ECLI:NL:RBDHA:2022:11038

Uitspraak

vonnis

RECHTBANK DEN HAAG

Team handel

zaaknummer / rolnummer: C/09/596559 / HA ZA 20-720

Vonnis van 26 oktober 2022

in de zaak van

STICHTING DE THUISKOPIE,

te Amsterdam,

eiseres,

advocaat: mr. J.W.A. Meddens te Amsterdam,

tegen

SES COMPUTERS B.V., h.o.d.n. Refurbo,

te ’s-Hertogenbosch,

gedaagde,

advocaat: mr. K.V.A.J.M.M. de Bonth te ’s-Hertogenbosch.

Partijen zullen hierna ‘Thuiskopie’ en ‘SES’ genoemd worden.

1.De procedure

1.1.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

de dagvaarding van 21 juli 2020 met producties EP01 t/m EP13;
de conclusie van antwoord met producties GP01 t/m GP24;
het tussenvonnis van 3 november 2021, waarbij een mondelinge behandeling is bepaald;
de brief van 4 november 2021 van de zijde van SES met producties GP25 t/m GP30;
het proces-verbaal van mondelinge behandeling van 26 november 2021 met als bijlagen de spreekaantekeningen van beide partijen.

1.2.

Vonnis is nader bepaald op heden.

2.De feiten

Partijen

2.1.

Thuiskopie is op de voet van artikel 16d lid 1 Aw^[1]belast met de inning en verdeling onder rechthebbenden van de zogenoemde thuiskopievergoeding. Deze thuiskopievergoeding is verschuldigd aan de maker van een werk of diens rechtverkrijgenden als billijke vergoeding voor reproducties die worden gemaakt voor eigen oefening, studie of gebruik.

2.2.

SES is een Nederlandse onderneming die handelt in computers, randapparatuur en software. SES biedt onder de handelsnaam Refurbo
refurbishedapparatuur aan. Op de website www.refurbo.nl staat onder meer vermeld:

“Over Refurbo

Bij Refurbo zijn we met een team van meer dan 20 collega's dag in, dag uit, bezig om jou de allerbeste refurbished apparatuur te bieden. Dit doen we nu zo'n 5 jaar, en we zijn nog lang niet van plan om hiermee te stoppen! Refurbishment is namelijk een ontzettend mooi vak; je geeft apparaten als het ware een 'tweede leven' en draagt hiermee bij aan een beter milieu. Bovendien willen we ervoor zorgen dat iedereen een mooie, goed werkende laptop of Macbook kan kopen; ook als je budget wat lager is.

Ons assortiment bestaat uit laptops, computers, chromebooks, iPads, Macbooks, monitoren en bijbehorende accessoires. Je vindt in onze online winkel alleen de beste A-merken: van Apple tot HP en Dell. We verkopen alleen maar refurbished apparatuur. Onder refurbished apparatuur vallen gebruikte apparaten die in een nieuw jasje gestoken zijn. We hebben de apparaten uitvoerig getest, helemaal voor je schoongemaakt en de instellingen gereset. Onderdelen die de controles niet 100% doorlopen, worden vervangen. Hierdoor voelt de laptop helemaal als nieuw. En dát voor een lagere prijs!

We vinden het ontzettend belangrijk dat je blij bent met je aankoop. Een laptop aanschaffen is natuurlijk niet niks; ondanks dat refurbished laptops vele malen goedkoper zijn dan een nieuw exemplaar, wil je toch waar voor je geld. Om je te verzekeren van de allerbeste kwaliteit, testen we onze refurbished laptops en computers meerdere keren; zo weten we zeker dat het product klaar is om naar jou verstuurd te worden. We testen de producten op meer dan 25 punten en bepalen dan pas of we er een Refurbo keurmerk aan kunnen koppelen. Is de laptop of computer helemaal goedgekeurd? Dan vind je ze in onze webshop!“

en verder:

“Wat is refurbished?

Refurbishment is een proces waarbij een gebruikte laptop, macbook of computer, gerenoveerd wordt. Hierdoor is het apparaat zo goed als nieuw, en kan een ander er weer gebruik van maken. De laptops worden schoongemaakt, uitvoerig getest en de nodige onderdelen worden vervangen. Bovendien worden ze gewrapped, waardoor de laptop er aan de buitenkant ook uitziet als nieuw.

Refurbished laptops zijn niet alleen goedkoper, maar ook duurzaam. Je hergebruikt tenslotte kwalitatief goede apparatuur, dat anders als elektronisch afval gedumpt zou worden. En dat is natuurlijk ontzettend zonde!

Zo ziet het refurbishment proces van een laptop of computer eruit

Daar is 'ie dan! Bij de ontvangst van de laptop wordt hij eerst grondig geïnspecteerd door onze ervaren engineers

We verwijderen de onderdelen die niet meer 100% functioneren en vervangen deze door gloednieuwe onderdelen. Ook wordt hij geüpdatet, zodat hij van binnen als nieuw is

Het uiterlijk van de laptop krijgt nog een flinke reinigingsbeurt, zodat hij van buitenaf blinkt

Als de laptop klaar is, checken onze engineers hem nog een aantal keer om er zeker van te zijn dat de laptop voldoet aan de kwaliteitseisen van ons keurmerk

Voldoet de laptop aan de kwaliteitseisen? Dan krijgt hij ons kwaliteitskeurmerk en is de laptop klaar voor de verkoop! Word jij de nieuwe eigenaar?”

Correspondentie

2.3.

Bij brief van 31 maart 2014 heeft Thuiskopie SES verzocht om – kort gezegd – opgave te doen van het aantal door haar sinds 1 januari 2013 vervaardigde en/of geïmporteerde en sinds 1 januari 2014 in Nederland ingekochte voorwerpen waarover de thuiskopievergoeding verschuldigd is.

2.4.

Bij brief van 19 april 2014 is namens SES aangegeven dat zij vooralsnog niet aan het verzoek tot opgave zal voldoen gelet op de uitspraak van het Hof van Justitie EU in de procedure tussen ACI Adam c.s. en Thuiskopie, waardoor de hoogte van de thuiskopieheffing naar verwachting van SES zou worden verlaagd met ingang van de datum van dat arrest. Thuiskopie heeft daar bij brief van 23 mei 2014 inhoudelijk op gereageerd en haar eerdere verzoek herhaald.

2.5.

Vervolgens is in de periode tot 25 juli 2016 tussen (vertegenwoordigers van) partijen gecorrespondeerd over – kort gezegd – de vraag of, in hoeverre, en op welke grondslag SES gehouden is thuiskopieheffing af te dragen. Thuiskopie heeft SES meerdere malen gesommeerd opgave te doen waaraan SES deels heeft voldaan. Met betrekking tot de opgave die SES heeft gedaan, zijn door Thuiskopie aan SES facturen gezonden met een totaal bedrag van € 2.128,50, welk bedrag niet door SES is voldaan.

2.6.

Bij brief van 25 juli 2016 is namens SES inhoudelijk gereageerd op een brief van Thuiskopie van 17 juni 2016 waarbij zij wederom gesommeerd werd opgave te doen en facturen, gebaseerd op eerdere opgaves, te betalen en nogmaals is aangedrongen op nadere inhoudelijke onderbouwing door Thuiskopie van haar vorderingen.

2.7.

In de periode oktober-november 2016 hebben partijen contact gehad met als doel een gesprek te organiseren dat uiteindelijk niet heeft plaatsgevonden.

2.8.

Op 17 oktober 2019 heeft Thuiskopie SES opnieuw aangeschreven en verzocht/gesommeerd om:

2.9.

Bij brief van 13 november 2019 is namens SES gereageerd op voormelde brief van Thuiskopie van 17 oktober 2019 en is aangegeven dat zij niet gehouden is de thuiskopievergoeding te betalen noch om opgave op grond van artikel 16ga Aw te doen, omdat zij – kort gezegd – geen heffingsplichtige voorwerpen vervaardigt, importeert of verkoopt.

2.10.

In de brief van 11 februari 2020 van Thuiskopie en de brief van 26 maart 2020 namens SES hebben partijen hun standpunten herhaald en nader toegelicht, hetgeen niet tot een oplossing van het geschil heeft geleid.

3.Juridisch kader

3.1.

De Auteursrechtrichtlijn^[2](hierna: Arl) legt aan de lidstaten de verplichting op om te voorzien in het uitsluitende recht van auteurs om reproductie (kopiëren) van hun werken te verbieden. Het is lidstaten toegestaan beperkingen te stellen aan dit recht voor kopieën voor privégebruik, als de rechthebbenden hiervoor een billijke compensatie ontvangen.

3.2.

Artikel 2 Arl bepaalt – voor zover hier relevant –:

“De lidstaten voorzien ten behoeve van:

a) auteurs, met betrekking tot hun werken,

(…)

in het uitsluitende recht, de directe of indirecte, tijdelijke of duurzame, volledige of gedeeltelijke reproductie van dit materiaal, met welke middelen en in welke vorm ook, toe te staan of te verbieden.”

3.3.

Artikel 5 Arl bepaalt – voor zover hier relevant –:

“2. De lidstaten kunnen beperkingen of restricties op het in artikel 2 bedoelde reproductierecht stellen ten aanzien van:

(…)

b. de reproductie, op welke drager dan ook, door een natuurlijke persoon voor privé-gebruik gemaakt, en zonder enig direct of indirect commercieel oogmerk, mits de rechthebbenden een billijke compensatie ontvangen waarbij rekening wordt gehouden met het al dan niet toepassen van de in artikel 6 bedoelde technische voorzieningen op het betrokken werk of het betrokken materiaal;

(…)

5. De in de leden 1, 2, 3 en 4 bedoelde beperkingen en restricties mogen slechts in bepaalde bijzondere gevallen worden toegepast mits daarbij geen afbreuk wordt gedaan aan de normale exploitatie van werken of ander materiaal en de wettige belangen van de rechthebbenden niet onredelijk worden geschaad.”

3.4.

De considerans bij de Arl vermeldt – voor zover hier relevant – over de exceptie voor thuiskopieën:

“(31) Er moet een rechtvaardig evenwicht van rechten en belangen worden gewaarborgd tussen de verschillende categorieën rechthebbenden en tussen de verschillende categorieën rechthebbenden en gebruikers van beschermd materiaal.

(…)

(35) Rechthebbenden dienen, in bepaalde uitzonderlijke gevallen, een billijke compensatie te ontvangen om hen naar behoren te compenseren voor het gebruik van hun beschermde werken of ander beschermd materiaal. Bij de bepaling van de vorm, de modaliteiten en het mogelijke niveau van die billijke compensatie moet rekening worden gehouden met de bijzondere omstandigheden van elk geval. Bij de beoordeling van deze omstandigheden zou een zinvol criterium worden gevormd door het mogelijke nadeel voor de rechthebbenden als resultaat van de betreffende handeling. In gevallen waarin de rechthebbenden reeds betaling in een andere vorm hebben ontvangen, bijvoorbeeld als onderdeel van een licentierecht, is eventueel geen specifieke of afzonderlijke betaling nodig. Bij de bepaling van het niveau van de billijke compensatie dient ten volle rekening te worden gehouden met de mate waarin gebruik wordt gemaakt van de in deze richtlijn bedoelde technische voorzieningen. In bepaalde situaties waar de schade voor de rechthebbende minimaal zou zijn, is het mogelijk dat geen betalingsverplichting ontstaat.”

3.5.

Met artikel 16c Aw heeft de Nederlandse wetgever gebruik gemaakt van de in artikel 5 lid 2, aanhef en onder b, Arl geboden mogelijkheid. Artikel 16c Aw luidt – voor zover hier van belang – als volgt:

“1. Als inbreuk op het auteursrecht op een werk van letterkunde, wetenschap of kunst wordt niet beschouwd het reproduceren van het werk of een gedeelte ervan op een voorwerp dat bestemd is om een werk ten gehore te brengen, te vertonen of weer te geven, mits het reproduceren geschiedt zonder direct of indirect commercieel oogmerk en uitsluitend dient tot eigen oefening, studie of gebruik van de natuurlijke persoon die de reproductie vervaardigt.

2. Voor het reproduceren, bedoeld in het eerste lid, is ten behoeve van de maker of diens rechtverkrijgenden een billijke vergoeding verschuldigd. De verplichting tot betaling van de vergoeding rust op de fabrikant of de importeur van de voorwerpen, bedoeld in het eerste lid.

3. Voor de fabrikant ontstaat de verplichting tot betaling van de vergoeding op het tijdstip dat de door hem vervaardigde voorwerpen in het verkeer kunnen worden gebracht. Voor de importeur ontstaat deze verplichting op het tijdstip van invoer.

(…)

5. De vergoeding is slechts eenmaal per voorwerp verschuldigd.

6. Bij algemene maatregel van bestuur kunnen nadere regelen worden gegeven met betrekking tot de voorwerpen ten aanzien waarvan de vergoeding, bedoeld in het tweede lid, verschuldigd is. Bij algemene maatregel van bestuur kunnen voorts nadere regelen worden gegeven en voorwaarden worden gesteld ter uitvoering van het bepaalde in dit artikel met betrekking tot de hoogte, verschuldigdheid en vorm van de billijke vergoeding.”

3.6.

Uit vaste rechtspraak van het Hof van Justitie volgt dat de eindgebruiker die voor privégebruik kopieën maakt van een beschermd werk, de schuldenaar van de billijke vergoeding is. Het staat de lidstaten echter vrij om – zoals de Nederlandse wetgever heeft gedaan – een systeem in te voeren waarin niet die eindgebruiker, maar degene die hem installaties, apparaten en dragers voor digitale reproductie ter beschikking stelt, de vergoeding betaalt. Dit onder meer omdat die vergoeding kan (en naar verwachting zal) worden doorberekend aan de privé-gebruikers.^[3]Professionele gebruikers zijn geen thuiskopievergoeding verschuldigd, omdat de uitzondering voor thuiskopieën voor hen niet geldt. Een systeem dat voorziet in restitutie bij professioneel gebruik is onder voorwaarden toegestaan.^[4]Thuiskopie hanteert voor voorwerpen voor professioneel gebruik een systeem van restitutie of (na voorafgaande registratie) heffingsvrije levering.

3.7.

De Stichting Onderhandelingen Thuiskopievergoeding (hierna: SONT) is op grond van artikel 16e Aw belast met het vaststellen van de hoogte van de thuiskopievergoeding. De SONT selecteert voorwerpen die worden bedoeld in artikel 16c lid 1 Aw en beslist vervolgens over de hoogte van de tarieven die gelden voor die voorwerpen.

3.8.

Nadat in de jaren 2007 tot en met 2012 de tarieven voor de thuiskopievergoeding door de Minister van Justitie middels opeenvolgende AMvB’s bevroren zijn geweest, is met ingang van 1 januari 2013 een nieuwe regeling in werking getreden, gebaseerd op het Besluit op Hoofdlijnen van de SONT van 12 oktober 2012. Een belangrijke verandering ten opzichte van het oude stelsel was dat behalve blanco informatiedragers (cd-roms en dvd’s) ook voor andere voorwerpen (zoals smartphones en pc’s) die worden gebruikt voor het maken van privékopieën, een thuiskopievergoeding is vastgesteld. Dit is gebeurd bij AMvB van 23 oktober 2012^[5], die op 1 januari 2013 in werking is getreden en bij AMvB van 15 oktober 2013^[6]tot 1 januari 2016 is verlengd. De voorwerpen en bijbehorende tarieven zijn als volgt opgenomen in de bijlage bij het besluit:

3.9.

Bij AMvB van 28 oktober 2014^[7], die van 1 januari 2015 tot 1 januari 2018 van kracht is geweest, zijn alle tarieven met 30% verlaagd. In dit SONT-besluit zijn de voorwerpen en tarieven als volgt:

3.10.

In het ‘Besluit SONT tarieven en voorwerpen thuiskopievergoeding 2018’ van

30 augustus 2017^[8](hierna: SONT-besluit 2018) zijn de tarieven en voorwerpen van de thuiskopievergoeding met ingang van 1 januari 2018 (t/m 2020) als volgt:

3.11.

De toelichting bij het SONT-besluit 2018 vermeldt – voor zover hier van belang – het volgende:

“3.3 Verschuiving naar andere apparaten en media

Steeds vaker worden zogenaamde ‘refurbished’ apparaten aangeboden. Het gaat hierbij onder andere om gebruikte telefoons, tablets of settopboxen die opnieuw worden samengesteld waardoor er sprake is van een nieuw op de markt gebracht compleet product voor een nieuwe gebruiker en er ook sprake is van fabricage van een voorwerp als bedoeld in artikel 16c de Auteurswet. Als ‘refurbished’ voorwerpen op die manier als nieuw product op de markt worden gebracht, vallen zij onder de vergoeding die geldt voor de desbetreffende categorie.”

3.12.

In het ‘Besluit SONT tarieven en voorwerpen thuiskopievergoeding 2021-2023’^[9](hierna: SONT-besluit 2021) zijn de tarieven en voorwerpen van de thuiskopievergoeding voor de periode 2021-2023 als volgt:

3.13.

De toelichting bij het SONT-besluit 2021 vermeldt – voor zover hier van belang – het volgende:

“3.3 Verschuiving naar andere apparaten en media

Refurbishment

Steeds vaker worden zogenaamde ‘refurbished’ apparaten aangeboden. Het gaat bij refurbished apparaten vooral om telefoons en tevens om andere voorwerpen die over het algemeen afkomstig zijn uit het buitenland of van grote zakelijke gebruikers, en waarvoor op de Nederlandse markt dus ook in hun ‘vorige leven’ nog geen thuiskopievergoeding is afgedragen. Deze apparaten worden door professionele wederverkopers aan nieuwe eindgebruikers in Nederland verkocht.

Met het oog op de handhaving, het gelijke speelveld tussen aanbieders en het beperken van administratieve lasten, zijn de betrokken bestuursleden uit de kring van de betalingsplichtigen en Stichting de Thuiskopie de volgende definitie overeengekomen. Voor de toepassing van de thuiskopieregeling wordt de partij die zich bezighoudt met refurbishment van vergoedingsplichtige voorwerpen gelijkgesteld aan de fabrikant bedoeld in artikel 16c Auteurswet. Een fabrikant is degene die een voorwerp in de zin van art. 16c Auteurswet vervaardigt, opnieuw samenstelt of doet vervaardigen op zodanige wijze dat gesproken kan worden van een nieuw op de markt te brengen compleet product. Bij refurbishment staat een gebruikt apparaat aan de basis. Zo een apparaat wordt dusdanig aangepast, vernieuwd, gecontroleerd en/of heropgebouwd dat het aan een nieuwe consument kan worden verkocht. Daar waar een refurbished voorwerp door een professionele wederverkoper aan of ten behoeve van een nieuwe eindgebruiker wordt verkocht, is thuiskopievergoeding verschuldigd.

Vanwege de kortere gebruiksduur is ook het aantal thuiskopieën dat op een refurbished apparaat wordt opgeslagen, lager. Derhalve geldt voor refurbished voorwerpen die door een onderneming worden aangeboden aan consumenten, een tarief dat met 40% verlaagd is ten opzichte van het tarief in de tabel.”

3.14.

Fabrikanten en importeurs van heffingsplichtige voorwerpen zijn op grond van artikel 16f Aw verplicht opgave te doen aan Thuiskopie van het aantal door hen vervaardigde of geïmporteerde voorwerpen. Artikel 16f Aw luidt als volgt:

“Degene die tot betaling van de in artikel 16c bedoelde vergoeding verplicht is, is gehouden onverwijld of binnen een met de in artikel 16d, eerste lid, bedoelde rechtspersoon overeengekomen tijdvak opgave te doen aan deze rechtspersoon van het aantal van de door hem geïmporteerde of vervaardigde voorwerpen, bedoeld in artikel 16c, eerste lid. Hij is voorts gehouden aan deze rechtspersoon op diens aanvrage onverwijld die bescheiden ter inzage te geven, waarvan kennisneming noodzakelijk is voor de vaststelling van de verschuldigdheid en de hoogte van de vergoeding.”

3.15.

Verkopers van heffingsplichtige voorwerpen zijn op grond van artikel 16ga Aw verplicht om Thuiskopie inzage te geven in stukken waaruit blijkt dat over die voorwerpen thuiskopieheffing is betaald of wie de fabrikant of importeur is. Indien de verkoper dit niet kan aantonen, is hij zelf verplicht tot betaling. Artikel 16ga Aw luidt als volgt:

“1. De verkoper van de in artikel 16c, eerste lid bedoelde voorwerpen is gehouden aan de in artikel 16d, eerste lid, bedoelde rechtspersoon op diens aanvraag onverwijld die bescheiden ter inzage te geven waarvan de kennisneming noodzakelijk is om vast te stellen of de in artikel 16c, tweede lid, bedoelde vergoeding door de fabrikant of de importeur betaald is.

2. Indien de verkoper niet kan aantonen dat de vergoeding door de fabrikant of de importeur betaald is, is hij verplicht tot betaling daarvan aan de in artikel 16d, eerste lid, bedoelde rechtspersoon, tenzij uit de in het eerste lid genoemde bescheiden blijkt wie de fabrikant of de importeur is.”

4.Het geschil

4.1.

Thuiskopie vordert – samengevat – bij uitvoerbaar bij voorraad te verklaren vonnis:

Primair:

I. SES te veroordelen om binnen twee weken na betekening van dit vonnis opgave te doen van alle voorwerpen die in het SONT-besluit 2018, dan wel in de AMvB’s van 23 oktober 2012 en/of 28 oktober 2014 zijn genoemd welke voorwerpen zij door middel van
refurbishmentin Nederland heeft vervaardigd vanaf 1 januari 2013 tot aan de datum van het vonnis;

II SES te veroordelen om vanaf betekening van dit vonnis, uiterlijk op het moment van het afronden van het
refurbishmentproces, opgave te doen van elk voorwerp dat zij door middel van
refurbishmentvervaardigt en dat in het SONT-besluit 2018 is genoemd, met dien verstande dat SES ook gehouden zal zijn opgave te doen van vervaardigde voorwerpen genoemd in toekomstige SONT-besluiten of andere wet- en regelgeving inzake de thuiskopievergoeding, steeds vanaf het moment dat die besluiten en/of wetgeving in werking treden;

III SES te veroordelen om binnen twee weken na betekening van dit vonnis opgave te doen van al haar importen vanaf 1 januari 2013 tot aan de datum van het vonnis van voorwerpen die in het SONT-besluit 2018 dan wel in de AMvB’s van

23 oktober 2012 en/of 28 oktober 2014 zijn genoemd;

IV SES te veroordelen om vanaf betekening van dit vonnis, uiterlijk op het moment van importeren, opgave te doen van importen die zij doet van voorwerpen die in het SONT-besluit 2018 zijn genoemd, met dien verstande dat SES ook gehouden zal zijn opgave te doen van geïmporteerde voorwerpen genoemd in toekomstige SONT-besluiten of andere wet- en regelgeving inzake de thuiskopievergoeding, steeds vanaf het moment dat die besluiten en/of wetgeving in werking treden;

V te bepalen dat SES de sub I, II, III, en IV bedoelde opgaves vergezeld doet gaan van een verklaring van een accountant dat de opgaves aansluiten bij de administratie van SES;

VI voor recht te verklaren dat SES voor ieder voorwerp waarvan op basis van dit vonnis opgave wordt gedaan de thuiskopievergoeding dient te betalen die voor dat voorwerp is genoemd in het SONT-besluit 2018 en/of toekomstige

SONT-besluiten of andere wet- en regelgeving inzake de thuiskopievergoeding, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf 10 december 2019 tot aan de dag van volledige voldoening;

VII SES te veroordelen tot betaling aan Thuiskopie van € 2.128,50, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf 1 juli 2016 tot aan de dag van volledige voldoening;

VII te bepalen dat SES een dwangsom zal verbeuren van € 10.000,- per dag(deel) dat SES niet voldoet aan het onder I. t/m V. gevorderde;

Subsidiair:

IX SES te veroordelen om binnen twee weken na betekening van dit vonnis opgave te doen van:

- alle voorwerpen die in het SONT-besluit 2018 en/of de daarvoor geldende AMvB’s van 23 oktober 2012 en 28 oktober 2014 zijn genoemd, welke zij bij leveranciers in Nederland heeft ingekocht vanaf 1 januari 2013 tot aan de datum van dit vonnis;

- facturen en/of andere documentatie waaruit blijkt dat voor de voornoemde voorwerpen thuiskopieheffing is afgedragen of facturen en/of andere documentatie waaruit blijkt wie de importeur of fabrikant is van de voornoemde voorwerpen;

X SES te veroordelen om onmiddellijk na betekening van dit vonnis opgave te doen van:

- alle voorwerpen die in het SONT-besluit 2018 en/of in toekomstige SONT-besluiten of andere wet- en regelgeving inzake de thuiskopievergoeding zijn genoemd welke zij bij leveranciers in Nederland inkoopt;

XI voor recht te verklaren dat indien deze opgaves niet tijdig, juist of volledig worden gedaan, SES zelf op de voet van art. 16ga lid 2 Aw gehouden is de thuiskopieheffingen te betalen over de door SES in Nederland aan consumenten verkochte voorwerpen die zijn genoemd in het SONT-besluit 2018 of de daarvoor geldende AMvB’s van 23 oktober 2012 en 28 oktober 2014;

XII te bepalen dat SES een dwangsom zal verbeuren van € 10.000,- per dag(deel) dat SES niet voldoet aan het onder IX en X gevorderde;

Primair en subsidiair:

XIII SES te veroordelen in de proceskosten.

4.2.

Thuiskopie legt aan deze vorderingen ten grondslag dat SES als fabrikant en/of importeur van
refurbishedapparaten verplicht is tot betaling van de thuiskopievergoeding als bedoeld in artikel 16c lid 2 en 3 Aw. Daarnaast, deels subsidiair, is SES als verkoper van (door haar
gerefurbishede, ingekochte en/of geïmporteerde) heffingsplichtige voorwerpen op grond van artikel 16ga Aw gehouden om aan te tonen dat de fabrikant of importeur de thuiskopieheffing heeft betaald en, indien zij dit niet kan aantonen of indien niet blijkt wie de fabrikant of importeur is, zelf verplicht tot betaling van de vergoeding.

4.3.

SES voert verweer strekkende tot afwijzing van de vorderingen, met veroordeling van Thuiskopie in de proceskosten, uitvoerbaar bij voorraad, alsmede in de nakosten overeenkomstig het liquidatietarief, waaronder de kosten van betekening, alles te vermeerderen met wettelijke rente vanaf 14 dagen na betekening van dit vonnis tot aan de dag van algehele voldoening.

4.4.

Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.

5.De beoordeling

Rechtsverwerking/verjaring

5.1.

SES stelt dat Thuiskopie haar vorderingen niet meer kan instellen omdat zij na haar brief van 25 juli 2016 drie jaar en drie maanden geen contact meer heeft opgenomen en daarmee de handelwijze van SES actief heeft gedoogd. Daarmee heeft Thuiskopie bij SES het gerechtvaardigd vertrouwen gewekt dat zij de zaak zou laten rusten. SES doet in dat verband een beroep op rechtsverwerking.

5.2.

Voor het aannemen van rechtsverwerking levert enkel tijdsverloop geen toereikende grond op. Vereist is de aanwezigheid van bijzondere omstandigheden op grond waarvan bij de wederpartij het gerechtvaardigd vertrouwen is gewekt dat de rechthebbende zijn aanspraak niet meer geldend zal maken, of waardoor de positie van de wederpartij onredelijk zou worden benadeeld of verzwaard indien de aanspraak alsnog geldend wordt gemaakt. Tijdsverloop kan wel als een van de relevante omstandigheden meewegen bij beoordeling van de vraag of de rechthebbende zich heeft gedragen op een wijze die naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onverenigbaar is met het vervolgens geldend maken van zijn recht of bevoegdheid.^[10]In het arrest van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 19 juli 2016 waarnaar SES heeft verwezen was naast tijdsverloop sprake van bijzondere omstandigheden. In de onderhavige zaak zijn dergelijke bijzondere omstandigheden gesteld noch gebleken, zodat aan het beroep op rechtsverwerking voorbij wordt gegaan.

5.3.

Voor zover SES nog een beroep heeft willen doen op verjaring door vermelding van het kopje ‘Verjaring vorderingen de Thuiskopie’ op pagina 15 van de conclusie van antwoord, faalt dat beroep evenzeer, alleen al omdat SES het verweer van Thuiskopie dat zij eventuele verjaring succesvol heeft gestuit met haar brief van 17 oktober 2019, niet heeft weersproken.

Heffingsplichtige voorwerpen?

5.4.

SES heeft tevergeefs twee algemene verweren aangevoerd, namelijk (1) dat SONT en Thuiskopie niet bevoegd zijn om aan te wijzen welke voorwerpen heffingsplichtig zijn en (2) dat de harde schijf, en niet een volledige computer of laptop waarin een harde schijf wordt ingebouwd, heffingsplichtig is. In dat verband overweegt de rechtbank als volgt.

5.5.

De rechtbank stelt voorop dat de SONT – anders dan SES betoogt – op grond van artikel 16e Aw bevoegd is om de hoogte te bepalen van de vergoeding voor voorwerpen die heffingsplichtig zijn op grond van artikel 16c lid 1 Aw. Zij dient daarbij de wet juist uit te voeren en dus een vergoeding vast te stellen voor voorwerpen waarop artikel 16c lid 1 Aw betrekking heeft. Thuiskopie heeft die bevoegdheden niet, maar is wel gehouden om de vastgestelde heffing op grond van artikel 16d Aw te innen en te verdelen.

5.6.

Verder is het zo dat uit de wetsgeschiedenis volgt dat bij heffingsplichtige voorwerpen aanvankelijk werd gedacht aan blanco gegevensdragers, maar dat technologische ontwikkelingen in de markt hebben meegebracht dat consumenten tegenwoordig ook privékopieën maken op apparaten die (zelf) de functionaliteit bieden voor gegevensopslag. Het is in lijn met de doelstelling van de wetgever en de in 3.4 beschreven doelstelling van de Arl waarvan artikel 16c Aw een implementatie vormt, dat deze voorwerpen als zodanig ook heffingsplichtig zijn gemaakt. De considerans bij de Arl verduidelijkt immers dat de heffing moet aansluiten op de handelingen waarvan de rechthebbenden schade ondervinden. Als een apparaat als een geheel wordt verkocht aan consumenten, worden de thuiskopieën door die consumenten gemaakt op dat apparaat, niet op een onderdeel daarvan. Daaraan doet niet af dat de gegevens technisch gezien worden opgeslagen op een onderdeel. Om dat te kunnen doen gebruikt de consument het apparaat als geheel.^[11]De SONT-besluiten waarin een heffing voor deze voorwerpen is bepaald, zijn dan ook in overeenstemming met het bepaalde in artikel 16c en 16e Aw.

Primaire vorderingen I en II: opgave van ‘door refurbishment vervaardigde’ voorwerpen

5.7.

De primaire vorderingen I en II van Thuiskopie werpen de vraag op of SES moet worden aangemerkt als ‘fabrikant’ in de zin van artikel 16c lid 2 Aw.

5.8.

De beoordeling van deze vraag heeft mede een principieel karakter. De rechtbank heeft daarom overwogen om prejudiciële vragen te stellen aan de Hoge Raad over de uitleg van ‘fabrikant van een voorwerp dat bestemd is om een werk ten gehore te brengen, te vertonen of weer te geven’ in artikel 16c Aw in het licht van de Arl. Het debat wordt echter ingekleurd door de stellingen van Thuiskopie over wat onder
refurbishmentmoet worden verstaan en de feitelijke beoordeling van de vraag wat SES precies doet. Partijen hebben ook niet aangestuurd op het stellen van prejudiciële vragen en het is bovendien in hun belang dat nu een beslissing wordt genomen. De rechtbank laat het stellen van prejudiciële vragen daarom achterwege en oordeelt als volgt.

5.9.

Namens SES is ter zitting verklaard dat zij de voorwerpen die ze verhandelt, schoonmaakt en controleert door in ieder geval op de aan/uit-knop te drukken. Ook wist (formatteert) zij (al dan niet opnieuw) altijd de harde schijven van deze voorwerpen, aangezien zij daartoe is gehouden gelet op privacywetgeving en contractuele afspraken met verkopers. Zelfs indien wordt uitgegaan van deze beperkte handelingen die SES stelt te verrichten, vallen haar werkzaamheden onder de ruime definitie van
refurbishmentzoals opgenomen in de toelichting bij het SONT-besluit 2021 (zie 3.13). Het gaat dan om aanpassen, vernieuwen, controleren en/of heropbouwen van het voorwerp zodanig dat het aan een nieuwe eindgebruiker kan worden verkocht.

5.10.

Met artikel 16c lid 2 en 3 Aw heeft de Nederlandse wetgever ervoor gekozen om de verplichting tot betaling van de vergoeding te laten rusten op de fabrikant voor de door hem vervaardigde voorwerpen en op de importeur voor de door hem ingevoerde voorwerpen. Een partij die zich bezighoudt met
refurbishmentvan vergoedingsplichtige voorwerpen wordt door de SONT
gelijkgesteldmet die fabrikant. Thuiskopie betoogt uiteindelijk dat met die gelijkstelling een richtlijnconforme uitleg wordt gegeven aan het begrip ‘fabrikant’ in artikel 16c Aw, omdat daarin besloten ligt dat het voorwerp door een nieuwe eindgebruiker kan worden gebruikt om thuiskopieën op te maken.

5.11.

Thuiskopie stelt met juistheid dat de Aw zoveel mogelijk richtlijnconform moet worden uitgelegd. Richtlijnconforme uitleg strekt echter niet zo ver dat een uitleg in strijd met de Auteurswet toelaatbaar is. Dat zou in strijd komen met het rechtszekerheidsbeginsel. Artikel 16c lid 2 Aw kan niet zo ruim worden uitgelegd dat ‘het aanpassen, vernieuwen, controleren en/of heropbouwen’ van een reeds bestaand voorwerp is aan te merken als het als fabrikant vervaardigen van een heffingsplichtig voorwerp. Het repareren of controleren van een apparaat dat vervolgens wordt verhandeld, is echt iets anders dan fabricage van dat voorwerp. Het valt echter wel onder de definitie van
refurbishmentdie Thuiskopie verdedigt. Dat verhoudt zich niet tot artikel 16c lid 5 Aw waarin is bepaald dat de vergoeding slechts éénmaal per voorwerp is verschuldigd en tot artikel 16ga Aw dat aparte verplichtingen oplegt aan wederverkopers. Het zou ook tot een meervoudige en daarom meer dan redelijke vergoeding voor de rechthebbende kunnen leiden en daarmee het rechtmatig evenwicht verstoren dat wordt beoogd met de Arl.

5.12.

Aan Thuiskopie kan worden toegegeven dat er vormen kunnen zijn van
refurbishmentwaarbij (onderdelen van) een apparaat zodanig worden (her)opgebouwd dat dat aangemerkt kan worden als fabricage in de zin van artikel 16c Aw. Dat SES dergelijke werkzaamheden uitvoert, heeft Thuiskopie echter onvoldoende onderbouwd. De in 2.2 geciteerde tekst op de Refurbo-website waarnaar zij verwijst is daarvoor onvoldoende. SES betoogt dat die tekst niet meer dan een – onjuiste – reclame is. Gelet op de uitgebreide uitleg van haar werkzaamheden door SES, heeft Thuiskopie onvoldoende gemotiveerd dat van uitgebreide heropbouw van apparatuur door SES sprake is.

5.13.

Het voorgaande brengt mee dat niet kan worden geoordeeld dat SES voorwerpen heeft vervaardigd waarover zij thuiskopievergoeding dient af te dragen, zodat de rechtbank het gevorderde onder I. en II. afwijst.

Primaire vorderingen III en IV: opgave geïmporteerde voorwerpen (III en IV)

5.14.

SES heeft erkend dat zij op beperkte schaal aan import van heffingsplichtige voorwerpen doet. SES kan derhalve worden aangemerkt als importeur in de zin van artikel 16c lid 2 en 3 Aw. Dit geldt voor alle voorwerpen in de zin van artikel 16c lid 1 Aw (dus al dan niet
refurbished) omdat daarover nog niet eerder de thuiskopievergoeding is betaald. SES is op grond van artikel 16f Aw verplicht opgave te doen aan Thuiskopie van het aantal door haar geïmporteerde voorwerpen en bescheiden ter inzage te geven, waarvan kennisneming noodzakelijk is voor de vaststelling van de verschuldigdheid en de hoogte van de vergoeding. Hoewel SES in 2014 al een deel van de door haar geïmporteerde voorwerpen aan Thuiskopie heeft opgegeven, zal de rechtbank het gevorderde onder III en IV in zijn geheel toewijzen, zodat SES verplicht is volledige opgave te doen – voorzien van de onderliggende bescheiden en een deugdelijke toelichting – van alle voorwerpen die zij heeft geïmporteerd vanaf 1 januari 2013 en nog zal importeren vanaf de datum van dit vonnis. Het is bij gebrek aan een sluitende toelichting namelijk niet duidelijk geworden of de opgave over 2013 compleet is en SES heeft erkend ook nadien nog enkele voorwerpen te hebben geïmporteerd.

Primaire vordering V: verklaring van registeraccountant

5.15.

De gevorderde verklaring van een accountant dat de opgave aansluit bij de administratie van SES zal worden afgewezen, aangezien Thuiskopie de noodzaak hiervan niet nader heeft toegelicht. Bovendien komt het gevorderde erop neer dat de accountant een verklaring moet geven dat de opgave, voor zover verifieerbaar, een getrouwe weergave van de werkelijkheid vormt en/of dat er geen aanwijzingen zijn dat de opgave onjuist of onvolledig is. Dit vormt een opdracht die aspecten van
assuranceheeft, die de accountant op grond van zijn beroepsregels alleen kan geven als aan specifieke vereisten is voldaan. Het is de rechtbank ambtshalve bekend dat toewijzing van een daarop gerichte vordering tot executieproblemen kan leiden, aangezien een accountant op grond van zijn beroepsregels niet zonder meer conclusies kan trekken die zekerheid geven over de juistheid en volledigheid van de opgave.^[12]Daarnaast zal SES aanzienlijke kosten moeten maken voor een accountantsverklaring, die niet gerechtvaardigd zijn gezien de beperkte zekerheid dit Thuiskopie zal bieden, naast de op te leggen dwangsom.

Primaire vordering VI: verklaring voor recht dat over opgegeven voorwerpen thuiskopievergoeding verschuldigd is

5.16.

Nu uit artikel 16c lid 2 en 3 Aw volgt dat SES over de opgegeven geïmporteerde heffingsplichtige voorwerpen thuiskopievergoeding moet betalen, zal de rechtbank het gevorderde onder VI – voor zover het geïmporteerde voorwerpen betreft – toewijzen, vermeerderd met de wettelijke rente zoals in het dictum is bepaald.

Primaire vordering VII: veroordeling tot betaling van € 2.128,50

5.17.

SES is gehouden de door Thuiskopie in rekening gebrachte facturen te betalen ten aanzien van de door SES opgegeven geïmporteerde en geassembleerde pc’s. Ten aanzien van de geassembleerde pc’s gaat het – anders dan hiervoor is overwogen ten aanzien van
refurbishment– naar het oordeel van de rechtbank wel om fabricage in de zin van artikel 16c Aw. SES heeft deze pc’s immers zelf uit (nieuwe) losse onderdelen opgebouwd en derhalve een nieuw voorwerp samengesteld. SES heeft aangevoerd dat over de harde schijven die zij (bij Gistron) heeft ingekocht en in de geassembleerde pc’s heeft ingebouwd al thuiskopievergoeding is betaald, omdat op de facturen van Gistron staat vermeld dat de af te dragen thuiskopievergoedingen in de artikelprijzen zijn verwerkt. Dit verweer gaat echter niet op, omdat ten tijde van het opstellen van die facturen geen thuiskopievergoeding werd geheven over losse, nog niet ingebouwde, harde schijven. De opmerking op de factuur betreft bovendien een generieke vermelding die Gistron kennelijk gebruikt voor de verkoop van voorwerpen die wel heffingsplichtig zijn. Nu de juistheid van de facturen voor het overige niet is bestreden, zal de rechtbank het gevorderde onder VII toewijzen, vermeerderd met de wettelijke rente zoals gevorderd.

Subsidiaire vordering IX en X: opgave bij Nederlandse leveranciers ingekochte voorwerpen ex art. 16ga Aw

5.18.

De rechtbank begrijpt dat de subsidiaire vordering is ingesteld voor zover de primaire vorderingen geheel of gedeeltelijk worden afgewezen. Nu de gevorderde opgave wat betreft de voorwerpen die SES heeft ‘vervaardigd door middel van
refurbishment’ zoals hiervoor onder 5.9 t/m 5.12 overwogen, is afgewezen, komt de rechtbank toe aan de subsidiaire vorderingen voor zover die zien op opgave door SES van deze voorwerpen die zijn ingekocht bij leveranciers in Nederland.

5.19.

SES is als verkoper van heffingsplichtige voorwerpen op grond van artikel 16ga Aw verplicht om te bewijzen dat de thuiskopieheffing is betaald, althans wie de importeur of fabrikant in Nederland is geweest. Kan zij dat niet, dan zal zij de thuiskopieheffing zelf moeten betalen.

5.20.

De vraag of SES de thuiskopievergoeding over deze voorwerpen uiteindelijk zal moeten betalen, hangt af van het vermogen en de bereidheid van SES om gegevens aan te leveren over de fabrikant of importeur en of deze reeds de thuiskopieheffing heeft voldaan. Het gaat dan om de originele fabrikant in de zin van artikel 16c lid 2 en 3 Aw en niet de fabrikant zoals Thuiskopie dit begrip (breed) uitlegt in haar toelichting op de SONT-besluiten (vgl. 3.11 en 3.13).

5.21.

Het verweer van SES dat deze ‘ketenaansprakelijkheid’ leidt tot dubbele heffingen, gaat naar het oordeel van de rechtbank niet op. Indien op correcte wijze opgave wordt gedaan door alle betrokken partijen zoals aangewezen in de artikelen 16c lid 2 en 3, 16f en 16ga Aw, sluit het syteem van de wet dat juist uit. SES verwijt Thuiskopie dat zij niet per individueel voorwerp (via het serienummer) bijhoudt of over dat voorwerp al thuiskopievergoeding is betaald. Volgens de systematiek van artikel 16ga Aw is het echter voldoende dat SES aantoont wie de fabrikant of importeur is. Door gegevens over de voorman te eisen, maakt Thuiskopie geen misbruik van recht. Dat SES om commerciële of andere redenen haar voorman niet bekend wil maken of dat haar voorman weigert informatie te geven over waar zij het voorwerp heeft ingekocht, komt voor haar eigen rekening en risico. De rechtbank zal het gevorderde onder IX en X daarom toewijzen zoals in het dictum nader is bepaald.

Subsidiaire vordering XI: verklaring voor recht dat over opgegeven voorwerpen thuiskopievergoeding verschuldigd is

5.22.

Nu uit artikel 16ga lid 2 Aw volgt dat SES zelf de thuiskopievergoeding moet betalen als zij geen (tijdige, juiste of volledige) opgave doet, zal de rechtbank het gevorderde onder XI toewijzen voor zover het aansluit bij hetgeen wordt toegewezen onder IX en X.

Primair sub VIII en subsidiair sub XII gevorderde dwangsommen

5.23.

Oplegging van de gevorderde dwangsommen als stimulans tot nakoming van de

gegeven bevelen is aangewezen. De dwangsommen zullen worden toegewezen, gematigd en

gemaximeerd, zoals in het dictum vermeld.

Primair en subsidiair sub X gevorderde proceskosten

5.24.

De rechtbank ziet aanleiding om te bepalen dat iedere partij de eigen proceskosten draagt. Daartoe is redengevend dat beide partijen deels in het ongelijk zijn gesteld. Hoewel de vorderingen onder III, IV, VI, VII, IX, X en XI op straffe van verbeurte van een dwangsom weliswaar grotendeels worden toegewezen, wordt op het principiële punt waarover partijen uitgebreid hebben gedebatteerd, namelijk de vraag of de verkoop van
refurbishedapparaten door SES gelijk gesteld kan worden aan fabricage, Thuiskopie in het ongelijk gesteld, waarmee de daarop gebaseerde vorderingen worden afgewezen. Daarom acht de rechtbank compensatie van de proceskosten hier gerechtvaardigd.

6.De beslissing

De rechtbank:

6.1.

veroordeelt SES om binnen twee weken na betekening van dit vonnis opgave te doen van al haar importen vanaf 1 januari 2013 tot aan de datum van dit vonnis van voorwerpen die in het SONT-besluit 2018 dan wel de AMvB’s van 23 oktober 2012 en/of 28 oktober 2014 zijn genoemd;

6.2.

veroordeelt SES om vanaf betekening van dit vonnis, uiterlijk op het moment van importeren, opgave te doen van importen die zij doet van voorwerpen die in het

SONT-besluit 2018 zijn genoemd, met dien verstande dat SES ook gehouden zal zijn opgave te doen van geïmporteerde voorwerpen genoemd in toekomstige SONT-besluiten of andere wet- en regelgeving inzake de thuiskopievergoeding, steeds vanaf het moment dat die besluiten en/of wetgeving in werking treden;

6.3.

verklaart voor recht dat SES voor ieder geïmporteerd voorwerp waarvan op basis van dit vonnis opgave wordt gedaan de thuiskopievergoeding dient te betalen die voor dat voorwerp is genoemd in het SONT-besluit 2018 en/of toekomstige SONT-besluiten of andere wet- en regelgeving inzake de thuiskopievergoeding, te vermeerderen met de wettelijke rente daarover vanaf 10 december 2019 dan wel – voor zover import later heeft plaatsgevonden – vanaf het tijdstip van import van het betreffende voorwerp tot aan de dag van volledige betaling;

6.4.

veroordeelt SES om aan Thuiskopie te betalen een bedrag van € 2.128.50, te vermeerderen met de wettelijke rente daarover vanaf 1 juli 2016 tot aan de dag van volledige betaling;

6.5.

bepaalt dat SES een dwangsom verbeurt van € 1.000,- voor iedere dag of gedeelte van een dag dat zij in gebreke blijft de onder 6.1, 6.2 of 6.4 gegeven bevelen volledig en/of tijdig na te komen, met een maximum aan te verbeuren dwangsommen van € 50.000,-;

6.6.

veroordeelt SES om binnen twee weken na betekening van dit vonnis opgave te doen van:

alle voorwerpen die in het SONT-besluit 2018 en/of de daarvoor geldende AMvB’s van 23 oktober 2012 en 28 oktober 2014 zijn genoemd welke zij bij leveranciers in Nederland heeft ingekocht en die zij heeft verkocht vanaf 1 januari 2013 tot aan de datum van dit vonnis;
facturen en/of andere documenten waaruit blijkt dat voor de voornoemde voorwerpen thuiskopieheffing is afgedragen of facturen en/of andere documentatie waaruit blijkt wie de importeur of fabrikant is van de voornoemde voorwerpen;

6.7.

veroordeelt SES om onmiddellijk na betekening van dit vonnis steeds binnen een week na verkoop opgave te doen van:

alle voorwerpen die in het SONT-besluit 2018 en/of in toekomstige SONT-besluiten of andere wet- en regelgeving inzake de thuiskopievergoeding zijn genoemd welke zij bij leveranciers in Nederland inkoopt en die zij verkoopt;
facturen en/of andere documenten waaruit blijkt dat voor de voornoemde voorwerpen thuiskopieheffing is afgedragen of facturen en/of andere documentatie waaruit blijkt wie de importeur of fabrikant is van de voornoemde voorwerpen;

6.8.

verklaart voor recht dat indien SES de onder 6.6 en 6.7 bevolen opgaves niet tijdig, niet juist of niet volledig doet, SES zelf op de voet van artikel 16ga lid 2 Aw gehouden is de thuiskopieheffingen te betalen over de door SES in Nederland aan consumenten verkochte voorwerpen die genoemd zijn in het SONT-besluit 2018 of de daarvoor geldende AMvB’s van 23 oktober 2012 en 28 oktober 2014;

6.9.

bepaalt dat SES een dwangsom verbeurt van € 1.000,- voor iedere dag of gedeelte van een dag dat zij in gebreke blijft de onder 6.6 en 6.7 gegeven bevelen volledig en/of tijdig na te komen, met een maximum aan te verbeuren dwangsommen van € 100.000,-;

6.10.

bepaalt dat iedere partij de eigen proceskosten draagt;

6.11.

verklaart de onderdelen 6.1, 6.2, 6.4 tot en met 6.7 en 6.9 van dit vonnis uitvoerbaar bij voorraad;

6.12.

wijst af het anders of meer gevorderde.

Dit vonnis is gewezen door mr. M.J.J. Visser, mr. F.M. Bus en mr. A.M. Brakel en in het openbaar uitgesproken op 26 oktober 2022.