ECLI:NL:GHSHE:2021:2201

Uitspraak

Parketnummer : 20-003593-16

Uitspraak : 27 mei 2021

TEGENSPRAAK

Arrest van de meervoudige kamer voor strafzaken van het gerechtshof

's-Hertogenbosch

gewezen op het hoger beroep tegen het vonnis van de rechtbank Limburg van 10 november 2016, in de strafzaak met parketnummer 04-990004-12 tegen:

[verdachte] .,

statutair gevestigd te [vestigingsplaats] .

Hoger beroep

Van de zijde van de verdachte is tegen voormeld vonnis hoger beroep ingesteld.

Onderzoek van de zaak

Dit arrest is gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzitting in hoger beroep en in eerste aanleg.

Het hof heeft kennisgenomen van de vordering van de advocaat-generaal en van hetgeen van de zijde van verdachte naar voren is gebracht.

De advocaten-generaal hebben gevorderd dat het hof het vonnis waarvan beroep zal vernietigen en, opnieuw rechtdoende, de verdachte ter zake van het onder 1, 2 en 3 tenlastegelegde zal veroordelen tot een geldboete van € 135.000,00. Voorts hebben de advocaten-generaal gevorderd dat het hof de schadevergoedingsmaatregel op grond van artikel 36f Wetboek van Strafrecht hoofdelijk zal toewijzen, primair tot een totaalbedrag van € 71.680,89 en subsidiair tot een totaalbedrag van € 54.596,05.

De verdediging heeft met betrekking tot het onder 1, 2 en 3 tenlastegelegde integrale vrijspraak bepleit. Voorts heeft zij – in geval van een bewezenverklaring voor feit 1 – een voorwaardelijk verzoek tot aanhouding gedaan. Subsidiair heeft zij een strafmaatverweer gevoerd. Voor wat betreft de vordering tot het opleggen van de schadevergoedingsmaatregel heeft de verdediging zich op het standpunt gesteld dat deze niet kan worden opgelegd, primair gelet op de bepleite vrijspraak en subsidiair onder verwijzing naar jurisprudentie.

Het vonnis waarvan beroep

Het beroepen vonnis zal worden vernietigd, omdat in hoger beroep de tenlastelegging – en aldus de grondslag van het onderzoek – is gewijzigd en omdat het hof tot een andere bewezenverklaring komt dan de eerste rechter.

Tenlastelegging

Aan de verdachte is – na wijziging van de tenlastelegging ter terechtzitting in hoger beroep – tenlastegelegd dat:

1.zij op één of meer tijdstip(pen) in of omstreeks de periode van 1 juli 2009 tot en met 7 augustus 2012, in de gemeente(n) Horst aan de Maas en/of Venlo en/of elders in Nederland en/of te Opole en/of Ozimek (beide in Polen) en/of elders in Polen en/of Kevelaer (in Duitsland) en/of elders in Duitsland, (telkens) tezamen en in vereniging met een of meer andere rechtsperso(o)n(en) en/of natuurlijke perso(o)n(en), althans alleen, (telkens)

(lid 1 sub 1)

(een) ander(en), genaamd

[benadeelde 1] (G-002) en/of

[benadeelde 2] (G-003) en/of

[benadeelde 3] (G-004) en/of

[benadeelde 4] (G-006) en/of

[benadeelde 5] (G-007) en/of

[benadeelde 6] (G-008) en/of

[benadeelde 7] (G-009) en/of

[benadeelde 8] (G-010) en/of

[benadeelde 9] (G-012) en/of

[benadeelde 10] (G-013) en/of

[benadeelde 11] (G-014) en/of

[benadeelde 12] (G-015) en/of

[benadeelde 13] (G-019) en/of

[benadeelde 14] (G-028) en/of

[benadeelde 15] (G-030) en/of

[benadeelde 16] (G-031)

(telkens) door dwang en/of fraude en/of misleiding en/of door misbruik van uit feitelijke omstandigheden voortvloeiend overwicht en/of door misbruik van een kwetsbare positie voornoemde perso(o)n(en) heeft/hebben geworven en/of vervoerd en/of overgebracht en/of gehuisvest (telkens) met het oogmerk van uitbuiting van voornoemde perso(o)n(en)

en/of

(lid 1 sub 4)

(een) ander(en), genaamd

[benadeelde 1] (G-002) en/of

[benadeelde 2] (G-003) en/of

[benadeelde 3] (G-004) en/of

[benadeelde 4] (G-006) en/of

[benadeelde 5] (G-007) en/of

[benadeelde 6] (G-008) en/of

[benadeelde 7] (G-009) en/of

[benadeelde 8] (G-010) en/of

[benadeelde 9] (G-012) en/of

[benadeelde 10] (G-013) en/of

[benadeelde 11] (G-014) en/of

[benadeelde 12] (G-015) en/of

[benadeelde 13] (G-019) en/of

[benadeelde 14] (G-028) en/of

[benadeelde 15] (G-030) en/of

[benadeelde 16] (G-031)

(telkens) door dwang en/of fraude en/of misleiding en/of misbruik van uit feitelijke omstandigheden voortvloeiend overwicht en/of misbruik van een kwetsbare positie heeft/hebben gedwongen en/of bewogen zich beschikbaar te stellen tot het verrichten van arbeid en/of diensten, dan wel onder voornoemde omstandigheden enige handeling(en) heeft/hebben ondernomen, waarvan verdachte en/of (een of meer van) haar medeverdachte(n) wist(en) of redelijkerwijs moest(en) vermoeden dat voornoemde perso(o)n(en) zich daardoor beschikbaar stelde(n) tot het verrichten van arbeid en/of diensten,

en/of

(lid 1 sub 6)

(telkens) opzettelijk voordeel heeft/hebben getrokken uit de uitbuiting van (een) ander(en), genaamd

[benadeelde 1] (G-002) en/of

[benadeelde 2] (G-003) en/of

[benadeelde 3] (G-004) en/of

[benadeelde 4] (G-006) en/of

[benadeelde 5] (G-007) en/of

[benadeelde 6] (G-008) en/of

[benadeelde 7] (G-009) en/of

[benadeelde 8] (G-010) en/of

[benadeelde 9] (G-012) en/of

[benadeelde 10] (G-013) en/of

[benadeelde 11] (G-014) en/of

[benadeelde 12] (G-015) en/of

[benadeelde 13] (G-019) en/of

[benadeelde 14] (G-028) en/of

[benadeelde 15] (G-030) en/of

[benadeelde 16] (G-031),

immers heeft/hebben zij, verdachte, en/of (een of meer van) haar medeverdachte(n) toen aldaar – zakelijk weergegeven – voornoemde perso(o)n(en), terwijl die, zoals zij, verdachte, en/of (een of meer van) haar medeverdachte(n) wist(en), althans redelijkerwijs moest(en) vermoeden in een kwetsbare positie verkeerde(n), doordat zij (doorgaans) tot een oudere leeftijdscategorie behoorde(n), te weten tussen 45 en 55 jaar als gevolg waarvan zij in haar/hun land van herkomst (Polen) moeilijk aan werk kon(den) komen en/of de Nederlandse taal niet machtig was/waren en/of niet bekend was/waren met de Nederlandse wet- en regelgeving en/of afhankelijk was/waren van haar/hun inkomen in verband met het onderhouden van (zieke) familieleden in Polen en/of de inlossing van persoonlijke schulden, bij [verdachte] . en/of [verdachte]

1. Gemiddeld) 6 of 7 dagen per week werkzaamheden laten verrichten (te weten: champignons laten plukken en/of andere werkzaamheden, zoals: het wegen van champignons, heftruck-, sorteer-, kantine-, unit- en fustwerkzaamheden, althans werkzaamheden in het kader van de champignonteelt), zonder, althans nagenoeg zonder recht op vakantiedagen en/of verlof en/of

2. Gedurende gemiddeld 10 tot 13 uur per dag laten werken, waarbij de eindtijd van de werkdag nooit van tevoren vaststond en/of

3. Verplicht laten overwerken, zonder recht op overwerkvergoeding en/of

4. Laten werken onder slechte en/of deels onveilige en/of ongezonde arbeidsomstandigheden en/of

5. Door manipulatie van het tijdregistratiesysteem minder uren uitbetaald dan voornoemde perso(o)nen in werkelijkheid had(den) gewerkt en/of

6. Door manipulatie van het tijdregistratiesysteem minder dan het wettelijk minimumloon uitbetaald en/of

7. Te weinig vakantietoeslag en/of toeslag voor snipperuren uitbetaald en/of

8. Met betrekking tot de champignonpluk(st)ers zijn er pluknormen gehanteerd die door het merendeel van voornoemde personen niet konden worden gehaald, waardoor het hen onmogelijk was om een salaris te verdienen gelijk aan het wettelijk vastgestelde minimumloon en/of

9. Sancties, onder andere boetes in het vooruitzicht gesteld, onder meer bij voortijdige beëindiging van de arbeidsovereenkomst en/of gedreigd met ontslag en/of daadwerkelijk tot ontslag overgegaan, onder meer in geval van ondermaatse plukprestaties en/of

10. Geïntimideerd door te vernederen en/of te beledigen en/of schelden en/of te schreeuwen en/of te vloeken en/of zich tegenover voornoemde perso(o)n(en) vrouwonvriendelijk te gedragen en/of

11. De champignonpluk(st)ers zijn onder druk gezet door regelmatig lijsten met goede en slechte plukprestaties voor iedereen zichtbaar op te hangen en/of

12. Onder druk gezet door waarschuwingsgesprekken te voeren in geval voornoemde champignonpluk(st)ers de kilonorm niet haalde(n) en/of gedreigd met ontslag bij het uitblijven van verbetering en/of

13. Tijdens het werk vrijwel voortdurend laten controleren en/of

14. Verplicht gehuisvest in door [verdachte] . gehuurde woningen en/of

15. ( Hoge) kosten, te weten 7,50 euro per dag voor huisvesting op het loon van voornoemde perso(o)n(en) ingehouden en/of

16. Gehuisvest, terwijl voornoemde perso(o)n(en) met meerdere personen kleine (slaap)ruimtes moest(en) delen en/of een zolder zonder raam en/of een kelder met weinig licht en/of frisse lucht en/of over weinig tot geen privacy beschikte(n) en/of een groot aantal personen slechts een klein aantal douches en/of een klein aantal toiletten ter beschikking had en/of slechts een beperkt deel van de dag de beschikking had(den) over warm water en/of

17. ( Gemiddeld) wekelijks, dan wel tweewekelijks de huisvesting, daaronder soms begrepen privézaken, gecontroleerd, (doorgaans) buiten aanwezigheid en/of zonder toestemming en/of medeweten van voornoemde perso(o)n(en), zijnde de bewoner(s) en/of

18. Gedreigd met het opleggen van een boete bij overtreding van de huisregels en/of deze daadwerkelijk opgelegd en/of

19. Gedreigd met het geven van een schriftelijke waarschuwing en/of ontslag bij overtreding van de huisregels en/of daadwerkelijk een schriftelijke waarschuwing gegeven en/of ontslagen en/of

20. In een sociaal isolement gebracht door de werk-/woonsituatie en het gebrek aan voldoende vrije tijd en/of

21. Een dagelijkse maaltijd verplicht gesteld, onder inhouding van een bedrag van 3,50 euro per dag op het loon van voornoemde perso(o)n(en), ook als hiervan geen gebruik was gemaakt en/of

22. Maaltijden verstrekt van onvoldoende kwaliteit en/of

23. Klachten over onder andere de huisvesting en/of de kwaliteit van de maaltijden en/of het verplichte karakter daarvan en/of de werktijden en/of de werkdruk en/of de onjuiste beloning en/of het niet krijgen van verlof en/of de onheuse bejegening (doorgaans) naast zich neergelegd, dan wel afgedaan met een sanctie, waaronder ontslag en/of

24. Bij de werving in Polen een ander c.q. rooskleuriger beeld geschetst van de huisvesting en/of de werktijden en/of de verloning en/of de arbeidsomstandigheden in Nederland en/of

25. Gelet op het vorenstaande bewerkstelligd dat bovenvermelde perso(o)n(en) van haar, verdachte, en/of (een of meer van) haar medeverdachte(n) afhankelijk was/waren, in welke afhankelijkheidssituatie bovenvermelde perso(o)n(en) zich (telkens) niet kon(den) en/of durfde(n) (te) verzetten en/of (te) onttrekken tegen/aan die voornoemde (financiële) uitbuiting en/of opgedragen arbeid en/of diensten.

Door voornoemde handelingen en/of gedragingen te verrichten is er een kwetsbare en/of afhankelijke situatie gecreëerd, waarbij verdachte en/of haar medeverdachten langdurig en structureel (financieel) baat en/of profijt hebben genoten;

2.zij op één of meer tijdstip(pen) in of omstreeks de periode van 1 maart 2009 tot en met 31 juli 2012, althans op meerdere tijdstippen, althans enig tijdstip, gelegen in of omstreeks het/de ja(a)(r)(en) 2009 en/of 2010 en/of 2011 en/of 2012 in de gemeente(n) Horst aan de Maas en/of Venlo en/of elders in Nederland, (telkens) tezamen en in vereniging met een of meer natuurlijke perso(o)n(en) en/of rechtspers(o)on(en), althans alleen, meermalen, althans

eenmaal, (telkens)

een aantal salarisspecificaties (D-045-01, bijlage 1 bij AMB-039-01), waaronder

- de salarisspecificatie periode 3 2009 op naam van [benadeelde 12] (D-004-09,

pagina 3117) en/of

- de salarisspecificatie periode 4 2009 op naam van [benadeelde 16] (D-019-04, pagina

3470) en/of

- de salarisspecificatie periode 10 2009 op naam van [benadeelde 13] (D-005-12,

pagina 3139) en/of

- de salarisspecificatie periode 12 2010 op naam van [benadeelde 9] (D-008-08,

pagina 3393) en/of

- de salarisspecificatie periode 12 2010 op naam van [benadeelde 17] (D-013-01, pagina

3415) en/of

- de salarisspecificaties (7) over de periode 4 tot en met 10 2011 op naam van

[benadeelde 13] (D-043-01 t/m D-043-07, pagina 4753 t/m 4759) en/of

- de salarisspecificatie over de periode 5 2012 op naam van [benadeelde 18] (D-034-67,

pagina 4336) en/of

- de salarisspecificaties (7) over de periode 1 tot en met 7 2012 op naam van

[benadeelde 19] (D-043-36 t/m D-043-42, pagina 4788 t/m 4794),

(elk) zijnde een geschrift dat bestemd is om tot bewijs van enig feit te dienen, valselijk heeft opgemaakt en/of doen opmaken en/of vervalst en/of doen vervalsen,

immers heeft/hebben zij, verdachte, en/of (één of meer van) haar mededader(s) toen aldaar (telkens) valselijk en/of in strijd met de waarheid – zakelijk weergegeven – op die salarisspecificatie(s) voornoemd, minder uren vermeld en/of doen vermelden dan door de hierop genoemde Poolse werkne(e)m(st)er(s)/plukster(s) in werkelijkheid in de desbetreffende salarisperiode waren gewerkt,

zulks (telkens) met het oogmerk om dat/die geschrift(en) als echt en onvervalst te gebruiken en/of door (een) ander(en) te doen gebruiken;

3.3.zij op één of meer tijdstip(pen) in of omstreeks de periode van 1 april 2011 tot en met 7 augustus 2012, althans op meerdere tijdstippen, althans enig tijdstip, gelegen in of omstreeks het/de ja(a)(r)(en) 2011 en/of 2012 in de gemeente(n) Horst aan de Maas en/of Venlo en/of elders in Nederland, (telkens) tezamen en in vereniging met een of meer natuurlijke perso(o)n(en) en/of rechtspers(o)on(en), althans alleen, meermalen, althans eenmaal, (telkens)

(een deel van) de (bedrijfs)administratie(s) van [verdachte] . en/of [verdachte] – zijnde (dat deel van) die (bedrijfs)administratie(s) voornoemd (telkens) een (samenstel van) geschrift(en) dat/die bestemd was/waren om tot bewijs van enig feit te dienen – (telkens) valselijk heeft opgemaakt en/of doen opmaken en/of vervalst en/of doen vervalsen,

immers heeft/hebben zij, verdachte, en/of (één of meer van) haar mededader(s) toen aldaar (telkens) valselijk en/of in strijd met de waarheid – zakelijk weergegeven – in (dat deel van) die (bedrijfs)administratie(s) voornoemd opgenomen en/of verwerkt, althans doen

opnemen en/of verwerken,

een aantal (14) overzichten "Loon op basis van kilo's voor correctie" (D-045-02, bijlage 2 bij AMB-039-01) en/of een aantal (14) overzichten "Loon op basis van kilo's na correctie" (D-045-02, bijlage 2 bij AMB-039-01) en/of een aantal (14) IPS Totaal overzichten (D-045-03, bijlage 3 bij AMB-039-01), op welk(e) overzicht(en) voornoemd (telkens) minder uren zijn/waren vermeld dan door de hierop genoemde Poolse werkne(e)m(st)er(s)/plukster(s) in

werkelijkheid in de desbetreffende salarisperiode(n) waren gewerkt,

zulks (telkens) met het oogmerk om dat/die geschrift(en) als echt en onvervalst te gebruiken en/of door (een) ander(en) te doen gebruiken.

De in de tenlastelegging voorkomende taal- en/of schrijffouten of omissies zijn verbeterd. De verdachte is daardoor niet geschaad in de verdediging.

Vrijspraak feit 1 – mensenhandel

Het hof heeft, met de verdediging, uit het onderzoek ter terechtzitting niet door de inhoud van wettige bewijsmiddelen de overtuiging bekomen dat verdachte het tenlastegelegde heeft begaan, zodat hij daarvan zal worden vrijgesproken. Het hof overweegt dienaangaande het volgende.

Juridisch kader

Het hof gaat ervan uit dat, waar aan verdachte ten laste is gelegd het strafbare feit van

artikel 273f eerste lid, aanhef en onder 1º, 4º en 6º Sr, aan de termen in de tenlastelegging dezelfde betekenis toekomt als in de delictsomschrijving.

Artikel 273f Sr luidde – voor zover gedurende de in de tenlastelegging vermelde perioden – als volgt:

‘
1. Als schuldig aan mensenhandel wordt met gevangenisstraf van ten hoogste acht jaren of geldboete van de vijfde categorie gestraft:

1° degene die een ander door dwang, geweld of een andere feitelijkheid of door dreiging

met geweld of een andere feitelijkheid, door afpersing, fraude, misleiding dan wel door

misbruik van uit feitelijke omstandigheden voortvloeiend overwicht, door misbruik van een

kwetsbare positie of door het geven of ontvangen van betalingen of voordelen om de

instemming van een persoon te verkrijgen die zeggenschap over die ander heeft, werft,

vervoert, overbrengt, huisvest of opneemt, met het oogmerk van uitbuiting van die ander of

de verwijdering van diens organen;

2° (…)

3° (…)

4° degene die een ander met een van de onder 1 genoemde middelen dwingt of beweegt

zich beschikbaar te stellen tot het verrichten van arbeid of diensten of zijn organen beschikbaar te stellen dan wel onder de onder 1° genoemde omstandigheden enige

handeling onderneemt waarvan hij weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat die ander zich daardoor beschikbaar stelt tot het verrichten van arbeid of diensten of zijn organen

beschikbaar stelt.

5° (…)

6° degene die opzettelijk voordeel trekt uit de uitbuiting van een ander;

7° (…)

8° (…)

9° (…)

2. Uitbuiting omvat ten minste uitbuiting van een ander in de prostitutie, andere vormen van

seksuele uitbuiting, gedwongen of verplichte arbeid of diensten, slavernij en met slavernij of

dienstbaarheid te vergelijken praktijken.

3. De schuldige wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vijftien jaren of geldboete van de vijfde categorie, indien:

1° de feiten, omschreven in het eerste lid, worden gepleegd door twee of meer verenigde

personen;

(…)’

De memorie van toelichting bij het wetsvoorstel dat heeft geleid tot de wet van 9 december

2004, Stb. 645, waarbij het – later tot artikel 273f Sr vernummerde – artikel 273a Sr is ingevoerd, houdt onder meer in:

‘
ALGEMEEN

1. Inleiding

Het onderhavige wetsvoorstel strekt tot uitvoering van aantal mondiale en regionale

rechtsinstrumenten ter bestrijding van mensensmokkel, mensenhandel, uitbuiting van

kinderen en kinderpornografie. (...)

Mensenhandel is kort gezegd het dwingen – in ruime zin – van mensen om zich beschikbaar

te stellen tot het verrichten van (seksuele) diensten of om eigen organen beschikbaar te

stellen. (...)

Mensenhandel is (gericht op) uitbuiting. Bij de strafbaarstelling van mensenhandel staat het

belang van het individu steeds voorop. Dat belang is het behoud van zijn of haar lichamelijke en geestelijke integriteit en persoonlijke vrijheid. De staat dient strafrechtelijke bescherming te bieden tegen aantasting van het recht op die integriteit en vrijheid. (...)

ARTIKELSGEWIJS (...)

Het protocol en het kaderbesluit inzake de bestrijding van mensenhandel hebben betrekking

op de bestrijding van mensenhandel met het oogmerk personen uit te buiten. Vanwege deze

wijde en algemene strekking wordt voorgesteld om de ingevolge deze instrumenten

strafbaar te stellen gedragingen te vatten in één nieuwe bepaling in titel XVIII van het

Tweede Boek, gewijd aan misdrijven tegen de persoonlijke vrijheid. Voorgesteld wordt om

alle strafbaar te stellen gedragingen op te nemen in de nieuwe bepaling, en deze

gedragingen (...) te kwalificeren als mensenhandel. Nu deze nieuwe bepaling ook

mensenhandel, gericht op seksuele uitbuiting, omvat, heeft artikel 250a geen zelfstandige

betekenis meer. (...)

Het voorgestelde artikel 273a, eerste lid, ziet op mensenhandel in het algemeen, daaraan

gerelateerde vormen van uitbuiting en het trekken van profijt daaruit.’ Zie Kamerstukken II 2003/04, 29 291, nr. 3, p. 1, 2, 15, 17 en 18.

i.
Uitbuiting

Mede op grond van de hiervoor weergegeven wetsgeschiedenis en in aanmerking genomen dat handelen in strijd met artikel 273f, eerste lid aanhef en onder 1º, 4º en 6º, Sr wordt gekwalificeerd als ‘mensenhandel’ en in de tenlastegelegde perioden is bedreigd met een gevangenisstraf van acht jaren, moet volgens bestendige jurisprudentie van de Hoge Raad worden aangenomen dat de in het die onderdelen omschreven gedragingen alleen strafbaar zijn als zij zijn begaan onder omstandigheden waarbij (onder 1º) het oogmerk van
uitbuitingkan worden verondersteld of (onder 4º en 6º)
uitbuitingkan worden verondersteld. Dit brengt mee dat die gedragingen eerst dan als ‘mensenhandel’ kunnen worden bestraft indien uit de bewijsvoering volgt dat voldaan is aan voormelde voorwaarde (vgl. Hoge Raad 24 november 2015, ECLI:NL:HR:2015:3309 en Hoge Raad 5 april 2016, ECLI:NL:HR:2016:554, rov. 2.4.2.-2.4.3.).

Voor bewezenverklaring van een op artikel 273f, eerste lid, aanhef en onder 1º, 4º en 6º, Sr toegesneden tenlastelegging is derhalve vereist dat op grond van de omstandigheden van het geval (het oogmerk van)
uitbuitingkomt vast te staan. De vraag of – en zo ja, wanneer – sprake is van ‘uitbuiting’ in de zin van de onderhavige bepaling, is volgens bestendige jurisprudentie van de Hoge Raad niet in algemene termen te beantwoorden, maar is sterk verweven met de omstandigheden van het geval. Bij de beantwoording van die vraag komt onder meer betekenis toe aan de aard en duur van de tewerkstelling, de beperkingen die zij voor de betrokkene meebrengt, en het economisch voordeel dat daarmee door de tewerksteller wordt behaald. Bij de weging van deze en andere relevante factoren dienen de in de Nederlandse samenleving geldende maatstaven als referentiekader te worden gehanteerd (vgl. Hoge Raad 27 oktober 2009, ECLI:NL:HR:2009:BI7099).

Tevens merkt het hof op dat de in de tenlastelegging gebezigde, aan artikel 273f Sr ontleende, termen ‘misleiding’ en ‘misbruik van een kwetsbare positie’, mede feitelijke betekenis toekomt (vgl. Hoge Raad 8 september 2009, ECLI:NL:HR:2009:BJ3537).

Sub 1-variant

Bij de beoordeling of sprake is van mensenhandel zoals bedoeld in artikel 273f eerste lid, aanhef en onder 1º Sr wordt gekeken naar drie elementen, te weten 1) een aantal handelingen, 2) een aantal dwangmiddelen en 3) het oogmerk van uitbuiting. Om tot een bewezenverklaring te komen moet er sprake zijn van een of meer handelingen onder uitoefening van dwang met het oogmerk van uitbuiting van de ander. Om het oogmerk van uitbuiting te kunnen vaststellen kan worden gekeken naar de hierboven omschreven omstandigheden (tewerkstelling, beperkingen en economisch voordeel), maar voor de invulling van de delictsomschrijving is niet nodig dat het slachtoffer daadwerkelijk wordt uitgebuit. Tussen handelingen en dwangmiddelen bestaat een causaal verband. De handelingen worden mogelijk gemaakt door het aanwenden van de middelen.

Sub 4-variant

Artikel 273f eerste lid, aanhef en onder 4º Sr valt uiteen in tweede delen. Het eerste deel ziet op het met een dwangmiddel iemand dwingen dan wel bewegen zich beschikbaar te stellen tot het verrichten van arbeid. Het gaat er om dat iemand in de feitelijke situatie komt te verkeren waarin deze zich beschikbaar stelt tot het verrichten van die arbeid. Het betreft hier het gebruik maken van een uitbuitingssituatie. Het tweede deel stelt degene strafbaar die enige handeling onderneemt waarvan hij weet of redelijkerwijze moet vermoeden dat de ander zich daardoor beschikbaar stelt tot het verrichten van diensten. Het gaat hier om de enkele handeling waardoor iemand in de feitelijke situatie komt te verkeren waarin deze zich beschikbaar stelt.

Sub 6-variant

Het hof overweegt dat voor de beoordeling van het strafrechtelijk voordeel trekken uit de uitbuiting van een ander geldt dat de verdachte die profijt trekt weet, of behoort te weten dat uitbuiting plaatsvindt. Uit het opzetvereiste volgt dat de dader zich in ieder geval bewust moet zijn van de relevante omstandigheden waaruit uitbuiting voortvloeit.

Het hof zal de vraag of het onder 1 tenlastegelegde al dan niet als mensenhandel kan worden aangemerkt, dan ook beantwoorden aan de hand van het hiervoor weergegeven toetsingskader.

Het oordeel van het hof

Op basis van het dossier en van hetgeen ter terechtzitting in eerste aanleg en in hoger beroep naar voren is gekomen, stelt het hof het volgende vast:

 De Poolse medewerkers^[1]van [verdachte] . (hierna: [verdachte] werden vanuit Polen naar Nederland gebracht met een bus van een door [verdachte] ingeschakeld vervoersbedrijf, genaamd Venus. Zij betaalden hiervoor het bedrag van € 105,00 euro voor een retourreis;

De Poolse medewerkers hadden gedurende hun verblijf in Nederland de vrije beschikking over hun paspoort en andere persoonlijke bezittingen;
De medewerkers kregen een in het Pools opgesteld contract, waarin alle arbeidsvoorwaarden waren opgenomen, waaronder het ‘arrangement’ bestaande uit huisvesting, één warme maaltijd per dag en een zorgverzekering;
Voor de huisvesting betaalden zij € 7,50 per dag en voor de maaltijden maximaal € 3,50 per maaltijd. De kosten voor de zorgverzekering bedroegen € 84,00 per maand.
De Poolse medewerkers waren niet illegaal aan het werk in Nederland, nu zowel Polen als Nederland EU-landen zijn en er derhalve vrij verkeer van werknemers mag plaatsvinden. Zij konden in de tenlastegelegde periode in Nederland werken zonder tewerkstellingsvergunning en ook op elk gewenst moment terugkeren naar Polen;
De Poolse medewerkers startten met een drie-maandencontract, waarna zij veelal voor enige tijd terugkeerden naar Polen. Uit het dossier is gebleken dat het merendeel van voornoemde medewerkers hierna weer terugkeerde naar [verdachte] om te werken;
Ook tijdens verlofperiodes gingen zij vaak terug naar familie in Polen, waarna ze weer terugkeerden naar [verdachte] .
De Poolse medewerkers kregen elke vier weken hun salaris uitbetaald, conform de aan hen overhandigde salarisstrook waarop het bedrag en de gewerkte uren stonden vermeld;
De Poolse medewerkers konden beschikken over een eigen bankrekening, waarop het salaris werd gestort.

Met betrekking tot de sub 4-variant en de sub 6-variant

Het hof is van oordeel dat er gelet op de aard en de duur van de tewerkstelling, de beperkingen die zij voor de betrokkenen meebrengen en het economisch voordeel dat daarmee door de tewerksteller wordt behaald, in dit geval geen sprake is van uitbuiting. Het hof concludeert op grond van de bovenstaande vaststellingen dat geen exorbitant hoge bedragen werden gevraagd voor de busreis en het ‘arrangement’. Het hof kan niet vaststellen dat de huisvesting of maaltijden dusdanig ondermaats waren dat de gevraagde vergoedingen als buitensporig moeten worden beschouwd.

Het feit dat de meeste Poolse medewerkers na het uitdienen van het drie-maandencontract –

en ook na verblijf in Polen – bij [verdachte] terugkeerden om de werkzaamheden voort te zetten, geeft naar het oordeel van het hof aan dat het werken bij [verdachte] op eigen initiatief plaatsvond en daarmee een eigen keuze was van de medewerkers. De Poolse medewerkers konden te allen tijde stoppen met de werkzaamheden en naar huis teruggaan. Niets stond daaraan in de weg.

Ter terechtzitting in hoger beroep is veel gesproken over de al dan niet lange werkdagen en de slechte arbeidsomstandigheden.

Het hof overweegt hieromtrent als volgt:

Door een aantal medewerkers is verklaard dat zij werkdagen maakten van 6.00 uur ’s ochtends tot 22.00 uur ’s avonds, en soms wel 10 dagen achter elkaar zonder een vrije dag. Door de raadsman van verdachte is een rapport ingebracht van de heer Raassens, waarin alle IPS Totaal overzichten zijn verwerkt. Uit dit rapport blijkt niet van die lange dagen. Weliswaar is gewerkt met de afgeroomde uren, nu de originele gegevens zijn overschreven en niet meer beschikbaar zijn, maar zelfs als die gegevens worden teruggerekend naar de niet afgeroomde uren, dan kan het hof nog niet vaststellen dat er vaker dan incidenteel zulke lange werkdagen zijn gemaakt als door een aantal getuigen is verklaard.

De genoemde verklaringen vinden ook overigens geen steun in het dossier, anders dan de verklaringen over lange werkdagen in de kerst- en paasperiode, hetgeen ook door medeverdachte [medeverdachte 1] is bevestigd. Tevens komt uit dit rapport naar voren dat het niet voorkwam dat achtereenvolgens 10 dagen of meer werd gewerkt voordat de werknemer een vrije dag kreeg.

Ook voor wat betreft de slechte arbeidsomstandigheden – onder andere het gebruik van giftige stoffen, het werken in het donker en het werken op een natte vloer – zijn er door verschillende getuigen verklaringen afgelegd. Uit het dossier kan het hof niet meer dan één voorval met betrekking tot het gebruik van een (legaal) reinigingsmiddel destilleren, waarbij het zo was dat de ruimte waarin de stof was gebruikt nog niet betreden mocht worden, hetgeen al wel was gedaan. Ook voor wat betreft het werken in het donker en op een natte vloer kan het hof niet vaststellen dat dit – als dit al plaatsvond – op regelmatige basis geschiedde.

Het hof kan uit het dossier evenmin afleiden dat sprake zou zijn geweest van een onheuse bejegening, mishandeling of bedreiging van de medewerkers, anders dan in een enkel individueel geval.

Alles overziend waren de tewerkstelling en de (minimale) beperkingen die zij voor de Poolse medewerkers meebracht naar het oordeel van het hof niet van een dusdanige aard, dat sprake is geweest van een uitbuitingssituatie.

Weliswaar vond de uitbetaling van de medewerkers die vielen onder ‘Polenprofiel-13’, te weten de Poolse champignonpluksters, niet plaats op basis van de daadwerkelijk gewerkte uren en was er in meerdere gevallen sprake van stelselmatige onderbetaling, maar dit is op zichzelf onvoldoende om te kunnen spreken van uitbuiting. Daarmee kan het hof niet komen tot een bewezenverklaring van de sub 4-variant.

Het hof komt, gelet op voornoemde conclusie, niet toe aan de bespreking van de sub 6-variant en kan dan ook niet tot een bewezenverklaring van die variant komen.

Met betrekking tot de sub 1-variant

Ook valt – uit de hierboven opgesomde vaststellingen te herleiden handelswijze van [verdachte] – niet af te leiden dat er sprake was van dwangmiddelen om de Poolse medewerkers uit te buiten. Met name de vaststellingen dat de werknemers te allen tijde terug konden keren naar Polen, dat niet is gebleken dat zij werden bedreigd/mishandeld/onheus bejegend en dat zij de beschikking hadden over hun eigen geld, maakt dat naar het oordeel van het hof niet is gebleken van dwangmiddelen in de zin van dwang, misbruik vanuit feitelijkheden omstandigheden voortvloeiend overwicht en misbruik van een kwetsbare positie. Ook betrekt het hof bij zijn afwegingen dat de Poolse medewerkers veelal contacten hadden met andere Polen, waarbij de belemmeringen door taal en cultuur geen rol speelden. Uit het dossier volgt voorts dat binnen het bedrijf een aantal Poolse medewerkers als aanspreekpunt fungeerden, waarbij men terecht kon met vragen en klachten. Weliswaar is sprake geweest van misleiding en fraude, in die zin dat aan de Poolse champignonpluksters minder werd uitbetaald dan in het contract was vastgelegd en valse salarisspecificaties werden opgemaakt, maar het hof kan niet vaststellen dat daarmee zonder meer sprake was van een oogmerk tot uitbuiting. Het hof heeft daarbij mede acht geslagen op de aard en de duur van de tewerkstelling, de beperkingen die de tewerkstelling voor de betrokkenen meebracht en het economisch voordeel dat door de tewerksteller is behaald. Uit het enkele feit dat is misleid en gefraudeerd door onderbetaling en het opmaken van valse salarisspecificaties kan het hof niet afleiden dat [verdachte] het oogmerk had op het maken van een zodanige inbreuk op de lichamelijke en geestelijke integriteit van de Poolse medewerkers, dat kan worden gesproken van uitbuiting. Er is sprake geweest van (zeer) slecht werkgeverschap, hetgeen onderbetaling van de werknemers tot gevolg heeft gehad. Het hof kan daarmee ook niet tot een bewezenverklaring komen van de sub 1-variant.

Conclusie

Het hof acht niet wettig en overtuigend bewezen dat verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan de onder 1 tenlastegelegde mensenhandel. Verdachte zal daarvan dan ook worden vrijgesproken.

Bewezenverklaring

Het hof acht wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte het onder 2 en 3 tenlastegelegde heeft begaan, met dien verstande, dat:

2.zij op tijdstippen in of omstreeks de periode van 1 maart 2009 tot en met 31 juli 2012, in Horst aan de Maas en/of Venlo en/of elders in Nederland, telkens tezamen en in vereniging met een natuurlijke persoon en rechtspersoon, meermalen, telkens

een aantal salarisspecificaties, waaronder

- de salarisspecificatie periode 3 2009 op naam van [benadeelde 12] (D-004-09, pagina 3117) en

- de salarisspecificatie periode 4 2009 op naam van [benadeelde 16] (D-019-04, pagina 3470) en

- de salarisspecificatie periode 10 2009 op naam van [benadeelde 13] (D-005-12, pagina 3139) en

- de salarisspecificatie periode 12 2010 op naam van [benadeelde 9] (D-008-08, pagina 3393) en

- de salarisspecificatie periode 12 2010 op naam van [benadeelde 17] (D-013-01, pagina 3415) en

- de salarisspecificaties (7) over de periode 4 tot en met 10 2011 op naam van [benadeelde 13] (D-043-01 t/m D-043-07, pagina 4753 t/m 4759) en

- de salarisspecificatie over de periode 5 2012 op naam van [benadeelde 18] (D-034-67, pagina 4336) en

- de salarisspecificaties (7) over de periode 1 tot en met 7 2012 op naam van [benadeelde 19] (D-043-36 t/m D-043-42, pagina 4788 t/m 4794),

(elk) zijnde een geschrift dat bestemd is om tot bewijs van enig feit te dienen, valselijk heeft doen opmaken,

immers hebben zij, verdachte, en haar mededader(s) toen aldaar (telkens) valselijk en in strijd met de waarheid – zakelijk weergegeven – op die salarisspecificatie(s) voornoemd,

minder uren doen vermelden dan door de hierop genoemde Poolse werkneemsters/pluksters in werkelijkheid in de desbetreffende salarisperiode waren gewerkt,

zulks telkens met het oogmerk om die geschriften als echt en onvervalst te gebruiken en door (een) ander(en) te doen gebruiken;

3.zij op tijdstippen in of omstreeks de periode van 1 april 2011 tot en met 7 augustus 2012, in

Horst aan de Maas en/of Venlo en/of elders in Nederland, telkens tezamen en in vereniging met een natuurlijke persoon en rechtspersoon, meermalen, telkens een deel van de bedrijfsadministratie(s) van [verdachte] . en/of [verdachte] – zijnde dat deel van die bedrijfsadministratie(s) voornoemd telkens een samenstel van

geschriften die bestemd waren om tot bewijs van enig feit te dienen – telkens valselijk heeft opgemaakt,

immers hebben zij, verdachte, en één of meer van haar mededader(s) toen aldaar telkens valselijk en in strijd met de waarheid – zakelijk weergegeven – in dat deel van die (bedrijfs)administratie(s) voornoemd opgenomen en verwerkt,

een aantal overzichten "Loon op basis van kilo's voor correctie" en een aantal overzichten "Loon op basis van kilo's na correctie" en een aantal IPS Totaal overzichten, op welke overzichten voornoemd telkens minder uren waren vermeld dan door de hierop genoemde Poolse werkneemsters/pluksters in werkelijkheid in de desbetreffende salarisperioden waren gewerkt, zulks telkens met het oogmerk om die geschriften als echt en onvervalst te gebruiken en/of door (een) ander(en) te doen gebruiken.

Het hof acht niet bewezen hetgeen de verdachte meer of anders ten laste is gelegd dan hierboven bewezen is verklaard, zodat zij daarvan zal worden vrijgesproken.

Bewijsmiddelen^[2]

I. Het tijdregistratiesysteem van ‘ [verdachte] ’

Op 7 augustus 2012 is zowel de fysieke als de digitale administratie van ‘ [verdachte] ’ inbeslaggenomen. Door de bedrijven [verdachte] . (zijnde de verdachte), gevestigd te [vestigingsplaats] in de gemeente Horst aan de Maas, en [verdachte] , gevestigd te Venlo, werd gebruik gemaakt van een door [bedrijf 1] (hierna: [bedrijf 1] ) ontwikkeld tijdregistratiesysteem. De opsporingsdienst heeft vastgesteld dat dit tijdregistratiesysteem bestond uit 3 hoofdmodules, zijnde de tijd-, project- en weegregistratie. De module tijdregistratie werd gebruikt om de werktijden van de werknemers te registreren.^[3]

De opsporingsdienst heeft onderzoek gedaan naar de bedrijfsstructuur van ‘ [verdachte] ’ en heeft daarover als volgt gerelateerd, zakelijk weergegeven, dat onder meer de rechtspersonen [verdachte] . en [verdachte] tot een groep gelieerde vennootschappen van de [verdachte] -groep behoren. Deze [verdachte] -groep betreft een groot aantal vennootschappen dat zich bezig houdt met het telen van champignons. De rechtspersoon [verdachte] . legt zich onder meer toe op het kweken van champignons. Binnen deze rechtspersoon vinden alle oogsthandelingen plaats. De activiteiten van rechtspersoon [verdachte] zien onder meer op ondersteunende activiteiten ten behoeve van de tot de [verdachte] groep behorende bedrijven. Deze activiteiten behelzen onder andere de administratieve verwerking van de financiële administratie, personeel- en organisatie-activiteiten, de ICT-activiteiten en ondersteuning bij overige staffuncties. De opsporingsdienst heeft voorts gerelateerd dat de enig bestuurder van de verdachte rechtspersoon [verdachte] . de rechtspersoon [verdachte] is. De enig bestuurder van de rechtspersoon [verdachte] is de rechtspersoon [verdachte] De enig bestuurder van de rechtspersoon [verdachte] is de rechtspersoon [bedrijf 2] En de enig bestuurder van de rechtspersoon [bedrijf 2] is de natuurlijk persoon [medeverdachte 1] .^[4]

De medeverdachte [medeverdachte 2] heeft verklaard, zakelijk weergegeven, dat hij binnen ‘ [verdachte] ’ de functie van groepscontroller had.^[5][medeverdachte 2] heeft voorts verklaard, zakelijk weergegeven, dat de directie van [verdachte] . tot februari 2010 uit twee personen bestond, te weten [medeverdachte 4] als financieel directeur en [medeverdachte 1] als algemeen directeur. Daarna was [medeverdachte 1] de enige directeur. Volgens [medeverdachte 2] wist iedereen dat er correcties in het tijdregistratiesysteem plaatsvonden.^[6]

De medeverdachte [medeverdachte 3] heeft verklaard, zakelijk weergegeven, dat hij werkzaam is voor [bedrijf 1] en dat hij vanuit die hoedanigheid werkzaamheden heeft verricht voor ‘ [verdachte] ’, maar hij weet niet precies voor welke B.V. van ‘ [verdachte] ’. [medeverdachte 1] zwaait er volgens [medeverdachte 3] de scepter, maar zijn contactpersoon bij ‘ [verdachte] ’ was Ton [medeverdachte 2] (
het hof begrijpt: [medeverdachte 2]). De belangrijkste werkzaamheden van de medeverdachte [medeverdachte 3] waren de ontwikkeling van het tijd- en kiloregistratiesysteem van [bedrijf 1] . Hij heeft het tijd- en kiloregistratiesysteem geïmplementeerd en de software op maat gemaakt en onderhouden.^[7]

II. Het kloksysteem (‘profiel 13’)

De opsporingsdienst heeft gerelateerd, zakelijk weergegeven, dat er per productielocatie van ‘ [verdachte] ’ een tijdregistratie aanwezig was. Per tijdregistratie was het mogelijk om de modules verschillend in te stellen, maar de werkwijze was bij alle vier de productielocaties van [verdachte] gelijk.^[8]De opsporingsdienst heeft voorts gerelateerd, zakelijk weergegeven, dat het tijdregistratiesysteem opnieuw is ingericht voor het klokken van de Poolse pluksters. Er zijn voor de Poolse pluksters een aantal maatwerkmodules ontwikkeld en ingevoerd, te weten de klokophaalpercentagemodule, de vaste pauzemodule en de pluktijdcorrectiemodule.^[9]

De medeverdachte [medeverdachte 2] heeft bij de opsporingsdienst verklaard, zakelijk weergegeven, dat hij in voorjaar 2010 is begonnen met het klokken.^[10]De Poolse pluksters klokten vanaf dat moment op de in- en uitgangsklok, terwijl de Nederlandse pluksters projectklokkingen boekten.^[11]Vóór invoering van de klok bestond er geen kloksysteem voor de Poolse pluksters, maar een kiloregistratie. De Poolse pluksters kregen dus per kilo uitbetaald. Volgens [medeverdachte 2] werd er maar één vast profiel gebruikt voor de Poolse pluksters.^[12][medeverdachte 2] heeft verklaard dat hij in 2008 bij ‘ [verdachte] ’ is begonnen en toen eerst het financiële vlak heeft opgepakt. Vervolgens heeft hij de loonadministratie aangepakt. In het voorjaar 2010 is hij begonnen met het klokken, omdat hij geen uren als onderbouwing had voor de verloonde uren. Om deze reden wilde de medeverdachte [medeverdachte 2] een urenregistratie. Zonder de toestemming van [medeverdachte 1] was er volgens deze medeverdachte geen urenregistratie geweest. [medeverdachte 2] heeft het initiatief genomen om een urenregistratie in te voeren. Dit initiatief is niet gestimuleerd, maar ook niet tegengehouden.^[13]

De medeverdachte [medeverdachte 3] heeft verklaard, zakelijk weergegeven, dat de Poolse werknemers onder profiel 13 vallen. Voor de loonberekening van de Poolse werknemers zijn alleen de geplukte kilo’s van belang.^[14]De daadwerkelijk gewerkte tijden van de Poolse pluksters worden overschreven als de modules worden gedraaid. De daadwerkelijk geklokte uren zijn dan niet meer terug te zien in het systeem.^[15][medeverdachte 3] heeft het overschrijven van de originele data met [medeverdachte 2] besproken, maar deze vond dit geen probleem.^[16]

III. De maatwerkmodules

III-A. De vaste pauze module

De medeverdachte [medeverdachte 3] heeft verklaard, zakelijk weergegeven, dat er een module voor de vaste pauzes was. Er was een ingangsklok en een uitgangsklok, maar er werden geen pauzes geklokt. Op verzoek van ‘ [verdachte] ’ heeft [medeverdachte 3] een module ingebouwd die in de totale kloktijd de vaste pauzes verdeelt.^[17]

De medeverdachte [medeverdachte 2] heeft verklaard, zakelijk weergegeven, dat de pauzes vastzitten in het tijdregistratiesysteem. Deze worden automatisch van de geklokte tijd afgehaald, waarna de netto werktijd uit het systeem rolt.^[18]

Uit onderzoek van de opsporingsdienst aan het tijdregistratiesysteem volgt, zakelijk weergegeven, dat er een scherm instellingen bestaat, geheten ‘Werktijden en pauzetijden tabel t.b.v. berekenen klokrecords’. De opsporingsdienst heeft de daarin aangetroffen werk- en pauzetijden van de vier productielocaties verwerkt in overzichten. Uit deze overzichten volgt dat in het tijdregistratiesysteem het volgende werkschema is ingesteld voor een werknemer die om 06:00 uur begint te werken, zakelijk weergegeven, namelijk:

Werktijd 06:00 tot 08:30 Pauzetijd 25 minuten

08:55 tot 11:25 45 minuten

12:10 tot 14:10 25 minuten

14:35 tot 16:35 45 minuten

17:20 tot 19:20 25 minuten

19:45 tot 21:45 45 minuten.^[19]

De opsporingsdienst heeft gerelateerd, zakelijk weergegeven, dat zij tijdens de doorzoeking op 7 augustus 2012 op de productielocatie aan de Hamweg een overzicht heeft aangetroffen met als titel “Afspraken Pauze tijden”. In dit overzicht staan de volgende tijden:

Minder dan 4 uur werken is 15 minuten pauze.

Tussen 4 en 6 uur werken is 30 minuten pauze.

Tussen 6 en 7 uur werken is 45 minuten pauze.

Tussen 7 en 9 uur werken is 60 minuten pauze.

Tussen 9 en 12 uur werken is 75 minuten pauze.^[20]

De opsporingsdienst heeft in de inbeslaggenomen digitale bedrijfsadministratie tevens een document aangetroffen, geheten ‘Bedrijfsregels Oogstmedewerkers’, opgeslagen onder de naam ‘ [vestigingsplaats] bedrijfsregels.doc’.^[21]Hierin staat opgemerkt, zakelijk weergegeven:

Houd je aan de afgesproken pauzetijden.

Pauzetijden:

Aanvang 07:00 uur: 09:30 – 09:45 uur 12:00 – 12:30 uur 14.30 – 14:45 uur

Aanvang 06.00 uur: 08:30 – 08:45 uur 11:30 – 12:00 uur 14:15 – 14:30 uur

Aanvang 09:00 uur: 09:30 – 09:45 uur 12:00 – 12:30 uur.^[22]

Gelet op het verschil tussen de pauzetijden in het tijdregistratiesysteem en de op de pluklocaties aangetroffen documentatie over de pauzetijden, heeft de opsporingsdienst het gemiddelde percentage van de teveel berekende pauzetijden berekend. Daarover heeft de opsporingsdienst gerelateerd, zakelijk weergegeven, dat het percentage van teveel berekende pauzetijd ten opzichte van de werktijd 6% bedraagt.^[23]

III-B. De klokophaalpercentagemodule

De medeverdachte [medeverdachte 3] heeft verklaard, zakelijk weergegeven, dat er een tweede module was waarbij er een percentage van de klokuren werd ingekort. De opgehaalde tijd werd met een bepaald percentage gekort, zodat bijvoorbeeld 10 gewerkte uren met een percentage van 10% gekort werden tot 9 uur.^[24]‘ [verdachte] ’ kon de klokophaalfactor zelf instellen en zelf het percentage bepalen. De ophaalfactor is instelbaar gemaakt zodat [verdachte] maximale controle kon hebben.^[25]

De medeverdachte [medeverdachte 2] heeft bij de opsporingsdienst verklaard, zakelijk weergegeven, dat hij in opdracht van de directie de klok van het tijdregistratiesysteem standaard op 90% heeft ingesteld. In 2012 heeft [medeverdachte 2] de klok tweemaal, op twee dagen, ingesteld op 85%. [medeverdachte 2] heeft verklaard dat hij een sms van de bedrijfsleider krijgt, als er langer wordt gewerkt dan 19.00 uur of 20.00 uur. [medeverdachte 2] logt dan in op het werk, hetgeen hij ook vanuit huis kan, om de prikklok aan te passen. De correctie van 10% wordt toegepast op de in- en uitgangsklok van de Poolse pluksters. De andere medewerkers, zijnde alle medewerkers behalve de pluksters, doen projectklokkingen in hetzelfde registratiesysteem, maar deze uren kunnen niet worden gecorrigeerd. Volgens [medeverdachte 2] is dit in 2010 ontstaan. Indien ‘ [verdachte] ’ winst zou maken, dan zou de aanpassing van 10% eerder teruggedraaid worden. [medeverdachte 2] heeft verklaard dat ze inmiddels twee jaar verder zijn en dat de klok nog steeds op 90% staat.^[26]

De opsporingsdienst heeft voorts gerelateerd, zakelijk weergegeven, dat zij in het tijdregistratiesysteem van ‘ [verdachte] ’ heeft onderzocht hoe de klokophaalpercentages op 7 augustus 2012 stonden ingesteld. De opsporingsdienst heeft geconstateerd dat het klokophaalpercentage op 7 augustus 2012 op de pluklocaties [vestigingsplaats] , Haagweg en Donkstraat stond ingesteld op 90% en op de pluklocatie Hamweg op 95%.^[27]

III-C. De pluktijdcorrectiemodule

De medeverdachte [medeverdachte 2] heeft verklaard, zakelijk weergegeven, dat het systeem automatisch de geplukte kilogrammen per soort maal het tarief volgens arbeidsovereenkomst berekent. Uit deze berekening volgt een positieve of negatieve plukprestatie. Als de plukprestatie (geplukte kilogrammen x tarief per kilo) positief is, wordt het meerdere als prestatietoeslag uitbetaald. Als een plukprestatie negatief is, dan worden de gewerkte uren uitbetaald. Ongeveer 20% à 30% van de pluksters ontvangt een prestatietoeslag vanwege hun positieve plukprestatie. Daarnaast bestaat er een negatieve plukprestatie, welke met 30% in mindering wordt gebracht op het salaris. De 30% correctie voor de negatieve plukprestatie rekent [medeverdachte 2] zelf uit, waarna deze in dezelfde periode in mindering wordt gebracht. Deze correctie voert [medeverdachte 2] zelf door in het tijdregistratiesysteem.^[28][medeverdachte 2] heeft voorts verklaard dat er een pluknorm was bepaald door de heren [medeverdachte 1] en [medeverdachte 5] .^[29]Deze pluknorm bedroeg 30,7 kilo per uur. Het behalen van het minimumloon is volgens de verdachte haalbaar als de plukprestatie zou toenemen. De pluknorm had bijgesteld moeten worden maar dit is niet gebeurd, omdat het bedrijfsresultaat slecht was.^[30]

De medeverdachte [medeverdachte 3] heeft verklaard, zakelijk weergegeven, dat er tevens een module is die een deel van het verschil van de daadwerkelijk gewerkte uren en de kilo uren afroomt. [medeverdachte 3] heeft hierbij het voorbeeld gegeven dat als iemand ‘daadwerkelijk’ 150 uur heeft gewerkt (waarvan al 10% afgeroomd is) terwijl er op basis van de geplukte kilo’s 100 uur gewerkt zou moeten zijn een correctie wordt toegepast voor de 50 uren die ‘te lang’ zijn gewerkt. In het voorbeeld bedraagt het verschil 50 uren. Als de correctiefactor op 40% staat, gaan hier dus voor de uitbetaling 20 uren vanaf. De uren die deze persoon krijgt uitbetaald zijn dan 100 + 30 = 130 uren, zijnde een verschil met 20 uur van de ‘daadwerkelijk’ gewerkte uren.^[31]

Uit onderzoek van de opsporingsdienst is gebleken, zakelijk weergegeven, dat de pluktijdcorrectiemodule van de verschillende productielocatie op 7 augustus 2012 als volgt was ingesteld:

Locatie [vestigingsplaats] Correctiefactor: 40%^[32]

Locatie Haagweg Correctiefactor: 40%^[33]

Locatie Donkstraat Correctiefactor: 40%^[34]

Locatie Hamweg Correctiefactor: 30%^[35]

De opsporingsdienst heeft onderzocht hoeveel Poolse champignonpluksters een positieve of negatieve plukprestatie hebben gehaald. Uit dit onderzoek over de salarisperiodes, gelegen tussen de periodes 4-2011 tot en met 7-2012, volgt, zakelijk weergegeven, het navolgende overzicht:

Productielocatie Totaal aantal Negatieve Positieve

pluksters plukprestatie plukprestatie

[vestigingsplaats] 263 200 63

Haagweg 114 94 20

Hamweg 48 0 48

Donkstraat 153 110 43

Totaal 578 404 174

Procentueel 100,0% 69,9% 30,1%^[36]

Implementatie maatwerkmodules

Medeverdachte [medeverdachte 2] heeft zowel bij de raadsheer-commissaris als ter terechtzitting in hoger beroep op 22 april 2021 verklaard dat de drie maatwerkmodules, te weten de vaste pauze module, de klokophaalpercentagemodule en de pluktijdcorrectiemodule, op 1 januari 2011 zijn geïmplementeerd en in gebruik zijn genomen.^[37]

IV. Valsheid van de salarisspecificaties genoemd in de tenlastelegging

De medeverdachte [medeverdachte 2] heeft verklaard, zakelijk weergegeven, dat de werkelijke gewerkte uren niet op de loonstroken staan. De loonstroken zijn dus niet correct, want ze geven niet de werkelijkheid weer.^[38]

De getuige [getuige] heeft verklaard, zakelijk weergegeven, dat de uren die de Poolse pluksters daadwerkelijk hebben gemaakt niet klopten met de uren die op de salarisstroken staan.^[39]

IV-A. Salarisstroken over 2010, 2011 en 2012

In het procesdossier bevinden zich de navolgende salarisspecificaties, waaruit volgt, zakelijk weergegeven, dat er door [verdachte] . is uitgekeerd:

 een bedrag van € 83,70 over 113 gewerkte uren en 12,58 overuren, voor de salarisperiode 12 2010 (zijnde 8 november 2010 tot en met 5 december 2010) aan oogstmedewerker [benadeelde 9] ,^[40]

 een bedrag van € 120,09 over 123,60 gewerkte uren en 5,48 overuren, voor de salarisperiode 12 2010 (zijnde 8 november 2010 tot en met 5 december 2010) aan oogstmedewerker [benadeelde 17] ,^[41]

 een bedrag van € 1.113,41 over 160,00 gewerkte uren en 29,17 overuren, voor de salarisperiode 4 2011 (zijnde 28 maart 2011 tot en met 24 april 2011) aan oogstmedewerker [benadeelde 13] ,^[42]

 een bedrag van € 223,36 over 160 gewerkte uren en 29,52 overuren, voor de salarisperiode 5 2011 (zijnde 25 april 2011 tot en met 22 mei 2011) aan oogstmedewerkster [benadeelde 13] ,^[43]

 een bedrag van € 1.220,65 over 160 gewerkte uren, voor de salarisperiode 6 2011 (zijnde 23 mei 2011 tot en met 19 juni 2011) aan oogstmedewerkster [benadeelde 13] ,^[44]

 een bedrag van € 1.363,32 over 160 gewerkte uren en 47,75 overuren, voor de salarisperiode 7 2011 (zijnde 20 juni 2011 tot en met 17 juli 2011) aan oogstmedewerkster [benadeelde 13] ,^[45]

 een bedrag van € 1.058,47 over 149,50 gewerkte uren en 11,25 overuren, voor de salarisperiode 8 2011 (zijnde 18 juli 2011 tot en met 14 augustus 2011) aan oogstmedewerkster [benadeelde 13] ,^[46]

 een bedrag van € 1.292,19 over 159,25 gewerkte uren en 24,92 overuren, voor de salarisperiode 9 2011 (zijnde 15 augustus 2011 tot en met 11 september 2011) aan oogstmedewerkster [benadeelde 13] ,^[47]

 een bedrag van € 1.341,79 over 160 uren en 28,75 overuren, voor de salarisperiode 10 2011 (zijnde 12 september 2011 tot en met 9 oktober 2011) aan oogstmedewerkster [benadeelde 13] ,^[48]

 een bedrag van € 1.031,48 over 151,48 gewerkte uren en 19,92 overuren, voor de salarisperiode 5 2012 (zijnde 23 april 2012 tot en met 20 mei 2012) aan oogstmedewerker [benadeelde 18] (D-034-67, pagina 4336),^[49]

 een bedrag van € 756,85 over 137,83 gewerkte uren en 6,58 overuren, voor de salarisperiode 1 2012 (zijnde 2 januari 2012 tot en met 29 januari 2012) aan oogstmedewerker [benadeelde 19] ,^[50]

 een bedrag van € 840,51 over 142,25 gewerkte uren en 4,83 snipperuren, voor de salarisperiode 2 2012 (zijnde 30 januari 2012 tot en met 26 februari 2012) aan oogstmedewerker [benadeelde 19] ,^[51]

 een bedrag van € 478,44 over 86,67 gewerkte uren en 5,92 overuren, voor de salarisperiode 3 2012 (zijnde 27 februari 2012 tot en met 25 maart 2012) aan oogstmedewerker [benadeelde 19] ,^[52]

 een bedrag van € 1.013,38 over 160 gewerkte uren en 23 overuren, voor de salarisperiode 4 2012 (zijnde 26 maart 2012 tot en met 22 april 2012) aan oogstmedewerker [benadeelde 19] ,^[53]

 een bedrag van € 612,00 over 96 gewerkte uren en 7,92 overuren, voor de salarisperiode 5 2012 (zijnde 23 april 2012 tot en met 20 mei 2012) aan oogstmedewerker [benadeelde 19] ,^[54]

 een bedrag van € 260,06 over 36,75 gewerkte uren en 3,50 overuren, voor de salarisperiode 6 2012 (zijnde 21 mei 2012 tot en met 17 juni 2012) aan oogstmedewerker [benadeelde 19] ,^[55]

 een bedrag van € 775,04 over 140,42 gewerkte uren en 9,25 overuren, voor de salarisperiode 7 2012 (zijnde 18 juni 2012 tot en met 15 juli 2012) aan oogstmedewerker [benadeelde 19] .^[56]

De getuige [benadeelde 9] heeft verklaard, zakelijk weergegeven, dat zij de Poolse nationaliteit heeft en dat zij van 4 november 2010 tot en met 8 december 2010 voor ‘ [verdachte] ’ heeft gewerkt als champignonplukster.^[57]Ook de getuige [benadeelde 17] heeft verklaard, zakelijk weergegeven, dat zij de Poolse nationaliteit heeft. Zij heeft vanaf 3 november 2010 als champignonplukster voor ‘ [verdachte] ’ gewerkt.^[58]De getuige [benadeelde 13] heeft verklaard, zakelijk weergegeven, dat zij de Poolse nationaliteit heeft.^[59]

IV-B. Salarisstroken over 2009

De medeverdachte [medeverdachte 2] heeft verklaard dat de Poolse pluksters vóór invoering van het kloksysteem per kilo en dus veel slechter kregen uitbetaald. De kilo’s uit de kiloregistratie zijn de daadwerkelijk geplukte kilo’s.^[60]

De opsporingsdienst heeft over de urenregistratie van de Poolse pluksters vóór de invoering van het kloksysteem in het voorjaar van 2010 gerelateerd, zakelijk weergegeven, dat er voor de Poolse champignonpluksters geen urenregistratie via klokking heeft plaatsgevonden, voordat de arbeidsuren van de Poolse champignonpluksters via een urenregistratie werden bijgehouden. In de periode vóór invoering van het klokken werkten de Poolse pluksters op basis van kiloloon bij [verdachte] .^[61]

In het procesdossier bevinden zich de navolgende salarisspecificaties, waaruit volgt, zakelijk weergegeven, dat er door [verdachte] . is uitgekeerd:

 een bedrag van € 1.140,78 over 153,71 gewerkte uren en 23,07 overuren, voor de salarisperiode 3 2009 (zijnde 23 februari 2009 tot en met 22 maart 2009) aan oogstmedewerker [benadeelde 12] ,^[62]

 een bedrag van € 710,05 over 132,53 gewerkte uren en 16,47 overuren, voor de salarisperiode 4 2009 (zijnde 23 maart 2009 tot en met 19 april 2009) aan oogstmedewerker [benadeelde 16] ,^[63]

 een bedrag van € 1.228,46 over 156,00 gewerkte uren en 65,67 overuren, voor de salarisperiode 10 2009 (zijnde 7 september 2009 tot en met 4 oktober 2009) aan oogstmedewerker [benadeelde 13] .^[64]

De getuige [benadeelde 12] heeft bij de opsporingsdienst verklaard, zakelijk weergegeven, dat zij de Poole nationaliteit heeft en dat zij vanaf 7 februari 2008 bij ‘ [verdachte] ’ werkzaam was.^[65]De getuige [benadeelde 16] heeft zich op 27 september 2012 bij de opsporingsdienst gelegitimeerd met een geldige Poolse identiteitskaart. Zij heeft verklaard, zakelijk weergegeven, dat zij vanaf maart 2008 tot en met februari 2010 voor ‘ [verdachte] ’ heeft gewerkt als champignonplukster.^[66]De getuige [benadeelde 13] heeft bij de opsporingsdienst verklaard, zakelijk weergegeven, dat zij de Poolse nationaliteit heeft.^[67]

Ter zake van de salarisspecificatie over salarisperiode 3 2009 op naam van [benadeelde 12] heeft de opsporingsdienst als volgt gerelateerd:

Op het overzicht ‘Kilo per verpakking’, door ons gecodeerd D-034-68 (pagina 4337 en pagina 4338) zie ik, verbalisant, de cellen, de verpakkingen, de sorteringen, de kwaliteit, het aantal en de kilo’s dat per sortering in de cellen is geplukt in de periode 23-02-2009 tot en met 22-03-2009. Onderaan zie ik, verbalisant, in de tabel ‘Totaal’ het totale aantal kilo’s die [benadeelde 12] per sortering heeft geplukt. Ik, verbalisant, zie dat [benadeelde 12] volgens de kiloregistratie van [verdachte] in salarisperiode 3 2009 in totaal 4.767,2 kilo champignons heeft geplukt. Het totale aantal kilo’s per sortering in de tabel ‘totaal’ heb ik vermenigvuldigd met het door [verdachte] gehanteerde kilotarief. De vermenigvuldiging van het aantal kilo’s met het desbetreffende tarief levert een kiloloon op van € 1.257,72.

Uit nader onderzoek in het tijdregistratiesysteem is gebleken dat [benadeelde 12] in onderhavige salarisperiode naast het plukken van champignons ook andere werkzaamheden heeft verricht. Via het pad: Projectregistratie => Overzicht instellingen zijn de volgende instellingen gekozen:


Uren van projecten


Unit


Periode jaar 2009

Periode 3


Selectie werknemer

Dit heeft het overzicht ‘Uren van Projecten’ uit het tijdregistratiesysteem opgeleverd. Een afdruk van de scherminstelling is door ons gecodeerd D-034-69 (p. 4339).

Op het overzicht ‘uren van projecten’ door ons gecodeerd D-034-69 (p. 4339) zie ik, verbalisant, dat het overzicht betrekking heeft op:


[benadeelde 12]


periode 23-2-2009 / 22-3-2009 (per 3)

Het totaal aantal gewerkte uren is als volgt opgebouwd:


‘Plukken’ 156,86 uren


‘Ziekzoeken’ 19,92 uren

Onder ‘totalen overzicht’ zie ik, verbalisant, in de kolom ‘Uren’ dat [benadeelde 12] in de periode 23-2-2009 / 22-3-2009 (per 3) in totaal 176,78 uren heeft gewerkt.

[benadeelde 12] heeft ook de door haar gewerkte uren zelf bijgehouden. Kopieën van de aantekeningen, die betrekking hebben op salarisperiode 3 2009 zijn door ons gecodeerd D-004-07-20 tot en met D-004-07-24.

Vorenbedoelde aantekeningen zijn door mij, verbalisant, uitgewerkt in de applicatie ‘Excel’ rekening houdend met de door [benadeelde 12] opgegeven pauzes. De Excel uitwerking is door ons gecodeerd D-004-09A.

Op de Excel uitwerking zie ik, verbalisant, dat [benadeelde 12] volgens haar aantekeningen na aftrek van de genoten pauzes 240,29 uur heeft gewerkt. Voorts zie ik in de uitwerking staan dat [benadeelde 12] volgens haar aantekeningen in totaal 5.115 kilo champignons heeft geplukt. In de kiloregistratie van [verdachte] staat dat [benadeelde 12] in totaal 4.767,20 kilo champignons heeft geplukt. Dit is een verschil van 347,8 kilo ten opzichte van de aantekeningen van [benadeelde 12] . Dit is een verschil van 6,8% ten opzichte van de aantekeningen van [benadeelde 12] . Mogelijk kan het verschil worden verklaard door correcties uit de kilocorrectiemodule (zie hoofdstuk 14, AMB-025091, p. 0758), gewichtsverlies als gevolg van vochtverlies en/of een foutmarge in de aantekeningen van [benadeelde 12] .

Op de salarisspecificatie ‘Salarisperiode 3’ 2009 op naam van [benadeelde 12] , door ons gecodeerd D-004-09, zie ik, verbalisant, onder meer staan:

OMSCHRIJVING BETALING

Gewerkt 153,71

Overwerk 100% 23,07

Plukprestatietoeslag 2,82

VASTE GEGEVENS

Basissalaris 8,00

Terugrekening salaris op basis van kiloloon naar kiloloon

Om het kiloloon volgens de administratie van [verdachte] te kunnen vergelijken met het op de salarisspecificatie verantwoorde salaris, heb ik, verbalisant, in het geval van [benadeelde 12] onderscheid gemaakt tussen de plukuren en overig (Ziekzoeken), te weten:

Salarisspecificatie

Gewerkt 153,71 uren

Overwerk 100% 23,07 uren

176,78 uren

Ziekzoeken -/- 19,92 (overzicht ‘uren van projecten’ tijdregistratiesysteem)

Totaal 156,86 (champignons plukken)

Na aftrek van de uren ‘Ziekzoeken’ zie ik, verbalisant, dat 156,86 arbeidsuren overblijven, die zijn verantwoord als plukuren van champignons.

156,86 uren x € 8,00 ‘Basissalaris’ = € 1.254,88 (uurloon) - € 1.257,72 (kiloloon)

= € 2,84. De plukprestatietoeslag is € 2,82.

Op een afrondingsverschil na kan uit bovenstaande worden opgemaakt dat [benadeelde 12] in salarisperiode 3 2009 op basis van kiloloon is uitbetaald door [verdachte] . Ervan uitgaande dat [benadeelde 12] haar arbeidsuren correct heeft bijgehouden, zou dit inhouden, dat op de salarisspecificatie salarisperiode 3 2009 van [benadeelde 12] in totaal niet is verantwoord:

240,29 – 156,86 = 83,43 uren x € 8,00 ‘Basissalaris’= € 667,36.^[68]

Ter zake van de salarisspecificatie over salarisperiode 4 2009 op naam van [benadeelde 16] heeft de opsporingsdienst als volgt gerelateerd, zakelijk weergegeven:

Op het overzicht ‘Kilo per verpakking’, door ons gecodeerd D-034-71 (pagina 4342 en pagina 4343) zie ik, verbalisant, de cellen, de verpakkingen, de sorteringen, de kwaliteit, het aantal en de kilo’s dat per sortering in de cellen is geplukt in de periode 23-03-2009 tot en met 19-04-2009.

Onderaan zie ik, verbalisant, in de tabel ‘Totaal’ het totale aantal kilo’s dat [benadeelde 16] per sortering heeft geplukt. Ik, verbalisant, zie dat [benadeelde 16] volgens de kiloregistratie van [verdachte] in salarisperiode 3 2009 in totaal 3.883,4 kilo champignons heeft geplukt. Het totale aantal kilo’s per sortering in de tabel ‘totaal’ heb ik vermenigvuldigd met het door [verdachte] gehanteerde kilotarief. De vermenigvuldiging van het aantal kilo’s met het desbetreffende tarief levert een kiloloon op van € 1.035,18.

Op de salarisspecificatie ‘Salarisperiode 3’ 2009 op naam van [benadeelde 12] , door ons gecodeerd D-004-09 [het hof leest hier ‘Salarisperiode 3 2009 van [benadeelde 16] , door ons gecodeerd D-019-04] zie ik verbalisant onder meer staan:

OMSCHRIJVING BETALING

Gewerkt 132,53

Overwerk 100% 16,47

Plukprestatietoeslag 21,97

VASTE GEGEVENS

Basissalaris 6,80

Terugrekening salaris op basis van kiloloon naar kiloloon

Eerder in dit proces-verbaal is te lezen dat [verdachte] voor de invoering van het tijdregistratiesysteem het salaris van de Poolse champignonpluksters vermoedelijk op basis van kiloloon werd berekend. Het brutoloon van [benadeelde 16] voor het plukken van champignons is:

Salarisspecificatie

Gewerkt 132,53 uren

Overwerk 100% 16,47 uren

Totaal 149,00 uren

149 uren x € 6,80 ‘Basissalaris’ = € 1.013,20 (uurloon) - € 1.035,18 (kiloloon)

= € 21,98. De plukprestatietoeslag is € 21,97.

Op een afrondingsverschil na kan uit bovenstaande worden opgemaakt dat [benadeelde 16] in salarisperiode 4 2009 vermoedelijk op basis van kiloloon is uitbetaald door [verdachte] . De grootte van benadeling voor [benadeelde 16] is niet berekend, omdat het onderzoeksteam Lagos niet heeft beschikt over door [benadeelde 16] bijgehouden uren.^[69]

Ter zake van de salarisspecificatie over salarisperiode 10 2009 op naam van [benadeelde 13] heeft de opsporingsdienst als volgt gerelateerd, zakelijk weergegeven:

Op het overzicht ‘Kilo per verpakking’, door ons gecodeerd D-034-70 (pagina 4340 en pagina 4341) zie ik, verbalisant, de cellen, de verpakkingen, de sorteringen, de kwaliteit, het aantal en de kilo’s dat per sortering in de cellen is geplukt in de periode 07-09-2009 tot en met 04-10-2009. Onderaan zie ik, verbalisant, in de tabel ‘Totaal’ het totale aantal kilo’s die [benadeelde 13] per sortering heeft geplukt. Ik, verbalisant, zie dat [benadeelde 13] volgens de kiloregistratie van [verdachte] in salarisperiode 10 2009 in totaal 6.426,0 kilo champignons heeft geplukt. Het totale aantal kilo’s per sortering in de tabel ‘totaal’ heb ik vermenigvuldigd met het door [verdachte] gehanteerde kilotarief. De vermenigvuldiging van het aantal kilo’s met het desbetreffende tarief levert een kiloloon op van € 1.864,95.

[benadeelde 13] heeft de door haar gewerkte uren zelf bijgehouden. Een kopie van de aantekeningen, die betrekking hebben op salarisperiode 10 2009 is door ons gecodeerd D-005-27A.

Vorenbedoelde aantekeningen zijn door mij, verbalisant, uitgewerkt in de applicatie ‘Excel’ rekening houdend met de door [benadeelde 13] opgegeven pauzes. De Excel uitwerking is door ons gecodeerd D-005-27B. Op de Excel uitwerking zie ik, verbalisant, dat [benadeelde 13] volgens haar aantekeningen netto 264,58 uur heeft gewerkt. Voorts zie ik in de uitwerking staan dat [benadeelde 13] volgens haar aantekeningen in totaal 6.357 kilo champignons heeft geplukt. In de kiloregistratie van [verdachte] staat dat [benadeelde 13] in totaal 6.357 kilo [het hof begrijpt: 6.426 kilo] champignons heeft geplukt. Dit is een verschil van 69 kilo ten opzichte van de aantekeningen van [benadeelde 13] . Dit is een minimaal verschil van 1% ten opzichte van de kiloregistratie van [verdachte] , inhoudende dat [benadeelde 13] vrij nauwkeurig is geweest in het bijhouden van haar kilo’s. Vermoedelijk kan hetzelfde worden gezegd over het bijhouden van haar uren.

Op de salarisspecificatie ‘Salarisperiode 10’ 2009 op naam van [benadeelde 13] , door ons gecodeerd D-004-09 [het hof leest hier en hieronder D-005-12], zie ik, verbalisant, onder meer staan:

OMSCHRIJVING BETALING

Gewerkt 156,00

Overwerk 100% 65,57

Plukprestatietoeslag 76,12

VASTE GEGEVENS

Basissalaris 8,07

Terugrekening salaris op basis van kiloloon naar kiloloon

Om het kiloloon volgens de administratie van [verdachte] te kunnen vergelijken met het op de salarisspecificatie verantwoorde salaris, heb ik, verbalisant, de volgende berekening gemaakt:

Salarisspecificatie

Gewerkt 156,00 uren

Overwerk 100% 65,67 uren

Totaal 221,67 uren

221,67 uren x € 8,07 ‘Basissalaris’ = € 1.788,88 (uurloon) - € 1.864,95 (kiloloon) = € 76,07. De plukprestatietoeslag is € 76,12.

Het aantal op vorenbedoelde salarisspecificatie (D-005-12) vermelde uren is waarschijnlijk gebaseerd op een toerekening naar het kiloloon. Ervan uitgaande dat [benadeelde 13] haar arbeidsuren correct heeft bijgehouden, zou dit inhouden, dat op de salarisspecificatie salarisperiode 10 2009 van [benadeelde 13] in totaal niet is verantwoord:

264,58 – 221,67 = 42,91 uren x 8,07 ‘Basissalaris’= € 346,58.^[70]

V. De Loonoverzichten op basis van kilo’s vóór en na correctie

De opsporingsdienst heeft in de digitale administratie een aantal documenten aangetroffen, genaamd ‘Loon op basis van kilo’s voor correctie’ en ‘Loon op basis van kilo’s na correctie’. De opsporingsdienst heeft over de inhoud van deze overzichten gerelateerd, zakelijk weergegeven, dat er van de verdachte in het onderzoek aan de digitale administratie van [verdachte] . verschillende versies van overzichten ‘Loon op basis van kilo’s’ zijn aangetroffen. Hierop zijn de positieve dan wel de negatieve plukprestaties van de Poolse champignonpluksters zichtbaar. In het geval van een negatieve plukprestatie is een bijstelling van de klokuren naar beneden via de pluktijdcorrectiemodule van toepassing op de desbetreffende Poolse champignonplukster’.^[71]

Over de onder de medeverdachte [medeverdachte 2] aangetroffen overzichten heeft de opsporingsdienst als volgt gerelateerd, zakelijk weergegeven, dat er 110 overzichten van deze medeverdachte zijn gevonden, die respectievelijk betrekking hebben op verschillende vestigingen van [verdachte] . over de salarisperioden 1-2011 tot en met 7-2012. Van deze overzichten zijn van de meeste salarisperiodes twee verschillende versies aangetroffen.^[72]De opsporingsdienst heeft voorts over deze overzichten ‘Loon op basis van kilo’s’ gerelateerd, zakelijk weergegeven, dat op de overzichten ‘Loon op basis van kilo’s voor correctie’ en ‘Loon op basis van kilo’s na correctie’ zichtbaar is dat de klokuren naar beneden zijn bijgesteld. Het tijdregistratiesysteem geeft namelijk geen feitelijk overzicht van de door de Poolse champignonpluksters gewerkte uren, omdat de oorspronkelijke uren in het tijdregistratiesysteem worden overschreven zodra de correctiemodule(s) worden gedraaid.^[73]

De opsporingsdienst heeft voorts ter zake van deze overzichten ‘Loon op basis van kilo’s’ gerelateerd, zakelijk weergegeven, dat deze zowel fysiek als digitaal zijn aangetroffen in de inbeslaggenomen bedrijfsadministratie van [verdachte] . Overzichten betreffende het jaar 2009 zijn niet aangetroffen. De Poolse pluksters zijn pas vanaf begin 2010 begonnen met klokken. Overzichten betreffende het jaar 2010 zijn maar mondjesmaat aangetroffen. Vanaf januari 2011 zijn bijna alle overzichten digitaal aangetroffen. Dit had er kennelijk mee te maken dat de medeverdachte [medeverdachte 2] vanaf deze periode de werkwijze heeft aangepast. Dit impliceert dat de medeverdachte [medeverdachte 2] meestal één overzicht uitdraaide met de gegevens vóór de correctie van de plukprestatie en één nadat de plukprestatiecorrectie had plaatsgevonden.^[74]

De medeverdachte [medeverdachte 2] heeft over de op zijn naam aangetroffen overzichten verklaard, zakelijk weergegeven, dat in deze overzichten de negatieve prestatietoeslag staat verwerkt.^[75]Het systeem berekent automatisch de geplukte kilogrammen per soort maal het tarief volgens arbeidsovereenkomst. Hieruit komt een positieve of negatieve plukprestatie. De 30% correctie voor de negatieve plukprestatie rekent de medeverdachte [medeverdachte 2] zelf uit en deze wordt dan in dezelfde periode in mindering gebracht. Deze correctie voert hij vervolgens door in het tijdregistratiesysteem.^[76]

VI. De IPS Totaal-overzichten

De opsporingsdienst heeft gerelateerd, zakelijk weergegeven, dat de loongegevens van [verdachte] . via het systeem People Online worden aangeleverd bij de [bedrijf 3] te Venray (hierna: [bedrijf 3] ). Deze gegevens worden door de [bedrijf 3] niet veranderd of aangevuld. De loongegevens worden in opdracht van [verdachte] / [verdachte] direct in het BIS (Business Information System) ingelezen en verwerkt tot salarisspecificaties. In het tijdregistratiesysteem is een koppeling gemaakt met het IPS (Internet Personnel Services) loonsysteem. De afdeling P&O haalt periodiek een verloningsheet uit het tijdregistratiesysteem. Op dit overzicht, genaamd ‘IPS Totaal overzicht’, staan de gewerkte uren, overuren, plukprestatietoeslag en overige salariscomponenten. De toegepaste correcties op de klokuren en rekenformules zijn daarin niet zichtbaar voor P&O. Voor de loonbetalingen wordt door de afdeling P&O met behulp van een loonbatch een importdocument gemaakt voor de [bedrijf 3] (tot 1 januari 2012) zodat de gegevens op het ‘IPS Totaal overzicht’ kunnen worden geüpload ten behoeve van de opmaak van salarisspecificaties en de aangiftes van loonheffingen. In de ‘image’ van het tijdregistratiesysteem zijn ‘IPS Totaal overzichten’ aangetroffen over, onder meer, de periode 1-2011 tot en met 7-2012.^[77]

De medeverdachte [medeverdachte 2] heeft verklaard dat de salarisadministratie door [verdachte] . is uitbesteed aan de [bedrijf 3] . De afdeling P&O levert de gegevens voor de salarisadministratie. [betrokkene] stuurt de IPS totaalsheet door aan de [bedrijf 3] (tot 1 januari 2012 People Online).^[78]De afdeling P&O haalt de verloningssheet uit het tijdregistratiesysteem. Op dit overzicht staan niet de rekenformules en daarbij behorende correcties vermeld. Op de verloningssheet staan de gewerkte uren, overuren, prestatietoeslag, dagen voor huisvesting, dagen voor de maaltijden, de snipperuren en eventuele andere vergoedingen. Dit overzicht wordt vervolgens door de afdeling P&O verzonden naar [bedrijf 3] (People Online) en zij maken dan de loonstroken.^[79]

De medeverdachte [medeverdachte 3] heeft bij de opsporingsdienst verklaard, zakelijk weergegeven, dat de gegevens voor de verloning uit het tijdregistratiesysteem kwamen.^[80]De IPS module wordt gevuld met een urentabel uit de database. De database bevat onder andere twee tabellen, een voor de geplukte kilo’s per persoon per dag en een tabel voor de uren per persoon per dag. De urentabel is afhankelijk van de modules die zijn gedraaid. Indien een bepaalde module is gedraaid dan worden de uren in deze tabel overschreven en de originele uren zijn dan overschreven en niet meer terug te vinden..^[81]

Bewijsoverwegingen

De beslissing dat het bewezenverklaarde door de verdachte is begaan, berust op de feiten en omstandigheden als vervat in de hierboven bedoelde bewijsmiddelen in onderlinge samenhang beschouwd.

Elk bewijsmiddel wordt – ook in zijn onderdelen – slechts gebruikt tot bewijs van dat bewezenverklaarde feit, of die bewezenverklaarde feiten, waarop het blijkens zijn inhoud betrekking heeft.

Het standpunt van de advocaten-generaal

De advocaten-generaal hebben zich op het standpunt gesteld – zoals vervat in het door hen overgelegde schriftelijk requisitoir – dat de feiten 2 en 3 wettig en overtuigend bewezen kunnen worden verklaard.

Het standpunt van de verdediging

De verdediging heeft ter zake van de feiten 2 en 3 aangevoerd dat het opzet van verdachte niet kan worden bewezen. De gedragingen van de medeverdachte [medeverdachte 2] pasten niet binnen de normale werkzaamheden van de rechtspersoon [verdachte] . Er was sprake van zelfstandig handelen van medeverdachte [medeverdachte 2] . De rechtspersoon was hiervan niet op de hoogte. Om deze reden was er geen opzet op het plegen van valsheid in geschrift. Ook het voorwaardelijk opzet van verdachte kan niet worden bewezen. De raadsman heeft daartoe aangevoerd dat uit het procesdossier volgt dat allerlei professionele derden nooit de afroommodules hebben ontdekt, waaruit blijkt dat de kans op ontdekking van de modules niet aanmerkelijk was. Om deze reden dient verdachte tevens van de feiten 2 en 3 te worden vrijgesproken.

Het oordeel van het hof

Valsheid salarisspecificaties (feit 2)

Op alle in de tenlastelegging genoemde loonstroken staat ‘oogstmedewerker’ als functieomschrijving. Gelet op de verklaringen van [benadeelde 9] , [benadeelde 17] en [benadeelde 16] verstaat het hof, met de rechtbank, hieronder de functie ‘champignonplukster’. De salarisspecificaties (7) 4 tot en met 10 2011 van [benadeelde 13] (D-043-01 t/m D-043-07, pagina 4753 t/m 4759), de salarisspecificatie 5 2012 op naam van [benadeelde 18] (D-034-67, pagina 4336) en de salarisspecificaties (7) 1 tot en met 7 2012 op naam van [benadeelde 19] (D-043-36 t/m D-043-42, pagina 4788 t/m 4794) zijn derhalve allen opgemaakt ten behoeve van Poolse champignonpluksters (profiel 13), en wel ná het invoeren van het klokken en de afroommodules in het tijdregistratiesysteem. Het hof stelt op basis de verklaringen van medeverdachte [medeverdachte 2] afgelegd bij de raadsheer-commissaris en ter terechtzitting in hoger beroep vast dat de maatwerkmodules zijn geïmplementeerd en in gebruik zijn genomen op 1 januari 2011.

Om deze reden is het hof van oordeel dat voornoemde salarisspecificaties dus vals zijn, ongeacht of de klokophaalpercentagemodule in 2011 al dan niet enige tijd op 100% heeft gestaan. Gedurende deze periode werden de uren van de Poolse champignonpluksters immers nog altijd afgeroomd door de vaste pauzemodule en de pluktijdcorrectiemodule.

Het hof stelt op basis van de gebezigde bewijsmiddelen vast dat de Poolse champignonpluksters, vóór de invoering van de urenregistratie door klokkingen, op basis van kiloloon hebben gewerkt. Dit loon werd vastgesteld aan de hand van de door de pluksters ingevulde pluklijsten. Uit de bewijsmiddelen, met name uit de berekeningen van de opsporingsdienst, volgt dat ook de salarisspecificatie 3 2009 van [benadeelde 12] (D-004-09), de salarisspecificatie 4 2009 van [benadeelde 16] (D-019-04) en de salarisspecificatie 10 2009 van [benadeelde 13] (D-005-12), de salarisspecificatie 12 2010 van [benadeelde 9] (D-008-08, p. 3393) en de salarisspecificatie 12 2010 van [benadeelde 17] (D-013-01, p. 3415), vals zijn.

Valsheid delen van bedrijfsadministratie (feit 3)

Uit de bewijsmiddelen volgt dat de in de bedrijfsadministratie aangetroffen overzichten ‘Loon op basis van kilo’s vóór correctie’ vals zijn, nu is gebleken dat in deze overzichten de door de vaste pauzemodule en klokhaalpercentagemodule gemanipuleerde arbeidstijden van de Poolse champignonpluksters worden opgenomen. In de aangetroffen overzichten ‘Loon op basis van kilo’s na correctie’ zijn de arbeidstijden van de pluksters met een negatieve plukprestatie ook nog eens gemanipuleerd door de pluktijdcorrectiemodule. De gegevens omtrent de pluktijdcorrectiefactor uit deze overzichten ‘Loon op basis van kilo’s na correctie’ werden vervolgens door medeverdachte [medeverdachte 2] ingevoerd in het tijdregistratiesysteem. Het hof, met de rechtbank, stelt daarmee vast dat de overzichten ‘Loon op basis van kilo’s vóór correctie’ en de overzichten ‘Loon op basis van kilo’s na correctie’ een wezenlijk onderdeel vormden van de bedrijfsadministratie en dienden ter onderbouwing van de berekening van de pluktijdcorrectiefactor. Het hof is, gelet op de werkwijze van medeverdachte [medeverdachte 2] , van oordeel dat alle 110 overzichten, aangetroffen op de directory van de medeverdachte [medeverdachte 2] , vals zijn.

Uit de bewijsmiddelen volgt bovendien dat de in de bedrijfsadministratie aangetroffen ‘IPS Totaal overzichten’ vals zijn, nu is gebleken dat in het ‘IPS Totaal overzicht’ de door de correctiemodules gemanipuleerde arbeidstijden van de Poolse champignonpluksters worden opgenomen. De inhoud van deze ‘IPS Totaal overzichten’ wordt vervolgens aan de [bedrijf 3] verstrekt, teneinde op grond daarvan de salarisspecificaties van de Poolse champignonpluksters te doen opmaken. Het hof acht wettig en overtuigend bewezen dat er ten aanzien van deze documenten valsheid in geschrift is gepleegd. Het hof overweegt in dit verband nog dat in de tenlastelegging wordt verwezen naar overzichten, zoals opgenomen in de bijlagen D-045-01, D-045-02 en D-045-03 bij het document AMB-039-01. Er bevinden zich in het procesdossier evenwel geen processtukken met deze doornummering. Het hof, met de rechtbank, is echter van oordeel dat, nu de hiervoor omschreven werkwijze gangbaar was ten aanzien van de Poolse champignonpluksters, alle ‘IPS Totaal overzichten’ ten aanzien van de Poolse champignonpluksters vals zijn.

Medeplegen valsheid in geschrift (feiten 2 en 3)

Het hof, met de rechtbank, is van oordeel dat uit de bewijsmiddelen volgt dat medeverdachte [medeverdachte 2] vanaf het voorjaar 2010 het initiatief heeft genomen tot het herinrichten van het tijdregistratiesysteem en daarin verschillende afroommodules heeft laten implementeren. De medeverdachte [medeverdachte 2] heeft verklaard dat hij persoonlijk de klokophaalpercentagemodule heeft ingesteld op 90%, en soms op 85%. Voorts heeft hij verklaard dat hij de correctiefactor van 30% op de negatieve plukprestatie zelf heeft berekend en deze heeft ingevoerd in het tijdregistratiesysteem. Het hof is voorts van oordeel dat uit de verklaringen van de medeverdachte [medeverdachte 2] ter zake van de salarisspecificaties, de ‘IPS Totaaloverzichten’ en de overzichten ‘Loon op basis van kilo’s
voorcorrectie’ en ‘Loon op basis van kilo’s
nacorrectie’ volgt dat hij wetenschap had van de valsheid van deze documenten. Ook heeft hij verklaard dat hij de overzichten ‘Loon op basis van kilo’s voor correctie’ en ‘Loon op basis van kilo’s na correctie’ heeft opgesteld om de pluktijdcorrectiefactor te berekenen en deze vervolgens in te voeren in het tijdregistratiesysteem.

Het hof acht wettig en overtuigend bewezen dat de opzet van de medeverdachte

[medeverdachte 2] bij deze gedragingen gericht was op het plegen van de valsheid in geschrift zoals tenlastegelegd onder feit 2 en 3. Het hof dient vervolgens de vraag beantwoorden of de medeverdachte [medeverdachte 2] de feiten 2 en 3 tezamen en in vereniging met een of meer natuurlijke personen en/of rechtspersoon heeft gepleegd.

Het hof, met de rechtbank, stelt vast dat de Poolse champignonpluksters werkzaam waren op één van de vier teeltlocaties van de verdachte [verdachte] . De afdeling P&O, die valt onder de rechtspersoon [verdachte] [
het hof: voormalig medeverdachte], heeft vervolgens de ‘IPS-overzichten’ aan de [bedrijf 3] overgedragen ten behoeve van de salariëring van de Poolse champignonpluksters. Uit de in de tenlastelegging genoemde salarisspecificaties volgt dat de Poolse champignonpluksters vervolgens werden uitbetaald door de verdachte [verdachte] ., zijnde hun werkgever. De uren van de Poolse champignonpluksters werden door klokkingen op de teeltlocaties geregistreerd in het tijdregistratiesysteem van de verdachte [verdachte] . en [verdachte] , waarna er in dit tijdregistratiesysteem mutaties plaatsvonden door middel van de toepassing van diverse modules.

Een rechtspersoon in de zin van artikel 51 van het Wetboek Strafrecht kan worden aangemerkt als dader van een strafbaar feit indien de desbetreffende gedraging redelijkerwijs aan hem kan worden toegerekend. Uit de gebezigde bewijsmiddelen blijkt dat het manipuleren van het tijdregistratiesysteem, en de dientengevolge optredende valsheid in geschrift van salarisspecificaties en delen van de bedrijfsadministratie (te weten de IPS Totaal Overzichten, de overzichten ‘Loon op basis van kilo’s voor correctie’ en ‘Loon op basis van kilo’s na correctie’), is verworden tot een gedraging die past binnen de normale bedrijfsvoering van de rechtspersoon. De medeverdachte [medeverdachte 2] heeft immers verklaard, zakelijk weergegeven, dat iedereen wist dat er correcties in het tijdregistratiesysteem plaatsvonden. De valsheid in geschrift voornoemd is bovendien dienstbaar geweest aan het door de rechtspersoon uitgeoefende bedrijf. Door de valsheid in geschrift kon de rechtspersoon immers haar arbeidskosten verlagen en daarmee haar verliezen beperken, dan wel een faillissement afwenden. De medeverdachte [medeverdachte 2] heeft, als werknemer in dienst bij de rechtspersoon, het initiatief genomen tot het herinrichten van het tijdregistratiesysteem en heeft, in opdracht van de rechtspersoon, de klokophaalpercentagemodule ingesteld op 90%. Bovendien was die module voor de rechtspersoon ontworpen. Aldus is het hof van oordeel dat de tenlastegelegde valsheid in geschrift onder feit 2 en 3 aan verdachte redelijkerwijs kan worden toegerekend.

Het hof vast dat de medeverdachte [medeverdachte 1] sinds 2006 deelnam aan de directie van de verdachte [verdachte] . en vanaf 2010 de enige vennoot, en daarmee de enig statutair algemeen directeur, van de verdachte [verdachte] . en [verdachte] was. Uit de hiervoor genoemde bewijsmiddelen volgt dat medeverdachte [medeverdachte 1] wist dat de klokophaalpercentagemodule standaard op 90% stond ingesteld. Uit de notitie van medeverdachte [medeverdachte 3] omtrent de aanpassing van de tijdregistratie, alsook uit de aangetroffen e-mailwisseling en de in de ‘inbox’ van het e-mailaccount van de medeverdachte [medeverdachte 1] aangetroffen overzichten ‘Loon op basis van kilo’s wk 48’ en ‘Loon op basis van kilo’s wk 48 na corr’ volgt bovendien dat de medeverdachte [medeverdachte 1] , als leidinggevende van [verdachte] ., wetenschap had van het bestaan van deze overzichten. Het hof concludeert op basis van het voorgaande dat medeverdachte [medeverdachte 1] , en daarmee tevens de rechtspersoon, wist wat de gevolgen van deze frauduleuze handelingen voor de salarisspecificaties en delen van de bedrijfsadministratie zouden zijn. Het hof acht derhalve wettig en overtuigend bewezen dat het opzet van de verdachte [verdachte] . gericht was op het plegen van de valsheid in geschrift onder de feiten 2 en 3.

De medeverdachte [medeverdachte 2] heeft aldus de module in opdracht van de verdachte [verdachte] . op 90% ingesteld; soms heeft hij deze module op 85% ingesteld en hij heeft de correctiefactor van 30% op de negatieve plukprestatie zelf berekend en ingevoerd in het tijdregistratiesysteem. Ook heeft hij de overzichten ‘Loon op basis van kilo’s voor correctie’ en ‘Loon op basis van kilo’s na correctie’ opgesteld om de pluktijdcorrectiefactor te berekenen en deze vervolgens in te voeren in het tijdregistratiesysteem. De medeverdachte [medeverdachte 2] heeft met deze gedragingen nauw en bewust samengewerkt met verdachte. Daarmee is het hof van oordeel dat verdachte een wezenlijke intellectuele en materiële bijdrage heeft geleverd aan het plegen van de valsheid in geschrift, zoals ten laste gelegd onder de feiten 2 en 3 en dat er aldus sprake is van medeplegen.

Conclusie

Gelet op het voorgaande is het hof van oordeel dat verdachte tezamen en in vereniging met de medeverdachte [medeverdachte 2] valsheid in geschrift heeft gepleegd ter zake van de salarisspecificaties van de Poolse pluksters en delen van de bedrijfsadministratie.

Strafbaarheid van het bewezenverklaarde

Het onder 2 bewezenverklaarde levert op:

medeplegen van valsheid in geschrift, terwijl het feit wordt begaan door een rechtspersoon, meermalen gepleegd.

Het onder 3 bewezenverklaarde levert op:

medeplegen van valsheid in geschrift, terwijl het feit wordt begaan door een rechtspersoon, meermalen gepleegd.

Er zijn geen feiten of omstandigheden aannemelijk geworden die de strafbaarheid van het bewezenverklaarde uitsluiten. De feiten zijn strafbaar.

Strafbaarheid van de verdachte

Er zijn geen feiten of omstandigheden aannemelijk geworden die de strafbaarheid van verdachte uitsluiten. De verdachte is daarom strafbaar voor het hiervoor bewezenverklaarde.

Op te leggen sanctie

Het standpunt van de advocaten-generaal

De advocaten-generaal hebben gevorderd dat aan verdachte, ter zake van het onder 1, 2 en 3 tenlastegelegde, een geldboete van € 135.000,00 zal worden opgelegd.

Het standpunt van de verdediging

De verdediging heeft zich op het standpunt gesteld dat het hof – bij eventuele bewezenverklaring van één of meer feiten – bij bepalen van de straf rekening dient te houden met de forse overschrijding van de redelijke termijn ex artikel 6 EVRM.

Het oordeel van het hof

Het hof overweegt, grotendeels overeenkomstig de rechtbank, als volgt.

De verdachte heeft zich gedurende drie jaar, als rechtspersoon, schuldig gemaakt aan het medeplegen van valsheid in geschrift.

Met behulp van geraffineerde afroommodules werden de salarissen van Poolse pluksters, die werkzaam waren bij [verdachte] , op verschillende wijzen afgeroomd. Vanaf 2011 waren er drie afroommodules ingebouwd in het tijdregistratiesysteem: de klokophaalpercentagemodule (welke vanaf juni 2011 naar 90 procent en in twee gevallen zelfs naar 85 procent is ingesteld), de correctiefactor van 30 tot 40 procent op de negatieve plukprestatie zelf en module die ervoor zorgde dat de pauzetijden automatisch waren verwerkt in het tijdregistratiesysteem terwijl de daadwerkelijk genoten pauzetijden korter waren. Door invoering van deze modules bij enkel ‘Polenprofiel 13’ werden de Poolse pluksters stelselmatig gekort in hun uren en kwamen de daadwerkelijke gewerkte uren niet overeen met hetgeen vermeldt stond op de salarisstroken.

Het hof acht het zeer wel mogelijk dat niet alleen de salarisstroken van de in de tenlastelegging genoemde Poolse pluksters in de jaren 2009 tot en met 2012 werden vervalst, maar dat dit op een veel grotere schaal plaatsvond. Binnen [verdachte] paste het gebruik van de afroommodules namelijk binnen de normale bedrijfsvoering, waardoor iedere Poolse plukster – in ieder geval na invoering van de klokkingen en de afroommodules in 2011 tot het uitschakelen daarvan in augustus 2012 – in meer of mindere mate is getroffen door het afromen van de door haar gewerkte uren. Ook delen van de bedrijfsadministratie, gebaseerd op deze afgeroomde uren, werden door de werking van deze afroommodules vals.

Gelet op het stelselmatig karakter van de door verdachte gepleegde feiten en de duur van de periode waarin zij deze gepleegd heeft, is het hof van oordeel dat de oplegging van een forse onvoorwaardelijke geldboete aan de orde is.

Het hof maakt voorts melding van de verklaringen van enkele slachtoffers, zoals die ter terechtzitting in hoger beroep zijn afgelegd.

Het hof acht de oplegging van een onvoorwaardelijke geldboete passend en in overeenstemming met de aard en de ernst van het bewezenverklaarde en de omstandigheden waaronder dit is begaan, mede gelet op de aard en hoedanigheid van de verdachte rechtspersoon en haar draagkracht, zoals van een en ander bij het onderzoek ter terechtzitting is gebleken.

Redelijke termijn

Het hof houdt er bij de strafoplegging rekening mee dat de redelijke termijn als bedoeld in artikel 6 lid 1 EVRM is overschreden. Bij de vraag of sprake is van een schending van de redelijke termijn moet rekening worden gehouden met de omstandigheden van het geval, waaronder begrepen de processuele houding van verdachte, de aard en ernst van het ten laste gelegde, de ingewikkeldheid van de zaak en de mate van voortvarendheid waarmee deze strafzaak door de justitiële autoriteiten is behandeld.

Verdachte heeft redelijkerwijs met vervolging rekening moeten houden vanaf 28 januari 2013, de dag waarop medeverdachte [medeverdachte 1] , zijnde vertegenwoordiger van verdachte, in verzekering is gesteld. De rechtbank heeft op 10 november 2016 vonnis gewezen. In eerste aanleg is derhalve sprake van een schending van de redelijke termijn met een periode van ongeveer één jaar en negenenhalf maanden. Namens verdachte is op 23 november 2016 hoger beroep ingesteld. Het hof wijst dit arrest op 27 mei 2021. In hoger beroep is aldus tevens sprake van een termijnoverschrijding, nu de behandeling in hoger beroep niet is afgerond met een eindarrest binnen twee jaar na het instellen van het hoger beroep. Deze overschrijding van de redelijke termijn bedraagt ruim twee jaar en zes maanden.

Deze overschrijding is deels gelegen in de omstandigheid dat de zaak op 19 maart 2020 werd aangehouden vanwege de toen recente uitbraak van het coronavirus. Vervolgens hebben de landelijke maatregelen in verband met het coronavirus het inplannen en het behandelen van strafzaken bemoeilijkt. De zaak is op 18 november 2020 opnieuw aangehouden vanwege organisatorische redenen van de zijde van het hof. De totale overschrijding van de redelijke termijn bedraagt daarmee ongeveer vier jaar en drieënhalf maanden.

Het hof zal aan deze overschrijding consequenties verbinden. Zonder schending van de redelijke termijn zou een geldboete van € 100.000,00 passend zijn geweest. Nu de redelijke termijn is geschonden, zal worden volstaan met het opleggen van de hierna aan te geven straf.

Gelet op de vrijspraak van het onder 1 tenlastegelegde, komt het hof tot oplegging van een aanzienlijk lagere geldboete dan de geldboete die is geëist door de advocaten-generaal.

Schadevergoedingsmaatregel

Het standpunt van het Openbaar Ministerie

Het Openbaar Ministerie heeft gevorderd dat aan verdachte de maatregel ex artikel 36f van het Wetboek van Strafrecht dient te worden opgelegd, primair ten bedrage van € 71.680,89 en subsidiair ten bedrage van € 54.596,05. Deze maatregel dient hoofdelijk te worden opgelegd, aldus het Openbaar Ministerie.

Het standpunt van de verdediging

De verdediging heeft zich op het standpunt gesteld dat de schadevergoedingsmaatregel niet kan worden opgelegd, primair gelet op de bepleite vrijspraak en subsidiair onder verwijzing naar jurisprudentie.

Het oordeel van het hof

Het hof overweegt als volgt:

In eerste aanleg hebben zich geen slachtoffers gevoegd als benadeelde partij als gevolg van een omissie aan de zijde van de ondersteuning van de slachtoffers. Het Openbaar Ministerie acht het wenselijk dat toch aan de ex-werknemers van [verdachte] een schadevergoeding wordt verstrekt op basis van artikel 36f Wetboek van Strafrecht. Op 24 juli 2020 is aan alle procespartijen een overzicht van de schade per ex-werknemer ter beschikking gesteld. In september 2020 is een nadere schriftelijke onderbouwing hiervan overgelegd aan alle procespartijen. Op 26 april 2021 zijn namens de slachtoffers voornoemde stukken en een aanvullende verklaring afgelegd en is een schriftelijke onderbouwing overgelegd door mr. Lamyae Ramdani, advocaat namens een aantal slachtoffers.

Nu het niet indienen van vorderingen door de benadeelde partijen in eerste aanleg het gevolg was van een omissie, is het hof van oordeel dat het thans vorderen van de oplegging van de maatregel ex artikel 36f Wetboek van Strafrecht om op deze wijze alsnog de door de ex-werknemers van [verdachte] geleden schade vergoed te krijgen, niet tot doel heeft om de wettelijke beperking dat een benadeelde partij zich niet voor het eerst in hoger beroep kan voegen met een (aanvullende) vordering tot schadevergoeding te omzeilen. Het wettelijk systeem staat er derhalve niet aan in de weg om in casu een schadevergoedingsmaatregel op te leggen. Het hof is voorts van oordeel dat de verdediging tijdig op de hoogte zijn gebracht van het voornemen van het Openbaar Ministerie om oplegging van genoemde maatregel te vorderen en de onderbouwing hiervan.

Met betrekking tot de gevorderde schadevergoedingsmaatregel overweegt het hof als volgt:

Verdachte is vrijgesproken van het onder 1 tenlastegelegde medeplegen van mensenhandel. Het hof veroordeelt verdachte wel voor het meermalen medeplegen van valsheid in geschrift.

Het hof constateert dat het vastgestelde schadebedrag voor de ex-werknemers is gebaseerd op het ontnemingsdossier, en dan met name op de lijsten van gewerkte uren en verloonde uren, zoals die zijn gebruikt in het rapport Wederrechtelijk Verkregen Voordeel. Door de raadsman zijn lijsten in het geding gebracht waarin de verloonde uren overeenkomstig de salarisspecificaties zijn opgenomen. Tevens zijn overgelegd de lijsten van de geplukte kilo’s per dag. Zonder grondig nader onderzoek is de daadwerkelijk geleden schade als gevolg van de valsheid in geschrift dan ook niet evident vast te stellen. Het hof overweegt overeenkomstig hetgeen in de wet is opgenomen met betrekking tot de vorderingen benadeelde partij dat het vaststellen van de schade een onevenredige belasting van het strafgeding zou opleveren. Het hof zal de vordering ex artikel 36f Wetboek van Strafrecht reeds hierom afwijzen.

Toepasselijke wettelijke voorschriften

De beslissing is gegrond op de artikelen 23, 24, 47, 51, 57 en 225 van het Wetboek van Strafrecht, zoals deze ten tijde van het bewezenverklaarde rechtens golden dan wel ten tijde van het wijzen van dit arrest rechtens gelden.

BESLISSING

Het hof:

Vernietigt het vonnis waarvan beroep en doet opnieuw recht:

Verklaart niet bewezen dat de verdachte het onder 1 tenlastegelegde heeft begaan en spreekt de verdachte daarvan vrij.

Verklaart zoals hiervoor overwogen bewezen dat de verdachte het onder 2 en 3 tenlastegelegde heeft begaan.

Verklaart niet bewezen hetgeen de verdachte meer of anders is tenlastegelegd dan hierboven is bewezenverklaard en spreekt de verdachte daarvan vrij.

Verklaart het onder 2 en 3 bewezenverklaarde strafbaar, kwalificeert dit als hiervoor vermeld en verklaart de verdachte strafbaar.

Veroordeelt de verdachte tot een
geldboetevan
€ 75.000,00 (vijfenzeventigduizend euro).

Wijst afde vordering van het Openbaar Ministerie tot oplegging van de maatregel ex artikel 36f van het Wetboek van Strafvordering.

Aldus gewezen door:

mr. A.M.G. Smit, voorzitter,

mr. A.R. Hartmann en mr. A.C. Bosch, raadsheren,

in tegenwoordigheid van mr. L.G. Gersen en mr. A.E.M. de Ridder, griffiers,

en op 27 mei 2021 ter openbare terechtzitting uitgesproken.

Mr. A.C. Bosch is buiten staat dit arrest mede te ondertekenen.

ECLI:NL:GHSHE:2021:2201

Mensenhandel en valsheid in geschrift in de champignonpluksector

Uitspraak

2. Uitbuiting omvat ten minste uitbuiting van een ander in de prostitutie, andere vormen van

3. De schuldige wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vijftien jaren of geldboete van de vijfde categorie, indien:

1. Inleiding

2.zij op tijdstippen in of omstreeks de periode van 1 maart 2009 tot en met 31 juli 2012, in Horst aan de Maas en/of Venlo en/of elders in Nederland, telkens tezamen en in vereniging met een natuurlijke persoon en rechtspersoon, meermalen, telkens

3.zij op tijdstippen in of omstreeks de periode van 1 april 2011 tot en met 7 augustus 2012, in

Voetnoten