Uitspraak
vonnis
RECHTBANK NOORD-NEDERLAND
Afdeling privaatrecht
Locatie Groningen
zaaknummer / rolnummer: C/18/223730 / KG ZA 23-114
Vonnis in kort geding van 26 juli 2023
in de zaak van
1.[eiser sub 1]
wonende te [plaatsnaam] ,
2.
[eiser sub 2],
[eiser sub 2],
wonende te [plaatsnaam] ,
3.
[eiser sub 3],
[eiser sub 3],
wonende te [plaatsnaam] ,
eisers,
advocaat mr. Chr.A. Alberdingk Thijm te Amsterdam,
tegen
1. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
MEDIAHUIS NOORD B.V.,
gevestigd te Leeuwarden,
2.
[gedaagde sub 2],
[gedaagde sub 2],
wonende te [plaatsnaam] ,
gedaagden,
advocaat mr. J.J. Gevers te Groningen.
Eisers zullen hierna afzonderlijk [eiser sub 1] , [eiser sub 2] en [eiser sub 3] c.s. worden genoemd en gezamenlijk [eisers] Gedaagden worden hierna Mediahuis en [gedaagde sub 2] genoemd en zullen gezamenlijk als Mediahuis c.s. worden aangeduid.
1.De procedure
1.1.
Het verloop van de procedure blijkt uit:
- de dagvaarding,
- de akten houdende (aanvullende) producties 34 tot en met 42 van [eisers] ,
- de akte houdende producties 1 tot en met 9 van Mediahuis c.s.,
- de mondelinge behandeling van 12 juli 2023, ter gelegenheid waarvan [eisers] schriftelijke verklaringen van [eiser sub 2] en [eiser sub 1] in het geding hebben gebracht,
- de pleitnota van [eisers] ,
- de pleitnota van Mediahuis c.s..
1.2.
Ten slotte is vonnis bepaald.
2. De feiten
2.1.
[eiser sub 1] , [eiser sub 2] en [eiser sub 3] (hierna gezamenlijk te noemen: [eisers] ) zijn aandeelhouders van de commanditaire vennootschap Pronkjewail Vastgoed Groningen C.V. (hierna te noemen: Pronkjewail). Pronkjewail richt zich op de verhuur van woningen.
2.2.
Mediahuis is een mediaconglomeraat opererende onder verschillende handelsnamen. Mediahuis exploiteert regionale krant Dagblad van het Noorden (hierna te noemen: DvhN) en de website www.sikkom.nl (hierna te noemen: Sikkom).
2.3.
[gedaagde sub 2] is journalist die onder meer publiceert in DvhN en op Sikkom.
2.4.
Voor panden die Pronkjewail verhuurt heeft zij (dan wel haar rechtsvoorgangers) via de besloten vennootschap Woningcheck B.V., gevestigd te Drachten, certificaten van energielabels verkregen. Die certificaten zijn vanaf het moment van verstrekking 10 jaar geldig.
2.5.
In een uitspraak van 1 november 2021 heeft de huurcommissie geoordeeld dat een door Pronkjewail Woningen III CV (een aan Pronkjewail gelieerde vennootschap) gehanteerde huurprijs met betrekking tot een [woning] niet redelijk is. De huurcommissie heeft in die zaak en - zo volgt uit de inhoud van de uitspraak - in 23 (nagenoeg) gelijkluidende zaken lagere huurprijzen bepaald. Daartoe is (voor zover hier van belang) het volgende overwogen:
(…) De huurovereenkomst is ingegaan op 1 juli 2020 tegen een huurprijs van € 640,00 per maand.
Puntenaantal
De rapporteur heeft voorgesteld de woonruimte te waarderen met 129 punten. De huurder heeft bezwaar gemaakt tegen dit puntenaantal. Uit een contraexpertise komt namelijk een ander (lager) energielabel dan is geregistreerd in ep-online en door de rapporteur is gehanteerd. De huurder heeft daarom een Huurcommissie Eigen Oordeel (hierna: HEO) verzocht.
Energieprestatie
De commissie heeft partijen op 20 december 2021 ervan in kennis gesteld dat zij een HEO laat uitvoeren. Vanwege de door huurder in procedure gebrachte contraexpertise en de stellingen van partijen ter zitting is bij de commissie het vermoeden ontstaan dat het geregistreerde energielabel onjuist is. Daarnaast acht de commissie het aannemelijk dat een wijziging van het energielabel in onderhavig geval ook van invloed zal zijn op de huurprijs. Bij de verhuurder is in voornoemd schrijven de voor de HEO relevante informatie opgevraagd, waarna op 10 maart 2022 een onderzoek ter plaatse is uitgevoerd. Uit het rapport van de HEO blijkt dat de energieprestatie van de woonruimte niet 0,56 (afgerond 0,6) bedraagt, maar een energie-index van 2,04 correct is.
Op 18 mei 2022 zijn partijen in de gelegenheid gesteld om op het rapport van onderzoek te reageren. De op 19 mei 2022 van huurder ontvangen reactie ziet niet op onderhavige zaak en is daarom niet relevant. Verhuurder diende op 25 mei 2022 een brief in, waarin deze onder andere vraagt naar de informatie die als onderlegger voor het rapport heeft gediend en stelt dat er geen destructief
onderzoek zou zijn uitgevoerd. De commissie wijst verhuurder erop dat de Huurcommissie in haar bericht van 20 december 2021 al aangegeven heeft dat het verstrekken van de juiste en volledige informatie voor het onderzoek de verantwoordelijkheid van de verhuurder is. Dat betekent dat de verhuurder bekend is met de door het onderzoeksbureau gebruikte informatie, temeer nu zij c.q. haar
gemachtigde aanwezig is geweest bij het onderzoek ter plaatse. Voor zover relevante informatie zou ontbreken, komt dat voor rekening en risico van verhuurder nu die bij verhuurder is opgevraagd. De commissie is voorts gebleken dat bij het onderzoek ter plaatse wel destructief onderzoek is uitgevoerd, onder meer door het boren van een gat in twee gevelpanelen en het maken van een
insnijding in een plat dak om de dikte van de isolatie te kunnen bepalen. De commissie gaat daarom uit van de juistheid van het rapport van onderzoek zoals dat door de onafhankelijk onderzoeker is aangeleverd en één op één met partijen is gedeeld.
De commissie ziet in de reactie van verhuurder geen aanleiding om af te wijken van de uitkomst van de HEO. Dat betekent dat het puntenaantal in de woningwaardering voor wat betreft de energieprestatie bijgesteld dient te worden van 40 (EI < 0,6) naar 11 punten (1,8 < EI < 2,1). (…)
De overeengekomen huurprijs van € 640,00 per maand is hoger dan de maximaal redelijke huurprijs op basis van het puntenaantal. Daarom acht de commissie de overeengekomen huurprijs niet redelijk. De commissie stelt de huurprijs per 1 juli 2020 vast op de maximaal redelijke huurprijs van
€ 509,59 per maand.
2.6.
Op 17 januari 2023 heeft [gedaagde sub 2] op de website Sikkom geschreven (voor zover hier van belang):
“Openbaar ministerie en politie onderzoeken ‘grootschalige fraude’ met energielabels in Grunn.
Eindelijk! Het Openbaar Ministerie laat net weten dat onderzoek wordt ingesteld naar grootschalig gesjoemel met energie-indexen in Groningen.
Al dik vier jaar pennen wij, na de nodige grondige onderzoeken in samenwerking met [juridisch adviesbureaus] , dat er op grote schaal gesjoemeld wordt met energie-indexen van verhuurwoningen in Groningen. Van de week legden we bloot hoe de hazen, met miljoenen in de rugtas, lopen en wie op papier verantwoordelijk is en er beter van wordt.
Dat is met name investeringsmaatschappij Pronkjewail met daarachter onder andere [eiser sub 2] en [eiser sub 3] . “
2.7.
Op 7 februari 2023 heeft een telefoongesprek tussen [naam 1] , directeur in dienst van Mediahuis, en [eiser sub 1] plaatsgevonden. [eisers] hebben een transcriptie van het gesprek in het geding gebracht waarin (voor zover hier van belang) het volgende staat geschreven:
(…) [naam 1] : OK, nog een keer. Ik heb jou zo begrepen dat jij of jullie van ons verlangen dat wij het woord fraude niet meer in jullie verband niet meer gebruiken tenzij een rechter daartoe uitspreekt…zich uitspreekt zeg maar.
[eiser sub 1] : Ja, in grote lijnen klopt dit ja
[naam 1] : Ja en dat heb ik [gedaagde sub 2] te verstaan gegeven. En dat is dus wat klopt, we gaan het woord fraude niet meer gebruiken, ook niet vermeende fraude, ook niet tussen briefjes fraude, gewoon niet. (…)
2.8.
In een e-mail van 22 februari 2023 heeft [naam 2] , werkzaam voor de besloten vennootschap Woningcheck B.V. aan [naam 3] , handelende onder de naam [handelsnaam]
, geschreven (voor zover hier van belang):
(…) Wat betreft mijn standpunt blijft dat ongewijzigd, met dien verstande dat ik er wel achter ben gekomen dat ook ik bij het opmaken van de labels op een verkeerd been ben gezet.
Een voorbeeld hiervan zijn de PV panelen bij de damsport waarvan uitdrukkelijk door de opdrachtgever was aangegeven dat deze er zouden zijn, wat achteraf bleek niet zo te zijn. (…)
2.9.
Bij schrijven van hun advocaat hebben [eisers] Mediahuis gesommeerd een in die brief geciteerde rectificatie te plaatsen op de websites van Sikkom en DvhN.
2.10.
Bij e-mail van 3 maart 2023 heeft [naam 1] aan de advocaat van [eiser sub 1] c.s. laten weten dat een rectificatie op de website Sikkom en de printeditie van DvhN zal worden geplaatst.
2.11.
Op 3 maart 2023 wordt (conform het verzoek van [eiser sub 1] c.s.) een rectificatie in DvhN geplaatst.
2.12.
Op 7 maart 2023 wordt een rectificatie op de website Sikkom geplaatst met de volgende inleiding:
“De advocaat van verhuurmaatschappij Pronkjewail heeft ons gevraagd onderstaande rectificatie te publiceren. Dat doen we omdat we het bedrijf en betrokken bestuurders en investeerders niet kunnen beschuldigen van fraude. Laat onverlet dat de Huurcommissie de afgelopen maanden van 6oo woningen van (destijds) Pronkjewail heeft vastgesteld dat de labels niet kloppen, wat wij al jaren
na eigen onderzoek beweren. Die labels staan allemaal geregistreerd als A terwijl de woningen D, E of F zijn. Daardoor betalen huurders elke maand zo’n 100 tot 200 euro te veel huur aan de verhuurder, aldus de Huurcommissie.”
De rectificatie
“In de maanden januari en februari heeft Sikkom een aantal artikelen gepubliceerd over misstanden met energielabels van huurwoningen. Daarbij hebben we geschreven dat hierbij sprake zou zijn van fraude door de heren [eiser sub 2] , [eiser sub 3] en [eiser sub 1] laatstgenoemde als bestuurder van vennootschap Pronkjewail. Deze beweringen vinden geen steun in de feiten. Om die reden zijn de publicaties onrechtmatig tegenover hen. Wij bieden hiervoor onze excuses aan.”
De rectificatie wordt gevolgd de volgende tekst.
“De bewuste artikelen zijn aangepast. De aantijging van fraude is weggehaald en vervangen door ‘misstanden’ en foute energielabels’. Verder blijvende bevindingen overeind. De firma’s van de genoemde heren waren betrokken bij ruim 6oo foute energielabels. In die bewering staan we na een reeks rechtsgeldige uitspraken van de Huurcommissie niet meer alleen en het Openbaar Ministerie heeft het in onderzoek.”
2.13.
Op 31 maart 2023 wordt op de website Sikkom een artikel gepubliceerd met de volgende inleiding.
“Strafrechtelijk onderzoek naar foute energie-labels in Grunn: “Welke personen zijn betrokken?
Na vijf jaar onderzoeken en publiceren op Sikkom over vermoedelijke grootschalige fraude met energielabels in Grunn pakken politie en openbaar ministerie de handschoen serieus op. (…)
Er is nu feitelijk van zo’n 700 woningen vastgesteld dat de labels niet kloppen. Dat is een goudmijn voor de verhuurder.
Foute energie-labels
Want hoe zuiniger de woning, des te lager het label en hoe meer huur de verhuurder wettelijk mag vragen. Bij die 700 woningen (vermoedelijk topje van de ijsberg) gaat dat om zo’n 100 tot 200 euro per maand en dat is al jaren gaande. De kleine rekensom leert dat Pronkjewail (en dus de nieuwe eigenaren) jaarlijks daarmee om en nabij 1.250.000 euro cashte. Enorm veel geld. En nu gaat het OM in samenwerking met de politie strafrechtelijk onderzoeken welke natuurlijke en rechtspersonen daarbij betrokken zijn. Wij hebben wel een idee wie dat zijn. Die namen lees je in onze eerdere publicaties over de foute energielabels.
[eiser sub 1] wil geen commentaar geven.
Fraude met energielabels wordt gezien als een economisch delict waar maximaal twee jaar gevangenisstraf op staat.
2.14.
Officier van justitie mr. B. von Bartheld heeft op 10 mei 2023 aan mr. T. van der Groot, advocaat van [eisers] het volgende bericht:
“Naar aanleiding van uw verzoek aan de rechter-commissaris en in vervolg op ons telefoongesprek kan ik u bevestigen dat uw cliënten (de CV Pronkjewail Vastgoed Groningen) en haar vertegenwoordigers) op dit moment niet als verdachte zijn aangemerkt in het opsporingsonderzoek naar eventuele fraude met rapporten ten behoeve van energielabels”.
2.15.
Op 13 juni 2023 heeft [gedaagde sub 2] op de website Sikkom geschreven (voor zover hier van belang):
“FC Grunn wil schoon schip maken. (…)
Ook daar is [eiser sub 2] , laten we het beestje maar gewoon bij de naam noemen, uit vertrokken. [eiser sub 2] zijn vastgoedbedrijf Pronkjewail (zelfde naam als het verguisde investeringsfonds) heeft volgens de Huurcommissie honderden valse energielabels op woningen hangen waardoor ten onrechte miljoenen zijn verdiend over de rug van huurders (inmiddels doet het OM daar strafrechtelijk onderzoek naar). Nadat dat bekend werd, is [eiser sub 2] uit eigen beweging opgestapt. (…)
2.16.
In een e-mail van 4 juli 2023 heeft [naam 3] , werkzaam voor [een juridisch adviesbureau] , aan (voormalige) huurders van Pronkjewail geschreven (voor zover hier van belang):
(…) We hebben vernomen dat er bedreigingen aan het adres van diverse personen van Pronkjewail en Solide Vastgoed geuit zijn. We vinden het belangrijk nogmaals te benadrukken dat, ondanks hetgeen in het verleden voorgevallen is met de energielabels, het Pronkjewail te prijzen is hoe ze de situatie trachten op te lossen. Het bedreigen en veroordelen van personen die niet schuldig bevonden zijn is hierbij natuurlijk uit den boze en vormt absoluut geen onderdeel van de oplossing. Gezien de energielabeladviseur ook andere verhuurders buiten de kringen van Solide Vastgoed bijstond en hiervoor foutieve energielabels afgaf, sluiten we niet uit dat personen achter Pronkjewail onschuldig kunnen zijn. (…)
3.Het geschil
3.1.
[eisers] vorderen:
I. Mediahuis c.s. te bevelen met onmiddellijke ingang na betekening van het hierbij te wijzen vonnis de in deze dagvaarding beschreven of vergelijkbare beschuldigingen niet meer te uiten, in het bijzonder door:
i) te beweren dat [eisers] zich schuldig hebben gemaakt aan één of meerdere strafbare feiten, waaronder fraude en oplichting;
ii) te beweren dat [eisers] sjoemelen of rotzooien met energielabels of anderszins te kwader trouw te hoge energielabels hanteren;
iii) te beweren dat het Openbaar Ministerie onderzoek doet naar [eisers] vanwege onjuiste energielabels;
iv) te beweren dat het Openbaar Ministerie [eisers] aanmerkt als verdachten van fraude of een ander strafbaar feit;
II. Mediahuis te bevelen onderstaande rectificatie duidelijk zichtbaar op te nemen op
de landingspagina van de website Sikkom.nl en op de mobiele versie van de website, in
het gebruikelijke lettertype, witte letters tegen een zwarte achtergrond, helder leesbaar
en in het tekstvak linksboven (op de website) en bovenaan (op de mobiele versie), althans in het niet scrollbaar gedeelte, voorzien van een neutrale stockfoto van een rechtershamer, te plaatsen op de eerste werkdag na betekening van het hierbij te wijzen vonnis:
Rectificatie op last van de rechter
In verschillende publicaties hebben we geschreven dat [eiser sub 1] [eiser sub 2] en [eiser sub 3] sjoemelen met energielabels en dat zij zich schuldig hebben gemaakt aan strafbare feiten. Ook hebben wij beweerd dat het OM onderzoek naar hen doet. Deze beschuldigingen zijn onjuist en onrechtmatig jegens hen.
III. [gedaagde sub 2] te bevelen zijn uitingen te rectificeren, de eerste werkdag na betekening van
het vonnis:
i) als volgt op zijn persoonlijke LinkedIn pagina
[LinkedIn pagina]
Rectificatie op last van de rechter
In verschillende publicaties heb ik beweerd dat [eiser sub 1] [eiser sub 2] en
[eiser sub 3] sjoemelen met energielabels en dat zij zich schuldig hebben gemaakt
aan strafbare feiten. Ook heb ik beweerd dat het OM onderzoek naar hen doet. Deze
beschuldigingen zijn onjuist en onrechtmatig jegens hen.
ii) als volgt op zijn Twitter-account [Twitter-account]
als “Vastgemaakte Tweet”, tussen 11.00 uur en 12.00 uur ‘s ochtends geplaatst:
Rectificatie
In verschillende publicaties heb ik beweerd dat [eiser sub 1] [eiser sub 2] en
[eiser sub 3] sjoemelen met energielabels en dat zij zich schuldig hebben gemaakt
aan strafbare feiten. Deze beschuldigingen zijn onjuist en onrechtmatig jegens hen.
III. een en ander zonder op enige wijze met tekst of beeld afbreuk te doen aan de rectificaties, via welk medium ook, in het bijzonder zonder enig begeleidend commentaar of weerwoord en/of andere geluids- of visuele effecten, de rectificaties dienen voor een duur van minstens twee weken onverminderd zichtbaar te blijven op de aangegeven wijze;
IV. Mediahuis c.s. te veroordelen om in geval van overtreding van één of meer van de hiervoor onder I t/m III genoemde bevelen aan [eisers] een onmiddellijk opeisbare dwangsom te betalen van € 25.000,-- (zegge vijfentwintigduizend euro) per overtreding, te
vermeerderen met een dwangsom van € 5.000,-- (zegge vijfduizend euro) per dag of
dagdeel dat de overtreding voortduurt, zulks met een maximum van € 100.000,-- (zegge
honderdduizend euro);
V. Mediahuis c.s. te veroordelen om de kosten van dit geding, inclusief de nakosten aan [eisers] te voldoen binnen veertien dagen na dagtekening van het vonnis, te vermeerderen met de wettelijke rente.
3.2.
[eiser sub 1] c.s. hebben daaraan het volgende ten grondslag gelegd. Mediahuis c.s. hebben de eer en goede naam van [eisers] geschonden door verschillende onrechtmatige publicaties op de website Sikkom te plaatsen. Daarin geuite beschuldigingen aan het adres van [eisers] zijn onjuist en niet gefundeerd. [eisers] betwisten dat zij met energielabels hebben gefraudeerd. De labels zijn via een externe partij verkregen (Woningcheck B.V.). De huurcommissie heeft niet vastgesteld dat [eisers] betrokken waren bij 600 “foute” energielabels. Het betrof een totaal van 23 energielabels van panden die niet langer in bezit zijn van Pronkjewail. Voorts is het onjuist dat het Openbaar Ministerie een strafrechtelijk onderzoek doet naar het handelen van [eisers] Mediahuis c.s. hebben toegezegd deze onjuiste berichten te rectificeren, waarbij is toegezegd dat de naam van [eisers] niet met (vermoedelijke) fraude in verband zou worden gebracht. Die afspraak is niet (volledig) nagekomen. Na rectificatie zijn Mediahuis c.s. doorgegaan met het plaatsen van ongefundeerde berichten op de website Sikkom. In dat kader wordt concreet verwezen naar de volgende publicaties op de website Sikkom: i) de begeleidende tekst bij de rectificatie (op 7 maart 2023 geplaatst), ii) een publicatie van [gedaagde sub 2] over het opschonen van het bestuur van FC Groningen (op 30 mei 2023 geplaatst) en iii) een publicatie over strafrechtelijk onderzoek naar foute energielabels. Mediahuis c.s. handelen daarmee onrechtmatig en/of in strijd met de tussen partijen tot stand gekomen afspraken. Door het handelen van Mediahuis c.s. lijden [eisers] reputatieschade en ontvangen zij bedreigingen. Voorts is het onmogelijk gebleken om (bijvoorbeeld via Rabobank en ANB AMRO) financieringen te verkrijgen voor vastgoedprojecten.
3.3.
Mediahuis c.s. heeft tot haar verweer het volgende tot aangevoerd.
Mediahuis c.s. betwisten het (spoedeisend) belang bij het gevorderde.
Mediahuis c.s. heeft rechtmatig gepubliceerd over het feit dat [eisers] huurprijzen vaststelt op basis van onjuist gebleken energielabels. Mediahuis c.s. heeft zich daarbij gebaseerd op eigen onderzoek en onderzoek dat is verricht door adviesbureaus die huurders bijstaan ( [adviesbureaus] ). Bovendien heeft de huurcommissie vastgesteld dat [eisers] huurprijzen ten onrechte heeft gebaseerd op energielabel A waar dat D, E of F had moeten zijn. De bevindingen van de huurcommissie zijn onverkort van toepassing op verschillende complexen die [eisers] via Pronkjewail verhuren of hebben verhuurd. In totaal gaat het om ongeveer 600 woningen. Het staan Mediahuis c.s. vrij die misstand aan de orde te stellen op de manier waarop zij dat hebben gedaan.
Op verzoek van [eisers] hebben Mediahuis c.s. publicaties (onverplicht) aangepast en is een rectificatie geplaatst. Mediahuis c.s. hebben in hun dagvaarding onvoldoende concreet gemaakt welke berichtgeving zij na rectificatie nog als onrechtmatig aanmerkt.
[eisers] hebben hun energielabels verkregen via [naam 2] die verschillende vennootschappen exploiteert. [naam 2] is herhaaldelijk door het Ministerie op de vingers getikt omdat de energielabels niet juist door hem (althans zijn vennootschappen) werden vastgesteld. [naam 2] heeft de labels vastgesteld aan de hand van onjuiste, van [eisers] afkomstig informatie, over energiebesparende maatregelen. [gedaagde sub 2] heeft hen in 2018 al gewezen op de onjuistheid van de energielabels. [eisers] waren bekend met ernstige en onderbouwde twijfels ten aanzien van de juistheid van deze labels. Zij bleven deze labels (en op basis daarvan vastgestelde hoge huurprijzen ) hanteren en benadeelden hun huurders op deze wijze. Onder die omstandigheden is het gerechtvaardigd om van fraude of vermeende fraude te spreken.
Sikkom richt zich op een jonge doelgroep. Om die doelgroep te kunnen bereiken gebruikt zij minder conservatieve bewoordingen dan gevestigde media. In dat licht bezien zijn de termen ‘oplichting’ en ‘fraude’ niet onrechtmatig, althans een strafrechtelijke connotatie is daarmee niet beoogd.
Voorts dient in acht te worden genomen dat de journalistieke vrijheid, zoals beschermd in artikel 10 lid 1 EVRM, verder strekt dan de bescherming van een objectieve en ingetogen wijze van vastlegging van feiten. Het staat een journalist vrij om te provoceren en te overdrijven. Mediahuis c.s. betwist dat zij in Sikkom heeft geschreven dat [eisers] verdacht worden van strafbare feiten en dat strafrechtelijk onderzoek naar hen is ingesteld.
4.De beoordeling
spoedeisend belang
4.1.
Het belang van [eisers] om gevrijwaard te blijven van ongegronde beschuldigen over fraude en strafrechtelijke vervolging is naar haar aard spoedeisend, zodat zij daarin ontvankelijk zijn.
beschuldiging van fraude
4.2.
De voorzieningenrechter constateert dat [eisers] geen feiten hebben aangedragen waaruit afgeleid kan worden dat [eisers] zich schuldig hebben gemaakt aan fraude. Ook als aangenomen zou worden genomen dat, hetgeen Mediahuis c.s. hebben bepleit, het begrip ‘fraude’ bij de doelgroep van Sikkom een andere lading heeft dan de algemeen gangbare. Ter zitting is gebleken dat beide partijen ervan uitgaan dat het beschuldigen van fraude impliceert dat de beschuldigde opzettelijk slinkse middelen heeft gebruikt om zichzelf te verrijken, zodat er sprake is van kwade trouw en die opzet kunnen Mediahuis c.s. niet aantonen.
Verder moet ervan worden uitgegaan dat het openbaar ministerie [eisers] thans niet als verdachten aanmerkt in haar onderzoek naar fraude met energielabels.
4.3.
Voor zover Mediahuis c.s. voorafgaand aan de onder 2.11 en 2.12 bedoelde rectificaties in dat verband onjuist over [eisers] hebben gepubliceerd, wordt door die rectificaties aan het onrechtmatig karakter daarvan voldoende tegemoetgekomen. Partijen lijken daar ook vanuit te gaan. In zoverre ziet de voorzieningenrechter geen aanleiding om de vordering toe te wijzen.
publicaties na rectificatie
4.4.
Het gaat er thans om of na de rectificaties geplaatste publicaties toewijzing van de vorderingen rechtvaardigen. Dan moet sprake zijn van het schenden van de afspraken die partijen in februari 2023 hebben gemaakt, danwel onrechtmatig handelen tegenover [eisers]
4.5.
In dat verband hebben [eisers] meer specifiek verwezen naar de volgende publicaties op de website Sikkom: i) de begeleidende tekst bij de rectificatie (op 7 maart 2023 geplaatst), ii) een publicatie van [gedaagde sub 2] over het opschonen van het bestuur van FC Groningen (op 30 mei 2023 geplaatst) en iii) een publicatie over strafrechtelijk onderzoek naar foute energielabels.
toetsingskader
4.6.
Getoetst dient te worden of in die publicaties [eisers] in verband worden gebracht met fraude of “vermeende fraude” (de onder 2.7. bedoelde afspraak) dan wel of die publicaties onrechtmatig zijn tegenover [eisers] Voor de beoordeling van dat laatste geldt het volgende toetsingskader. In zijn algemeenheid heeft als uitgangspunt te gelden dat een inbreuk op een recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer in beginsel een onrechtmatige daad oplevert. (Hoge Raad 31 mei 2002, ECLI:NL:HR:2002:AD9609). In het onderhavige geschil staan twee, ieder voor zich hoogwaardige, rechten tegenover elkaar, te weten enerzijds het recht van [eisers] op bescherming van hun goede naam tegen lichtvaardig gepubliceerde beschuldigingen (artikel 10 Grondwet en artikel 8 EVRM) en anderzijds de vrijheid van Mediahuis c.s. om een mening te uiten over hetgeen zij in de maatschappij waarnemen (artikel 7 Grondwet en artikel 10 EVRM). Welk van deze rechten in een gegeven geval de doorslag behoort te geven, hangt af van de in onderling verband te beschouwen omstandigheden, waaronder de aard van de gepubliceerde beschuldigingen, de ernst van de te verwachten gevolgen voor degene op wie die beschuldigingen betrekking hebben, de ernst van de misstand welke de publicatie aan de kaak beoogt te stellen, de mate waarin ten tijde van de publicatie de beschuldigingen steun vonden in het toen beschikbare feitenmateriaal en de inkleding van de beschuldigingen (Hoge Raad 24 juni 1983, ECLI:NL:HR:1983:AD2221). Ook dient te worden bezien of is voldaan aan de eisen van proportionaliteit en subsidiariteit.
i) de begeleidende tekst bij de rectificatie op de website Sikkom
4.7.
Op 7 maart 2023 heeft [gedaagde sub 2] een rectificatie geplaatst en daarbij het volgende bericht op Sikkom gepubliceerd:
“De bewuste artikelen zijn aangepast. De aantijging van fraude is weggehaald en vervangen door ‘misstanden’ en foute energielabels’. Verder blijven de bevindingen overeind. De firma’s van de genoemde heren waren betrokken bij ruim 6oo foute energielabels. In die bewering staan we na een reeks rechtsgeldige uitspraken van de Huurcommissie niet meer alleen en het Openbaar Ministerie heeft het in onderzoek.”
Naar het oordeel van de voorzieningenrechter worden [eisers] in dit bericht niet (wederom) in verband gebracht met fraude. Van schending van de onder 2.7. bedoelde afspraak is dan ook geen sprake. Voorshands acht de voorzieningenrechter de publicatie ook niet onrechtmatig. Het stond Sikkom vrij te berichten dat aan [eisers] gelieerde ondernemingen betrokken waren bij ruim 600 foute energielabels en sprake is van een misstand. Die bewering vindt steun in de uitspraak van de huurcommissie van 1 november 2021. Ter gelegenheid van de mondelinge behandeling heeft Mediahuis c.s. voorshands voldoende aannemelijk gemaakt dat de bevindingen van de huurcommissie in genoemde uitspraak onverkort van toepassing zijn op 11 door Pronkjewail (of haar rechtsopvolgers) verhuurde complexen met in totaal circa 600 zelfstandige woonruimtes. Dat Pronkjewail haar onroerend goedportefeuille op enig moment geheel of ten dele aan (een) derde(n) heeft overgedragen maakt dat niet anders. De mededeling dat het openbaar ministerie “het in onderzoek heeft” is feitelijk niet onjuist omdat (beide partijen ervan uitgaan dat) het openbaar ministerie onderzoek laat doen naar fraude met energielabels.
ii). de publicatie over het opschonen van het bestuur van FC Groningen
4.8.
Op 13 juni 2023 heeft [gedaagde sub 2] op Sikkom gepubliceerd over de handel en wandel van verschillende bestuurders van FC Groningen. In dit bericht staat (voor zover hier van belang) het volgende geschreven:
“ [eiser sub 2] zijn vastgoedbedrijf Pronkjewail (zelfde naam als het verguisde investeringsfonds) heeft volgens de Huurcommissie honderden valse energielabels op woningen hangen waardoor ten onrechte miljoenen zijn verdiend over de rug van huurders.”
Gelet op het grote belang van de vrijheid van meningsuiting, zeker waar het de pers betreft die maatschappelijke misstanden aan de kaak wil stellen, dient de rechter terughoudend te zijn bij het bij het sanctioneren van publicaties als deze. Als geen sprake is van een evidente beschuldiging dient in beginsel de bescherming van de goede naam te wijken voor de vrijheid van meningsuiting.
In het algemeen maatschappelijk spraakgebruik is de betekenis van het woord ‘vals’ in deze context niet eenduidig. De gemiddelde lezer zal begrijpen dat de classificatie op het energielabel niet correspondeert met de energiezuinigheid van de woning, maar hoeft, zeker gelet op het populaire/losse woordgebruik dat gebezigd wordt op de site, niet zonder meer de indruk te krijgen dat Pronkjewail energielabels zouden hebben vervalst of dat anderszins sprake zou zijn van frauduleus handelen. Gelet op de in deze te betrachten terughoudendheid kan niet geconcludeerd worden dat door de publicatie de afspraak is geschonden of onrechtmatig is gehandeld.
iii) de publicatie over strafrechtelijk onderzoek naar foute energielabels.
4.9.
Op 31 maart 2023 heeft [gedaagde sub 2] het volgende bericht op Sikkom gepubliceerd:
Na vijf jaar onderzoeken en publiceren op Sikkom over vermoedelijke grootschalige fraude met energielabels in Grunn pakken politie en openbaar ministerie de handschoen serieus op. (…)
En nu gaat het OM in samenwerking met de politie strafrechtelijk onderzoeken welke natuurlijke en rechtspersonen daarbij betrokken zijn. Wij hebben wel een idee wie dat zijn. Die namen lees je in onze eerdere publicaties over de foute energielabels.
[eiser sub 1] van Pronkjewail wil geen commentaar geven.
Fraude met energielabels wordt gezien als een economisch delict waar maximaal twee jaar gevangenisstraf op staat.
Op zichzelf terecht stelt Mediahuis c.s. dat de publicatie geen rechtstreekse beschuldiging van fraude inhoudt. In zoverre is bepleitbaar dat de publicatie niet onrechtmatig is. Maar in deze zaak moet ook getoetst worden aan de afspraak dat geen publicaties meer zouden verschijnen waarin [eisers] in verband gebracht worden met fraude. Naar het voorlopig oordeel van de voorzieningenrechter is die afspraak met de publicatie geschonden. Dat verband wordt voor de gemiddelde lezer gelegd door de mededeling in het stuk dat [eiser sub 1] van Pronkjewail geen commentaar wilde geven op het strafrechtelijk onderzoek naar “vermoedelijk grootschalige fraude” en - indirect - door de vermelding dat Sikkom wel een idee heeft welke natuurlijke en rechtspersonen bij deze fraude zijn betrokken en de verwijzing naar eerdere publicaties waarin [eisers] worden genoemd.
de conclusie
4.10.
De voorzieningenrechter ziet zich gesteld voor de vraag welke in de vordering voorziene beslissing dient te worden verbonden aan het oordeel dat [eisers] in weerwil van de met Mediahuis c.s. gemaakte afspraak op de site van Sikkom in verband gebracht worden met fraude.
Anders dan de vordering in al haar onderdelen vooronderstelt is in dit kort geding immers niet gebleken dat na rectificatie in publicaties zijdens Mediahuis c.s. is beweerd dat i) [eisers] te kwade trouw zijn of II) zich schuldig hebben gemaakt aan strafbare feiten/fraude, iii) het OM onderzoek doet naar [eisers] , of iv) [eisers] aanmerkt als verdachte.
Weliswaar kan in een kort geding het mindere worden toegewezen, maar een bevel om [eisers] niet “in verband te brengen met fraude” strekt juist verder dan een bevel om niet meer te beweren dat [eisers] zich schuldig hebben gemaakt aan fraude. Daarom moet de vordering worden afgewezen.
Proceskosten
4.12.
[eisers] zullen als de in overwegende mate in het ongelijk gestelde partij in de kosten van deze procedure worden veroordeeld, aan de zijde van Mediahuis c.s. tot op heden begroot op:
griffierecht 676,00
salaris
1.079,00
1.079,00
totaal € 1.755,00
5.De beslissing
De voorzieningenrechter
5.1.
wijst de vordering af;
5.2.
veroordeelt [eisers] in de proceskosten welke tot aan deze uitspraak zijn vastgesteld op € 1.755,00.
Dit vonnis is gewezen door mr. P.J. Duinkerken en in het openbaar uitgesproken op
26 juli 2023.