ECLI:NL:RBAMS:2021:6318

• Datum uitspraak: 4 november 2021
• Publicatiedatum: 4 november 2021
• Zaaknummer: 13/751943-21
• Instantie: Rechtbank Amsterdam
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Strafrecht; Europees strafrecht
• Procedures: Eerste en enige aanleg
• Rechters: M. van Mourik; J.P.W. Helmonds; M. Snijders Blok-Nijensteen
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Overlevering op basis van Europees aanhoudingsbevel met betrekking tot detentieomstandigheden in België

Op 4 november 2021 heeft de Rechtbank Amsterdam uitspraak gedaan in een zaak betreffende de overlevering van een opgeëiste persoon op basis van een Europees aanhoudingsbevel (EAB) dat was uitgevaardigd door de onderzoeksrechter in de rechtbank van eerste aanleg West-Vlaanderen, afdeling Brugge, België. De vordering tot overlevering was ingediend door de officier van justitie en betreft een strafrechtelijk onderzoek naar de opgeëiste persoon, die wordt verdacht van ontvoering, wederrechtelijke vrijheidsberoving en gijzeling. De rechtbank heeft de identiteit van de opgeëiste persoon vastgesteld en de detentieomstandigheden in België onderzocht, waarbij eerder uitspraken en garanties van de Belgische autoriteiten zijn meegenomen.

De rechtbank heeft vastgesteld dat de detentieomstandigheden in België, ondanks eerdere zorgen over onmenselijke behandeling, voldoende garanties bieden om de overlevering toe te staan. De officier van justitie heeft betoogd dat de Belgische autoriteiten bereid zijn om de gegeven garanties na te leven, en de rechtbank heeft geen concrete aanwijzingen gevonden om aan deze garanties te twijfelen. De raadsvrouw van de opgeëiste persoon heeft verzocht om de overlevering te weigeren op basis van de detentieomstandigheden, maar de rechtbank heeft dit verweer verworpen.

Uiteindelijk heeft de rechtbank geoordeeld dat het EAB voldoet aan de eisen van de Overleveringswet en dat er geen weigeringsgronden zijn die aan de overlevering in de weg staan. De rechtbank heeft de overlevering van de opgeëiste persoon aan België toegestaan, met inachtneming van de relevante wetsartikelen.

Uitspraak

RECHTBANK AMSTERDAM

INTERNATIONALE RECHTSHULPKAMER

Parketnummer: 13/751943-21

RK nummer: 21/4799

Datum uitspraak: 4 november 2021

UITSPRAAK

op de vordering ex artikel 23 Overleveringswet (OLW), ingediend door de officier van justitie bij deze rechtbank. Deze vordering dateert van 31 augustus 2021 en betreft onder meer het in behandeling nemen van een Europees aanhoudingsbevel (EAB).

Dit EAB is uitgevaardigd op 28 augustus 2021 door de onderzoeksrechter in de rechtbank van eerste aanleg West-Vlaanderen, afdeling Brugge (België) en strekt tot de aanhouding en overlevering van:

[opgeëiste persoon] ,

geboren te [geboorteplaats] (Denemarken) op [geboortedag] 1998,

zonder vaste woon- of verblijfplaats in Nederland,

gedetineerd in de [detentieplaats] ,

hierna te noemen de opgeëiste persoon.

1. Procesgang

De vordering is behandeld op de openbare zitting van 21 oktober 2021. Het verhoor heeft plaatsgevonden in tegenwoordigheid van de officier van justitie, mr. K. van der Schaft.

De opgeëiste persoon, aanwezig via een videoverbinding, is bijgestaan door zijn raadsvrouw, mr. B. van der Werf, advocaat te Breda en door een tolk in de Deense taal.

Op grond van artikel 22, derde lid, OLW heeft de rechtbank de termijn waarbinnen zij op grond van het eerste lid van dit artikel uitspraak moet doen met dertig dagen verlengd omdat zij die verlenging nodig heeft om over de verzochte overlevering te beslissen.

2. Identiteit van de opgeëiste persoon

De rechtbank heeft de identiteit van de opgeëiste persoon onderzocht. De opgeëiste persoon heeft ter zitting verklaard dat de bovenvermelde personalia juist zijn en dat hij de Deense nationaliteit heeft.

3. Grondslag en inhoud van het EAB

In het EAB wordt melding gemaakt van een aanhoudingsmandaat bij verstek, op 28 augustus 2021 uitgevaardigd door de onderzoeksrechter in de rechtbank van eerste aanleg West-Vlaanderen, afdeling Brugge.

De overlevering wordt verzocht ten behoeve van een door de justitiële autoriteiten van de uitvaardigende lidstaat ingesteld strafrechtelijk onderzoek ter zake van het vermoeden dat de opgeëiste persoon zich schuldig heeft gemaakt aan naar Belgisch recht strafbare feiten.

Deze feiten zijn omschreven in onderdeel e) van het EAB. Een door de griffier gewaarmerkte fotokopie van dit onderdeel is als bijlage aan deze uitspraak gehecht.

4. Strafbaarheid; feiten vermeld op bijlage 1 bij de OLW

Onderzoek naar de dubbele strafbaarheid van de feiten waarvoor de overlevering wordt verzocht, moet achterwege blijven, nu de uitvaardigende justitiële autoriteit de strafbare feiten heeft aangeduid als feiten vermeld in de lijst van bijlage 1 bij de OLW. De feiten vallen op deze lijst onder nummer 16, te weten:

ontvoering, wederrechtelijke vrijheidsberoving en gijzeling.

Volgens de in rubriek c) van het EAB vermelde gegevens is op deze feiten naar Belgisch recht een vrijheidsstraf met een maximum van ten minste drie jaren gesteld.

5. Weigeringsgrond als bedoeld in artikel 13 OLW

Het EAB heeft betrekking op strafbare feiten die geacht worden geheel of gedeeltelijk op Nederlands grondgebied te zijn gepleegd.

Op grond van artikel 13, eerste lid, aanhef en onder a, OLW kan de rechtbank de overlevering in die situatie weigeren. De raadsvrouw heeft de rechtbank verzocht daartoe over te gaan.

De officier van justitie heeft de rechtbank in overweging gegeven om af te zien van toepassing van de weigeringsgrond en heeft daartoe het volgende aangevoerd:

• het onderzoek is in België aangevangen;
• bewijs bevindt zich in België;
• medeverdachten worden in België vervolgd;
• het gestelde slachtoffer is in België ontvoerd;
• het Nederlandse Openbaar Ministerie is niet voornemens om zelf de opgeëiste persoon te vervolgen voor de in het EAB genoemde feiten.

De rechtbank stelt voorop dat:

• aan de regeling van het EAB ten grondslag ligt dat overlevering de hoofdregel is en toepassing van een facultatieve weigeringsgrond de uitzondering dient te zijn;
• de weigeringsgrond ertoe strekt te voorkomen dat Nederland zou moeten meewerken aan overlevering voor een zogenoemd lijstfeit dat geheel of ten dele in Nederland is gepleegd en dat hier niet strafbaar is of hier niet pleegt te worden vervolgd.

Gelet op de door de officier van justitie aangevoerde argumenten vormt daarom het gegeven dat de feiten worden geacht geheel of gedeeltelijk in Nederland te zijn gepleegd, naar het oordeel van de rechtbank onvoldoende aanleiding om de weigeringsgrond toe te passen.

Het standpunt van de raadsvrouw leidt niet tot een ander oordeel.

6. Artikel 11 OLW; detentieomstandigheden

6.1

Inleiding

Bij uitspraak van 22 juni 2021 ^[1] heeft de rechtbank geconcludeerd dat in België een reëel gevaar bestaat van een onmenselijke of vernederende behandeling voor gedetineerden die terecht komen in een instelling waar sprake is van grondslapers waardoor de minimale persoonlijke ruimte van 3 m2 in een meerpersoonscel niet meer is gewaarborgd, alsmede waar sprake is van niet-afgeschermde toiletten in meerpersoonscellen. De detentie-instellingen waarvan hier sprake is, zijn: Antwerpen, Gent, Brugge, Oudenaarde, Hasselt, Dendermonde en Mechelen.

De
General Counsellor bij het
Directorate General Legislation, Fundamental Rights and Freedoms heeft bij brief van 9 september 2021 de volgende algemene garantie gegeven:

“Als algemene regel, kunnen in België de volgende algemene waarborgen gegeven worden bij een overlevering in het kader van de tenuitvoerlegging van een Europees aanhoudingsbevel :

- De overgeleverde persoon zal in een cel worden opgesloten waarvan de oppervlakte en de inrichting beantwoordt aan de normen van het CPT van de Europese Raad (minimum 3m2). Dit zowel wanneer hij alleen verblijft in een cel als wanneer hij een daarvoor aangepaste en grotere cel deelt met een andere persoon.

- De sanitaire blokken, doorgaans voorzien van een wasbak en toilet, zijn afgescheiden van de rest van de cel door een muur of door een scherm. Soms is er ook een douche voorzien. In dat geval is het sanitair complex afgescheiden van de rest van de cel.”

Eerder in deze brief wordt ten aanzien van gevangenissen waar gedetineerden op een extra matras slapen, ofwel waar de ‘grondslapers-problematiek’ zich voordoet, over de celruimte en de sanitaire blokken de volgende opmerking gemaakt:

“Bovendien garanderen wij dat in de gevangenissen waarin dit fenomeen zich voordoet, er zal op toegezien worden dat de overgeleverden niet zullen worden opgesloten in een dergelijke afdeling zodat de overgeleverde personen ten minste over 3m2 personal space beschikken exclusief de sanitaire blokken.”

In haar uitspraak van 7 oktober 2021 (ECLI:NL:RBAMS:2021:5759) heeft de rechtbank overwogen dat de hiervoor genoemde brief van de Belgische autoriteiten van 9 september 2021 in elke overleveringszaak geldig is, zoals de Belgische autoriteiten in bedoelde brief hebben bevestigd, en dat het om die reden niet noodzakelijk is dat voor elke individuele opgeëiste persoon een detentiegarantie wordt opgevraagd.

6.2

Standpunt van de raadsvrouw

De raadsvrouw heeft zich primair op het standpunt gesteld dat de overlevering moet worden geweigerd vanwege de slechte omstandigheden in Belgische gevangenissen. Zij is er niet van overtuigd dat de Belgische autoriteiten de inhoud van de op 9 september 2021 verstrekte garantie zullen nakomen. Ter onderbouwing van haar standpunt heeft de raadsvrouw gewezen op de casus van een andere opgeëiste persoon, de heer [naam] (‘ [naam] ’). Uit een brief van 28 september 2021 van zijn Belgische advocaat blijkt dat [naam] – ondanks een eerder verstrekte garantie inhoudende dat hij alleen en in een cel van 9 m2 zou worden geplaatst – in België gedetineerd zat in een cel met vijf andere gedetineerden. Pas na tussenkomst van zijn Belgische advocaat is [naam] in een éénpersoonscel geplaatst.

Subsidiair heeft de raadsvrouw zich op het standpunt gesteld dat de beslissing op het overleveringsverzoek moet worden aangehouden zodat nadere vragen kunnen worden gesteld over de gevangenis waar de opgeëiste persoon na een eventuele overlevering terecht komt en over de omstandigheden aldaar.

6.3

Standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie heeft zich op het standpunt gesteld dat de detentieomstandigheden niet aan overlevering in de weg staan. Indien een gegeven garantie niet wordt nageleefd, zal het Nederlandse Openbaar Ministerie desgevraagd contact opnemen met de Belgische autoriteiten om te bewerkstelligen dat alsnog uitvoering wordt gegeven aan de garantie. Dat de Belgische autoriteiten in de zaak van [naam] kennelijk aanvankelijk geen uitvoering hebben gegeven aan de verstrekte garantie, vormt een uitzondering op de regel. Bovendien is de situatie van [naam] rechtgezet door tussenkomst van zijn Belgische advocaat. Hieruit blijkt de bereidheid van de Belgische autoriteiten om de door hen verstrekte garanties na te leven.

6.4

Oordeel van de rechtbank

Aan de hand van een globale beoordeling van alle gegevens waarover zij beschikt, gaat de rechtbank uit van de geboden zekerheid in de hiervoor genoemde garantie. ^[2] De rechtbank is, gelet op deze toezegging van de Belgische autoriteiten, van oordeel dat er voor de opgeëiste persoon na overlevering geen reëel gevaar bestaat op een onmenselijke of vernederende behandeling. De rechtbank beschikt niet over concrete aanknopingspunten op grond waarvan aan de verstrekte garantie moet worden getwijfeld. Hetgeen de raadsvrouw heeft aangevoerd over de casus van de heer [naam] maakt dit niet anders, nu dit een enkel incident betrof en hij na tussenkomst van zijn Belgische advocaat – alsnog in een éénpersoonscel is geplaatst.

Gelet op het voorgaande staan de detentieomstandigheden niet aan overlevering in de weg.

De rechtbank ziet ook geen aanleiding om de officier van justitie te verzoeken om nadere vragen te stellen aan de Belgische autoriteiten, zoals de raadsvrouw subsidiair heeft verzocht.

De rechtbank verwerpt het verweer.

7. Slotsom

Nu is vastgesteld dat het EAB voldoet aan de eisen van artikel 2 OLW, er ook overigens geen weigeringsgronden aan de overlevering in de weg staan en er geen sprake is van een geval waarin aan het EAB geen gevolg mag worden gegeven, dient de overlevering te worden toegestaan.

8. Toepasselijke wetsartikelen

De artikelen 2, 5, 7 en 13 OLW.

9. Beslissing

STAAT TOE de overlevering van
[opgeëiste persoon] aan de onderzoeksrechter in de rechtbank van eerste aanleg West-Vlaanderen, afdeling Brugge (België).

Aldus gedaan door

mr. M. van Mourik, voorzitter,

mrs. J.P.W. Helmonds en M. Snijders Blok-Nijensteen, rechters,

in tegenwoordigheid van mr. N.M. van Trijp, griffier,

en uitgesproken ter openbare zitting van 4 november 2021.

Ingevolge artikel 29, tweede lid, OLW staat tegen deze uitspraak geen gewoon rechtsmiddel open.

Voetnoten

1. ECLI:NL:RBAMS:2021:3243.

2. Hof van Justitie van de Europese Unie, 25 juli 2018, zaak