ECLI:NL:RBGEL:2024:6858

Uitspraak

RECHTBANK GELDERLAND

Zittingsplaats Arnhem

Bestuursrecht

zaaknummer: ARN 23/3498

uitspraak van de meervoudige belastingkamer van

in de zaak tussen

[belanghebbende], uit [plaats], belanghebbende

(gemachtigden: [naam gemachtigde 1] en [naam gemachtigde 2]),

de inspecteur van de Belastingdienst, kantoor Utrecht, de inspecteur.

Inleiding

In deze uitspraak beoordeelt de rechtbank het beroep van belanghebbende tegen de uitspraak op bezwaar van de inspecteur van 4 mei 2023.

Belanghebbende heeft voor het eerste kwartaal 2022 een bedrag van € 794 aan omzetbelasting op aangifte voldaan. Hiertegen heeft zij bezwaar gemaakt.

De inspecteur heeft het bezwaar van belanghebbende ongegrond verklaard.

De inspecteur heeft op het beroep gereageerd met een verweerschrift.

De rechtbank heeft het beroep op 15 augustus 2024 op zitting behandeld. Hieraan hebben deelgenomen: namens belanghebbende de gemachtigde [naam gemachtigde 2] en [persoon A] en namens de inspecteur [persoon B] en [persoon C]. Belanghebbende heeft een pleitnota overgelegd en voorgedragen.

Het onderzoek ter zitting is geschorst om belanghebbende in de gelegenheid te stellen om nadere stukken (overeenkomsten) over te leggen en om de inspecteur vervolgens daarop te laten reageren.

De rechtbank heeft aanvullende stukken van belanghebbende en een reactie van de inspecteur hierop ontvangen.

Desgevraagd heeft geen van beide partijen kenbaar gemaakt een nadere zitting te wensen. Het onderzoek is vervolgens gesloten.

Feiten

1. Belanghebbende is een zelfstandig pedagogisch medewerkster. Belanghebbende biedt haar diensten aan via een platform en kinderopvangorganisaties kunnen bij een tekort aan vast personeel vragen om de diensten van belanghebbende. Belanghebbende heeft in dat kader een overeenkomst tot het verrichten van diensten gesloten met ten minste één overeenkomstig de Wet kinderopvang geregistreerd kindercentrum. Belanghebbende sluit geen overeenkomst met het platform voor haar diensten aan het kindercentrum en zij contracteert ook niet rechtstreeks met de ouders.

2. In een voorbeeldovereenkomst tussen belanghebbende en een kindercentrum staat het volgende:

“Artikel 1. De opdracht

1 Opdrachtnemer verplicht zich voor de duur van de overeenkomst de navolgende prestaties te verrichten: het leveren van pedagogische diensten, als omschreven in de Wet op de kinderopvang, inhoudende de verzorging, de opvoeding en het bijdragen aan de ontwikkeling van kinderen.

Artikel 2. Uitvoering van de opdracht

1 Opdrachtnemer geeft als pedagogisch zelfstandige naar beste kunnen en als goed handelende professional zelf invulling aan de opdracht en is daarmee vrij zijn of haar te leveren diensten naar eigen inzicht en zonder leiding te verrichten en geheel of ten delen te laten uitvoeren door bevoegde derden. Opdrachtnemer zal bij deze eigen invulling blijven binnen de kader van de wet, de eventuele kaders van de opdrachtgever en de redelijke grenzen van o.a. het maatschappelijk gebruik.

2 De zelfstandige staat er voor in dat hij / zij of diens vervanger in staat is tot een veilige,

professionele en behoorlijke uitvoering van de opdracht.

3 De opdrachtnemer dient te voldoen aan de objectieve kwalificaties die gelden bij de uitvoering van dit werk door een pedagogisch zelfstandige, namelijk het in bezit hebben van de juiste diploma’s, certificaten en/of vergunningen teneinde de opdracht uit te voeren, registratie in het Personenregister Kinderopvang en het hebben van een geldige Verklaring Omtrent Gedrag, inschrijving bij de KvK en het bezit van een BTW-nummer of BTW-vrijstelling op basis van de Kleine Ondernemers Regeling, alsmede het in bezit hebben van een bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering (AVB) met voldoende dekking. Opdrachtnemer geeft voor de aanvang van de opdracht inzage in het portfolio met deze documenten en verstrekt hieruit desgewenst kopieën aan opdrachtgever.

4 Opdrachtgever heeft geen zeggenschap over de wijze waarop de pedagogisch zelfstandige de diensten levert. Het behoort niet tot de taak van de opdrachtgever om de kwaliteit van de diensten te beoordelen en bij te sturen en opdrachtnemer is niet gehouden tot overleg, rapportage of evaluatie betreffende de voortgang of kwaliteit van de diensten. Opdrachtnemer zal de locatie en middelen gebruiken zoals van een redelijk handelende en bekwame zelfstandige verwacht mag worden.

5 Opdrachtnemer zal de verplichtingen die voortvloeien uit regelgeving op het gebied van

kwaliteit en veiligheid van zorg naleven en als opdrachtgever daarom verzoekt hierover inzicht geven en hieraan medewerking verlenen.”

3. Belanghebbende heeft over haar dienstverlening aan het kindercentrum 21% btw berekend en heeft op 9 april 2022 bij de aangifte omzetbelasting over het eerste kwartaal 2022 een bedrag aangegeven en voldaan van € 794.

4. Belanghebbende heeft op 17 mei 2022 bezwaar gemaakt tegen de door haar op aangifte voldane omzetbelasting over het eerste kwartaal 2022. Zij stelde daarbij dat haar diensten vallen onder kinderopvangvrijstelling.

5. De inspecteur heeft het bezwaar ongegrond verklaard,

Beoordeling door de rechtbank

6. De rechtbank beoordeelt of belanghebbende voor het eerste kwartaal 2022 te veel omzetbelasting op aangifte heeft voldaan. Zij doet dat aan de hand van de beroepsgronden van belanghebbende.

7. In geschil is of belanghebbende recht heeft op de vrijstelling voor kinderopvang van artikel 11, eerste lid, onderdeel w, van de Wet op de omzetbelasting 1968 (Wet OB). Belanghebbende heeft de rechtbank verzocht om over deze vraag prejudiciële vragen aan de Hoge Raad te stellen.

8. De rechtbank is van oordeel dat, anders dan tijdens de zitting is opgemerkt, alles afwegend onvoldoende aanleiding bestaat om prejudiciële vragen ter stellen. Ook oordeelt zij dat belanghebbende geen recht heeft op de vrijstelling
.Hierna legt de rechtbank uit hoe zij tot dit oordeel komt en welke gevolgen dit oordeel heeft.

9. Op grond van artikel 11, eerste lid, onderdeel w, van de Wet OB is vrijgesteld:

"Opvang van kinderen in kinderopvang of gastouderopvang als bedoeld in artikel 1.1 van de Wet kinderopvang, indien het betreft kinderopvang in een overeenkomstig die wet geregistreerd kindercentrum of gastouderopvang door tussenkomst van een overeenkomstig die wet geregistreerd gastouderbureau en overigens wordt voldaan aan de in voormelde wet gestelde eisen, opvang van kinderen als bedoeld in artikel 1.1, tweede lid, onderdeel a, van die wet, alsmede nader bij algemene maatregel van bestuur aan te wijzen vormen van kinderopvang."

10. Onder kinderopvang als bedoeld in artikel 1.1 van de Wet kinderopvang wordt verstaan:

"Het bedrijfsmatig of anders dan om niet verzorgen, opvoeden en bijdragen aan de ontwikkeling van kinderen tot de eerste dag van de maand waarop het voortgezet onderwijs voor die kinderen begint."

11. De kinderopvangvrijstelling komt als zodanig niet in de btw-richtlijn voor, maar er dient bij de uitleg van de wettelijke vrijstelling zo mogelijk aansluiting te worden gezocht bij artikel 132, eerste lid, onderdeel g en h van de Btw-richtlijn, omdat deze bepalingen de aanleiding hebben gevormd voor de vrijstelling in de Nederlandse wet.

12. Artikel 132, eerste lid, aanhef en onderdeel g, van de Btw-richtlijn luidt:

“De lidstaten verlenen vrijstelling voor de volgende handelingen:

(…)

g. diensten en goederenleveringen welke nauw samenhangen met maatschappelijk werk en met de sociale zekerheid, waaronder begrepen die welke worden verricht door bejaardentehuizen, door publiekrechtelijke lichamen of door andere organisaties die door de betrokken lidstaat als instellingen van sociale aard worden erkend;"

13. Artikel 132, eerste lid, aanhef en onderdeel h, van de Btw-richtlijn luidt:

“De lidstaten verlenen vrijstelling voor de volgende handelingen:)

(…)

h. diensten en goederenleveringen welke nauw samenhangen met de bescherming van kinderen en jongeren en welke worden verricht door publiekrechtelijke lichamen of door andere organisaties die door de betrokken lidstaat als instellingen van sociale aard worden erkend."

14. De vrijstellingen moeten volgens vaste jurisprudentie van het Hof van Justitie EU strikt worden uitgelegd, omdat deze afwijkingen zijn van het algemene beginsel dat omzetbelasting wordt geheven over elke dienst die door een belastingplichtige onder bezwarende titel wordt verricht. De uitlegging van de in deze bepaling gebezigde termen moet echter in overeenstemming zijn met de door bedoelde vrijstellingen nagestreefde doeleinden en dient de eisen van het beginsel van fiscale neutraliteit te eerbiedigen. Het beginsel van strikte uitlegging betekent bovendien niet dat de bewoordingen die ter omschrijving van de vrijstellingen zijn gebruikt, zo moeten worden uitgelegd dat zij geen effect meer sorteren.^[1]

15. Belanghebbende voert aan dat haar werkzaamheden de daadwerkelijke verzorging

van de kinderen betreffen en dat zij deze werkzaamheden in een geregistreerd kinderopvangcentrum verricht. Belanghebbende voldoet derhalve naar de letter van de wet aan de vereisten die gelden voor de vrijstelling, zo betoogt zij.

16. De inspecteur stelt zich op het standpunt dat alleen is vrijgesteld de opvang die plaatsvindt
dooreen volgens de Wet kinderopvang geregistreerd kindercentrum, omdat alleen in dat geval kan worden voldaan aan de eisen die de Wet kinderopvang stelt. Als slechts de voorwaarde zou gelden dat de kinderopvang
ineen geregistreerd kindercentrum moet plaatsvinden, zou aan de wettelijke voorwaarde een betekenis worden gegeven die niet overeenstemt met de tekst van de wet, de Btw-richtlijn en de bedoeling van de wetgever. Uit de Btw-richtlijn volgt immers dat het moet gaan om kinderopvang door een erkende instelling van sociale aard.

17. Tussen partijen staat vast dat belanghebbende een zelfstandige ondernemer is. De rechtbank stelt vast dat belanghebbende haar diensten verricht aan het kindercentrum en niet rechtstreeks aan de ouders/verzorgers van de kinderen. Het kindercentrum is dus de afnemer van de diensten van belanghebbende. Vervolgens moeten de diensten die belanghebbende verleent worden gekwalificeerd. In de voorbeeldovereenkomst staat dat de diensten van belanghebbende bestaan uit het leveren van pedagogische diensten, met daarbij een verwijzing naar artikel 1 van de Wet Kinderopvang. De inspecteur heeft in de reactie op de overgelegde overeenkomst opgemerkt dat de prestatie van belanghebbende voldoet aan de definitie van het begrip “kinderopvang” zoals genoemd in artikel 1.1. van de Wet Kinderopvang. De inspecteur acht dit echter niet voldoende om de prestatie van belanghebbende onder de kinderopvangvrijstelling te brengen, omdat zij geen geregistreerd kindercentrum is en de kinderopvang door een kindercentrum moet worden verricht. De rechtbank ziet dit anders en is van oordeel dat de diensten van belanghebbende moeten worden aangemerkt als het ter beschikking stellen van arbeid. Haar diensten kunnen daardoor niet worden gekwalificeerd als de opvang van kinderen, als bedoeld in artikel 11, eerste lid, onderdeel w, van de Wet OB. In de eerste plaats neemt de rechtbank daarbij in aanmerking dat niet belanghebbende, maar het kindercentrum de kinderopvangdiensten jegens de ouders/verzorgers van de betreffende kinderen verricht en de kinderen dus daadwerkelijk opvangt. Daarnaast is van belang dat de dienst “opvang van kinderen” veel meer omvat dan de dienst die belanghebbende verricht. Het gaat bij kinderopvang namelijk niet alleen om de werkzaamheden van de pedagogisch medewerkers, maar ook om het zorgdragen voor een accommodatie en de inrichting daarvan, zoals bedden, tafels en stoelen, sanitair en speelgoed, waarbij moet worden voldaan aan de eisen die daaraan in de Wet op de kinderopvang of in de op grond van die Wet verleende vergunning worden gesteld. Duidelijk is dat belanghebbende geen zorgdraagt voor het aan de ouders/kinderen ter beschikking stellen van de accommodatie, want dat doet het kindercentrum aan wie zij haar diensten verricht. Nu er geen sprake is van het aanbieden van kinderopvang door belanghebbende valt belanghebbende niet onder de vrijstelling.

18. Een richtlijnconforme uitleg van de vrijstelling maakt het oordeel niet anders, omdat dit de kwalificatie van de diensten van belanghebbende niet anders maakt. Bovendien zijn de richtlijnteksten niet als zodanig geïmplementeerd in de Nederlandse wet, maar is door de wetgever gekozen voor het opnemen van een anders geformuleerde vrijstelling, wat is toegestaan. Richtlijnconforme interpretatie is dan niet goed mogelijk. Een beroep op de fiscale neutraliteit kan in elk geval niet slagen, omdat het niet gaat om dezelfde afnemers en ook niet om dezelfde diensten. Van concurrentie tussen kindercentra en pedagogisch medewerkers die als zzp-er hun diensten aan kindercentra aanbieden kan dan ook geen sprake zijn.

19. De rechtbank ziet alles afwegend bij nader inzien geen reden om prejudiciële vragen te stellen aan de Hoge Raad, omdat de rechtbank niet toekomt aan de vraag of de vrijstelling van wege richtlijnconforme interpretatie zo moet worden uitgelegd dat de kinderopvang moet worden verleend “door” een kindercentrum en niet alleen “in” een kindercentrum, zoals in de wet staat.

Immateriële schadevergoeding

20. Belanghebbende heeft verzocht om een vergoeding voor immateriële schade wegens overschrijding van de redelijke termijn. De rechtbank gaat bij de beoordeling van dit verzoek uit van de regels die de Hoge Raad hiervoor heeft gegeven in het overzichtsarrest van 19 februari 2016.^[2]

21. De inspecteur heeft het bezwaarschrift van belanghebbende ontvangen op 17 mei 2022. De periode tussen deze datum en de uitspraak van de rechtbank is (afgerond) vijf maanden langer dan twee jaar. De rechtbank ziet geen redenen om de redelijke termijn in dit geval langer of korter vast te stellen dan twee jaar. De redelijke termijn is dus met (afgerond) vijf maanden overschreden. Naar boven afgerond is dat 1 keer een half jaar. Dit betekent een schadevergoeding van € 500 (1 keer een half jaar ad € 500). De uitspraak op bezwaar van de inspecteur dateert van 4 mei 2023. Dit is zes maanden langer dan zes maanden na de ontvangst van het bezwaarschrift. De gehele overschrijding van de redelijke termijn is dus ontstaan in de bezwaarfase. De rechtbank zal de inspecteur veroordelen om de schadevergoeding aan belanghebbende te betalen.

Conclusie en gevolgen

22. Het beroep is ongegrond. Dat betekent dat de uitspraak op bezwaar in stand blijft. Belanghebbende krijgt wel een vergoeding van immateriële schade en daarom ook een vergoeding van haar proceskosten van € 218,75^[3]. Zij krijgt ook vergoeding van het griffierecht, omdat het verzoek is gedaan voor 31 mei 2024 (in het beroepschrift) en de redelijke termijn toen ook al was overschreden.^[4]

Beslissing

De rechtbank:

verklaart het beroep ongegrond;
veroordeelt de inspecteur tot vergoeding van de door belanghebbende geleden immateriële schade tot een bedrag van € 500;
veroordeelt de inspecteur in de proceskosten van belanghebbende tot een bedrag van € 218,75;
veroordeelt de inspecteur om het griffierecht van € 184 aan belanghebbende te vergoeden.

Deze uitspraak is gedaan door mr. P.J. Tikken, voorzitter, en mr. F.M. Smit en

mr. A.P. Vaatstra, leden, in aanwezigheid van mr. N.J.H. Klomp, griffier. De uitspraak is uitgesproken in het openbaar op

griffier

voorzitter

Een afschrift van deze uitspraak is verzonden aan partijen op:

Informatie over hoger beroep

Een partij die het niet eens is met deze uitspraak, kan een hogerberoepschrift sturen naar het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden waarin wordt uitgelegd waarom deze partij het niet eens is met deze uitspraak. Het hogerberoepschrift moet worden ingediend binnen zes weken na de dag waarop deze uitspraak is verzonden.

Digitaal beroep instellen kan via “Formulieren en inloggen” op www.rechtspraak.nl. Hoger beroep instellen kan eventueel ook nog steeds door verzending van een brief aan het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden (belastingkamer), Locatie Arnhem, Postbus 9030, 6800 EM Arnhem.

Kan de indiener de behandeling van het hoger beroep niet afwachten, omdat de zaak spoed heeft, dan kan de indiener de voorzieningenrechter van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden vragen om een voorlopige voorziening (een tijdelijke maatregel) te treffen.