Uitspraak
Rechtbank Rotterdam
Team familie
Zaaknummer / rekestnummer: C/10/636001 / FA RK 22-2216
Beschikking van 18 november 2022 betreffende wijziging geboorteakte ter zake van het geslacht en de voornaam
in de zaak van:
[naam 1], hierna: [naam 1],
wonende te [woonplaats],
advocaat mr. K.S.M. Smienk te Utrecht.
Belanghebbende is:
de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente Rotterdam,
hierna: de ambtenaar.
1..De procedure
1.1.
Het verloop van de procedure blijkt uit:
- het verzoekschrift van [naam 1], ingekomen op 30 maart 2022, met bijlagen;
- het aanvullend verzoekschrift van [naam 1], ingekomen op 25 mei 2022;
- de conclusie van de officier van justitie, ingekomen op 1 juni 2022.
1.2.
De mondelinge behandeling heeft plaatsgevonden op 21 oktober 2022. Bij die gelegenheid zijn [naam 1] en zijn advocaat verschenen.
De ambtenaar is, hoewel behoorlijk opgeroepen, niet verschenen.
2..De vaststaande feiten
2.1.
[naam 1] is geboren op [geboortedatum] te [geboorteplaats] en bezit de Nederlandse nationaliteit.
2.2.
Op basis van de geboorteakte is [naam 1] in de registers van de burgerlijke stand opgenomen als zijnde van het mannelijk geslacht.
3..De beoordeling
3.1.
[naam 1] verzoekt de ambtenaar te gelasten aan diens geboorteakte een latere vermelding toe te voegen van wijziging van het geslacht, primair in de zin dat het geslacht “X” zal zijn en subsidiair dat wordt opgenomen “waarvan het geslacht niet is kunnen worden vastgesteld”. Daarnaast verzoekt [naam 1] diens voornaam te wijzigen van [naam 1] in [naam 2] en de ambtenaar te gelasten een latere vermelding hiervan aan diens geboorteakte toe te voegen. [naam 1] heeft aan diens verzoek ten grondslag gelegd dat die de innerlijke overtuiging heeft dat die niet tot het vrouwelijke of mannelijke geslacht hoort.
3.2.
De ambtenaar heeft geen verweerschrift ingediend.
3.3.
De officier van justitie heeft geconcludeerd tot toewijzing van de verzoeken.
3.4.
Geslacht
3.4.1.
De rechtbank stelt vast dat op dit moment geen wettelijke grondslag bestaat voor een wijziging van de geslachtsregistratie in een geboorteakte naar een “X” of een andere geslachtsneutrale aanduiding. Wel is er een wettelijke bepaling voor personen die de innerlijke overtuiging hebben tot het andere – mannelijke of vrouwelijke – geslacht te horen (artikel 1:28b BW) en kan in de geboorteakte worden vermeld dat “het geslacht niet is kunnen worden vastgesteld” als het geslacht van het kind bij geboorte twijfelachtig is (artikel 1:19d lid 1 BW). In beide gevallen dient een verklaring – een deskundigenverklaring respectievelijk een medische verklaring – te worden overgelegd. Op dit moment is het wetsvoorstel Wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek in verband met het veranderen van de voorwaarden voor wijziging van de vermelding van het geslacht in de akte van geboorte (nummer [nummer 1]) aanhangig, waarin wordt voorgesteld om het vereiste van de deskundigenverklaring te laten vervallen.
3.4.2.
Het is in beginsel aan de wetgever om voor geslachtsneutrale registratie in de geboorteakte een voorziening te treffen. Maatschappelijk is sprake van een trend naar acceptatie van een neutrale geslachtelijke identiteit, en ook van juridische erkenning daarvan. Omdat de rechtspraak over geslachtsneutrale registratie sterk in ontwikkeling is, vond de minister voor Rechtsbescherming het wenselijk de nadere ontwikkelingen in de rechtspraak af te wachten voor tot eventuele wetswijziging over te gaan (Kamerstukken II 2020/21, 35825, nr. 3, p. 10-11). De jurisprudentie geeft echter geen eenduidig beeld. De rechtbank Den Haag heeft, mede gelet daarop, op 17 december 2021 prejudiciële vragen over dit onderwerp gesteld aan de Hoge Raad. In zijn uitspraak van 4 maart 2022 (ECLI:NL:HR:2022:336) heeft de Hoge Raad afgezien van het beantwoorden van deze vragen. Volgens de Hoge Raad gaat een beantwoording van de prejudiciële vragen zijn rechtsvormende taak te buiten omdat de wetgever het standpunt, dat het wenselijk is de jurisprudentie op dit terrein af te wachten, heeft verlaten en in de nabije toekomst wetgeving op dit punt valt te verwachten. De Hoge Raad heeft in dit verband onder meer gewezen op het op 30 november 2021 ingediende amendement [naam 3] – tot wijziging van het hiervoor vermelde wetsvoorstel 35825 – dat ertoe strekt de registratie van de “X” als geslachtsaanduiding voor non-binaire mensen zonder tussenkomst van de rechter mogelijk te maken. De Hoge Raad heeft overwogen dat zolang er geen wettelijke regeling is, het aan de rechter is om in elke concrete zaak aan de hand van de aard en inhoud van het verzoek en de verdere omstandigheden van het geval te beslissen, met inbegrip van de mogelijkheid om de beslissing op het verzoek aan te houden.
3.4.3.
Op 6 april 2022 heeft de Afdeling advisering van de Raad van State advies uitgebracht aan de minister voor Rechtsbescherming over het amendement [naam 3]. Dit advies is openbaar gemaakt op 3 juni 2022. De Afdeling adviseert een neutrale
geslachtsregistratie met een zelfstandig wetsvoorstel te regelen. [naam 3] heeft daarop laten weten het amendement in te trekken en een initiatiefwet op te gaan stellen. Het is op dit moment onduidelijk hoe het wetgevingsproces verder zal verlopen en op welke termijn de inwerkingtreding van wetgeving ter zake van een neutrale geslachtsregistratie te verwachten is. De huidige situatie is daarmee te vergelijken met de situatie waarin de minister voor Rechtsbescherming uitsprak de ontwikkelingen in de rechtspraak af te wachten. De rechtbank ziet daarin aanleiding de ontwikkelingen in het wetgevingsproces niet af te wachten, maar het verzoek inhoudelijk te behandelen, zoals door de Hoge Raad gesteld in bovengenoemde uitspraak.
3.4.4.
De rechtbank is van oordeel dat het in strijd is met het recht op privé leven van art. 8 EVRM en art. 1 lid 2 Awgb om personen die de innerlijke overtuiging hebben niet tot het vrouwelijke of het mannelijke geslacht te horen een regeling te ontzeggen om de geslachtsaanduiding in de geboorteakte te laten wijzigen overeenkomstig die innerlijke overtuiging. De rechtbank is al eerder tot dit algemene oordeel gekomen in haar uitspraken van 12 november 2021 (ECLI:NL:RBROT:2021:11028) en 6 mei 2022 (ECLI:NL:RBROT:2022:4326).
3.4.5.
Er is bij het verzoek geen deskundigenverklaring overgelegd als bedoeld in artikel 1:28b en 1:19d lid 1 BW. De advocaat heeft aangevoerd dat een deskundigenverklaring in dit geval niet nodig is, omdat een dergelijke verklaring niets toevoegt. Een innerlijke overtuiging is subjectief en kan niet door een ander worden vastgesteld. [naam 1] is feitelijk diens eigen deskundige.
Met betrekking tot de vraag of bij het verzoek daartoe een deskundigenverklaring dient te worden overgelegd zoals op dit moment nog geldt voor wijziging van de geslachtsaanduiding van man naar vrouw of andersom, overweegt de rechtbank als volgt.
3.4.6.
Een genderbeleving is geen objectief verifieerbaar gegeven dat door een deskundige is vast te stellen. Dit wordt onderkend in de huidige maatschappelijke ontwikkelingen, in de rechtspraak (de rechtbank verwijst naar haar eerder genoemde uitspraak 12 november 2021 en de daarin opgenomen jurisprudentie), en het bovengenoemde wetsvoorstel. Het uitgangspunt in het wetsvoorstel is het afschaffen van de verplichte deskundigenverklaring. Wel wordt nagedacht over een vorm van regulering waarbij wordt gewaakt voor een te lichtzinnig genomen besluit om over te gaan tot wijziging van de geslachtsregistratie. In lijn hiermee zal de rechtbank beoordelen of in deze situatie, waarin een deskundigenverklaring ontbreekt, kan worden vastgesteld dat het besluit niet lichtzinnig is genomen.
3.4.7.
[naam 1] heeft zowel in diens verzoekschrift(en) als tijdens de mondelinge behandeling gesteld de innerlijke overtuiging te hebben niet tot het mannelijke noch tot het vrouwelijke geslacht te behoren. Het is een uitgebreid gemotiveerd verzoek. [naam 1] heeft toegelicht wanneer en hoe diens innerlijke genderbeleving zich ontwikkeld heeft en wat een wijziging van de geslachtsaanduiding voor die betekent. Het verzoek komt de rechtbank weldoordacht voor. Na het indienen van het verzoek zijn ongeveer zeven maanden verstreken tot de mondelinge behandeling, en inmiddels bijna acht. [naam 1] heeft al die tijd volhardt in diens verzoek.
3.4.8.
De rechtbank stelt vast dat uit het voorgaande voldoende blijkt dat [naam 1] de beslissing om wijziging van de geslachtsaanduiding niet lichtzinnig heeft genomen.
3.4.9.
De rechtbank stelt op grond van het vorenstaande vast dat [naam 1] zich niet identificeert als man of vrouw. [naam 1] heeft er belang bij, en recht op, dat diens geboorteakte daarmee in overeenstemming wordt gebracht. De rechtbank zal daarom de ambtenaar gelasten dat de geboorteakte van [naam 1] wordt gewijzigd, in die zin, dat diens geslacht wordt aangeduid met een “X”.
3.5.
Voornaam
Naar het oordeel van de rechtbank staat voldoende vast dat [naam 1] voldoende zwaarwegend belang heeft bij een wijziging van diens voornaam van [naam 1] in [naam 2]. Door [naam 1] is aangevoerd dat [naam 2] een genderneutrale naam is die door die al in het dagelijkse leven wordt gebruikt. Het verzoek van [naam 1] wordt dan ook toegewezen.
4..De belissing
De rechtbank:
4.1.
gelast de ambtenaar van de burgerlijke stand om aan de geboorteakte ingeschreven in het register van geboorten van de gemeente Rotterdam van het jaar 1993 met nummer [nummer 2] een latere vermelding toe te voegen van de wijziging van het geslacht in die zin dat het geslacht wordt vermeld met “X”;
4.2.
gelast de wijziging van de voornaam van [naam 1] van [naam 1] in [naam 2];
4.3.
gelast de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente Rotterdam een latere vermelding van de voornaamswijziging aan de daarvoor in aanmerking komende akte toe te voegen;
4.4.
verzoekt de griffier om niet eerder dan drie maanden na de dag van deze beschikking een afschrift van deze beschikking te zenden aan de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente Rotterdam op voet van het bepaalde in artikel 1:20e lid 1 BW.
Deze beschikking is gegeven door mr. A.C. Siemons, rechter en in het openbaar uitgesproken in tegenwoordigheid van de griffier mr. M. Ligthart op 18 november 2022.