Uitspraak
Rechtbank Noord-Holland
Zittingsplaats Haarlem
Bestuursrecht
zaaknummer: HAA 20/632
uitspraak van de meervoudige kamer van 18 november 2021 in de zaak tussen
[eiseres] , wonende te [woonplaats] , eiseres,
(gemachtigde: L.J.L. Heukels),
en
de heffingsambtenaar van de gemeente Bloemendaal, verweerder.
Procesverloop
Verweerder heeft met dagtekening 28 februari 2019 – voor zover hier van belang –aanslagen in de rioolheffing (eigendom en gebruik) voor het kalenderjaar 2019 aan eiseres opgelegd. Tegelijkertijd heeft verweerder bij beschikking op grond van artikel 22 van de Wet waardering onroerende zaken (hierna: Wet WOZ) de waarde van de onroerende zaak [adres] (hierna: de woning) voor het kalenderjaar 2019 vastgesteld. Tevens is aan eiseres voor het jaar 2019 een aanslag onroerendezaakbelastingen (hierna: OZB) opgelegd.
Verweerder heeft, na daartegen gemaakt bezwaar, bij uitspraak op bezwaar de beschikking en de aanslagen gehandhaafd.
Eiseres heeft daartegen beroep ingesteld.
Verweerder heeft een verweerschrift ingediend.
Eiseres heeft nadere stukken ingediend, die vervolgens in afschrift aan verweerder zijn verstrekt.
Het onderzoek ter zitting van de enkelvoudige kamer heeft plaatsgevonden op
11 november 2020 te Haarlem. Namens eiseres is de gemachtigde verschenen. Verweerder heeft zich laten vertegenwoordigen door [naam 1] , vergezeld van [naam 2] .
Na het sluiten van het onderzoek heeft de enkelvoudige kamer van de rechtbank de zaak verwezen naar de meervoudige kamer.
Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 2 juni 2021. De zaak is gelijktijdig behandeld met de zaak van mr. [naam 3] (HAA 20/1649). Al hetgeen in die zaak is aangevoerd, wordt, hetgeen partijen ook ter zitting hebben bevestigd, geacht ook te zijn aangevoerd in de zaak van eiseres.
De gemachtigde van eiseres is verschenen. Mr. [naam 3] heeft namens eiseres het woord gevoerd. Verweerder heeft zich laten vertegenwoordigen door mr. [naam 4] ,
[naam 1] en [naam 5] .
Na sluiting van het onderzoek ter zitting heeft de rechtbank aanleiding gezien om het onderzoek te heropenen om zodoende verweerder nadere vragen te kunnen stellen. Verweerder heeft bij brief van 29 juni 2021 hierop gereageerd, onder vermelding van het zaaknummer van mr. [naam 3] . Eiseres heeft op 13 juli 2021 een nader stuk ingediend. De rechtbank heeft partijen vervolgens meegedeeld dat een nadere zitting achterwege wordt gelaten, tenzij een van de partijen aangeeft dat zij op een zitting wil worden gehoord. Partijen hebben binnen de gestelde termijn niet verzocht om een nadere zitting waarna de rechtbank het onderzoek heeft gesloten.
Overwegingen
Feiten
1. Eiseres is eigenaar van de woning. De woning is een hoekwoning met aangebouwde garage en dateert uit 1937. De woning heeft een inhoud van ongeveer 485 m³ en staat op een kavel ter grootte van ongeveer 354 m².
2. Bij beschikking heeft verweerder de WOZ-waarde van de woning voor het jaar 2019, met waardepeildatum 1 januari 2018, vastgesteld op € 880.000. Verder heeft verweerder eiseres voor het jaar 2019 aangeslagen in de OZB, de afvalstoffenheffing ten bedrage van € 368,60, de rioolheffing ter zake van het gebruik van de woning (rioolheffing gebruik) ten bedrage van € 268,33 en de rioolheffing ter zake van de eigendom van de woning (rioolheffing eigendom) ten bedrage van € 133,85. De beschikking en de aanslagen zijn bekendgemaakt in één geschrift dat is gedagtekend 28 februari 2019.
3. Eiseres heeft tegen de WOZ-beschikking en tegen de aanslagen rioolheffing ter zake van het eigendom en gebruik van de woning bezwaar gemaakt. Bij de bestreden uitspraak op bezwaar met dagtekening 14 november 2019 heeft verweerder de bezwaren ongegrond verklaard en de WOZ-beschikking en de aanslagen rioolheffing gehandhaafd.
4. De aanslagen rioolheffing zijn gebaseerd op de ‘Verordening Rioolheffing Bloemendaal 2019’, vastgesteld door de raad van de gemeente Bloemendaal op
13 december 2018 (hierna: Verordening rioolheffing). De aanslag afvalstoffenheffing is gebaseerd op de ‘Verordening Afvalstoffenheffing Bloemendaal 2019’, vastgesteld door de raad van de gemeente Bloemendaal op 13 december 2018 (hierna: Verordening afvalstoffenheffing).
5. Ter zitting heeft verweerder een pleitnota overgelegd, waarin het volgende, voor zover van belang zijnde, is vermeld:
“Voor wat betreft de rioolheffing is in de presentatie aldus sprake van de volgende verschillen:
Lasten taakveld 7.2 riolering uit overzicht bezwaarfase € 2.909.177
Lasten taakveld 7.2 riolering uit overzicht begroting
€ 2.300.564
€ 2.300.564
Verschil € 608.613
Dit verschil van € 608.613 betreft de doorberekening van de inkomsten van de kostenplaats GBKZ aan het taakveld riolering. Dit bedrag is als negatieve uitgaaf verrekend en dus netto weergegeven op het overzicht in de paragraaf lokale heffingen. In het overzicht dat overgelegd is in de bezwaarfase zijn deze kosten niet als negatieve uitgaven opgenomen, maar als kosten (waarbij deze eveneens als inkomsten zijn opgenomen aan de batenzijde). Daardoor zijn in de presentatie verschillen ontstaan.
Ten aanzien van de baten geldt het volgende:
Baten taakveld 7.2 riolering uit overzicht bezwaarfase € 3.573.268
Baten taakveld 7.2 riolering uit overzicht begroting
€ 14.023
€ 14.023
Verschil € 3.559.245
Dit betreft:
a. De verrekende bijdrage van de deelnemende gemeenten € 608.613
b. De opbrengst van de heffingen € 2.813.600
c. De mutatie uit de voorziening t.b.v. de 100% norm
€ 137.032
€ 137.032
€ 3.559.245
[…]”
6. Naar aanleiding van de overgelegde cijfers ten tijde van de mondelinge behandeling van de zaak, heeft de rechtbank verweerder gevraagd om een nadere uitleg van ‘de verrekende bijdrage van de deelnemende gemeenten’, de post ‘mutatie uit de voorziening ten behoeve van de 100% norm’ en ‘de verrekende inkomsten van de kostenplaatsen GBKZ en de Milieustraat’. Verweerder heeft bij brief van 29 juni 2021 hierop gereageerd, onder vermelding van het zaaknummer van mr. [naam 3] . Verweerder heeft onder meer voor zover hier van belang als bijlage een cijfermatige (nadere) onderbouwing ter zake van de rioolheffing overgelegd.
7. Namens eiseres heeft mr. [naam 3] op de overgelegde cijfers en nadere toelichting schriftelijk gereageerd.
Geschil8. In geschil is of:
- het hoorrecht is geschonden;
- eiseres bezwaar heeft gemaakt tegen de aanslag afvalstoffenheffing;
- de WOZ-beschikking en de daarop gebaseerde aanslag OZB niet te hoog zijn vastgesteld;
- sprake is van een overschrijding van de opbrengstlimiet als gevolg waarvan de Verordening rioolheffing 2019 geheel of gedeeltelijk onverbindend moeten worden verklaard, en
- de aanslag rioolheffing gebruik te hoog is vastgesteld, waarbij meer specifiek in geschil is of eiseres de bewijslast draagt ter zake van de hoeveelheid drinkwater aangevoerd en afgevoerd gebruikt water.
9. Eiseres heeft – zakelijk weergegeven – gesteld dat de Verordening rioolheffing 2019 en de Verordening afvalstoffenheffing 2019 onverbindend verklaard moeten worden, omdat sprake is van een overschrijding van de opbrengstlimiet. In de begroting voor de rioolheffing zijn de begrote baten 23% hoger dan de begrote lasten. Voor de begroting voor de afvalstoffenheffing zijn de begrote baten 28% hoger dan de begrote lasten. Verder sluiten de cijfers die getoond worden in ‘de paragraaf lokale heffingen 2019’ niet aan bij de cijfers in de ‘begroting 2019’. Ook is ‘de paragraaf lokale heffingen 2019’ niet voorzien van een toelichting. Het is dan ook onnavolgbaar. Zij merkt op dat ook indien geen bewaar zou zijn gemaakt tegen de aanslag afvalstoffenheffing, sprake is van een kwestie van openbare orde welke de rechter zelfstandig dient te beoordelen.
10. Verweerder heeft – eveneens zakelijk weergegeven – gesteld dat geen sprake is van een overschrijding van de opbrengstlimiet en derhalve de aanslagen rioolheffing en afvalstoffenheffing terecht zijn opgelegd. Voorts heeft verweerder voldoende inzicht verschaft in de ramingen. Dat inzicht kan immers worden verschaft op basis van de gemeentelijke begroting, maar ook op basis van andere gegevens die zijn terug te voeren op baten en lasten die in de gemeentebegroting zijn opgenomen (Hoge Raad van
6 januari 2012, ECLI:NL:HR:2012:BR0676). Verweerder stelt dan ook dat de eerder verstrekte gegevens wel degelijk zijn terug te voeren op de begroting en dat louter sprake is van een verschillende wijze van presentatie. Overigens bepleit verweerder dat het beroep met betrekking tot de aanslag afvalstoffenheffing niet-ontvankelijk moet worden verklaard, omdat eiseres daartegen geen bezwaar had gemaakt.
11. Voor het overige verwijst de rechtbank naar de gedingstukken.
Beoordeling van het geschil
Schending hoorrecht?
12. Eiseres stelt dat verweerder haar had moeten uitnodigen voor een hoorzitting. Naar verweerder terecht heeft aangevoerd, was hij daartoe niet gehouden. Eiseres heeft immers tijdens de bezwaarfase niet verzocht om te worden gehoord. Overigens was verweerder ook niet gehouden om eiseres te wijzen op het hoorrecht.
Reikwijdte beroep
13. Uit het beroepschrift komt naar voren dat het beroep is gericht tegen de WOZ-beschikking en tegen de aanslagen rioolheffing eigendom en gebruik (de verbindendheid van de verordening). De rechtbank overweegt dat beroep tegen een belastingaanslag kan worden ingesteld nadat daartegen bezwaar is gemaakt. Verder wordt, op grond van artikel 30, tweede lid, van de Wet WOZ een bezwaarschrift tegen een WOZ-beschikking geacht mede te zijn gericht tegen de daarop gebaseerde aanslag OZB en wordt, op grond van artikel 18a, eerste lid, van de Algemene wet inzake rijksbelastingen, een belasting die is gebaseerd op een WOZ-waarde en die WOZ-waarde wordt herzien, de belasting dienovereenkomstig herzien. Zoals vermeld in punt 3 was het bezwaarschrift gericht tegen de WOZbeschikking en de aanslagen rioolheffing gebruik. Het bezwaar wordt dus mede geacht te zijn gericht tegen de aanslag OZB. Indien wordt geoordeeld dat de vastgestelde WOZwaarde te hoog is en moet worden verminderd, moet de aanslag rioolheffing eigendom dienovereenkomstig worden verminderd. Gesteld noch gebleken is dat eiseres op enig moment bezwaar heeft gemaakt tegen de aanslag afvalstoffenheffing. Voor zover het beroep is gericht tegen deze aanslag is het dus niet-ontvankelijk. Aan een inhoudelijke beoordeling van de rechtmatigheid van deze aanslag komt de rechtbank daarom niet toe.
De WOZ-beschikking
14. Aangaande de WOZ-beschikking is in geschil de waarde van de woning op de waardepeildatum. Eiseres stelt zich op het standpunt dat de waarde niet hoger is dan € 774.989 en heeft daarvoor – kort weergegeven – aangevoerd dat twee van de door verweerder gehanteerde vergelijkingsobjecten lang na de waardepeildatum zijn verkocht en daarom niet als zodanig bruikbaar zijn, dat onbekend is wie het bij de uitspraak op bezwaar gevoegde taxatieadvies heeft opgesteld en hoe de daarin genoemde bruto inhoud van de woning is vastgesteld. Verder heeft eiseres aangevoerd het object [object 1] op 22 december 2017 is verkocht voor € 782.000, terwijl aan dit object een waarde per de waardepeildatum is toegekend van € 888.000, dus 13,55% hoger dan de marktwaarde op dat moment. Volgens eiseres dient de waarde van de woning daarom te worden gesteld op 100/113,55 x € 880.000 = € 774.989.
15. Verweerder stelt zich op het standpunt dat de waarde moet worden gehandhaafd op € 880.000. Verweerder heeft daarvoor een waarderapport overgelegd dat naast gegevens van de woning gegevens bevat van woningen waarvan marktgegevens bekend zijn. In dit waarderapport wordt de waarde van de woning getaxeerd op € 883.000. Bij het waarderapport heeft verweerder een matrix met een grondstaffel overgelegd aan de hand waarvan de gerealiseerde verkoopcijfers van de vergelijkingsobjecten zijn herleid naar prijzen per kubieke meter woninginhoud en per vierkante meter kaveloppervlakte waarbij rekening is gehouden met het tijdsverloop tussen de transactiedatum en de waardepeildatum en met verschillen in kwaliteit, onderhoudstoestand, uitstraling, doelmatigheid, voorzieningenniveau en ligging (KOUDVL-factoren). Verder heeft verweerder – kort weergegeven – aangevoerd dat het object [object 1] is verkocht bij koopovereenkomst van 20 juni 2017 en per de waardepeildatum is gewaardeerd naar de staat per 1 januari 2020 omdat de aanbouw aan dat object in 2019 is gerealiseerd.
16. Bij de totstandkoming van de Wet WOZ is de WOZ-waarde omschreven als "de prijs welke door de meestbiedende koper besteed zou worden bij aanbieding ten verkoop op de voor de zaak meest geschikte wijze na de beste voorbereiding". De rechtbank overweegt dat verweerder aannemelijk moet maken dat hij de waarde niet op een te hoog bedrag heeft vastgesteld. Verweerder heeft daarvoor verwezen naar het door hem ingebrachte waarderapport met de matrix en de grondstaffel. De rechtbank heeft geen reden om aan de juistheid van de daarin vermelde gegevens te twijfelen en is van oordeel dat de daarin genoemde vergelijkingsobjecten qua bouwjaar, grootte en type goed met de woning zijn te vergelijken. De objecten [object 1] en [object 2] zijn hoekwoningen die bouwkundig identiek zijn aan de woning. Nummer [object 1] is na de aankoop op 20 juni 2017 gerenoveerd en in 2019 voorzien met een aanbouw. Nummer [object 2] is voorzien van een aanbouw met daarop een dakterras. Volgens het waarderapport dateren beide objecten uit 1937, hebben ze een inhoud van ongeveer 500 m³ en staan ze op kavels ter grootte van ongeveer 360 m². Het object [object 3] is van een iets ander type. Dit object dateert ook uit 1937, heeft een inhoud van ongeveer 540 m³ en staat op een kavel van ongeveer 365 m². De voorzieningen in nummer [object 2] zijn beter dan die in de woning. Van nummer [object 1] waren ten tijde van de verkoop de kwaliteit, onderhoudstoestand en voorzieningenniveau onvoldoende. Nummer [object 2] is op 26 maart 2018 verkocht voor € 1.000.000, nummer [object 1] op 20 juni 2017 voor € 782.000 en nummer [object 3] op 31 mei 2018 voor € 975.000. In de matrix zijn deze verkoopprijzen, rekening houdend met afwijkingen in de KOUDVL-factoren, herleid tot gecorrigeerde prijzen per kubieke meter woninginhoud van respectievelijk € 846, € 744 en € 822 en, met toepassing van de grondstaffel, tot gemiddelde prijzen per vierkante meter kaveloppervlakte van respectievelijk € 1.233, € 1.233 en € 1.225. De vastgestelde waarde van de woning is, na toepassing van de grondstaffel en rekening houdend met afwijkingen in de KOUDVL-factoren, gebaseerd op een waarde per kubieke meter woninginhoud van € 844 en een gemiddelde waarde per vierkante meter kaveloppervlakte van € 1.242. Het vorenstaande brengt de rechtbank tot het oordeel dat de vastgestelde waarde van de woning in een goede verhouding staat tot de gerealiseerde verkoopcijfers van de vergelijkingsobjecten en verweerder voor wat betreft de waarde van de woning in het van hem te verlangen bewijs is geslaagd. De rechtbank merkt nog op dat de verkoopdata relevant zijn en niet de data waarop de transportakte is verleden. Deze zijn gelegen binnen een jaar voor of na de waardepeildatum en zijn derhalve in de tijd niet te ver daarvan gerealiseerd.
17. Hetgeen eiseres verder heeft aangevoerd, brengt de rechtbank niet tot een ander oordeel. Dat het taxatieadvies bij de uitspraak op bezwaar niet de naam bevat van degene die het heeft gegeven, maakt niet dat het niet kon worden gebruikt bij de motivering van de uitspraak op bezwaar. Bovendien heeft verweerder de waarde met het in beroep ingebrachte waarderapport voldoende aannemelijk gemaakt.
De aanslagen rioolheffing (de verbindendheid van de verordening)
18. Met betrekking tot de aanslag rioolheffing gebruik heeft eiseres aangevoerd dat de desbetreffende verordening onverbindend is omdat de tarieven zo zijn vastgesteld dat de geraamde baten uitgaan boven de geraamde lasten. Als moet worden geoordeeld dat de verordening niet onverbindend is, stelt eiseres zich op het standpunt dat de aanslag te hoog is omdat geen rekening is gehouden met de hoeveelheid water die niet via de riolering wordt afgevoerd. De aanslag zou daarom moeten worden verminderd tot een, berekend naar het forfaitair minimum van 250 m³ water. Voor de standpunten van verweerder wordt verwezen naar de stukken.
19. Uit de geschiedenis van de totstandkoming van artikel 228a van de Gemeentewet en de bewoordingen van dat artikel blijkt dat, naar de bedoeling van de wetgever, de geraamde baten van de rioolheffing de lasten ter zake niet mogen overtreffen.
20. De rechtbank leidt uit het voorgaande af dat de geraamde opbrengst van de rioolheffing niet hoger mag zijn dan de geraamde kosten die voor de gemeente verbonden zijn aan de activiteiten die in artikel 228a van de Gemeentewet zijn genoemd (de opbrengstlimiet).
21. Bij de beoordeling van het geschil zijn de regels rond stelplicht en bewijslast van belang zoals deze door de Hoge Raad zijn vastgesteld in (onder andere) zijn arresten van
24 april 2009, nr. 07/12961, ECLI:NL:HR:2009:BI1968, 4 april 2014, nr. 12/02475, ECLI:NL:HR:2014:777 en 18 april 2014, nr. 13/00469, ECLI:NL:HR:2014:938.
22. Voor zover eiser heeft gesteld dat verweerder onvoldoende inzicht heeft gegeven in de raming van baten en lasten welke in de begroting zijn opgenomen, overweegt de rechtbank als volgt. Verweerder heeft in de bezwaarfase aan eiser enkele tabellen (dan wel vindplaatsen van de tabellen) en nadere specificaties van de met betrekking tot de afvalstoffenheffing en rioolheffing geraamde lasten en baten uit de gemeentelijke begroting verstrekt. In de pleitnota van verweerder heeft verweerder vervolgens ten aanzien van diverse posten, nadere informatie verschaft. Naar aanleiding van de in de pleitnota opgenomen specificaties heeft de rechtbank, na heropening van het onderzoek, om een verduidelijking van verweerder gevraagd. Verweerder heeft daarop gereageerd met, onder andere, de onder punt 5 genoemde cijfermatige onderbouwingen. Naar het oordeel van de rechtbank heeft verweerder met het verstrekken van die informatie onvoldoende inzicht gegeven in de bij de rechtbank na de zitting bestaande vragen over (de bedragen van) ‘de verrekende bijdrage van de deelnemende gemeenten’, de post ‘mutatie uit de voorziening ten behoeve van de 100% norm’ en ‘de verrekende inkomsten van de kostenplaatsen GBKZ en de Milieustraat’ (zie punt 6). Verweerder heeft daarmee niet inzichtelijk gemaakt of de gegevens in de door hem gemaakte aansluitingsberekening zijn terug te voeren op de begroting.
23. Op grond van het voorgaande komt de rechtbank ten aanzien van de rioolheffing tot de conclusie dat onvoldoende inzicht is verschaft en dat ten aanzien van de in de begroting opgenomen ramingen verweerder de twijfel in onvoldoende mate heeft weggenomen. Het vorenstaande leidt dan ook tot het oordeel dat de Verordening rioolheffing 2019 onverbindend is. Nu de overschrijding meer dan tien percent bedraagt, kan niet worden volstaan met een gedeeltelijke onverbindendheid van de Verordening en dienovereenkomstige vermindering van de aanslag, doch dient de aanslag te worden vernietigd. Anders dan eiseres overigens heeft bepleit, leidt dit oordeel niet tot de conclusie dat alle op hetzelfde biljet vermelden besluiten ‘onverbindend’ moeten worden verklaard. Het zijn losstaande beschikkingen in de zin van de Algemene wet bestuursrecht, waar afzonderlijk rechtsmiddelen tegen kunnen worden aangewend.
24. Bijgevolg komt de rechtbank niet toe aan het geven van een oordeel of verweerder de aanslag rioolheffing heeft gebaseerd op een te hoog aantal aangevoerd respectievelijk afgevoerd m3 water.
Slotsom
25. Gelet op het vorenoverwogene dient het beroep voor zover gericht tegen de aanslagen rioolheffing (eigendom en gebruik) gegrond te worden verklaard, het beroep voor zover gericht tegen de aanslag afvalstoffenheffing niet-ontvankelijk en het beroep voor zover gericht tegen de WOZ-beschikking en de aanslag OZB ongegrond.
Proceskosten
26. Eiseres heeft geen aanspraak gemaakt op een proceskostenvergoeding, zodat geen aanleiding bestaat voor een veroordeling van verweerder in de proceskosten.
Beslissing
De rechtbank:
- verklaart het beroep voor zover gericht tegen de aanslag afvalstoffenheffing niet-ontvankelijk;
- verklaart het beroep voor zover gericht tegen de aanslagen rioolheffing (eigendom en gebruik) gegrond;
- vernietigt de uitspraak op bezwaar, doch uitsluitend voor zover deze betrekking heeft op de aanslagen rioolheffing (eigendom en gebruik);
- vernietigt de aanslagen rioolheffing (eigendom en gebruik);
- draagt verweerder op het betaalde griffierecht, zijnde een bedrag van € 48, aan eiseres te vergoeden.
Deze uitspraak is gedaan door mr. B. van Walderveen, voorzitter, en mr. S.K.A. Efstratiades en mr. P.A. Caljé, leden, in aanwezigheid van mr. M. van Doesburg, griffier. De beslissing is in het openbaar uitgesproken op 18 november 2021.
griffier voorzitter
Afschrift verzonden aan partijen op:
Rechtsmiddel
Tegen deze uitspraak kunnen partijen binnen zes weken na verzending hoger beroep instellen bij het gerechtshof Amsterdam (belastingkamer), Postbus 1312,
1000 BH Amsterdam.
Bij het instellen van hoger beroep dient het volgende in acht te worden genomen:
1. bij het beroepschrift wordt een afschrift van deze uitspraak overgelegd.
2. het beroepschrift moet ondertekend zijn en ten minste het volgende vermelden:
a. de naam en het adres van de indiener;
b. een dagtekening;
c. een omschrijving van de uitspraak waartegen het hoger beroep is ingesteld;
d. de gronden van het hoger beroep.