betrokkene 2] dat hij moest gaan rijden. We moesten ergens stoppen van hem. [Verdachte] stapte uit en pakte de nek van [betrokkene 2] beet. Hij moest in de auto blijven. Ik stapte ook uit. Ineens werd ik van achteren geslagen.
De persoon die mij sloeg was [betrokkene 3]. [Betrokkene 3] sloeg mij een paar keer. [Verdachte] zei: 'Je gaat zien naar wie je zo stoer kijkt.' Ik werd op de grond gegooid door een vriend van hen. Ik kreeg trappen op mijn hoofd en raakte buiten bewustzijn. [Betrokkene 3] gaf mij die trappen, dat weet ik zeker.
4. De verklaring van de getuige [betrokkene 2], afgelegd ter terechtzitting in eerste aanleg van 29 januari 2009.
Deze verklaring houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven:
Ik had een nieuwe auto. Op 15 juni 2007 reed [betrokkene 1] met me mee. Ineens stapte [betrokkene 3] op de weg. [verdachte] stapte de auto in en zei tegen [betrokkene 1]: 'Waarom kijk je zo vies naar me?'. We zijn gestopt. [Betrokkene 3] en twee anderen kwamen op [betrokkene 1] afrennen. Ik zat achter het stuur en wilde uitstappen, maar [verdachte] wilde dat niet. Hij probeerde me tegen te houden. Ik zag wel dat [betrokkene 1] werd geslagen en getrapt.
5. De verklaring van de getuige [betrokkene 4], afgelegd ter terechtzitting in eerste aanleg van 30 oktober 2008.
Deze verklaring houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven:
Op 15 juni 2007 waren we naar de moskee gegaan. Er kwamen twee jongens binnen. Een van hen was [betrokkene 1]. [Verdachte] is bij hen (het hof begrijpt: [betrokkene 1] en een andere jongen) in de auto gestapt. [Betrokkene 3], [betrokkene 5] en ik zijn achter de auto aangerend. Ik zag dat [betrokkene 1] uit de auto stapte en gaf hem een klap. Daarop volgde een gevecht tussen [betrokkene 3] en [betrokkene 1].
6. Een proces-verbaal met nummer 2007167174-2 van 21 juni 2007, in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaar [verbalisant 1] (doorgenummerde pagina's 13 en 14).
Dit proces-verbaal houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven, als de op 21 juni 2007 tegenover verbalisant afgelegde verklaring van [betrokkene 2]:
Vrijdag 15 juni 2007 stapte [betrokkene 1] bij mij in de auto. Ik reed weg en direct sprong [betrokkene 3] voor mijn auto. Ik stopte en toen kwam direct ook [verdachte] aanrennen. [Verdachte] stapte in achter mij. [Verdachte] zei tegen mij: 'Rij rechtdoor voordat ik je op je hoofd sla.' [Verdachte] zei toen 'links af' en 'weer links'. Ik moest stoppen op de kruising van Lohuis en Zilverberg (het hof begrijpt: te Amsterdam). [Betrokkene 3] kwam aanrennen samen met een kale Turk die 'smurf' wordt genoemd. [Betrokkene 1] stapte uit en gelijk renden smurf en [betrokkene 3] op hem af. Ik zag dat 'smurf' en [betrokkene 3] [betrokkene 1] aanvielen. Ik wilde uitstappen om [betrokkene 1] te helpen maar [verdachte], die uitgestapt was, pakte me bij mijn hoofd vast. [Verdachte] zei tegen mij: 'Je moet je niet bemoeien ga niet stoer doen.' Ik ben toch uitgestapt en [verdachte] probeerde me tegen te houden. Ik zag dat [betrokkene 1] op zijn rug op de grond lag en dat 'smurf' en [betrokkene 3] tegen zijn hoofd en buik trapten. [Verdachte] kwam er ook aan en bukte over [betrokkene 1]. Ik pakte [verdachte] vast en trok hem weg bij [betrokkene 1]. Op dat moment kreeg ik een stoot in mijn gezicht van [verdachte]. Ik wilde [betrokkene 3] wegtrekken maar [verdachte] trok mij weg. Ondertussen bleef 'smurf' [betrokkene 1] slaan en schoppen."
2.2.3. Het Hof heeft ten aanzien van de bewezenverklaring voorts nog het volgende overwogen:
"Het hof stelt op grond van de stukken in het dossier en hetgeen is verhandeld ter terechtzittingen in eerste aanleg en in hoger beroep de volgende gang van zaken vast. De verdachte is bij [betrokkene 1] en [betrokkene 2] in de auto gestapt, nadat de broer van de verdachte deze auto had tegengehouden. In de auto heeft de verdachte [betrokkene 2], de bestuurder, geïnstrueerd waar hij heen moest rijden en waar hij moest stoppen. Op de plek waar de auto vervolgens op aanwijzing van de verdachte is gestopt kwamen de broer van de verdachte en [betrokkene 4] aanrennen. Nadat [betrokkene 1] daar uit de auto is gestapt, is hij getrapt en geslagen door de broer van de verdachte en door [betrokkene 4]. De verdachte heeft getracht [betrokkene 2] te beletten uit de auto te stappen, zodat deze [betrokkene 1] niet kon helpen. Bovendien heeft de verdachte [betrokkene 2] geslagen. Door aldus te handelen heeft de verdachte naar het oordeel van het hof een voldoende significante en wezenlijke bijdrage geleverd aan het geweld dat door de broer van verdachte en door [betrokkene 4] tegen [betrokkene 1] is gebruikt en heeft de verdachte dit geweld in vereniging met de anderen gepleegd."
2.2.4. Het Hof heeft het door de verdediging gedane beroep op noodweer als volgt samengevat en verworpen:
"De raadsvrouw van de verdachte heeft ter terechtzitting in hoger beroep aangevoerd dat - kort gezegd - de verdachte heeft gehandeld in noodweer. De verdachte heeft [betrokkene 2] tegengehouden en geslagen, omdat hij zag dat zijn broer door [betrokkene 1] werd belaagd met een mes en hij aldus wilde verhinderen dat [betrokkene 1] daarbij door [betrokkene 2] zou kunnen worden geholpen.
De raadsvrouw van de verdachte heeft op basis van het bovenstaande tot ontslag van alle rechtsvervolging geconcludeerd.
Het hof verwerpt het verweer en overweegt daartoe als volgt.
Uit de stukken in het dossier en het verhandelde ter terechtzittingen in eerste aanleg en in hoger beroep is naar voren gekomen dat de verdachte ongevraagd bij [betrokkene 1] en [betrokkene 2] in de auto is gestapt, nadat de broer van de verdachte deze auto tot stoppen had gedwongen door ervoor te gaan staan. De verdachte heeft vervolgens [betrokkene 2] geïnstrueerd waarheen te rijden en waar hij de auto tot stilstand moest brengen. Op die plek zijn de broer van de verdachte en [betrokkene 4] aan komen rennen, die vervolgens de uitgestapte [betrokkene 1] hebben aangevallen. De confrontatie is dan ook door de verdachte en zijn mededaders gezocht. Het door de verdachte toegepaste geweld kan dan ook niet enige rechtvaardiging vinden in een wederrechtelijke aanranding door [betrokkene 1] of door enig optreden door [betrokkene 2], zelfs indien het hof in het voordeel van de verdachte veronderstellenderwijs zou aannemen dat [betrokkene 1] op de bewuste dag een mes in zijn bezit had."
2.3. Bij de beoordeling van het middel moet het volgende worden vooropgesteld. Gedragingen van de verdachte voorafgaande aan de wederrechtelijke aanranding door het latere slachtoffer kunnen onder omstandigheden in de weg staan aan het slagen van een beroep op noodweer(exces) door de verdachte. Dat is bijvoorbeeld het geval indien de verdachte de aanval heeft uitgelokt door provocatie van het latere slachtoffer en hij aldus uit was op een confrontatie (vgl. HR 28 maart 2006, LJN AU8087, NJ 2006/509).
2.4. Het Hof heeft blijkens de bewijsvoering het volgende vastgesteld. De broer van de verdachte heeft de auto van [betrokkene 1] en [betrokkene 2] tot stoppen gedwongen door voor de auto te gaan staan, waarna de verdachte in de auto is gestapt en heeft gezegd dat ze moesten gaan rijden. De verdachte heeft [betrokkene 2], de bestuurder, geïnstrueerd waar hij naartoe moest rijden en heeft hem gezegd waar hij moest stoppen. Op de plek waar de auto vervolgens op aanwijzing van de verdachte is gestopt, kwamen de broer van de verdachte en [betrokkene 4] aanrennen. De broer van de verdachte en [betrokkene 4] hebben de uitgestapte [betrokkene 1] aangevallen en hebben hem geschopt en geslagen. De verdachte heeft [betrokkene 2] belet om uit de auto te stappen en heeft hem geslagen.
In het licht van deze vaststellingen en gelet op hetgeen hiervoor onder 2.3 is vooropgesteld, geeft het oordeel van het Hof dat uit de gedragingen van de verdachte moet worden afgeleid dat hij de confrontatie heeft gezocht en dat dit in de weg staat aan het slagen van het beroep op noodweer, niet blijk van een onjuiste rechtsopvatting. Dat oordeel is ook niet onbegrijpelijk en is toereikend gemotiveerd. Dat wordt niet anders doordat het Hof bij zijn oordeel heeft betrokken de veronderstelling dat [betrokkene 1] op de bewuste dag een mes bij zich had.
2.5. Het middel faalt.
3. Ambtshalve beoordeling van de bestreden uitspraak
Blijkens de stukken van het geding heeft [betrokkene 1] zich in eerste aanleg als benadeelde partij in het strafgeding gevoegd. De Politierechter heeft de vordering van [betrokkene 1] niet-ontvankelijk verklaard. Een zich bij de gedingstukken bevindend "voegingsformulier hoger beroep" houdt in dat de benadeelde partij in hoger beroep haar vordering heeft gehandhaafd. Het Hof heeft evenwel verzuimd een beslissing op de vordering van de benadeelde partij te nemen.
Ingevolge de art. 335 en 361, vierde lid, in verbinding met art. 415 Sv was het Hof gehouden omtrent de vordering van de benadeelde partij een met redenen omklede beslissing te nemen. De bestreden uitspraak ontbeert een dergelijke beslissing en kan daarom in zoverre niet in stand blijven.
4. Slotsom
Nu het middel niet tot cassatie kan leiden, terwijl de Hoge Raad geen andere dan de hiervoor onder 3 genoemde grond aanwezig oordeelt waarop de bestreden uitspraak ambtshalve zou behoren te worden vernietigd, brengt hetgeen hiervoor is overwogen mee dat als volgt moet worden beslist.
5. Beslissing
De Hoge Raad:
vernietigt de bestreden uitspraak maar uitsluitend voor zover daarbij geen beslissing is genomen op de vordering van de benadeelde partij;
wijst de zaak terug naar het Gerechtshof te Amsterdam, opdat de zaak in zoverre op het bestaande hoger beroep opnieuw wordt berecht en afgedaan;
verwerpt het beroep voor het overige.
Dit arrest is gewezen door de vice-president W.A.M. van Schendel als voorzitter, en de raadsheren H.A.G. Splinter-van Kan en W.F. Groos, in bijzijn van de waarnemend griffier S.C. Rusche, en uitgesproken op 17 april 2012.