ECLI:NL:HR:2023:188

• Datum uitspraak: 10 februari 2023
• Publicatiedatum: 9 februari 2023
• Zaaknummer: 22/00297
• Instantie: Hoge Raad
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Bestuursrecht; Belastingrecht
• Procedures: Cassatie
• Rechters: M.E. van Hilten; E.N. Punt; M.A. Fierstra
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Cassatie over proceskostenvergoeding en redelijke termijn in belastingzaken

In deze zaak heeft de Hoge Raad op 10 februari 2023 uitspraak gedaan in een cassatieprocedure die was ingesteld door [X] B.V. tegen de Staatssecretaris van Financiën en de Staat (de Minister van Justitie en Veiligheid). De zaak betreft een geschil over de belasting van personenauto’s en motorrijwielen, waarbij de belanghebbende in 2017 bedragen aan belasting had voldaan voor de registratie van vijf personenauto’s. De Inspecteur had de bezwaren van de belanghebbende ongegrond verklaard, waarna de Rechtbank Gelderland de beroepen van de belanghebbende ook ongegrond verklaarde. Het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden heeft echter het hoger beroep van de belanghebbende gegrond verklaard en de uitspraken van de Rechtbank en de Inspecteur vernietigd, met uitzondering van de rechtsgevolgen voor vier van de vijf auto’s.

De Hoge Raad heeft in cassatie de oordelen van het Hof beoordeeld, met name met betrekking tot de toekenning van een vergoeding voor immateriële schade wegens overschrijding van de redelijke termijn voor de beslechting van het geschil. Het Hof had de coronapandemie als een uitzonderlijke omstandigheid aangemerkt die een verlenging van de redelijke termijn rechtvaardigde. De Hoge Raad oordeelde echter dat de coronapandemie niet in algemene zin kan worden aangemerkt als een bijzondere omstandigheid die een verlenging rechtvaardigt, tenzij partijen waren uitgenodigd voor een zitting in de periode waarin de gerechtsgebouwen gesloten waren.

Uiteindelijk heeft de Hoge Raad het beroep in cassatie gegrond verklaard, de uitspraak van het Hof vernietigd voor zover deze betrekking had op de vergoeding van immateriële schade en de proceskosten, en de Staat veroordeeld tot vergoeding van € 1.000 aan immateriële schade aan de belanghebbende. Daarnaast zijn de kosten van de belanghebbende voor het geding in cassatie en de eerdere procedures vastgesteld en vergoed.

Uitspraak

HOGE RAAD DER NEDERLANDEN

BELASTINGKAMER

Nummer 22/00297

Datum 10 februari 2023

ARREST

in de zaak van

[X] B.V. te [Z] (hierna: belanghebbende)

tegen

1. de STAATSSECRETARIS VAN FINANCIËN
2. de STAAT (de MINISTER VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID)

op het beroep in cassatie tegen de uitspraak van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 21 december 2021, nrs. 19/00443 tot en met 19/00447 ^[1] , op het hoger beroep van belanghebbende tegen een uitspraak van de Rechtbank Gelderland (nrs. AWB 18/499 tot en met AWB 18/503) betreffende door belanghebbende op aangifte voldane bedragen aan belasting van personenauto’s en motorrijwielen.

1. Geding in cassatie

Belanghebbende, vertegenwoordigd door A.F.M.J. Verhoeven, heeft tegen de uitspraak van het Hof beroep in cassatie ingesteld. Het beroepschrift in cassatie is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

De Staatssecretaris, vertegenwoordigd door [P], heeft een verweerschrift ingediend.

Belanghebbende heeft een conclusie van repliek ingediend.

2. Beoordeling van de middelen

2.1

In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan.

2.1.1

Belanghebbende heeft in 2017 op aangifte bedragen aan belasting van personenauto’s en motorrijwielen voldaan met het oog op de registratie van vijf personenauto’s in het Nederlandse kentekenregister. De Inspecteur heeft bij uitspraken op bezwaar de tegen die voldoeningen gemaakte bezwaren ongegrond verklaard.

2.1.2

De Rechtbank heeft bij uitspraak van 7 maart 2019 de tegen de uitspraken van de Inspecteur ingestelde beroepen ongegrond verklaard.

2.2.1

Het Hof heeft het hoger beroep gegrond verklaard, de uitspraken van de Rechtbank en de Inspecteur vernietigd, bepaald dat de rechtsgevolgen van de vernietigde uitspraken op bezwaar in stand blijven voor zover zij betrekking hebben op vier van de vijf auto’s, en de verschuldigde belasting ter zake van de vijfde auto verminderd met € 26.
Vanwege de gegrondverklaring van het hoger beroep en de vernietiging van de uitspraken van de Rechtbank en de Inspecteur heeft het Hof de Inspecteur op de voet van artikel 8:75 Awb veroordeeld in de kosten van beroepsmatig verleende rechtsbijstand die belanghebbende heeft gemaakt voor de behandeling van het bezwaar, het beroep en het hoger beroep.

2.2.2

Het Hof heeft de kosten van beroepsmatig verleende rechtsbijstand voor het beroep en het hoger beroep op de voet van artikel 2, lid 1, letter a, van het Besluit proceskosten bestuursrecht (hierna: het Besluit) vastgesteld overeenkomstig de bij het Besluit behorende bijlage. Het Hof is uitgegaan van de in punt 1 van onderdeel B1 van de bijlage opgenomen waarde per punt zoals die met ingang van 1 juli 2021 geldt voor procedures die besluiten betreffen die zijn genomen op grond van hoofdstuk III van de Wet op de belasting van personenauto’s en motorijwielen 1992.

2.3.1

Middel XIV richt zich tegen de hiervoor in 2.2.2 weergegeven oordelen van het Hof.

2.3.2

Middel XIV slaagt op de gronden die zijn vermeld in rechtsoverwegingen 5.2 tot en met 5.8 van het arrest van de Hoge Raad van 27 mei 2022, ECLI:NL:HR:2022:752.

2.4

Belanghebbende heeft bij het Hof verzocht om toekenning van een vergoeding voor immateriële schade wegens overschrijding van de redelijke termijn voor de beslechting van het geschil in hoger beroep. Het Hof heeft naar aanleiding van dat verzoek belanghebbende een vergoeding van € 500 toegekend. Het Hof heeft geoordeeld dat de coronapandemie een uitzonderlijke en onvoorzienbare situatie is die de verlenging van de redelijke termijn van twee jaar voor berechting in hoger beroep met vier maanden rechtvaardigt. Daarbij is, aldus het Hof, rekening gehouden met de periode waarin de gerechtsgebouwen gesloten waren en met een termijn van twee maanden voor het opnieuw inplannen van verdaagde zittingen. Aangezien het hoger beroep op 8 april 2019 is ingesteld en het Hof op 21 december 2021 uitspraak doet, is de redelijke termijn met minder dan een half jaar overschreden, aldus het Hof.

2.5.1

Middel XI richt zich tegen het hiervoor in 2.4 weergegeven oordeel van het Hof.

2.5.2

Het hiervoor in 2.4 weergegeven oordeel van het Hof getuigt van een onjuiste rechtsopvatting. De uitbraak van het coronavirus in 2020 mag niet in algemene zin worden aangemerkt als een bijzondere omstandigheid die een verlenging rechtvaardigt van de termijn van berechting die in de regel als redelijk is aan te merken. De uitbraak van het coronavirus vormt alleen een bijzondere omstandigheid als hiervoor bedoeld, indien partijen waren uitgenodigd voor een onderzoek ter zitting in de periode waarin de gerechtsgebouwen in verband met de uitbraak van dit virus waren gesloten (de periode 17 maart 2020 tot en met 10 mei 2020) en het onderzoek ter zitting daarom opnieuw moest worden gepland. ^[2] Uit de stukken van het geding blijkt niet dat partijen zijn uitgenodigd voor een onderzoek ter zitting in de hiervoor bedoelde periode van sluiting van de gerechtsgebouwen. Het Hof heeft de redelijke termijn van berechting in hoger beroep dan ook ten onrechte verlengd. Middel XI slaagt daarom.

2.6

De Hoge Raad heeft ook de overige klachten over de uitspraak van het Hof beoordeeld. De uitkomst hiervan is dat deze klachten niet kunnen leiden tot vernietiging van die uitspraak. De Hoge Raad hoeft niet te motiveren waarom hij tot dit oordeel is gekomen. Bij de beoordeling van deze klachten is het namelijk niet nodig om antwoord te geven op vragen die van belang zijn voor de eenheid of de ontwikkeling van het recht (zie artikel 81, lid 1, van de Wet op de rechterlijke organisatie).

2.7.1

Gelet op hetgeen hiervoor in 2.3.2 en 2.5.2 is overwogen, kan de uitspraak van het Hof niet in stand blijven. De Hoge Raad kan de zaak afdoen.

2.7.2

Voor een verlenging van de voor de behandeling van het hoger beroep redelijk te achten termijn van twee jaar bestaat geen aanleiding. Belanghebbende heeft op 8 april 2019 hoger beroep ingesteld en het Hof heeft op 21 december 2021 uitspraak gedaan. Daarmee is de redelijke termijn voor berechting in hoger beroep overschreden, en wel met meer dan zes maanden maar minder dan 12 maanden. Aan belanghebbende moet daarom wegens overschrijding van de redelijke termijn in hoger beroep een vergoeding voor immateriële schade worden toegekend van € 1.000.

2.7.3

De Inspecteur zal worden veroordeeld in de proceskosten van belanghebbende voor het beroep en het hoger beroep, bestaande uit kosten van door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand. De Hoge Raad gaat daarbij uit van het aantal punten per proceshandeling, wegingsfactor 1 vanwege het gewicht van de zaak, en wegingsfactor 1,5 voor vijf samenhangende zaken zoals door het Hof vastgesteld en in cassatie niet bestreden. Gelet op artikel IV van de Ministeriële regeling van 12 december 2022 ^[3] en de op die regeling gegeven toelichting moeten die proceskosten worden berekend naar de waarde per punt zoals deze ten tijde van het wijzen van dit arrest geldt, dat wil zeggen naar een waarde per punt van € 837. ^[4]

3. Proceskosten

De Staatssecretaris zal worden veroordeeld in de kosten van het geding in cassatie. Bij de berekening van de vergoeding voor door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand gaat de Hoge Raad uit van de waarde per punt die is neergelegd in punt 2 van onderdeel B1 van de bijlage bij het Besluit. ^[5]

4. Beslissing

De Hoge Raad:

- verklaart het beroep in cassatie gegrond,

- vernietigt de uitspraak van het Hof, maar uitsluitend voor zover deze betreft de beslissing op het verzoek om vergoeding van immateriële schade en de beslissing over de proceskosten voor het beroep en het hoger beroep,

- veroordeelt de Staat (de Minister van Justitie en Veiligheid) tot vergoeding van de aan het hoger beroep toerekenbare immateriële schade, vastgesteld op € 1.000,

- draagt de Staatssecretaris van Financiën op aan belanghebbende te vergoeden het griffierecht dat belanghebbende voor de behandeling van het beroep in cassatie heeft betaald van € 548,

- veroordeelt de Staatssecretaris van Financiën in de kosten van belanghebbende voor het geding in cassatie, vastgesteld op € 3.348 voor beroepsmatig verleende rechtsbijstand, en

- veroordeelt de Inspecteur in de kosten van belanghebbende voor het geding voor het Hof, vastgesteld op € 3.139 voor beroepsmatig verleende rechtsbijstand, en in de kosten van belanghebbende voor het geding voor de Rechtbank, vastgesteld op € 2.511 voor beroepsmatig verleende rechtsbijstand.

Dit arrest is gewezen door de vice-president M.E. van Hilten als voorzitter, en de raadsheren E.N. Punt en M.A. Fierstra, in tegenwoordigheid van de waarnemend griffier E. Cichowski, en in het openbaar uitgesproken op 10 februari 2023.

Voetnoten

1. ECLI:NL:GHARL:2021:11823.

2. Vgl. HR 27 mei 2022, ECLI:NL:HR:2022:752, rechtsoverwegingen 3.4.1 en 3.4.2.

3. Regeling van de Minister voor Rechtsbescherming van 12 december 2022, nr. 4343031, tot indexering van bedragen in de Algemene wet bestuursrecht en het Besluit proceskosten bestuursrecht, Stcrt. 2022, 34448.

4. Vgl. HR 18 november 2022, ECLI:NL:HR:2022:1657, rechtsoverweging 2.7.3.

5. Vgl. HR 27 mei 2022, ECLI:NL:HR:2022:752, rechtsoverwegingen 5.2 tot en met 5.8.