ECLI:NL:OGEABES:2024:119

Gerecht in eerste aanleg van Bonaire, Sint Eustatius en Saba

Datum uitspraak
11 november 2024
Publicatiedatum
20 januari 2025
Zaaknummer
BON202400460
Instantie
Gerecht in eerste aanleg van Bonaire, Sint Eustatius en Saba
Type
Uitspraak
Rechtsgebied
Civiel recht
Procedures
  • Eerste aanleg - enkelvoudig
Rechters
Vindplaatsen
  • Rechtspraak.nl
AI samenvatting door LexboostAutomatisch gegenereerd

Kort geding tegen de Staat over handhaving douane bij invoer Cadushy of Bonaire likeur

In deze zaak heeft Cadushy Distillery B.V., een producent van de Cadushy of Bonaire likeur, een kort geding aangespannen tegen de Staat der Nederlanden. De eiseres vordert een verbod voor de Douane op Schiphol om handhavend op te treden tegen het binnenbrengen van flessen met deze likeur vanuit Bonaire naar Nederland. De Douane heeft de flessen in beslag genomen op basis van het vermoeden dat de likeur bestanddelen bevat van de beschermde cactussoort Cereus repandus, wat in strijd is met de CITES-basisverordening. De rechtbank heeft op 11 november 2024 uitspraak gedaan en de vordering van Cadushy afgewezen. De rechtbank oordeelde dat de Douane in redelijkheid tot inbeslagname kon overgaan, gezien de aanwijzingen dat de likeur mogelijk bestanddelen van de beschermde cactus bevat. De rechtbank benadrukte dat het aan de ondernemer is om de informatie op het product te corrigeren en dat de Douane niet verplicht is om de productieprocessen van Cadushy te controleren. De rechtbank heeft Cadushy ook veroordeeld in de proceskosten, die aan de zijde van de Staat zijn begroot op USD 1.676,00.

Uitspraak

GERECHT IN EERSTE AANLEG VAN BONAIRE, SINT EUSTATIUS EN SABA zittingsplaats Bonaire

Registratienummer : BON202400460
Datum beslissing : 11 november 2024
VONNIS IN KORT GEDING
in de zaak van
de besloten vennootschap
CADUSHY DISTILLERY B.V.,
gevestigd te Bonaire,
eiseres,
gemachtigden: mrs. T.L.H. Peeters en P.H. de Lange (Curaçao),
tegen
de
STAAT DER NEDERLANDEN,
zetelend te Bonaire,
gedaagde,
gemachtigde: mr. L.F.F.M. Drissen en mrs. A.J de Heer (Den Haag) en W.J. Poot (Den Haag).
Partijen zullen hierna Cadushy en de Staat genoemd worden

1.De procedure

1.1.
Het verloop van de procedure blijkt uit:
  • het verzoekschrift van Cadushy met producties
  • twee nadere producties van Cadushy
  • de conclusie van antwoord van de Staat
  • de mondelinge behandeling van 21 oktober 2024, waar partijen (vertegenwoordigd) zijn verschenen, bijgestaan door hun gemachtigden die aan de hand van door hen overgelegde spreekaantekeningen de stellingen en verweren van partijen hebben toegelicht.
1.2.
Vonnis is bepaald op heden.

2.De feiten

2.1.
Cadushy is een producent op Bonaire van diverse likeuren, waaronder de Cadushy of Bonaire likeur. Flessen met deze likeur worden op de luchthaven van Bonaire verkocht aan luchtvaartpassagiers die deze meenemen naar Nederland.
2.2.
De laatste maanden treedt de Douane op Schiphol handhavend op tegen het binnenbrengen van deze flessen in Nederland. De flessen worden in beslag genomen en sommige reizigers krijgen een boete. De door de Douane aangevoerde grond voor inbeslagname is dat de likeur bestanddelen bevat van de
Cereus repandus, een op Bonaire veel voorkomende cactussoort maar waarvoor, ingevolge regelgeving ter voorkoming van het uitsterven van dier- en plantensoorten, het binnenbrengen daarvan in de Europese Unie slechts onder bepaalde voorwaarden is toegestaan, waaronder een uit- en invoervergunning, waarover de betreffende reizigers niet beschikten.
2.3.
Cadushy, als producent van de Cadushy of Bonaire likeur, kan zich met deze handhaving niet verenigen. Bij brief van 3 mei 2024 aan de Minister van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (hierna: Minister van LVVN) respectievelijk de Staatssecretaris van Financiën (hierna: de Staatssecretaris) heeft zij verzocht de handhaving te staken. In de brief stelt Cadushy dat de Cadushy of Bonaire likeur geen bestanddelen van de
Cereus Repandusbevat.
2.4.
Daarop heeft de Douane, namens de Staatssecretaris, aan Cadushy bij brief van 4 juli 2024 bericht dat de Douane terecht handhavend heeft opgetreden hetgeen daarin als volgt wordt onderbouwd:
(…)
Op basis van de afbeelding van de cactus op de fles Cadushy of Bonaire, informatie over de likeur Cadushy of Bonaire op de website van [Cadushy] en (promotie)filmpjes van [Cadushy] op You Tube kom ik tot de conclusie dat Cereus Repandus gebruikt wordt voor het produceren van de likeur Cadushy of Bonaire. Er zijn dan ook voldoende aanwijzingen voor de Douane dat de likeur Cadushy of Bonaire Cereus Repandus bevat, althans dat de likeur een daarvan verkregen product is.
(…)
2.5.
Naar aanleiding van een telefonisch contact met de directeur van Cadushy, heeft de Douane op 30 juli 2024 aan Cadushy bericht dat het de verantwoordelijkheid en taak van de ondernemer is om de informatie op het product en over het productieproces – waarvan Cadushy zelf aangeeft dat deze feitelijk onjuist is omdat deze de indruk wekt dat zij in de Cadushy of Bonaire likeur bestanddelen van
Cereus Repandusverwerkt – te corrigeren en aan te passen zodat er geen twijfel kan bestaan over de vraag of beschermde plant- en diersoorten worden gebruikt bij de productie van het product.
2.6.
De Douane heeft op 8 juli 2024 verzocht aan het Douane-laboratorium om onderzoek te doen naar de aanwezigheid van
Cereus repandusin de Cadushy of Bonaire likeur. Bij brief van 12 augustus 2024 heeft het Douane- laboratorium daarover onder meer het volgende geschreven:
(…)
Beschouwing ten aanzien van Flora- en faunawetgeving:
Het etiket (ingredienten en afbeeldingen) is gecontroleerd op de aanwezigheid van beschermde dieren en planten. Hierop wordt een afbeelding van een cactus weergegeven. Daarnaast staat er geschreven over de traditie van Bonaire, waar limoen en cactus worden gebruikt in de traditionele keuken en waar deze smaken elkaar ontmoeten in deze likeur. Op basis van informatie en voorlichtingsfilmpjes, gemaakt door de Cadushy distilleerderij zelf, komt naar voren dat verse cactus(armen) worden gebruikt in het productieproces van deze likeur. In het monster zijn etherische oliën bevonden. Etherische oliën worden als geur- en/of smaakstof gebruikt, deze zijn vaak afkomstig van citrusvruchten. Daarnaast is de stof 5-hmf in veel (gedroogde) vruchten aanwezig. Er kan niet worden vastgesteld of deze, aangetoonde, stof specifiek afkomstig is van cactus. Op basis van alle informatie kan worden geconcludeerd dat er cactussen worden gebruikt voor de vervaardiging van deze likeur, dit is echter niet meer aantoonbaar met behulp van chemische analyses. (…)
2.7.
Op 13 augustus 2024 heeft Cadushy bezwaar gemaakt bij de Minister van LVVN tegen de brief van de Douane van 4 juli 2024. Op 15 oktober 2024 heeft de Inspecteur van de Douane namens de Minister geoordeeld dat sprake is van een kennelijke niet-ontvankelijkheid omdat de brief van 4 juli 2024 niet kan worden gekwalificeerd als een appellabel bestuurlijk rechtsoordeel.
2.8.
Bij verzoekschrift van dezelfde datum – 13 augustus 2024 – heeft Cadushy de bestuursrechtelijke voorzieningenrechter van de rechtbank Den Haag verzocht om een voorlopig voorziening te treffen. Bij beslissing van 25 september 2024 heeft de voorzieningenrechter het verzoek om een voorlopige voorziening afgewezen met de overweging dat het door Cadushy gestelde financiële nadeel niet kwalificeert als financiële noodsituatie en dit nadeel niet voldoende is onderbouwd, en ook in de gestelde reputatieschade geen spoedeisend belang is gelegen omdat hierdoor geen actuele noodsituatie ontstaat.
2.9.
In opdracht van Cadushy heeft Imprint Analytics GmbH een monster van de Cadushy of Bonaire likeur onderzocht. In het daarvan opgemaakte verslag van 11 oktober 2024 staat het volgende:
(…)
Question to be answered: Does the sample contain Cereus repandus flavouring/extract?
Hypothesis 1: the sample contains lime and/or lemon natural flavouring
Assessment: The main compounds (linalool and limonene) detected in the examined sample (107.396/001) indicated carbon and hydrogen isotope signatures in the range of natural lime/lemon flavouring.
Based on the above findings,
there is no evidence to reject Hypothesis 1 that the examined sample contains authentic natural lime and/or lemon flavouring.
Hypothesis 2: the sample contains
Cereus repandus(Peruvian Apple Cactus) extract.
Assessment: The detected linalool in the examined sample (107.396/001) indicated carbon and hydrogen isotope signatures in the range of C3-plants.
Cereus repandus(Peruvian Apple Cactus), as a CAM plant, has a significantly different carbon isotope signature from C3-plants, and it could not, by any means, present carbon isotope composition in the range detected in the examined sample.
Based on the above findings,
there is no evidence of presence ofCereus repandusflavouring/extract in the examined sample, and Hypothesis 2 can be rejected.
(…)

3.De vordering

3.1.
Cadushy vordert om bij wijze van voorlopige voorziening, zoveel mogelijk uitvoerbaar bij voorraad,
(i) de Staat te verbieden om handhavend op te treden op grond van artikel 2 onder t van de Verordening EG/338/97 en artikel 11.93 van het Besluit activiteit leefomgeving jegens mensen en ondernemingen die vanuit Bonaire naar Nederland een fles Cadushy of Bonaire likeur meenemen dan wel transporteren, onmiddellijk, althans binnen een door het gerecht in goede justitie te bepalen termijn na betekening van het daartoe te wijzen vonnis,
(ii) het onder (i) gevorderde verbod te verzekeren met een dwangsom van USD 5.000,00 per keer dat de Staat daarmee in strijd handelt, met een maximum van EUR 100.000,00, althans een zodanige voorziening te treffen als het gerecht in goede justitie zal vermenen te behoren,
(iii) de Staat te veroordelen in de kosten van de procedure, waaronder nakosten.
3.2.
Aan de vorderingen wordt ten grondslag gelegd dat de Staat met het door hem uitgevoerde handhavend optreden op Schiphol tegen het binnenbrengen van de Cadushy of Bonaire likeur door klanten van Cadushy, onrechtmatig handelt jegens Cadushy. Door dit handelen leidt Cadushy financiële schade.
3.3.
De Staat voert verweer.
3.4.
Op de stellingen en verweren van partijen wordt hierna voor zover nodig ingegaan.

4.De beoordeling

4.1.
Het spoedeisend belang bij de gevraagde voorzieningen volgt uit de aard van het gevorderde, immers een onmiddellijk verbod tot handhavend optreden tegen het binnenbrengen van de Cadushy of Bonaire likeur. Van deze spoedeisendheid, die in het kader van deze procedure niet door de Staat is bestreden, zal daarom worden uitgegaan.
4.2.
Centraal in de zaak staat de vraag of de Douane of Schiphol mag optreden tegen het binnenbrengen van de Cadushy of Bonaire likeur door reizigers vanuit Bonaire. Bij de beoordeling stelt het gerecht voorop dat het bevoegd is om over de vorderingen te oordelen nu het door Cadushy gestelde onrechtmatig handelen door de Staat weliswaar plaatsvindt op Schiphol maar de door haar gestelde schade bestaande uit de voor haar nadelige financiële gevolgen daarvan, zich voordoet op Bonaire.
4.3.
Voor de inhoudelijke beoordeling zijn de volgende in Europees Nederland geldende regels van belang.
4.4.
Op grond van artikel 4 van de Overeenkomst inzake internationale handel in bedreigde in het wild levende dier- en plantensoorten (CITES-verdrag) dient alle handel in specimens uit Bijlage II van het CITES-verdrag in overeenstemming te zijn met de bepalingen van dat artikel, waaronder het bij uitvoer hebben van een uitvoervergunning. Ter uitvoering van het CITES-verdrag is door de Europese Unie de Verordening (EG) 338/97 (CITES-basisverordening) vastgesteld. De reikwijdte van de definitie van specimen onder de CITES-basisverordening is breder dan de definitie uit het CITES-verdrag. Onder de CITES-basisverordening vallen ook goederen waarvan op grond van een bewijsstuk, verpakking, merkteken of etiket of enige andere omstandigheid moet worden aangenomen dat het gaat om delen of producten van beschermde dieren of planten. [1] Specimen mogen slechts de Europese Unie worden binnengebracht met een uit- en invoervergunning. [2] Er geldt een uitzondering voor het voor de eerste maal binnenbrengen van specimens als persoonlijke bezitting of huisraad. Onder voorwaarden is daarvoor geen invoervergunning vereist, echter in deze zaak is deze uitzondering niet aan de orde omdat de betreffende reizigers ook niet over een uitvoervergunning beschikten. [3]
4.5.
Op grond van artikel 11.93 lid 1 van het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) is het verboden te handelen in strijd met artikel 4 lid 2 van de CITES-basisverordening. Artikel 11.93 van het Bal vindt zijn grondslag in artikel 4.3 lid 2 aanhef en onder a van de Omgevingswet (Ow). In artikel 1a van Wet op de economische delicten (WED) is bepaald dat de overtreding van voorschriften gesteld bij of krachtens artikel 4.3 lid 2 aanhef en onder a Ow kwalificeert als een economisch delict. In artikel 17 lid 1 aanhef en onder 3o WED is bepaald dat met de opsporing van economische delicten mede zijn belast de ambtenaren van de rijksbelastingdienst, bevoegd inzake douane.
4.6.
Cadushy legt aan haar vorderingen ten grondslag dat de Staat met het door Cadushy bestreden handhavend optreden onrechtmatig handelt omdat, anders dan de Staat betoogt, geen sprake is van een handelen in strijd met artikel 11.93 Bal omdat geen sprake is van een overtreding van de CITES- basisverordening aangezien, anders dan de Staat stelt, de door haar verkochte Cadushy of Bonaire likeur geen bestanddelen bevat van de in bijlage B van de CITES-basisverordening opgenomen cactussoort
Cereus Repandus. Cadushy produceert al ruim 15 jaar deze likeur. Vroeger werd er wel cactus gebruikt bij de bereiding daarvan maar sinds enige tijd gebeurt dit niet meer. Op de achterkant van de fles zit een sticker met de mededeling dat de likeur geen
Cereus repandusbevat. Daarnaast heeft zij aan de Douane aangeboden om haar productieproces op Bonaire te komen controleren zodat hij zelf kan vaststellen dat in het productieproces geen
Cereus repanduswordt gebruikt. De Douane heeft van dat aanbod geen gebruik gemaakt, hoewel dat voor hem, door zijn aanwezigheid op Bonaire als onderdeel van Caribisch Nederland, vrij eenvoudig zou zijn geweest. Tot slot heeft ook het door de Douane uitgevoerde laboratoriumonderzoek de aanwezigheid van bestanddelen van
Cereus repandusniet kunnen bevestigen en is de aanwezigheid daarvan door het in opdracht van Cadushy uitgevoerde laboratoriumonderzoek in Duitsland de aanwezigheid daarvan zelfs uitgesloten. Met het handhavend optreden handelt de Staat in strijd met artikel 6 EVRM door het ontbreken van voldoende strafrechtelijk bewijs. Bovendien handelt de Staat in strijd met de maatschappelijke betamelijkheid, en handelt zij daarmee onrechtmatig, door bewijs te verlangen dat er geen
Cereus repandusin haar likeur zit maar tegelijkertijd niet ingaat op de uitnodiging van Cadushy om haar productieproces te controleren, zich verder geen beeld vormt van de feiten, en in het geheel niet meeweegt dat op een sticker achterop de flessen is vermeld dat er geen
Cereus repandusin de likeur zit.
4.7.
De Staat voert het volgende verweer. Hij stelt voorop dat het in dezen gaat om een strafvorderlijk optreden door de Staat en dat de Douane en het Openbaar Ministerie in dat kader een ruime mate van beoordelings- en beleidsruimte toekomen. Bij deze ruime mate van beoordelings- en beleidsruimte past niet de door Cadushy bepleite ruime afweging van de wederzijdse belangen bij de ter discussie strafvorderlijke inbeslagname. Dat geldt te meer omdat het Wetboek van Strafvordering voorziet in een rechterlijke toetsing achteraf van de ingezette strafvorderlijke bevoegdheden. Voor een verbodsmaatregel zoals gevorderd bestaat naar vaste jurisprudentie [4] slechts aanleiding als op voorhand vaststaat dat geen redelijk denkend en handelend ambtenaar zou kunnen besluiten de ingevolge artikel 94 Sv NL aan de Staat toekomende bevoegdheid tot inbeslagname te gebruiken dan wel de ingevolge artikel 167 Sv NL aan de Staat toekomende bevoegdheid tot het nemen van een vervolgingsbeslissingen te gebruiken, waaronder het uitvaardigen van een strafbeschikking. Daarbij kan volgens de Staat ook niet onvermeld blijven dat bij toewijzing van de vorderingen aan de Staat de mogelijkheid wordt ontnomen om in de toekomst handhavend op te treden in een soortgelijke situatie, zelfs als de strafrechter tot een veroordeling zou komen in een of meerdere van de thans tegen enkele passagiers lopende strafrechtelijke procedures met betrekking tot het binnenbrengen van Cadushy of Bonaire in de Europese Unie. Tot slot voert de Staat als verweer aan dat uit de Bal normen volgen waarvan het doel en de strekking is plant- en diersoorten te beschermen, waarmee niet beoogd wordt rechten toe te kennen of bescherming te bieden tegen de schade die daardoor door derden, zoals Cadushy, wordt geleden.
4.8.
Het gerecht volgt de Staat in zijn verweer. Voor een (civiel-)rechterlijk ingrijpen tegen een strafvervolging is alleen plaats indien geoordeeld moet worden dat geen redelijk denkend politie- of justitieambtenaar daartoe zou kunnen komen. Het gerecht is van oordeel dat de betreffende douaneambtenaren in de door Cadushy bedoelde gevallen in redelijkheid tot het bestreden handhavend optreden hebben kunnen komen. Op grond van artikel 4 van CITES-basisverordening mogen geen specimens van de in Bijlage B bij de verordening genoemde soorten in de Europese Unie worden binnengebracht zonder een invoervergunning. Op grond van artikel 2 aanhef en onder t van de CITES-basisverordening wordt in dit verband onder specimen mede verstaan alle goederen waarvan op grond van een bewijsstuk, verpakking, merkteken of etiket of enige andere omstandigheid moet worden aangenomen dat het gaat om delen of producten van tot deze soorten behorende dieren of planten. In dat verband komt belang toe aan een aantal constateringen van de betreffende douaneambtenaren met betrekking tot de etiketten op de flessen. In de daarvan opgemaakte processen-verbaal volgt dat op de voorkant van de flessen een etiket is aangebracht met de naam “
Cadushy of Bonaire Liqueur” met daaronder een foto van de Cadushy cactus. Onder het etiket is een tweede etiket aangebracht met de tekst
“This Cadushy of Bonaire Liqueur is based on the traditions of Bonaire. Lime had been used as thirst quencher since the beginning of time. The cactus has been an ingredient for the traditional kitchen for centruries. This unique tastes meet in this Liqueur…The sunny Taste of Bonaire.” Uit de processen-verbaal blijkt verder van een determinatie door de betreffende douaneambtenaren van een aantal websites met interviews die wijzen op het gebruik van cactussen bij de productie van de likeur. Het gaat om teksten als “
Eenmaal geoogst wordt de Cadushi-cactus verder bewerkt en zal uiteindelijk als smaakmaker fungeren voor een groengekleurde appetijtelijke likeur: Cadushy of Bonaire Likeur” en “
Heb je ooit geprobeerd een cactus te drinken?
zijn de welkomstwoorden van gids en distilleerder bij Cadushy Distillery terwijl zij de felgroene cactuslikeur in een proefbekertje schenkt”en voorts een filmpje met de eigenaar van Cadushy waarin hij vraagt ”
Hoe vond je de cadushi die je net geproefd hebt?” en “
Dit hier is de Kadushi-cactus die wij gebruiken om onze likeur te maken.” Ook de website van Cadushy zelf bevat een aantal aanwijzingen voor het gebruik van cactus als ingrediënt voor de likeur, waaronder een foto van de directeur van Cadushy met een gereedschap in zijn hand waarin een cactusarm is geklemd. Op grond hiervan kan een douaneambtenaar, naar het oordeel van het gerecht, in redelijkheid tot de conclusie kunnen komen dat de Cadushy of Bonaire likeur bestanddelen van de
Cereus repandusbevat. Daaraan doet in onvoldoende mate af dat op de achterkant van de flessen een kleine witte sticker is aangebracht met de tekst “
Product does not contain traces of: nuts, gluten, egg, cerreus repandus, peanuts”. Gelet op de vele aanwijzingen van het tegendeel, behoeft een douaneambtenaar in redelijkheid niet, althans niet zonder meer, van de juistheid van deze mededeling voor wat betreft de aanwezigheid van de
Cereus repandusuit te gaan. Dat wordt niet anders door de omstandigheid dat het in opdracht van Cadushy uitgevoerde laboratoriumonderzoek geen aanwezigheid van bestanddelen van de Cerreus repandus heeft aangetoond of zelfs heeft uitgesloten. Het uitgevoerde onderzoek betreft een monster waardoor de resultaten daarvan niet noodzakelijk representatief zijn voor de inhoud van elke andere fles met de Cadushy of Bonaire likeur. Dat geldt te meer nu Cadushy zelf heeft aangegeven dat zij nog niet zo lang geleden haar likeur met de
Cereus repandusproduceerde. Daardoor kan niet worden uitgesloten dat er nog flessen met een andere inhoud in omloop zijn. Tevens kan niet worden uitgesloten dat ook als ervan wordt uitgegaan dat in de huidige productie geen bestanddelen van de Cereus repandus worden verwerkt, dit in de toekomst anders is. Ook daarom is een algemeen verbod om handhavend op te treden jegens passagiers die flessen Cadushy of Bonaire van Bonaire naar Schiphol meenemen niet toewijsbaar.
4.9.
Uit het voorgaande volgt dat de vorderingen worden afgewezen.
4.10.
Cadushy zal als de in het ongelijk gestelde partij in de kosten van procedure worden veroordeeld. Deze worden aan de zijde van de Staat begroot op
USD 1.676,00 in verband met het salaris gemachtigde. Als gevorderd, zal Cadushy ook in de nakosten worden veroordeeld.

5.De beslissing

Het gerecht, rechtdoende in kort geding,
5.1.
wijst de vorderingen af,
5.2.
veroordeelt Cadushy in de kosten van de procedure, aan de zijde van de Staat begroot op USD 1.676,00, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf de datum van dit vonnis,
5.3.
veroordeelt Cadushy in de nakosten die aan de zijde van de Staat worden begroot op USD 140,00 dan wel in geval van betekening nadat Cadushy na een daartoe strekkend verzoek niet binnen veertien dagen vrijwillig aan de hiervoor vermelde proceskostenveroordeling heeft voldaan, begroot op USD 224,00,
5.4.
verklaart de hiervoor bepaalde kostenveroordelingen uitvoerbaar bij voorraad.
Dit vonnis is gewezen door mr. J.R. Veerman, rechter, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 11 november 2024 in tegenwoordigheid van de griffier.

Voetnoten

1.Artikel 2 aanhef en onder t CITES-basisverordening.
2.Artikel 4 CITES-basisverordening.
3.Artikel 7 lid 3 CITES-verordening juncto artikel 57 lid 3 Verordening (EG) nr. 865/2006.
4.Aangehaald in de CvA worden Rb Den Haag 5 februari 2024 (ECLI:NL:RBDHA:2014:1365) en Rb Noord-Holland 7 februari 2017 (ECLI:NL:RBNHO:2017:898).