ECLI:NL:RBDHA:2020:4526

• Datum uitspraak: 22 mei 2020
• Publicatiedatum: 22 mei 2020
• Zaaknummer: 09/797014-18
• Instantie: Rechtbank Den Haag
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Strafrecht
• Procedures: Eerste aanleg - meervoudig
• Rechters: P. van Essen; B.F.M. Klappe; M.G.P. Glas
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Niet-ontvankelijkheid van de officier van justitie in vervolging wegens overschrijding van de redelijke termijn en schending van procesrechten

In deze strafzaak heeft de rechtbank Den Haag op 22 mei 2020 uitspraak gedaan in de zaak tegen de verdachte, die beschuldigd werd van diefstal in het Paleis van Justitie te Brussel. De rechtbank heeft de officier van justitie niet-ontvankelijk verklaard in de vervolging van de verdachte. De beslissing is gebaseerd op de overschrijding van de redelijke termijn, zoals bedoeld in artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). De rechtbank heeft vastgesteld dat de tijdsduur van de procedure, die begon met de aanhouding van de verdachte op 12 september 2017, onaanvaardbaar lang was en dat dit niet alleen de rechten van de verdachte heeft geschaad, maar ook de waarheidsvinding in gevaar heeft gebracht.

De rechtbank heeft in haar overwegingen niet alleen gekeken naar de overschrijding van de redelijke termijn, maar ook naar de houding van het Openbaar Ministerie, de aard en ernst van de ten laste gelegde feiten, het verdedigingsbelang en het belang van waarheidsvinding. De rechtbank oordeelde dat de vertraging in de procedure volledig voor rekening van het Openbaar Ministerie kwam, dat niet voortvarend heeft gehandeld. De rechtbank heeft ook benadrukt dat de aard van de feiten, die betrekking hebben op diefstal van in beslag genomen stukken van overtuiging, extra reden gaf voor een snelle afhandeling van de zaak.

De rechtbank concludeerde dat de schending van de redelijke termijn en de daarmee samenhangende schending van de beginselen van een behoorlijke procesorde zo ernstig waren dat de officier van justitie niet langer het recht had om de vervolging voort te zetten. De uitspraak is gedaan in tegenwoordigheid van de griffier en is openbaar uitgesproken.

Uitspraak

Rechtbank DEN HAAG

Strafrecht

Meervoudige strafkamer

Parketnummer: 09/797014-18

Datum uitspraak: 22 mei 2020

Tegenspraak

(Promisvonnis)

De rechtbank Den Haag heeft op de grondslag van de tenlastelegging en naar aanleiding van het onderzoek ter terechtzitting het navolgende vonnis gewezen in de zaak van de officier van justitie tegen de verdachte:

[verdachte] ,

geboren op [geboortedag] 1993 te [geboorteplaats] ,

[adres] .

1. Het onderzoek ter terechtzitting

Het onderzoek is gehouden ter terechtzittingen van 8 juni 2018 (regie) en 8 mei 2020.

De rechtbank heeft kennis genomen van hetgeen door de officier van justitie mr. A.C.J. Nettenbreijers en de raadsman mr. N.B. Genemans naar voren is gebracht.

2. De tenlastelegging

Aan de verdachte is ten laste gelegd dat:

1.

hij op of omstreeks 28 maart 2015 te Brussel in België, tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, met het oogmerk van wederrechtelijke toe-eigening in/uit het justitiepaleis heeft weggenomen:

- een bundel valse biljetten van 100 Zwitserse Frank, en/of

- een beschermingsvest, kleur zwart, en/of

- 33 bundels valse biljetten van 50 (vijftig) Pond sterling, en/of

- 21 bundels valse biljetten van 1000 (duizend) Zwitserse Frank, en/of

- vijf bundels valse biljetten van 50 (vijftig) Pond Sterling, en/of

- twee bundels valse biljetten van 20 (twintig) Pond Sterling, en/of

- een bundel valse biljetten van 500 Euro, en/of

- een Apple iPad, [IMEI-nummer] , en/of

- een Apple Macbook Pro, [serienummer] , en/of

- een Apple iPad, [serienummer] , en/of

- een Acer Aspire 5750, [serienummer] , en/of

- een fototoestel, merk: Nikon, type D300, [serienummer] , en/of

- een Apple Macbook, en/of

- een Apple iMac, [serienummer] , en/of

- een toetsenbord Apple iMac + modem + bekabeling, en/of

- een Apple iPad, [serienummer] inclusief doos, en/of

- een Apple Macbook (wit), en/of

- een playstation 3, inclusief drie controllers en toebehoren, en/of

- een Toshiba laptop, inclusief kabels, en/of

- negen computerspellen, en/of

- een HP laptop, [serienummer] , en/of

- een Apple Macbook, [serienummer] ,

in elk geval enig goed, geheel of ten dele toebehorende aan het justitiepaleis in Brussel en/althans aan de Federale Overheidsdienst Justitie van België, in elk geval aan een ander of anderen dan aan verdachte en/of zijn mededader(s), waarbij verdachte en/of zijn mededader(s) zich de toegang tot de plaats des misdrijfs heeft/hebben verschaft en/of die/dat weg te nemen goederen onder zijn/hun bereik heeft/hebben gebracht door middel van braak, verbreking en/of inklimming;

2.

hij op of omstreeks 14 mei 2015 te Brussel in België, tezamen en in vereniging met een of meer anderen, althans alleen, met het oogmerk van wederrechtelijke toe-eigening in/uit het justitiepaleis heeft weggenomen een of meer goederen (stukken van overtuiging) waaronder:

- een anti-afluisterapparaat, en/of

- een revolver [serienummer] met doos, en/of

- een toga,

in elk geval enig goed, geheel of ten dele toebehorende aan het justitiepaleis te Brussel en/althans aan de Federale Overheidsdienst Justitie van België en/of [naam] , in elk geval aan een ander of anderen dan aan verdachte en/of zijn mededaders, waarbij verdachte en/of zijn mededaders zich de toegang tot de plaats van het misdrijf hebben verschaft en/of die/dat weg te nemen goederen onder zijn/haar/hun bereik hebben gebracht door middel van braak, verbreking en/of inklimming.

3. Voorvragen

3.1

Geldigheid van de dagvaarding en bevoegdheid van de rechtbank

De dagvaarding is geldig en deze rechtbank is bevoegd tot kennisneming van de ten laste gelegde feiten.

3.2

De ontvankelijkheid van de officier van justitie

3.2.1

Het standpunt van de verdediging

De raadsman heeft - overeenkomstig zijn op schrift gestelde standpunt - bepleit dat de officier van justitie niet-ontvankelijk in de vervolging moet worden verklaard, nu er sprake is van een schending van artikel 6 Europees Verdrag ter bescherming van de Rechten van de Mens en de fundamentele vrijheden (hierna: EVRM) en de daarmee samenhangende beginselen van een goede procesorde. De verdediging heeft hiertoe onder meer aangevoerd dat er sprake is van een schending van de redelijke termijn, welke volledig voor rekening van het Openbaar Ministerie dient te komen. Daarnaast meent de verdediging dat er sprake is van een schending van het verdedigingsbelang en het belang van waarheidsvinding, nu gelet op het tijdsverloop niet kan worden aangenomen dat de verdachte nog in staat zal zijn een adequate verdediging te voeren. Gelet op artikel 63 van het Wetboek van Strafrecht bestaat er bovendien nog nauwelijks ruimte voor een strafoplegging die nog enig strafdoel kan dienen. De verdediging is dan ook van mening dat voortzetting van het onderhavige strafproces in strijd zou zijn met een behoorlijke procesorde, dan wel dat hier geen belang meer mee gemoeid is.

3.2.2

Het standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie heeft in reactie op dit verweer onderkend dat er sprake is van een overschrijding van de redelijke termijn - beginnend op 12 september 2017- die ligt in persoonlijke, organisatorische en planmatige redenen. Een overschrijding van de redelijke termijn dient ingevolge de jurisprudentie van de Hoge Raad niet gesanctioneerd te worden door een niet-ontvankelijkheidverklaring. De officier van justitie is het met de verdediging eens dat deze overschrijding raakt aan het verdedigingsbelang en de waarheidsvinding, maar stelt zich op het standpunt dat er geen sprake is van een dergelijk grove schending die maakt dat het Openbaar Ministerie niet-ontvankelijk moet worden verklaard. Ten aanzien van de toepassing van artikel 63 van het Wetboek van Strafrecht, (gelet op de eerdere veroordeling door de Militaire Kamer van de Rechtbank Gelderland) is de officier van justitie van mening dat de op te leggen straf niet zonder meer hetzelfde was geweest, nu het in de onderhavige zaak gaat om hele ernstige feiten.

3.2.3

Het oordeel van de rechtbank

Tijdsverloop

De rechtbank gaat uit van het volgende tijdsverloop. De ten laste gelegde feiten dateren van 28 maart 2015 en 14 mei 2015. Uit het dossier volgt dat de Belgische autoriteiten op 18 maart 2016 een rechtshulpverzoek, gericht aan de Nederlandse autoriteiten, hebben gedaan. In dat rechtshulpverzoek verzochten de Belgische autoriteiten om de opsporing en de vervolging van de verdachte en twee medeverdachten. Op last van de officier van justitie is de verdachte op 12 september 2017 aangehouden op verdenking van de ten laste gelegde feiten, waarna hij diezelfde dag voor de eerste keer wordt gehoord en vervolgens in verzekering wordt gesteld.

Uiteindelijk heeft in de onderhavige zaak op 8 juni 2018 voor het eerst een zogenoemde regiezitting plaatsgevonden, waarbij door de verdediging preliminaire verweren zijn gevoerd als ook een groot aantal onderzoekwensen is ingediend. De rechtbank heeft destijds vastgesteld dat er zich in het dossier geen rechtshulpverzoek strekkende tot de overname van de strafvervolging bevond en de officier van justitie kon geen helderheid verschaffen over het al dan niet bestaan van een officieel rechtshulpverzoek. Om die reden achtte de rechtbank zich onvoldoende voorgelicht om een inhoudelijke beslissing te kunnen nemen op de verweren en de onderzoekwensen. De behandeling van de zaak is toen voor onbepaalde tijd aangehouden, waarbij de rechtbank de officier van justitie de opdracht heeft gegeven om binnen een termijn van twee weken alsnog het betreffende rechtshulpverzoek aan het dossier te voegen, dan wel de rechtbank en de verdachte er binnen deze termijn van op de hoogte te stellen dat een dergelijk document niet bestaat.

Op 22 juni 2018 volgt een e-mailbericht van de officier van justitie, inhoudende dat hij van een onjuiste aanname is uitgegaan en dat volstaan kan worden met rechtstreeks contact tussen de officier van justitie en in dit geval de procureur des Konings in België. De officier van justitie deelt in deze e-mail mede dat door de procureur des Konings in België een mondeling verzoek tot de overname van strafvervolging is gedaan, waarna de officier van justitie eveneens mondeling met dit verzoek heeft ingestemd. Deze instemming is middels een e-mail van de procureur des Konings aan de officier van justitie schriftelijk vastgelegd, waarna het dossier is toegezonden. De officier van justitie zegt in dit e-mailbericht toe om de onderliggende stukken uiterlijk 25 juni 2018 te verstrekken. De rechtbank stelt vast dat de officier van justitie deze stukken destijds niet heeft verstrekt. Pas in aanloop naar de regiezitting van 8 mei 2020, op 4 mei 2020, verstrekt de officier van justitie uiteindelijk correspondentie uit 2016, te weten een tweetal e-mails die dateren van 21 juni 2016 en 29 juni 2016.

Overschrijding redelijke termijn

De rechtbank is van oordeel dat het tijdsverloop in onderhavige zaak dient te worden aangemerkt als een overschrijding van de redelijke termijn. Als eerste handeling richting de verdachte waaruit hij kon afleiden dat er een strafvervolging jegens hem zou worden ingesteld, is in ieder geval 12 september 2017 aan te merken, zijnde de datum van zijn aanhouding. Ingevolge vaste jurisprudentie van de Hoge Raad dient een overschrijding van de redelijke termijn als bedoeld in artikel 6, eerste lid, van het EVRM, gecompenseerd te worden gecompenseerd door strafvermindering. Overschrijding van de redelijke termijn kan niet leiden tot niet-ontvankelijkheid van de officier van justitie (onder meer Hoge Raad 17 juni 2008, ECLI:NL:HR:2008:BD2578).

Bij de beoordeling van het door de verdediging gevoerde niet-ontvankelijkheidsverweer heeft de rechtbank naast de schending van de redelijke termijn eveneens de houding van het Openbaar Ministerie, de aard en ernst van de ten laste gelegde feiten, het verdedigingsbelang en het belang van waarheidsvinding in acht genomen. De rechtbank heeft daarbij in het bijzonder het navolgende in aanmerking genomen.

Houding Openbaar Ministerie

De officier van justitie heeft ter terechtzitting van 8 mei 2020 aangegeven dat de redenen van het tijdsverloop persoonlijk, organisatorisch en planmatig van aard zijn en dat het heel lastig is een zaak voor een heel dagdeel in te plannen. De officier van justitie heeft voorts aangegeven dat hij met het plannen van de zitting van 8 mei 2020 een half jaar geleden is gestart. De rechtbank acht deze redenen niet verschoonbaar en van onvoldoende gewicht om een dergelijk tijdsverloop te kunnen rechtvaardigen. De rechtbank stelt eveneens vast dat de verdediging geen aandeel heeft gehad in genoemde vertraging en dat de zaak dus op een veel kortere termijn inhoudelijk behandeld had kunnen worden. Dat de officier van justitie op geen enkele wijze voortvarendheid heeft betracht in de afdoening van onderhavige zaak en deze in feite gewoon heeft laten liggen, dient dan ook volledig voor rekening van het Openbaar Ministerie te komen.

De rechtbank weegt hierbij ook mee dat naar aanleiding van de regiezitting op 8 juni 2018 een korte termijn is gesteld waarbinnen de officier van justitie duidelijkheid zou moeten scheppen. Het feit dat de officier van justitie pas op 4 mei 2020 correspondentie heeft verstrekt die dateert uit 2016 acht de rechtbank kwalijk. Ter terechtzitting van 8 mei 2020 heeft de verdediging naar aanleiding van de ontvangen stukken de vraag opgeworpen of er meer correspondentie is geweest tussen de officier van justitie en het Parket te Brussel dan hetgeen reeds verstrekt is. De officier van justitie heeft in reactie hierop aangegeven dat de e-mails die hij in 2016 aan de Belgische autoriteiten heeft gestuurd niet meer terug te halen zijn uit zijn verzonden items en dat hij slechts nog beschikt over een concept e-mail, welke aan het dossier gevoegd kan worden. Ook het feit dat de officier van justitie niet meer beschikt over deze e-mails, terwijl de rechtbank van oordeel is dat deze e-mails van meet af aan onderdeel hadden moeten uitmaken van het dossier, acht de rechtbank kwalijk.

Ter terechtzitting is eveneens aan bod gekomen wat de verwachting van de officier van justitie is omtrent het vervolg van onderhavig strafproces. De officier van justitie heeft desgevraagd aangegeven dat dit in de huidige tijd koffiedik kijken is en dat wanneer er eventueel onderzoekwensen toegewezen zullen worden, het Openbaar Ministerie daar bovenop zal zitten. Op de vraag van de rechtbank hoe de officier van justitie eventuele verhoren van in België woonachtige getuigen voor zich ziet, heeft de officier van justitie geen concreet antwoord gegeven. Voorgaande illustreert naar het oordeel van de rechtbank de inactieve houding van het Openbaar Ministerie in deze zaak. Uit niets blijkt dat de officier van justitie nu wel de voortvarendheid zal betrachten deze zaak binnen afzienbare tijd af te doen.

Ernst van de feiten

De ten laste gelegde feiten betreffen een tweetal inbraken in het Paleis van Justitie te Brussel, waarbij een groot aantal voorwerpen gestolen zijn. De goederen die zijn weggenomen betreffen in beslag genomen stukken van overtuiging. De diefstal van deze specifieke voorwerpen kunnen de rechtsgang in België kunnen aantasten. De rechtbank is van oordeel dat juist de aard en ernst van deze feiten maakt dat de officier van justitie meer voortvarendheid had moeten betrachten.

Waarheidsvinding en verdedigingsbelang

Bij de verdediging bestaan thans nog een groot aantal onderzoekwensen, waaronder het verstrekken van camerabeelden, een schouw in het Paleis van Justitie in Brussel en het horen van een vijftal getuigen. Het is evident dat het tijdsverloop een ongunstige invloed heeft op de beoordeling van de ten laste gelegde feiten. Vooropgesteld is het de vraag hoeveel waarde nog gehecht kan worden aan een getuigenverklaring die meer dan vijf jaar na de pleegdatum wordt afgelegd. Niet alleen bestaat er wetenschappelijk onderbouwde twijfel over het afleggen van een getuigenverklaring na een dergelijk tijdsverloop als gevolg van de verbleking van de herinneringen van de getuigen, ook heeft het tijdsverloop in negatieve zin gevolgen voor de deugdelijkheid en de grondigheid van de ondervraging. De mogelijkheid om verhoren naar behoren te waarderen wordt eveneens op negatieve wijze beïnvloedt. Onduidelijk is of en hoe andere onderzoekwensen bij toewijzing geëffectueerd zouden kunnen worden. Van een “gelijk speelveld” (
level playing field ) is door het tijdsverloop dan ook geen sprake meer. De verdediging, het Openbaar Ministerie en de rechtbank worden zodanig belemmerd in hun zoektocht naar de feiten en de mogelijkheid om bewijs op deugdelijke wijze te controleren en te waarderen, dat de beginselen van een behoorlijke procesorde door het tijdsverloop wezenlijk en onherstelbaar geschonden zijn.

Conclusie

Al het voorgaande overziende is de rechtbank is van oordeel dat het in deze zaak niet slechts gaat om een overschrijding van de redelijke termijn die zich door strafvermindering kan laten compenseren. De overschrijding van de redelijke termijn is zodanig dat de beginselen van een behoorlijke procesorde wezenlijk geschonden zijn doordat de waarheidsvinding, de basis van ieder strafvorderlijk optreden, in het gedrang is gekomen. De rechtbank komt op grond hiervan tot het oordeel dat de officier van justitie het recht op strafvervolging heeft verloren en derhalve niet-ontvankelijk is in de vervolging van de verdachte.

4. De beslissing

De rechtbank:

verklaart de officier van justitie niet-ontvankelijk in de vervolging van de verdachte.

Dit vonnis is gewezen door

mr. P. van Essen, voorzitter,

mr. B.F.M. Klappe, rechter,

mr. M.G.P. Glas, rechter,

in tegenwoordigheid van mr. J.A. Lockhorst, griffier,

en uitgesproken ter openbare terechtzitting van deze rechtbank van 22 mei 2020.