ECLI:NL:RBDHA:2022:12325

• Datum uitspraak: 18 november 2022
• Publicatiedatum: 18 november 2022
• Zaaknummer: C/09/636328 / KG ZA 22-900
• Instantie: Rechtbank Den Haag
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Civiel recht; Verbintenissenrecht
• Procedures: Kort geding
• Rechters: H.J. Vetter
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Opheffing van conservatoir beslag op aandeel in registergoed binnen stille maatschap

In deze zaak vorderden de eisers, bestaande uit een ontbonden stille maatschap, de opheffing van een conservatoir beslag dat door de gedaagde, VOGA Onroerend Goed BV, was gelegd op het aandeel van eiser sub 1 in een registergoed. De eisers stelden dat het registergoed deel uitmaakt van het afgescheiden vermogen van de maatschap en dat er zonder toestemming van de medevennoten geen rechtsgeldig beslag kan worden gelegd. De voorzieningenrechter oordeelde dat het beslag in strijd met de wet was gelegd, omdat de gedaagde niet op de hoogte was van de bijzondere gemeenschap die bestond tussen de vennoten van de stille maatschap. De voorzieningenrechter besloot het beslag op te heffen, waarbij hij opmerkte dat de gedaagde niet duidelijk had gemaakt dat er sprake was van een bijzondere gemeenschap. De kosten werden gecompenseerd, omdat de eisers ook geruime tijd na het leggen van het beslag niets van zich hadden laten horen. Het vonnis werd uitgesproken op 18 november 2022.

Uitspraak

Rechtbank den haag

Team handel - voorzieningenrechter

zaak- / rolnummer: 636328/ KG ZA 22-900

Vonnis in kort geding van 18 november 2022

in de zaak van

1. [eiser sub 1] ,te [plaats 1] (gemeente [gemeente 1] ),

2. [eiser sub 2] te [plaats 2] ,

3. [eiser sub 3] te [plaats 3] ,
4. [eiser sub 4] , te [plaats 4] (gemeente [gemeente 2] ),

eisers,

advocaat mr. W.J. Nomen, te Zoetermeer,

tegen:

VOGA Onroerend Goed BV , te Den Haag ,

gedaagde,

advocaat mr. F.Th.P. van Voorst te Zoetermeer.

Partijen worden hierna respectievelijk aangeduid als ‘ [eiser sub 1] ’ (eiser sub 1), ‘ [eiser sub 1 c.s.] ’ (eisers gezamenlijk) en ‘ Voga ’.

1. De procedure

1.1.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

- de dagvaarding 13 oktober 2022 met zeven producties;

- de schriftelijke reactie namens Voga van 18 oktober 2022;

- de op 21 oktober 2022 gehouden mondelinge behandeling, bij welke gelegenheid beide advocaten pleitaantekeningen hebben gehanteerd en overgelegd.

1.2.

Ter zitting is vonnis bepaald op heden.

2. De feiten

Op grond van de processtukken en dat wat op de zitting is gezegd wordt in dit geding van het volgende uitgegaan.

2.1.

[eiser sub 1 c.s.] zijn een maatschap aangegaan in 2016; zij spreken van een ‘stille maatschap’. In de schriftelijke maatschapsovereenkomst, gedateerd 30 december 2016, is het doel van de maatschap – voor zover van belang – als volgt omschreven: ‘het verkrijgen, vervreemden, exploiteren en bezwaren van registergoederen (…)’. De maatschap is op 15 december 2020 met onmiddellijke ingang ontbonden. De vier maten zijn allen vereffenaar.

2.2.

Op het moment van de ontbinding waren [eiser sub 1 c.s.] (van enkele deelnemingen in vennootschappen – die verder buiten beschouwing blijven - en ook) van vier registergoederen gezamenlijk rechthebbenden, ieder voor 1/4e deel, zo blijkt uit de inschrijving bij het kadaster. Drie daarvan waren verkocht en moesten nog geleverd worden. Het object [adres] (‘het object’) moest nog verkocht (en vervolgens geleverd) worden.

2.3.

Voga pretendeert een vordering te hebben op [eiser sub 1] (in privé) en heeft op 21 juni 2021 conservatoir verhaalsbeslag gelegd op het aandeel van [eiser sub 1] in het object. Voga heeft daarop een bodemprocedure tegen [eiser sub 1] bij deze rechtbank aanhangig gemaakt.

2.4.

Inmiddels, na het leggen van het beslag voor Voga , hebben [eiser sub 1 c.s.] een koper gevonden voor het object en is een koopovereenkomst gesloten.

3. Het geschil

3.1.

[eiser sub 1 c.s.] vorderen de opheffing van het door Voga op (het aandeel in het) object gelegde conservatoire beslag. Zij onderbouwen die vordering als volgt.

Er is beslag gelegd op een (aandeel in een) registergoed dat deel uitmaakt van een bijzondere gemeenschap, waarop – zie artikel 3:189 BW – bijzondere regels van toepassing zijn. Op grond van artikel 3:190 BW kan een schuldeiser van één van de vennoten in een stille maatschap uitsluitend beslag leggen op het aandeel in een onderdeel van de gemeenschap (in dit geval: het object) als alle vennoten daarmee instemmen. Daarvan is geen sprake. Daarom is verhaal van de (mogelijke) schuld van [eiser sub 1] (in privé) door Voga op het (aandeel in) het object niet mogelijk. Voga is wel bereid mee te werken aan de overdracht van het object, maar onder de voorwaarde dat 1/4e deel van het nettoresultaat in depot wordt gehouden. Maar daarmee miskent Voga dat zij gewoonweg geen verhaalsrechten kan doen gelden op het object. [eiser sub 1 c.s.] dreigen schade te lijden als levering, op korte termijn, aan de koper uitblijft; het beslag frustreert de levering.

3.2.

Voga voert verweer. Zij beroept zich erop dat zij, ten tijde van de beslaglegging, niet wist of kon weten dat het object onderwerp was van een bijzondere gemeenschap: niets wees erop dat de mede-eigenaren samenwerkten in een stille maatschap. Na de beslaglegging is het lange tijd stil geweest. Dat het maatschapsaandeel van [eiser sub 1] , zoals [eiser sub 1 c.s.] zeggen wordt, negatief is geeft een ongemakkelijk gevoel, temeer waar geweigerd wordt inzage te geven in jaarrekeningen van de maatschap. Dat het object is ingebracht in de maatschap, betwist Voga ; afdeling 3.7.2 is daarom niet van toepassing. Overigens, voert Voga aan, is ook in de literatuur betwist dat deze afdeling op de stille maatschap van toepassing is. Verder is het object kennelijk nog het enige vermogensbestanddeel dat gemeenschappelijk zou zijn tussen de vennoten en met een enkel bestanddeel kan geen sprake zijn van een bijzondere gemeenschap. En mocht uitwinning toch niet mogelijk zijn omdat er sprake is van een bijzondere gemeenschap in de zin van artikel 2:189 BW, dan geldt dat conservatoir verhaalsbeslag op het object wel mogelijk is maar uitwinning eerst nadat het object is toebedeeld aan [eiser sub 1] .

4. De beoordeling van het geschil

4.1.

Bijzondere gemeenschappen, zoals de ontbonden vennootschap onder firma, ondervinden op grond van artikel 3:189 lid 2 een bijzondere behandeling omdat daarbij steeds sprake is van een afgescheiden vermogen en de erkende exclusieve verhaalspositie van zaakschuldeisers ook in de vereffeningsfase bescherming verdient. De vraag is of voor de ontbonden maatschap, die wel expliciet genoemd wordt in artikel 3:189 lid 2, een dergelijke bijzondere positie ook te allen tijde past. Ten aanzien van de openbare maatschap wordt doorgaans aangenomen dat deze (zeker) sinds het arrest HR 15 maart 2013, ECLI:NL:HR:2013:BY7840 voor haar ontbinding een afgescheiden vermogen heeft, en de gemeenschap tussen de vennoten van de ontbonden openbare maatschap een bijzondere gemeenschap is in de zin van artikel 3:189 lid 2, waarvoor de artikelen 2:190 e.v. BW gelden. Of deze regeling ook geldt voor de stille maatschap is wat onduidelijk: in zijn arrest heeft de Hoge Raad de stille maatschap niet expliciet genoemd, in de literatuur lopen de meningen uiteen.

4.2.

Als er tussen samenwerkenden, die niet gezamenlijk ‘als maatschap’ naar buiten treden, afspraken zijn gemaakt die de elementen genoemd in artikel 7A: 1655 BW bevatten, zal sprake zijn van stille maatschap. Is er daarbij geen goederengemeenschap ontstaan of zijn er zijn geen transacties aangegaan met derden die op grond daarvan een of meer vorderingen hebben gekregen op de gezamenlijke vennoten ‘als zodanig’, dan ligt het niet voor de hand dat van een afgescheiden vermogen sprake is.

4.3.

Duidelijk is geworden dat [eiser sub 1 c.s.] in 2016 gezamenlijk hebben opgetrokken door een financieringsrelatie aan te gaan met de Rabobank voor de ‘herfinanciering van de vastgoedportefeuille van [de Maatschap] ’, zoals dat in de stukken met de Rabobank genoemd wordt. Weliswaar is de financieringsdocumentatie slechts inzichtelijk gemaakt door enkele prints van onderdelen van de overeenkomst in de pleitaantekeningen van de advocaat van [eiser sub 1 c.s.] , maar er is geen reden aan de authenticiteit van die informatie, en dus aan de totstandkoming van een contractuele relatie tussen ‘de maatschap’ – waarvan in deze overeenkomst expliciet sprake is – en de Rabobank, te twijfelen. Aangenomen moet worden, op basis van de inhoud van deze transactie met de Rabobank, dat de panden die object van de herfinanciering waren, alle in gemeenschappelijke eigendom toebehoorden aan [eiser sub 1 c.s.] , de partijen bij de ‘maatschapsovereenkomst’ die op 30 december 2016 door de vier vennoten is ondertekend. Daarmee kan het niet anders zijn dan dat ook het object was ingebracht in die maatschap. Hoewel de vraag gesteld zou kunnen worden of hier door het naar buiten optreden als “ [de Maatschap] ” niet (al of niet tijdelijk) sprake is geweest van een gewone (dus: niet stille) maatschap, zal de voorzieningenrechter, in navolging van [eiser sub 1 c.s.] , verder uitgaan van (het bestaan van) een stille maatschap.

4.4.

Inmiddels is, begrijpt de voorzieningenrechter uit het betoog van [eiser sub 1 c.s.] , de schuld aan de Rabobank volledig afgelost door de verkoop van enkele registergoederen en hebben [eiser sub 1 c.s.] nu alleen nog gezamenlijk het object in eigendom. De koopovereenkomst die ter zake van het object is gesloten is aangegaan door [eiser sub 1 c.s.] , dus de vier vennoten, die sinds 15 december 2020 en dus ook ten tijde van de ondertekening allen als vereffenaars hebben te gelden. Hoewel dat niet met zoveel woorden is aangevoerd door [eiser sub 1 c.s.] ligt voor de hand dat, in ieder geval ter zake van het object, schuldeisers vorderingen hebben en hebben gehad.

4.5.

Onder deze omstandigheden moet worden aangenomen dat sprake is (en is geweest) van een afgescheiden vermogen. De enkele omstandigheid dat nu nog slechts één registergoed deel uitmaakt van de gemeenschap tussen de vennoten staat daaraan niet in de weg. Sinds de ontbinding van de stille maatschap van [eiser sub 1 c.s.] is er een bijzondere gemeenschap waarvoor geldt dat privéschuldeisers van een vennoot (in dit geval dus: Voga als (privé)crediteur van [eiser sub 1] ) een aandeel in een tot de gemeenschap behorende afzonderlijke zaak niet kunnen uitwinnen, zonder toestemming van de overige deelgenoten. Dat die toestemming in dit geval ontbreekt, staat niet ter discussie.

4.6.

Privéschuldeisers kunnen, in een geval als hier aan de orde is, een aandeel in de gehele gemeenschap wel uitwinnen. Een daartoe strekkend beslag heeft Voga echter niet gelegd. Dat op het aandeel in het object conservatoir beslag wel kan worden gelegd maar nog geen uitwinning kan plaatsvinden, zoals Voga verdedigt, volgt de voorzieningenrechter niet. Dat de wet ‘uitwinning’ op het aandeel in een zeker goed dat deel uitmaakt van de bijzondere gemeenschap niet toelaat, kan niet anders worden verstaan dan dat ook conservatoir beslag daarop gedurende de vereffening niet toelaatbaar is.

4.7.

Het voorgaande betekent dat het conservatoir beslag is gelegd in strijd met de wet en opgeheven moet worden. Dat is wat de voorzieningenrechter zal doen. Een proceskostenveroordeling ten nadele van Voga spreekt de voorzieningenrechter niet uit. Voor Voga was kennelijk niet duidelijk dat er sprake was van een bijzondere gemeenschap waarvoor het bepaalde in artikel 3:190 lid 1 gold. [eiser sub 1 c.s.] hebben ook geruime tijd na het leggen van het beslag door Voga niets aan Voga laten horen en zijn er pas recent toe overgegaan kenbaar te maken dat er sprake is van een ontbonden stille maatschap met een afgescheiden vermogen. Een (hoewel nog steeds summiere) behoorlijke onderbouwing is, naar het oordeel van de voorzieningenrechter, eigenlijk eerst tijdens de mondelinge behandeling verstrekt. Onder deze omstandigheden is een compensatie van kosten op zijn plaats.

5. De beslissing

De voorzieningenrechter:

5.1.

heft op het namens Voga gelegde conservatoire beslag op het onverdeelde aandeel van [eiser sub 1] in de onroerende zaken te [postcode] [plaats 5] aan het adres [adres] , kadastraal bekend als

[gemeente 3] , [sectieletter] , nummer [nummer 1] , met kadastrale omschrijving Bedrijvigheid (nutsvoorziening);

[gemeente 3] , [sectieletter] , nummer [nummer 2] , met kadastrale omschrijving Bedrijvigheid (industrie);

[gemeente 3] , [sectieletter] , nummer [nummer 3] , met kadastrale omschrijving Bedrijvigheid (industrie);

[gemeente 3] , [sectieletter] , nummer [nummer 3] , met kadastrale omschrijving Bedrijvigheid (kantoor) en Terrein (industrie).

5.2.

verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad;

5.3.

bepaalt dat iedere partij de eigen kosten draagt;

5.4.

wijst af het meer of anders gevorderde.

Dit vonnis is gewezen door mr. H.J. Vetter en in het openbaar uitgesproken op 18 november 2022.