Uitspraak
Uitspraak
RECHTBANK NOORD-NEDERLAND
Afdeling strafrecht
Locatie Groningen
parketnummer 18/057190-22
beslissing van de meervoudige kamer d.d. 22 december 2023 op een vordering van de officier van justitie tot ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel
in de zaak tegen
[veroordeelde] ,
geboren op [geboortedatum] 1989 te [geboorteplaats] , wonende te [adres] ,
hierna te noemen: veroordeelde.
Procesverloop
De officier van justitie heeft d.d. 8 november 2022 schriftelijk gevorderd dat de rechtbank het bedrag vast zal stellen waarop het wederrechtelijk verkregen voordeel als bedoeld in artikel 36e, vijfde lid, van het Wetboek van Strafrecht, wordt geschat en dat de rechtbank aan voornoemde veroordeelde de verplichting zal opleggen tot betaling aan de staat van een bedrag van 319.488,81 ter ontneming van het uit het in de zaak met parketnummer 18/057190-22 voortvloeiende, wederrechtelijk verkregen voordeel.
De rechtbank heeft bepaald dat een schriftelijke uitwisseling van standpunten plaats diende te vinden. De raadsman van veroordeelde, mr. W.S. de Zanger, heeft op 6 maart 2023 een schriftelijke conclusie van antwoord ingediend. Het openbaar ministerie heeft hierop op 7 april 2023 een conclusie van repliek ingediend.
De behandeling heeft plaatsgevonden ter terechtzitting van 20 november en 22 december 2023, waarbij zijn gehoord de officieren van justitie mr. S.M. von Bartheld en mr. D. Roggen, veroordeelde en zijn raadsman.
Standpunt van de officieren van justitie
De officieren van justitie hebben zich op het standpunt gesteld dat de ontnemingsvordering iets aangepast dient te worden aangezien zij ten aanzien van één van de hennepkwekerijen uitgaan van een kortere bewezenverklaarde periode en ten aanzien van de andere uitgaan van een andere prijs per kilogram hennep.
Met betrekking tot [adres] kan geen bewezenverklaring volgen voor de periode tussen begin april 2020 en eind oktober 2020. Dit is een periode van 30 weken, zodat er gelet op de rekenmethode van de politie uitgegaan moet worden van drie oogsten in plaats van zes. Voor de hennepkwekerij in [adres] is er dan sprake van een netto opbrengst van 406.705,68. Dit bedrag moet in gelijke delen verdeeld worden over de veroordeelden [medeveroordeelde 1] , [medeveroordeelde 2] , [medeveroordeelde 3] , [veroordeelde] en [medeveroordeelde 4] . Het wederrechtelijk verkregen voordeel voor [adres] per veroordeelde komt dan op een bedrag uit van 81.341,14.
Voor de hennepkwekerij in [adres] wijkt de periode van de bewezenverklaring niet af van de periode die ten laste is gelegd. Echter, wordt ten onrechte uitgegaan van een verkoopprijs van 4.300,00 per kilo hennep in plaats van 4.070,00 per kilo hennep. De bruto opbrengst bedraagt in dat geval (39,874 kg x 4.070,00 =) 162.287,18 per oogst. Minus de kosten komt het netto voordeel daarmee uit op een bedrag van 738.677,60, te verdelen over [medeveroordeelde 1] , [medeveroordeelde 2] , [medeveroordeelde 3] , [veroordeelde] en [medeveroordeelde 4] . Het voordeel komt derhalve uit op 147.735,52 per persoon.
Het wederrechtelijk verkregen voordeel voor [veroordeelde] bedraagt derhalve 229.076,66 ( 81.341,14 + 147.735,52).
Het standpunt van de verdediging
In de schriftelijke conclusie van antwoord van 6 maart 2023 heeft de raadsman zich primair op het standpunt gesteld dat het openbaar ministerie niet-ontvankelijk is in haar vordering tot ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel gelet op de door hem bepleite integrale vrijspraak.
Subsidiair heeft hij bepleit dat de vordering tot ontneming van het wederrechtelijk verkregen voordeel fors gematigd dient te worden. Met betrekking tot de hennepkwekerij in [adres] kan hooguit van drie oogsten worden uitgegaan. Voor wat betreft de hennepkwekerij in [adres] is ten onrechte uitgegaan van een prijs van 4.300,00 per kilogram hennep. Met betrekking tot het aantal oogsten zijn er sterke aanwijzingen dat er in deze hennepkwekerij een diefstal heeft plaatsgevonden. Om die reden moet één van de oogsten in mindering worden gebracht op de voordeelsberekening. Daarnaast wordt er bij de berekening geen rekening gehouden met de kosten van huisvesting. De EncroChat-gesprekken bevatten echter concrete aanwijzingen dat aan de eigenaar van het pand in [adres] een bedrag van
90.000,00 is betaald. Deze kostenpost moet meegenomen worden in de berekening van het wederrechtelijk verkregen voordeel.
Met betrekking tot de verdeling van het wederrechtelijk verkregen voordeel gaat het openbaar ministerie ten onrechte uit van een pondspondsgewijze verdeling. Een dergelijke verdeling is pas aan de orde als uit het dossier of het onderzoek ter terechtzitting geen concrete aanwijzingen van een verdeling naar voren zijn gekomen. Een mogelijke aanwijzing voor een verdeling is het aantreffen van de winst bij één of meer veroordeelden. Onder veroordeelde is relatief weinig beslag gelegd. Zeker in vergelijking met andere veroordeelden. Daarnaast is bij één van de veroordeelden een grote hoeveelheid hennep aangetroffen. Dit zijn concrete aanwijzingen voor een niet-evenredige verdeling van het voordeel. Aan veroordeelde kan schattenderwijs niet 1/5e, maar hoogstens 1/10e worden toegerekend. Dit leidt tot een wederrechtelijk verkregen voordeel van 90.764,60.
Bewijsmiddelen
Met betrekking tot het door veroordeelde verkregen wederrechtelijk verkregen voordeel gebruikt de rechtbank als bewijsmiddelen:
- de in het vonnis van de meervoudige strafkamer van deze rechtbank van 22 december 2023 in de onderliggende strafzaak opgenomen bewijsmiddelen;
- het rapport berekening wederrechtelijk verkregen voordeel hennepkwekerij ex artikel 36e lid 2 Wetboek
van Strafrecht ( [adres] ) d.d. 22 maart 2022;
- het rapport berekening wederrechtelijk verkregen voordeel hennepkwekerij ex artikel 36e lid 2 Wetboek
van Strafrecht ( [adres] ) d.d. 10 oktober 2022.
Beoordeling
De rechtbank heeft veroordeelde bij vonnis van 22 december 2023 in de zaak met parketnummer 18/057190-22 veroordeeld terzake onder meer het tweemaal opzettelijk handelen in strijd met een in artikel 3, onder B, van de Opiumwet gegeven verbod.
Op grond van deze veroordeling kan aan veroordeelde de verplichting worden opgelegd tot betaling van een geldbedrag aan de staat ter ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel uit de baten van de ingevolge dat vonnis bewezenverklaarde feiten.
Vaststellen wederrechtelijk verkregen voordeel
Deze zaak maakt onderdeel uit van het onderzoek Mergel. Dit onderzoek heeft betrekking op drie omvangrijke hennepkwekerijen in Duitsland die vanuit de onderneming [bedrijf] in [adres] werden aangestuurd. Veroordeelde is bij twee van deze hennepkwekerijen betrokken geweest.
De rechtbank zal eerst ingaan op het totale bedrag dat per hennepkwekerij is verdiend. Vervolgens zal de rechtbank bespreken welke verdeelsleutel zij hanteert.
Hennepkwekerij [adres]
Op 7 februari 2022 treedt de Duitse politie binnen in een loods aan de [adres] te [adres] . De politie treft daar enkel pallets met hennepgerelateerde goederen.
2Echter, uit het onderzoek en dan met name uit het onderzoek aan het berichtenverkeer via de beveiligde communicatiediensten EncroChat en Sky ECC is gebleken dat hier wel degelijk een hennepkwekerij heeft gezeten. Op 27 oktober 2020 stuurt [medeveroordeelde 3] via Sky ECC naar [medeveroordeelde 1] een aantal fotos met de tekst de eerste is klaar. Op de fotos die overeenkomsten vertonen met de loods aan de [adres] zijn rijen met potten te zien.
3Deze potten zijn door de politie geteld en het blijkt te gaan om 1399 potten. Gelet op dit bericht en deze fotos gaat de rechtbank uit van een hennepkwekerij van 1399 planten die vanaf eind oktober 2020 in gebruik was. Deze periode is ongeveer 30 weken korter dan de ontnemingsperiode waar het rapport berekening wederrechtelijk verkregen voordeel van uitgaat. Aangezien een kweekcyclus tien weken bedraagt, gaat de rechtbank net als de officieren van justitie uit van drie oogsten in plaats van zes.
2Echter, uit het onderzoek en dan met name uit het onderzoek aan het berichtenverkeer via de beveiligde communicatiediensten EncroChat en Sky ECC is gebleken dat hier wel degelijk een hennepkwekerij heeft gezeten. Op 27 oktober 2020 stuurt [medeveroordeelde 3] via Sky ECC naar [medeveroordeelde 1] een aantal fotos met de tekst de eerste is klaar. Op de fotos die overeenkomsten vertonen met de loods aan de [adres] zijn rijen met potten te zien.
3Deze potten zijn door de politie geteld en het blijkt te gaan om 1399 potten. Gelet op dit bericht en deze fotos gaat de rechtbank uit van een hennepkwekerij van 1399 planten die vanaf eind oktober 2020 in gebruik was. Deze periode is ongeveer 30 weken korter dan de ontnemingsperiode waar het rapport berekening wederrechtelijk verkregen voordeel van uitgaat. Aangezien een kweekcyclus tien weken bedraagt, gaat de rechtbank net als de officieren van justitie uit van drie oogsten in plaats van zes.
De oppervlakte van de beplanting kon door de Duitse politie niet worden berekend en ook kon dit op de verkregen informatie uit het onderzoek niet worden vastgesteld. Derhalve is voor de berekening van het aantal m2 gebruik gemaakt van de gegevens uit het rapport Wederrechtelijk verkregen voordeel van hennepkwekerijen bij binnenteelt onder kunstlicht van het Functioneel Parket Afpakken, update 1 juni 2016. De opbrengst aan hennep per plant van deze kwekerij is volgens de tabel minimaal 28,2 gram.
Opbrengst
De totale bruto opbrengst aan hennep per oogst bedraagt: 1399 planten x 28,2 gram = 39,451 kilogram. De daadwerkelijke verkoopprijs van de hennep kon niet worden vastgesteld. Volgens het rapport van Functioneel Parket Afpakken bedraagt dit minimaal 4.070,00 per kilogram.
De totale bruto opbrengst per oogst bedraagt minimaal 39,491 kilogram x 4.070,00 =
160.728,37
Kosten
Er kan niet worden vastgesteld of er op legale of illegale wijze elektriciteit is afgenomen. In de berekening zullen derhalve de kosten van de elektriciteit ten behoeve van de hennepkwekerij worden meegenomen. In de aangetroffen fotos zijn naast het tellen van het aantal potten ook het vermoedelijke aantal gebruikte lampen geteld. De politie komt afgerond uit op 53 lampen.
De kosten voor het knippen worden, gelet op de rapporten van Functioneel Parket Afpakken, gesteld op 2,00 per plant per oogst.
Uit het onderzoek rijst het vermoeden dat er ten behoeve van de huisvesting van de hennepkwekerij extra kosten gemaakt zijn. De kosten per oogst zijn als volgt berekend:
1.300,00 per maand (huur- en servicekosten, overgenomen uit het huurcontract) gedeeld door 4 weken =
325,00 per week. 51 weken x 325,00 is een totaalbedrag van
16.575,00. In totaal is uitgegaan van 3 eerdere oogsten. 16.575,00 (huur) gedeeld door 3 (oogsten) = 5.525,00 aan huurkosten per oogst.
De in mindering te brengen kosten per oogst voor de in dit onderzoek betrokken hennepkwekerij zijn op basis van het rapport van Functioneel Parket Afpakken, als volgt:
Afschrijvingskosten (bedrag volgens de tabel): 750,00 Hennepstekken (1399 planten per oogst x 3,81): 5.330,19
Variabele kosten (1399 planten per oogst x 3,88): 5.428,12
Elektriciteitskosten (53 lampen x 122,00 per oogst): 6.466,00 Kosten knippers (aannemelijk 2,00 per plant per oogst): 2.798,00 Huisvestingskosten ( 4.387,50 per oogst): 5.525,00
Totaal aan kosten: 26.297,31
Wederrechtelijk verkregen voordeel
Het netto wederrechtelijk verkregen voordeel wordt gesteld op: Bruto opbrengst (3 oogsten x 160.728,37) 482.185,11
Totale kosten (3 oogsten x 26.297,31) - 78.891,93 Wederrechtelijk verkregen voordeel
403.293,18
403.293,18
Hennepkwekerij [adres]
Op 21 mei 2021 wordt er in een pand aan de [adres] te [adres] een hennepkwekerij aangetroffen met in totaal 1414 hennepplanten.
4Op basis van de EncroChat-gesprekken gaat de rechtbank ervan uit dat de hennepkwekerij vanaf april 2020 in gebruik was.
5Dit betreft een periode van ruim 50 weken en derhalve vijf oogsten. Het dossier bevat echter sterke aanwijzingen dat er een diefstal van hennep heeft plaatsgevonden in de ten laste gelegde periode.
6De rechtbank zal derhalve uitgaan van vier oogsten. Met betrekking tot de opbrengst hennep per plant wordt ook voor deze kwekerij uitgegaan van het rapport van Functioneel Parket Afpakken. De opbrengst aan hennep per plant van deze kwekerij is volgens de tabel minimaal 28,2 gram.
4Op basis van de EncroChat-gesprekken gaat de rechtbank ervan uit dat de hennepkwekerij vanaf april 2020 in gebruik was.
5Dit betreft een periode van ruim 50 weken en derhalve vijf oogsten. Het dossier bevat echter sterke aanwijzingen dat er een diefstal van hennep heeft plaatsgevonden in de ten laste gelegde periode.
6De rechtbank zal derhalve uitgaan van vier oogsten. Met betrekking tot de opbrengst hennep per plant wordt ook voor deze kwekerij uitgegaan van het rapport van Functioneel Parket Afpakken. De opbrengst aan hennep per plant van deze kwekerij is volgens de tabel minimaal 28,2 gram.
Opbrengst
De totale bruto opbrengst aan hennep per oogst bedraagt: 1414 planten x 28,2 gram = 39,874 kilogram. De daadwerkelijke verkoopprijs van de hennep kon niet worden vastgesteld. Volgens het rapport van Functioneel Parket Afpakken bedraagt dit minimaal 4.070,00 per kilogram.
De totale bruto opbrengst per oogst bedraagt minimaal 49,491 kilogram x 4.070,00 =
162.287,18
Kosten
Het dossier bevat aanwijzingen dat de elektriciteit is onttrokken aan het bevoorradingsnetwerk. De elektriciteitskosten zullen daarom niet meegenomen worden in de kostenberekening.
De kosten voor het knippen worden, gelet op de rapporten van Functioneel Parket Afpakken, gesteld op 2,00 per plant per oogst.
Uit het onderzoek is gebleken dat er ten behoeve van de huisvesting kosten gemaakt zijn, namelijk een
bedrag van 90.000,00.
7
7
De in mindering te brengen kosten per oogst voor de in dit onderzoek betrokken hennepkwekerij zijn op basis van het rapport van Functioneel Parket Afpakken, als volgt:
Ruimte 1
Afschrijvingskosten (548 hennepplanten): 350,00
Hennepstekken (548 planten per oogst x 3,81): 2.087,88
Variabele kosten (548 planten per oogst x 3,88): 2.126,24 Elektriciteitskosten (onbekend): Onbekend
Kosten knippers (aannemelijk 2,00 per plant per oogst): 1.096,00 Totaal aan kosten: 5.660,12
Ruimte 2
Afschrijvingskosten (866 hennepplanten): 500,00
Hennepstekken (866 planten per oogst x 3,81): 3.299,46
Variabele kosten (866 planten per oogst x 3,88): 3.360,08 Elektriciteitskosten (onbekend): Onbekend
Kosten knippers (aannemelijk 2,00 per plant per oogst): 1.732,00 Totaal aan kosten: 8.891,54
Totaal kosten ruimte 1 en 2: 14.551,66
Huisvestingskosten (eenmalig): 90.000,00
Wederrechtelijk verkregen voordeel
Het netto wederrechtelijk verkregen voordeel wordt gesteld op: Bruto opbrengst (4 oogsten x 162.287,18) 649.148,72
Totale kosten (4 oogsten x 14.551,66 + 90.000) - 148.206,64 Wederrechtelijk verkregen voordeel
500.942,08
500.942,08
Verdeelsleutel
Het openbaar ministerie gaat bij de verdeling van het wederrechtelijk verkregen voordeel uit van een pondspondsgewijze toerekening. De rechtbank ziet echter aanleiding om in deze zaak een verdeelsleutel te hanteren. De vraag die voorligt, is welke verdeelsleutel recht doet aan de voorliggende zaak. De rechtbank zoekt daarvoor onder meer aansluiting bij de jurisprudentie van de Hoge Raad.
In het geval er verschillende daders zijn, zal de rechter niet altijd de omvang van het voordeel van elk van die daders aanstonds kunnen vaststellen. Dan zal hij op basis van alle hem bekende omstandigheden van het geval, zoals de rol die de verschillende daders hebben gespeeld en het aantreffen van het voordeel bij
één of meer van hen, moeten bepalen welk deel van het totale voordeel aan elk van hen moet worden toegerekend. Indien de omstandigheden van het geval onvoldoende aanknopingspunten bieden voor een andere toerekening, kan dit ertoe leiden dat het voordeel pondspondsgewijze wordt toegerekend. Dat betekent niet dat de rechter, in het geval er meer daders zijn, verplicht is tot een verdeling te komen en evenmin dat pondspondsgewijze toerekening, ingeval de rechter wel tot een verdeling komt, dan op zichzelf het uitgangspunt dient te vormen. De omstandigheden van het geval zijn in dezen beslissend. Voor het antwoord op de vraag in hoeverre de rechter tot een nadere motivering van zijn oordeel is gehouden, komt bovendien gewicht toe aan de procesopstelling van de betrokkene.8Voldoende is dat de door de rechter vastgestelde rolverdeling uit het onderzoek ter terechtzitting is gebleken. Niet vereist is dat die moet kunnen worden ontleend aan de gebezigde bewijsmiddelen.9
De rechtbank is van oordeel dat tot op zekere hoogte is gebleken van een rolverdeling.
In deze rolverdeling moet [medeveroordeelde 1] gezien worden als de leider van de organisatie. Hij heeft een coördinerende rol en neemt beslissingen. [veroordeelde] en [medeveroordeelde 3] hebben samen met [medeveroordeelde 1] overleg gevoerd via de beveiligde communicatiediensten EncroChat en Sky ECC, maar zij hebben daarnaast ook een prominente uitvoerende rol gehad in het exploiteren van de hennepkwekerijen. Zij behoren daarmee tot het hogere segment binnen de organisatie. Hierbij maakt de rechtbank de inschatting dat de rol van [veroordeelde] groter is dan die van [medeveroordeelde 3] . [veroordeelde] komt voornamelijk in beeld in de organisatorische/coördinerende laag. Hij heeft de stekken geregeld voor de locaties, betaalt betrokkenen en overlegt met [medeveroordeelde 1] over te nemen stappen. [medeveroordeelde 3] is daarentegen veel op de hennepkwekerijen aanwezig en houdt zich onder meer bezig met de verzorging en het knippen van de hennepplanten. Hij zit derhalve meer tussen de organisatorische laag en uitvoerende laag in. [medeveroordeelde 2] en [medeveroordeelde 4] ziet de rechtbank als uitvoerende krachten. Voornoemde personen zijn in wisselende combinaties betrokken geweest bij de drie hennepkwekerijen.
Daar komt bij dat bij [medeveroordeelde 1] en [veroordeelde] over de meeste vermogensbestanddelen lijken te beschikken. Zo heeft [medeveroordeelde 1] in één jaar twee woningen kunnen kopen, is hij in staat grote contante geldbedragen op zijn rekeningen te storten en is de totale waarde van de goederen die onder hem in beslag zijn genomen in vergelijking met de andere veroordeelden verreweg het hoogst. Met betrekking tot [veroordeelde] zijn er sterke aanwijzingen dat hij een dure villa in Spanje heeft gekocht.
10
10
Gelet op het voorgaande komt de rechtbank tot de volgende verdeling van het wederrechtelijk verkregen voordeel:
Hennepkwekerij [adres] (totaal 403.293,18)
[medeveroordeelde 1] 40%= 161.317,27
[veroordeelde]30%= 120.987.95
[medeveroordeelde 3]20%= 80.658,63
[medeveroordeelde 2]5%= 20.164,65
[medeveroordeelde 4]5%= 20.164,65
Hennepkwekerij [adres] (totaal 500.942,08)
[medeveroordeelde 1] 40%= 200.376,83
[veroordeelde]35%= 175.329,72
[medeveroordeelde 3]20%= 100.188,41
[medeveroordeelde 2]5%= 25.047,10
Dit leidt voor [veroordeelde] tot een totaal van ( 120.987.95 + 175.329,72 =)
296.317,67aan wederrechtelijk verkregen voordeel.
296.317,67aan wederrechtelijk verkregen voordeel.
Toepassing van de wetsartikelen
De rechtbank heeft gelet op artikel 36e van het Wetboek van Strafrecht.
Beslissing
Stelt het bedrag waarop het wederrechtelijk verkregen voordeel wordt geschat vast op
296.317,67.
296.317,67.
Legt [veroordeelde] voornoemd de verplichting op tot betaling van een geldbedrag van 296.317,67 (zegge: tweehonderd zesennegentigduizend driehonderd zeventien euro en zevenenzestig cent) aan de staat ter ontneming van het wederrechtelijk verkregen voordeel.
Bepaalt de duur van de gijzeling die met toepassing van artikel 6:6:25 van het Wetboek van Strafvordering ten hoogste kan worden gevorderd op 1080 dagen.
Deze uitspraak is gegeven door mr. H.J. Schuth, voorzitter, mr. M.S. van der Kuijl en
mr. A. de Jong, rechters, bijgestaan door mr. G. Langius, griffier, en uitgesproken ter openbare terechtzitting op 22 december 2023.
1. Wanneer hierna wordt verwezen naar een proces-verbaal, wordt tenzij anders vermeld bedoeld een
ambtsedig proces-verbaal, opgemaakt in de wettelijke vorm door (een) daartoe bevoegde opsporingsambtena(a)r(en). Waar wordt verwezen naar dossierpaginas, betreft dit tenzij anders vermeld de paginas van het dossier van Politie Noord-Nederland met nummer PL0100-2021139325 d.d. 28 april 2022 (onderzoek MERGEL / NN1R021094)
2 Proces-verbaal van doorzoeking d.d. 8 februari 2022, opgenomen op pagina 4047 e.v.
3 Proces-verbaal van bevindingen d.d. 2 augustus 2022, opgenomen op pagina 5874 e.v.
4 Proces-verbaal van doorzoeking d.d. 24 mei 2021, opgenomen op pagina 4346 e.v.
5 Proces-verbaal van bevindingen d.d. 3 februari 2022, opgenomen op pagina 4311 e.v.
6 Proces-verbaal van bevindingen d.d. 3 oktober 2022, opgenomen op pagina 6101 e.v.
7 Proces-verbaal van bevindingen d.d. 3 februari 2022, opgenomen op pagina 4311 e.v.
8 Hoge Raad 9 december 2008, ECLI:NL:HR:2008:BG1667.
9 Hoge Raad 30 maart 2010, ECLI:NL:HR:2010:BK2142.
10 Proces-verbaal van bevindingen d.d. 28 september 2022, opgenomen op pagina 5950 e.v.