ECLI:NL:RBDHA:2023:225

• Datum uitspraak: 13 januari 2023
• Publicatiedatum: 16 januari 2023
• Zaaknummer: NL22.25746 en NL22.25750
• Instantie: Rechtbank Den Haag
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Bestuursrecht; Vreemdelingenrecht
• Procedures: Eerste aanleg - enkelvoudig
• Rechters: J.J. Catsburg
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Uitzonderlijke omstandigheden bij Dublinclaimanten door gebrek aan opvang in Italië

In deze zaak heeft de Rechtbank Den Haag op 13 januari 2023 uitspraak gedaan in de zaken NL22.25746 en NL22.25750, waarbij eisers, vertegenwoordigd door hun gemachtigde mr. C.T.W. van Dijk, in beroep zijn gegaan tegen besluiten van de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid. De besluiten betroffen de niet-in behandeling name van hun aanvragen voor een verblijfsvergunning asiel, op grond dat Italië verantwoordelijk was voor de behandeling van deze aanvragen. De rechtbank heeft vastgesteld dat Italië, door een circular letter van 5 december 2022, heeft aangegeven dat er geen opvangplekken beschikbaar zijn voor Dublinclaimanten. Dit heeft geleid tot de conclusie dat er sprake is van uitzonderlijke omstandigheden die het interstatelijk vertrouwensbeginsel ondermijnen. De rechtbank oordeelt dat de bewijslast bij de verweerder ligt, en dat deze niet voldoende heeft onderbouwd dat de situatie in Italië tijdelijk is. De rechtbank heeft de bestreden besluiten vernietigd en verweerder opgedragen om binnen vier weken nieuwe besluiten te nemen, waarbij de proceskosten van eisers zijn vastgesteld op € 1.674,-.

De rechtbank heeft in haar overwegingen benadrukt dat het niet beschikbaar zijn van opvangvoorzieningen in Italië niet kan worden aangemerkt als een tijdelijk overdrachtsbeletsel, en dat de situatie van eisers hen blootstelt aan een onmenselijke of vernederende behandeling. De rechtbank heeft de overige beroepsgronden van eisers niet verder besproken, omdat de beroepen reeds gegrond zijn verklaard op basis van de gebrekkige motivering van de verweerder. De uitspraak is openbaar gemaakt op 13 januari 2023.

Uitspraak

RECHTBANK DEN HAAG

Zittingsplaats Utrecht Bestuursrecht

zaaknummers: NL22.25746 en NL22.25750

uitspraak van de enkelvoudige kamer in de zaken tussen

[eiser 1] en [eiser 2] , eisers V-nummers: [V-nummer] en [V-nummer]

(gemachtigde: mr. C.T.W. van Dijk),

en

de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid , verweerder (gemachtigde: mr. A.S. van den Anker).

Procesverloop

Bij besluiten van 15 december 2022 (de bestreden besluiten) heeft verweerder de aanvragen van eisers tot het verlenen van een verblijfsvergunning asiel voor bepaalde tijd niet in behandeling genomen op de grond dat Italië verantwoordelijk is voor de behandeling daarvan.

Eisers hebben tegen de bestreden besluiten beroep ingesteld.

De rechtbank heeft het beroep, samen met de zaken NL22.25747 en NL22.25751 op 10 januari 2023 op zitting behandeld. Eisers zijn verschenen, bijgestaan door mr. D.W.M. van Erp als waarnemer van hun gemachtigde. Als tolk is verschenen J.A. Matti. Verweerder heeft zich laten vertegenwoordigen door zijn gemachtigde.

Overwegingen

1. Verweerder heeft de bestreden besluiten gebaseerd op artikel 30, eerste lid, van de Vreemdelingenwet 2000 (Vw); daarin is bepaald dat een aanvraag tot het verlenen van een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd niet in behandeling wordt genomen indien op grond van Verordening (EU) nr. 604/2013 (Dublinverordening) is vastgesteld dat een andere lidstaat verantwoordelijk is voor de behandeling van de aanvraag. In dit geval heeft Nederland bij Italië een verzoek om overname gedaan. Italië heeft hierop niet tijdig gereageerd, waarmee de verantwoordelijkheid van Italië vaststaat.

2. Eisers voeren aan dat niet langer van het interstatelijk vertrouwensbeginsel kan worden uitgegaan, gelet op de circular letter van Italië van 5 december 2022. Italië geeft daarin aan dat er geen opvangplekken zijn voor Dublinterugkeerders. Eisers menen dat het hier gaat om een systematische tekortkoming in de opvangvoorzieningen van Italië.

Verweerder is tot op heden niet in staat is geweest deugdelijk te onderbouwen dat het slechts gaat om een tijdelijke situatie. Verweerder kan daarom niet zonder nadere motivering concluderen dat ten aanzien van Italië nog altijd van het interstatelijk vertrouwensbeginsel uit kan worden gegaan.

3. Verweerder stelt zich op het standpunt dat er sprake is van een tijdelijk, feitelijk overdrachtsbeletsel dat niet aan de vaststelling van Italië als verantwoordelijk land voor de asielaanvraag van eisers in de weg staat. Dit tijdelijk overdrachtsbeletsel staat er niet aan in de weg dat eisers alsnog kunnen worden overgedragen aan Italië als het beletsel is opgeheven. Verweerder verwijst hierbij naar de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (Afdeling) van 8 april 2022.1

Het oordeel van de rechtbank

4. De circular letter van 5 december 2022 van de Italiaanse overheid vermeldt het volgende:

“
Request for temporary suspension of transfers to ltaly

This is to inform you that due to suddenly appeared technical reasons related to unavailability of reception facilities Member States are requested to temporarily suspend transfers to ltaly from tomorrow, with the exception of cases of family-reunification of unaccompanied mirrors.

Further and more detailed information regarding the duration of the suspension will

follow.”

5. De rechtbank stelt vast dat Italië in deze circular letter te kennen heeft gegeven vanaf 5 december 2022 niet te kunnen voldoen aan de verplichtingen uit de Opvangrichtlijn voor wat betreft Dublinterugkeerders, behoudens de gemaakte uitzondering voor gezinshereniging voor alleenstaande minderjarigen. Italië geeft in de circular letter geen inhoudelijke toelichting over de oorzaak van het niet beschikbaar zijn van opvangvoorzieningen en op welke termijn verwacht wordt dat deze weer beschikbaar komen. Verweerder heeft op de zitting toegelicht dat hij overleg heeft gehad met Italië, voor het laatst op 9 januari 2022. Daarnaast heeft de Europese Commissie op 20 december 2022 Italië verzocht om weer Dublinoverdrachten te accepteren. Verweerder heeft echter geen inhoudelijke toelichting kunnen geven op de feitelijke problemen die aan de circular letter van 5 december 2022 ten grondslag liggen en de verwachte duur daarvan en evenmin over de periode waarvoor het verzoek van Italië nog te gelden heeft.

6. Het niet beschikbaar zijn van opvangvoorzieningen merkt de rechtbank niet aan als een feitelijk overdrachtsbeletsel. Van een feitelijk overdrachtsbeletsel is sprake als de overdracht zelf niet kan worden uitgevoerd, zoals het geval was in de periode van de COVID-pandemie. In het geval van eisers kan de overdracht op dit moment niet plaats vinden wegens het ontbreken van opvangvoorzieningen. De overdracht aan Italië kan immers niet plaatsvinden omdat deze als gevolg zou hebben dat eisers na overdracht worden blootgesteld aan een onmenselijke of vernederende behandeling in de zin van artikel 4 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, zoals bedoeld in artikel 3, tweede lid, van de Dublinverordening.

1. ECLI:NL:RVS:2020:1032.

7. Het uitgangspunt is dat verweerder ten aanzien van Italië mag uitgaan van het interstatelijk vertrouwensbeginsel. Dat bekent dat verweerder, net als de andere lidstaten, behoudens uitzonderlijke omstandigheden, ervan uit mag gaan dat alle andere lidstaten het Unierecht en, met name, de door dat recht erkende grondrechten in acht nemen.2 De rechtbank overweegt dat de Afdeling in verschillende uitspraken die gaan over de situatie in Italië voor Dublinclaimanten heeft geoordeeld dat, hoewel de algemene situatie en leefomstandigheden van asielzoekers in Italië bepaalde tekortkomingen kennen, verweerder ten aanzien van Italië van het interstatelijk vertrouwensbeginsel mag uitgaan.3 Een vergelijkbaar oordeel is gegeven door het EHRM4 in het arrest in de zaak M.T. tegen Nederland5 van 23 maart 2021 en in het arrest van 27 mei 2021 in de zaak A.B. tegen Finland.6 Het is in beginsel aan eisers om aannemelijk te maken dat zij bij overdracht aan Italië, als gevolg van het niet nakomen van internationale verplichtingen door de Italiaanse autoriteiten, een reëel risico lopen op een met artikel 3 van het EVRM7 en artikel 4 van het Handvest8 strijdige behandeling. Daarvan is sprake in geval de vreemdeling aannemelijk maakt dat er structurele tekortkomingen in het asiel- en opvangsysteem zijn, die een bijzonder hoge drempel van zwaarwegendheid bereiken.9

8. Eisers hebben met de verwijzing naar de circular letter van 5 december 2022 niet aannemelijk gemaakt dat in Italië structurele tekortkomingen in het opvangsysteem zijn, omdat die brief geen informatie geeft waaruit blijkt dat het niet beschikbaar zijn van opvangfaciliteiten een structureel karakter heeft. De rechtbank ziet in dit geval echter reden om de bewijslast dat verweerder ten aanzien van Italië op dit moment mag uitgaan van het interstatelijk vertrouwensbeginsel, bij verweerder te leggen. De circular letter van 5 december 2022, waarin Italië, een van lidstaten van de Europese Unie, te kennen geeft vanaf 5 december 2022 niet aan zijn Unierechtelijke opvangverplichtingen te kunnen voldoen

voor asielzoekers zoals eisers, is een uitzonderlijke omstandigheid, als bedoeld in punt 81 van het arrest Jawo. Daardoor kan verweerder op dit moment niet zonder meer van het interstatelijk vertrouwensbeginsel uitgaan. Het ligt dan op de weg van verweerder om aannemelijk te maken dat het interstatelijk vertrouwensbeginsel nog als uitgangspunt kan gelden. Verweerders standpunt komt er in essentie op neer dat deze situatie tijdelijk, en daarmee van korte duur zal zijn, waardoor er geen sprake is van de situatie dat er in Italië sprake is van een structurele tekortkoming in de opvangvoorzieningen. Eisers wijzen er echter terecht op dat verweerder niet aan zijn bewijslast heeft voldaan. Verweerder heeft zijn stelling dat er sprake is van een tijdelijke en geen systematische tekortkoming in de opvangvoorzieningen van Italië, niet onderbouwd.

9. Omdat voor dit moment vaststaat dat Italië als ontvangende lidstaat geen opvang biedt, kunnen de buiten behandelingstelling van de aanvragen en de overdrachtsbesluiten

2 Zie punt 81 van het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie van 19 maart 2019, ECLI:EU:C:2019:218, in de zaak Jawo.

3 Zie bijvoorbeeld de uitspraken van 26 november 2021, ECLI:NL:RVS:2021:2738, 8 februari 2022,

ECLI:NL:RVS:2022:376 en 26 augustus 2022, ECLI:NL:RVS:2022:2497.

4 Europees Hof voor de Rechten van de Mens.

5 ECLI:CE:ECHR:2021:0323DEC004659519.

6 ECLI:CE:ECHR:2021:0420DEC004110019.

7 Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden.

8 Handvest van de grondrechten van de Europese Unie.

9 Zie punt 91 tot en met 93 van het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie van 19 maart 2019, ECLI:EU:C:2019:218, in de zaak Jawo.

niet worden gedragen door de motivering die daaraan ten grondslag is gelegd. Verweerder had onderzoek moeten doen naar de feiten en omstandigheden op grond waarvan Italië zijn opvangverplichtingen niet nakomt en de al dan niet tijdelijkheid daarvan. Het bestreden besluit is dan ook genomen is strijd met het zorgvuldigheidsbeginsel en het vereiste dat het dient te berusten op een deugdelijk motivering. De beroepsgrond slaagt.

10. Gelet op het voorgaande behoeven de overige beroepsgronden van eisers geen verdere bespreking.

11. De beroepen zijn gegrond en de rechtbank vernietigt de bestreden besluiten. De rechtbank ziet geen aanleiding om zelf in de zaak te voorzien. Ook ziet de rechtbank geen aanleiding om een bestuurlijke lus toe te passen, omdat dat naar het zich laat aanzien geen doelmatige en efficiënte afdoeningswijze zou inhouden. Verweerder zal daarom nieuwe besluiten moeten nemen met inachtneming van deze uitspraak. De rechtbank stelt hiervoor een termijn van vier weken.

12. De rechtbank veroordeelt verweerder in de door eisers gemaakte proceskosten. Deze kosten stelt de rechtbank op grond van het Besluit proceskosten bestuursrecht (Bpb) voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vast op € 1.674,- (1 punt voor het indienen van het beroepschrift en 1 punt voor het verschijnen ter zitting met een waarde per punt van € 837,- en een wegingsfactor 1). Er is sprake van samenhangende zaken in de zin van het Bpb. Omdat aan eisers een toevoeging is verleend, moet verweerder de proceskostenvergoeding betalen aan de rechtsbijstandverlener.

Beslissing

De rechtbank:

• verklaart de beroepen gegrond;
• vernietigt de bestreden besluiten;
• draagt verweerder op binnen vier weken na de dag van verzending van deze uitspraak nieuwe besluiten te nemen op de aanvragen met inachtneming van deze uitspraak;
• veroordeelt verweerder in de proceskosten van eisers tot een bedrag van € 1.674,-.

Deze uitspraak is gedaan door mr. J.J. Catsburg, rechter, in aanwezigheid van mr.

M.A.W.M. Engels, griffier.

De uitspraak is uitgesproken in het openbaar en bekendgemaakt op:

13 januari 2023

Documentcode: [documentcode]

Rechtsmiddel

Tegen deze uitspraak kan hoger beroep worden ingesteld bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State binnen één week na de dag van bekendmaking.