Uitspraak
RECHTBANK AMSTERDAM
Parketnummer: 13/680187-18 (ontneming)
Datum uitspraak: 5 juli 2021
Tegenspraak
VONNIS
Vonnis van de meervoudige strafkamer van de rechtbank Amsterdam, op vordering van de officier van justitie als bedoeld in artikel 36e van het Wetboek van Strafrecht, in de zaak, behorende bij de strafzaak met parketnummer 13/680187-18, tegen:
[verdachte] ,
geboren te [geboorteplaats] op [geboortedag] 1998,
ingeschreven in de Basisregistratie Personen op [adres]
.
1.De vordering
De rechtbank heeft beraadslaagd naar aanleiding van de vordering van de officier van justitie en het onderzoek op de terechtzitting van 1 en 2 juni 2021.
De rechtbank heeft kennisgenomen van de ontnemingsvordering en van wat de officier van justitie, mr. M.L.A. ter Veer, en [verdachte] en zijn raadsman, mr. R.M.G. Sussenbach, naar voren hebben gebracht.
2.Vordering en de grondslag daarvan
De officier van justitie heeft op 3 mei 2021 een ontnemingsvordering ingediend bij de rechtbank. De vordering ziet op een bedrag van € 33.092,82. Dit bedrag aan voordeel is volgens het Openbaar Ministerie door [verdachte] verkregen doordat [verdachte] zich schuldig heeft gemaakt aan het medeplegen van de handel in verdovende middelen, welke beschuldiging is aangebracht in de bijbehorende strafzaak.
De ontnemingszaak is op 1 en 2 juni 2021, tegelijk met de strafzaak, op zitting behandeld. De officier van justitie heeft de ontnemingsvordering ter terechtzitting bijgesteld naar een bedrag van € 39.330,64. Dat bedrag zou [verdachte] aan de Staat moeten betalen.
De ontnemingsvordering is gebaseerd op artikel 36e van het Wetboek van Strafrecht en beoogt het wederrechtelijk verkregen voordeel, verkregen uit het feit waarvoor [verdachte] in de onderliggende strafzaak is veroordeeld, te ontnemen.
3.Het wederrechtelijk verkregen voordeel
3.1
Standpunt van het Openbaar Ministerie
De vordering vindt haar grondslag in het ‘Rapport berekening wederrechtelijk verkregen voordeel per delict’ van 13 januari 2020 (hierna: het rapport). [1] Het Openbaar Ministerie stelt zich op het standpunt dat in de periode van 4 tot en met 17 februari 2019 via het nummer [telefoonnummer 1] (hierna: [telefoonnummer 1] ) 243 deals hebben plaatsgevonden. Via het nummer [telefoonnummer 2] (hierna: [telefoonnummer 2] ) hebben in de periode van 1 tot en met 6 maart 2019 236 deals plaatsgevonden. Naast deze twee dealernummers betrekt het Openbaar Ministerie het nummer [telefoonnummer 3] (hierna: [telefoonnummer 3] ) bij haar berekening. Dit nummer was in gebruik vanaf 13 augustus 2018. Het Openbaar Ministerie vindt het op grond hiervan aannemelijk dat de periode van dealen is gestart op 13 augustus 2018. Bij het berekenen van het wederrechtelijk verkregen voordeel is deze datum dan ook als startdatum genomen. De totale periode waarover het voordeel is berekend, bedraagt daarmee 280 dagen. Op basis van de afgeluisterde gesprekken van de nummers [telefoonnummer 1] en [telefoonnummer 2] is vastgesteld dat in een periode van 20 dagen in totaal 479 deals hebben plaatsgevonden. Dat is gemiddeld 23,95 deals per dag.
Het Openbaar Ministerie gaat uit van een gemiddelde inkoopprijs van € 7,99 en een gemiddelde verkoopprijs van € 29,12. De prijzen van basecoke, heroïne en cocaïne worden daarbij niet onderscheiden, er wordt uitgegaan van één prijs. Uitgaande van een periode van verkoop van 280 dagen, met gemiddeld 23,95 deals per dag en een gemiddelde verkoopprijs van € 29,12 per deal, komt dit neer op een totale opbrengst van € 195.278,72. Daar dienen vanaf te worden getrokken de kosten voor de inkoop van de verdovende middelen (€ 53.580,94) en de benzinekosten die verdachten hebben gemaakt ad € 20,- per dag, blijkens een afgeluisterd gesprek van 25 april 2019 (€ 5.600,- aan benzinekosten voor de hele periode). Het totaalbedrag aan kosten komt daarmee neer op: € 59.180,94.
Dat maakt dat het totale bedrag aan wederrechtelijk verkregen voordeel (opbrengst minus kosten) kan worden begroot op € 136.097,78. Dat is een voordeel van € 486,06 per dag. Het Openbaar Ministerie gaat uit van een gelijke verdeling van de winst tussen de vier veroordeelden, terwijl niet iedere veroordeelde in de ontnemingsperiode even actief is geweest. [verdachte] is volgens het Openbaar Ministerie gedurende de gehele periode betrokken geweest bij de handel in verdovende middelen. Volgens het Openbaar Ministerie komt daarmee het totale voordeel wat [verdachte] in de periode van 13 augustus 2018 tot en met 21 mei 2019 heeft genoten, neer op een bedrag van € 41.882,47.
De verdeling ziet er volgens het Openbaar Ministerie als volgt uit:
Periode
Veroordeelden
Totaal voordeel
Voordeel per persoon
13-08-2018 t/m 13-01-2019
(154 dagen)
[verdachte]
[naam 2]
[naam 3]
EUR 74.853,78
EUR 24.951,26
14-01-2019 t/m 14-02-2019
(32 dagen)
[verdachte]
[naam 2]
[naam 3]
[naam 1]
EUR 15.554,03
EUR 3.888,51
15-02-2019 t/m 05-03-2019
(19 dagen)
[verdachte]
[naam 3]
[naam 1]
EUR 9.235,21
EUR 3.078,40
06-03-2019 t/m 23-03-2019
(18 dagen)
[verdachte]
[naam 2]
[naam 3]
[naam 1]
EUR 8.749,14
EUR 2.187,29
24-03-2019 t/m 26-03-2019
(3 dagen)
[verdachte]
[naam 3]
[naam 1]
EUR 1.458,19
EUR 486,06
27-03-2019 t/m 01-05-2019
(36 dagen)
[verdachte]
[naam 2]
[naam 3]
[naam 1]
EUR 17.498,29
EUR 4.374,57
02-05-2019 t/m 20-05-2019
(18 dagen)
[verdachte]
[naam 2]
[naam 3]
EUR 8.749,14
EUR 2.916,38
In het voordeel van veroordeelden is rekening gehouden met een ‘vakantie’ van drie weken, bij de berekening wordt daardoor uitgegaan van een totale periode van 259 dagen (280 dagen – 21 dagen). Op het totaal berekende bedrag wordt ten gevolge hiervan € 10.207,33 (21 x € 486,06) in mindering gebracht, dat is € 2.551,83 per veroordeelde.
Het totaal wederrechtelijk verkregen voordeel voor [verdachte] komt daarmee neer op:
€ 39.330,64.
3.2
Standpunt van de verdediging
De raadsman heeft de rechtbank primair verzocht om de ontnemingsvordering van de officier van justitie af te wijzen nu hij vrijspraak heeft bepleit.
Subsidiair heeft de raadsman de wijze waarop de berekening tot stand is gekomen, betwist. Volgens de raadsman is sprake van een onterechte methode van extrapolatie, zowel ten aanzien van de ontnemingsperiode als ten aanzien van het gemiddeld aantal deals per dag.
Daarnaast heeft de raadsman aangevoerd dat van een kortere pleegperiode moet worden uitgegaan in die zin, dat het hooguit om een periode van tweeëneenhalve maand gaat waarin verdachte in beeld is met alle medeverdachten in plaats van bijna een half jaar.
De raadsman heeft verder opgemerkt dat de ontnemingsvordering zeer hoog is in vergelijking met de ontnemingsvordering in vergelijkbare zaken.
Ook dient de aanschafwaarde van de Opel Corsa als een kostenpost te worden beschouwd en in mindering te worden gebracht op het behaalde voordeel.
Voorts heeft de raadsman aangevoerd dat er onterecht wordt uitgegaan van een evenredige verdeling van het voordeel tussen veroordeelden.
Tot slot heeft de raadsman de rechtbank verzocht om rekening te houden met de draagkracht van [verdachte] bij het opleggen van een betalingsverplichting.
3.3
Oordeel van de rechtbank
Uitgangspunten ontnemingsprocedure
Een ontnemingsprocedure strekt ertoe dat het voordeel dat een veroordeelde heeft behaald met de door hem gepleegde strafbare feiten ongedaan wordt gemaakt. In ontnemingsprocedures geldt een ‘redelijke bewijslastverdeling’ en van een veroordeelde mag worden gevergd dat hij concreet en gemotiveerd aanvoert dat en waarom de aannames en/of de berekeningsmethode van het Openbaar Ministerie onjuist zijn. [2] Wanneer een veroordeelde de stellingen van het Openbaar Ministerie niet kan weerleggen, omdat de administratie onvoldoende nauwkeurig is vastgelegd, is dat het risico van de veroordeelde en kan dat het Openbaar Ministerie niet worden tegengeworpen. Uiteindelijk moet de rechtbank het wederrechtelijk verkregen voordeel schatten op basis van wettige bewijsmiddelen. Het gaat er daarbij om dat het voordeel aannemelijk is geworden.
De rechtbank neemt bij de beoordeling van de vordering de volgende maatstaf in acht. Het rapport is een wettig bewijsmiddel, dat zodanig is ingericht dat daarin, onder verwijzing naar of samenvatting van aan de inhoud van andere wettige bewijsmiddelen ontleende gegevens, gevolgtrekkingen zijn gemaakt over de verschillende posten die aan het in het rapport weergegeven wederrechtelijk verkregen voordeel ten grondslag worden gelegd. Geen rechtsregel staat eraan in de weg om de schatting van het wederrechtelijk voordeel uitsluitend op de inhoud van een dergelijk financieel rapport te doen berusten.
De wet geeft de rechter de mogelijkheid om bij het vaststellen van het wederrechtelijk verkregen voordeel kosten in mindering brengen. Dat kan als sprake is van kosten die rechtstreeks in verband staan met het begaan van strafbare feiten en die redelijkerwijs voor aftrek in aanmerking komen. Uit de rechtspraak van de Hoge Raad [3] volgt dat het daarbij ook gaat om kosten die bespaard zouden zijn geweest als het delict niet zou zijn gepleegd. Dit kunnen ook kosten zijn die niet ten behoeve van de voltooiing van het delict zijn gemaakt en in die zin niet noodzakelijk waren.
Schatting wederrechtelijk verkregen voordeel
De rechtbank is van oordeel dat [verdachte] met de handel in verdovende middelen voordeel heeft verkregen. De rechtbank komt tot deze beslissing op grond van de feiten en omstandigheden uit de bewijsmiddelen zoals die in het vonnis van 5 juli 2021 in de onderliggende strafzaak zijn opgenomen.
Deals per dag, in- en verkoopprijzen en benzinekosten
De raadsman heeft geen inhoudelijk verweer gevoerd op het door het Openbaar Ministerie vastgestelde gemiddeld aantal deals per dag, de in- en verkoopprijzen en de benzinekosten. De rechtbank neemt daarom, mede gelet op de inhoud van het rapport, deze aantallen en kosten aan als vaststaand.
Periode
[verdachte] is bij vonnis van 5 juli 2021 veroordeeld voor het medeplegen van de handel in heroïne en cocaïne in de periode van 3 december 2018 tot en met 21 mei 2019.
Anders dan de officier van justitie is de rechtbank van oordeel dat zich in de periode vanaf 13 augustus 2018 weliswaar verdachte situaties voordoen, maar dat het dossier onvoldoende aanwijzingen bevat dat er reeds vanaf 13 augustus 2018 door veroordeelden wordt gehandeld in verdovende middelen. Dat betekent dat de rechtbank uitgaat van een ontnemingsperiode van 3 december 2018 tot en met 21 mei 2019. De rechtbank verwerpt met de bewezenverklaring van de periode waarin [verdachte] zich schuldig heeft gemaakt aan de handel in heroïne en cocaïne eveneens het verweer van de raadsman ten aanzien van de periode.
Extrapolatie
Aan de hand van afgeluisterde tap- en OVC-gesprekken en registraties met telefoonnummers van bekende harddrugsgebruikers, in combinatie met afgelegde verklaringen door getuigen, heeft het Openbaar Ministerie berekend wat het gemiddelde aantal deals per dag is geweest, wat de gemiddelde opbrengsten en kosten zijn geweest en welk bedrag aan voordeel de verdachten moeten hebben genoten. De raadsman heeft op geen enkele wijze concreet en gemotiveerd aangevoerd dat en waarom de aannames en/of de berekeningsmethode van het Openbaar Ministerie onjuist zouden zijn. Bij dit soort feiten wordt niet gewerkt met een registratie van het aantal bestellingen, het soort product dat is besteld en de hoeveelheid. Er is geen administratie bijgehouden. Dat komt voor rekening van de veroordeelde. De rechtbank hanteert om die reden bij haar berekening dezelfde methode van extrapolatie als het Openbaar Ministerie.
Pondspondsgewijze toerekening
Het Openbaar Ministerie gaat bij haar berekening uit van een evenredige verdeling van het behaalde voordeel tussen [verdachte] , [naam 1] , [naam 2] en [naam 3] . Aan het dossier en het verhandelde ter terechtzitting valt geen indicatie te ontlenen voor de verdeling van de opbrengst. De veroordeelde heeft geen inzicht gegeven in de (onderlinge) verdeling van het behaalde voordeel en ook overigens zijn er geen concrete aanknopingspunten voorhanden voor een afwijkende verdeelsleutel tussen de veroordeelde en zijn mededaders dan op basis van gelijke verdeling. Dit zou slechts anders zijn indien de veroordeelde aannemelijk zou hebben gemaakt dat feitelijk van een andere verdeling moet worden uitgegaan. De rechtbank heeft veroordeelden ter terechtzitting uitgebreid de gelegenheid geboden om te verklaren over de (onderlinge) verdeling van het behaalde voordeel. Veroordeelden hebben zich echter consequent op hun zwijgrecht beroepen. De rechtbank zal daarom het totale wederrechtelijk verkregen voordeel pondspondsgewijs toerekenen.
Kosten Opel Corsa
De rechtbank is van oordeel dat de raadsman onvoldoende heeft onderbouwd dat de kosten voor de aankoop van de Opel Corsa ad € 2.400,- (€ 600,- per persoon) in rechtstreeks verband staan met de handel in verdovende middelen. De rechtbank zal daarom deze kosten niet in mindering brengen op het totaalbedrag aan wederrechtelijk verkregen voordeel.
Vakantiedagen
Het Openbaar Ministerie gaat uit van 21 vakantiedagen. De rechtbank vindt dat er uit het dossier geen aanwijzingen voortvloeien waaruit blijkt dat sprake was van vakantieperiodes. Sterker nog, getuige [naam getuige] heeft verklaard dat de veroordeelden 24/7 bereikbaar waren voor de handel in verdovende middelen. [4] De rechtbank zal bij de berekening van het totaal aantal handelsdagen dan ook geen vakantieperiode aftrekken.
De rechtbank komt tot de volgende berekening van het wederrechtelijk verkregen voordeel. Daarbij ontleent de rechtbank haar schatting aan de feiten en omstandigheden in de bewijsmiddelen die in de voetnoten worden genoemd.
Berekening van het wederrechtelijk verkregen voordeel
Opbrengst
Deals per dag 23,95 [5]
------------------------
Opbrengst per dag € 697,42
------------------------
Totale opbrengst € 118.561,40
Inkoopkosten
Deals per dag 23,95
------------------------
Inkoopkosten per dag € 191,36
Aantal handelsdagen (3 december 2018 – 21 mei 2019) 170 maal
------------------------
Totale inkoopkosten € 32.531,20
Benzinekosten
Benzinekosten per dag € 20,00 [9]
Aantal handelsdagen (3 december 2018 – 21 mei 2019) 170 maal
------------------------
Totaal benzinekosten € 3.400,-
Wederrechtelijk verkregen voordeel
Totale opbrengst € 118.561,40
Totale kosten € 35.931,20 min
------------------------
Wederrechtelijk verkregen voordeel (subtotaal) € 82.630,20 :170
Wederrechtelijk verkregen voordeel per dag € 486,06
Pondspondsgewijze toerekening
Aan de hand van de feiten en omstandigheden in de bewijsmiddelen die in de voetnoten worden genoemd, stelt de rechtbank vast dat niet iedere veroordeelde in de ontnemingsperiode even actief is geweest. [10]
Met inachtneming van de actieve handelsdagen per veroordeelde komt de rechtbank tot de volgende pondspondsgewijze toerekening:
Periode
Veroordeelden
Totaal voordeel
Voordeel per persoon
03-12-2018 t/m 13-01-2019
(42 dagen)
[verdachte]
[naam 2]
[naam 3]
€ 20.414,52
€ 6.804,84
14-01-2019 t/m 14-02-2019
(32 dagen)
[verdachte]
[naam 2]
[naam 3]
[naam 1]
€ 15.554,03
€ 3.888,51
15-02-2019 t/m 05-03-2019
(19 dagen)
[verdachte]
[naam 3]
[naam 1]
€ 9.235,21
€ 3.078,40
06-03-2019 t/m 23-03-2019
(18 dagen)
[verdachte]
[naam 2]
[naam 3]
[naam 1]
€ 8.749,14
€ 2.187,29
24-03-2019 t/m 26-03-2019
(3 dagen)
[verdachte]
[naam 3]
[naam 1]
€ 1.458,19
€ 486,06
27-03-2019 t/m 01-05-2019
(36 dagen)
[verdachte]
[naam 2]
[naam 3]
[naam 1]
€ 17.498,29
€ 4.374,57
02-05-2019 t/m 20-05-2019
(18 dagen)
[verdachte]
[naam 2]
[naam 3]
€ 8.749,14
€ 2.916,38
Totaal wederrechtelijk verkregen voordeel [verdachte] : € 23.736,05
=========
Verplichting tot betaling
Draagkracht
De rechtbank stelt voorop dat het wettelijk systeem, waarin ligt besloten dat in beginsel de draagkracht aan de orde dient te worden gesteld in de executiefase, meebrengt dat de rechter die moet beslissen op de ontnemingsvordering zich terughoudend moet opstellen bij de toetsing van die draagkracht op het moment van vaststellen van het aan de Staat te betalen bedrag. In het ontnemingsgeding kan de draagkracht alleen dan met vrucht aan de orde worden gesteld indien aanstonds duidelijk is dat de betrokkene op dat moment en in de toekomst geen draagkracht heeft of zal hebben. [11]
De rechtbank is met inachtneming van dit toetsingskader van oordeel dat niet aanstonds duidelijk is dat veroordeelde nu en in de toekomst een zodanig geringe draagkracht heeft of zal hebben, dat hiermee reeds bij de vaststelling van de betalingsverplichting rekening dient te worden gehouden, mede gelet op de geldende verjaringstermijn voor de tenuitvoerlegging van deze betalingsverplichting ingevolge artikel 6:1:22 van het Wetboek van Strafvordering juncto artikel 70 van het Wetboek van Strafrecht en de leeftijd van veroordeelde, terwijl het Openbaar Ministerie gedurende die termijn onbeperkt uitstel van betaling kan verlenen en betaling in termijnen kan toestaan.
Verbeurdverklaring geldbedrag
In haar vonnis van 5 juli 2021 in de strafzaak tegen [verdachte] heeft de rechtbank een geldbedrag van € 2.350,- verbeurdverklaard. Dit bedrag zal de rechtbank in mindering brengen op de aan [verdachte] op te leggen betalingsverplichting.
Conclusie
De rechtbank bepaalt dat aan de veroordeelde, ter ontneming van het door hem wederrechtelijk verkregen voordeel, de verplichting dient te worden opgelegd tot betaling aan de Staat van een bedrag van (€ 23.736,05 min € 2.350,-)
€ 21.386,05.
€ 21.386,05.
=========
5.Toepasselijk wettelijk voorschrift
De op te leggen maatregel is gegrond op artikel 36e van het Wetboek van Strafrecht.
6.Beslissing
De rechtbank komt op grond van het voorgaande tot de volgende beslissing.
Stelt vast als wederrechtelijk verkregen voordeel een bedrag van € 23.736,05.
Legt op aan
[verdachte]de verplichting tot betaling van
€ 21.386,05aan de Staat.
[verdachte]de verplichting tot betaling van
€ 21.386,05aan de Staat.
Bepaalt de duur van de gijzeling die bij niet betalen door de officier van justitie kan worden gevorderd op ten hoogste 180 dagen.
Dit vonnis is gewezen door:
mr. M.A.E. Somsen, voorzitter,
mrs. I. Mannen en P.K. Oosterling – van der Maarel, rechters,
in tegenwoordigheid van mr. I. Struijkenkamp, griffier,
en uitgesproken op de openbare terechtzitting van deze rechtbank van 5 juli 2021.