Uitspraak
RECHTBANK MIDDEN-NEDERLAND
Familierecht
locatie Utrecht
zaaknummer: C/16/555789 / FO RK 23-509 (wijziging geslacht en voornaamswijziging)
Beschikking van 11 juli 2023
in de zaak van
[voornaam] [acternaam],
wonende in [woonplaats] ,
hierna te noemen: [acternaam] ,
advocaat mr. K.S.M. Smienk,
met als belanghebbende:
DE AMBTENAAR VAN DE BURGERLIJKE STAND,
van de gemeente [gemeente] ,
hierna te noemen: de ABS.
1.De procedure
1.1.
De rechtbank heeft op 14 april 2023 het verzoekschrift met bijlagen van [acternaam] ontvangen.
1.2.
De verzoeken zijn besproken tijdens de mondelinge behandeling gehouden op 29 juni 2023. Hierbij waren aanwezig:
- [acternaam] met diens advocaat;
- mevrouw [A] en mevrouw [B] namens de gemeente [gemeente] .
2.Waar de procedure over gaat
2.1.
[voornaam] [acternaam]is geboren op [geboortedatum] 1996 in [geboorteplaats] .
2.2.
Van de geboorte van [acternaam] is op [datum] 1996 door de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente Utrecht een geboorteakte opgemaakt met nummer [nummer] .
2.3.
Op de geboorteakte staat vermeld dat [acternaam] van het geslacht F (vrouwelijk) is.
2.4.
[acternaam] heeft de Nederlandse nationaliteit.
2.5.
[acternaam] verzoekt de rechtbank (samengevat):
I. de geboorteakte van [acternaam] te verbeteren, in die zin dat bij geslacht wordt vermeld ‘X’,
II. de voornaam van [acternaam] te wijzigen in ‘ [naam] ’.
2.6.
De ABS van de gemeente [gemeente] heeft tijdens de zitting verklaard dat zij het verzoek tot wijziging van de geboorteakte ondersteunt.
3.De beoordeling
Bevoegdheid en toepasselijk recht
3.1.
Deze rechtbank is bevoegd om van de verzoeken kennis te nemen omdat [acternaam] woont in het arrondissement van deze rechtbank.
3.2.
Op de verzoeken is Nederlands recht van toepassing omdat [acternaam] de Nederlandse nationaliteit heeft.
Voornaamswijziging
3.3.
De rechtbank wijst het verzoek toe en zal opdracht geven aan de ambtenaar van de burgerlijke stand om de voornaam van [acternaam] te wijzigen in ‘ [naam] ’. [acternaam] heeft namelijk duidelijk gemaakt dat die een zwaarwegend belang heeft bij de voornaamswijziging. Daarnaast zijn de gevraagde voornamen niet ongepast en geen geslachtsnaam. [1]
3.4.
Zodra deze beslissing onherroepelijk is, zal de ambtenaar van de burgerlijke stand de geboorteakte van [acternaam] aanpassen (door een latere vermelding toe te voegen aan de geboorteakte).
Wijziging geslacht op de geboorteakte
Conclusie
3.5.
De rechtbank zal het verzoek van [acternaam] toewijzen en dit hierna toelichten.
Het juridisch kader
3.6.
De rechtbank moet allereerst beoordelen of het mogelijk is om een non-binaire geslachtsidentiteit op te nemen in de geboorteakte en de vermelding van het geslacht op de geboorteakte van [acternaam] te wijzigen naar ‘X’ vanwege het feit dat [acternaam] de overtuiging heeft niet of niet alleen te behoren tot het mannelijke of het vrouwelijke geslacht. De huidige wetgeving laat een dergelijke aanpassing van de geboorteakte niet toe.
3.7.
Al enige tijd is sprake van een trend naar maatschappelijke en juridische erkenning van een genderneutrale identiteit. In eerste instantie hebben diverse rechtbanken verzoeken tot aanpassing van de geslachtsaanduiding toegewezen door in de geboorteakte op te nemen ‘geslacht is niet kunnen worden vastgesteld’, waaronder deze rechtbank in de uitspraak van 10 februari 2020 (ECLI:RBMNE:2020:522). Nadien hebben rechtbanken dergelijke verzoeken tot aanpassing van de geslachtsaanduiding ook toegewezen door in de geboorteakte een ‘X’ op te nemen.
3.8.
In 2003 heeft het Europese Hof voor de Rechten van de Mens al bevestigd, dat het recht op genderidentiteit en persoonlijke ontwikkeling een fundamenteel element van artikel 8 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (hierna: EVRM) vormt en genderidentiteit één van de meest intieme aspecten van het privéleven en één van de meest wezenlijke elementen van zelfbeschikking vormt. De rechtbank stelt vast dat het gebrek aan wettelijke mogelijkheden voor een non-binaire geslachtsaanduiding, terwijl de wet die mogelijkheid wel biedt aan mannen en vrouwen die de overtuiging hebben “tot het andere geslacht te behoren” in de artikelen 1:28 tot en met 1:28c BW, in strijd is met artikel 8 EVRM.
3.9.
De rechtbank Den Haag heeft over dit onderwerp bij beschikking van 17 december 2021 prejudiciële vragen gesteld aan de Hoge Raad. [2] De Hoge Raad heeft in zijn uitspraak van 4 maart 2022 afgezien van beantwoording van de prejudiciële vragen omdat dit de rechtsvormende taak van de Hoge Raad te buiten zou gaan. [3] Zolang er geen wetgeving is, is het aan de rechter om in elke concrete zaak aan de hand van de aard en inhoud van het verzoek en de verdere omstandigheden van het geval te beslissen. De rechtbank stelt vast dat er nog geen nadere wetgeving in werking is getreden die de geslachtsregistratie ‘X’ mogelijk maakt. De rechtbank overweegt dat zolang er geen wetgeving is, in deze concrete zaak, aan de hand van de aard en inhoud van het verzoek en de verdere omstandigheden van het geval moet worden beslist.
De zaak van [acternaam]
3.10.
De rechtbank vindt dat [acternaam] voldoende heeft onderbouwd dat de vermelding van het vrouwelijke geslacht op de geboorteakte van [acternaam] (en daarmee ook diens paspoort) niet in overeenstemming is met de innerlijke genderbeleving van [acternaam] . [acternaam] heeft verklaard dat die zich niet man of vrouw voelt en zich al vijf jaar identificeert als non-binair. [acternaam] heeft psychologische hulp gehad bij [organisatie 1] en nu bij [organisatie 2] in Utrecht. De rechtbank ziet dan ook voldoende het belang van [acternaam] bij de verbetering van de geslachtsaanduiding in de geboorteakte.
3.11.
Gelet op het vorenstaande is de rechtbank van oordeel dat het verzoek op dezelfde manier moet worden benaderd als is omschreven in de artikelen 1:28 tot en met 1:28c BW voor mensen die de overtuiging hebben tot “het andere geslacht te behoren”.
Deskundigenverklaring
3.12.
Op grond van artikel 1:28a BW moet bij een verzoek om wijziging van het geslacht naar het andere geslacht in de geboorteakte een deskundigenverklaring worden overgelegd. Bij analoge toepassing van dit artikel in situaties waarin iemand zich identificeert als non-binair, is in beginsel dus een deskundigenverklaring vereist. Die verklaring houdt in dat de betrokkene bij de deskundige heeft verklaard de overtuiging te hebben een genderneutraal geslacht te hebben en jegens de deskundige er blijk van heeft gegeven diens voorlichting omtrent de reikwijdte en de betekenis van deze staat te hebben begrepen en de wijziging van de vermelding van het geslacht in de akte van geboorte weloverwogen te blijven wensen.
3.13.
[acternaam] heeft geen deskundigenverklaring overgelegd, maar de rechtbank gaat hieraan voorbij. Op basis van de overgelegde stukken en de verklaring van [acternaam] tijdens de zitting, heeft de rechtbank kunnen vaststellen dat bij [acternaam] sprake is van een doorleefde overtuiging noch tot het mannelijke, noch tot het vrouwelijke geslacht te behoren. Deze overtuiging bestaat al geruime tijd en wordt door [acternaam] uitgedragen in contacten met derden. Ook heeft de rechtbank vastgesteld dat [acternaam] goed heeft nagedacht over de impact van het verzoek om een neutrale geslachtsregistratie. Er zijn geen andere omstandigheden naar voren gekomen die naar het oordeel van de rechtbank aan toewijzing van het verzoek in de weg staan.
3.14.
De rechtbank zal daarom het verzoek toewijzen en de ABS gelasten om aan de geboorteakte van [acternaam] een latere vermelding toe te voegen van wijziging van het geslacht, in die zin dat het geslacht zal zijn ‘X’.
Gevolgen van de wijziging van het geslacht
3.15.
De wijziging van de vermelding van het geslacht in de geboorteakte heeft gevolgen vanaf de dag waarop de ABS een latere vermelding van wijziging van het geslacht toevoegt aan de geboorteakte. De wijziging van de vermelding van het geslacht heeft geen invloed op de bestaande familierechtelijke betrekkingen en de daaruit voortvloeiende rechten, bevoegdheden en verplichtingen. [4]
Uitvoerbaarheid bij voorraad
3.16.
Voor zover er is verzocht om de beslissing uitvoerbaar bij voorraad te verklaren, zal de rechtbank dit afwijzen. De ABS kan de geboorteakte namelijk pas aanpassen (door een latere vermelding bij de geboorteakte op te maken) wanneer de beslissing onherroepelijk is.
4.De beslissing
De rechtbank:
4.1.
gelast de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente [gemeente] om aan de geboorteakte met nummer [nummer] van het jaar 1996 de latere vermelding toe te voegen van de wijziging van:
- de voornamen in: ‘ [naam] ’;
- het geslacht, in die zin dat het geslacht zal zijn ‘X’.
Dit is de beslissing van de rechtbank, genomen door mr. V.M.M. van Amstel, rechter, in samenwerking met mr. H.E. Broersma, griffier. De beslissing is in het openbaar uitgesproken op 11 juli 2023.
Tegen deze beschikking kan - voor zover er definitief is beslist - door tussenkomst van een advocaat hoger beroep worden ingesteld bij het gerechtshof te Arnhem-Leeuwarden. De verzoekende partij en verschenen belanghebbenden dienen het hoger beroep binnen de termijn van drie maanden na de dag van de uitspraak in te stellen. Andere belanghebbenden dienen het beroep in te stellen binnen drie maanden na de betekening van deze beschikking of nadat deze hun op andere wijze bekend is geworden.