Uitspraak
GERECHTSHOF DEN HAAG
arrest van 27 augustus 2024
Media Markt Saturn Holding Nederland B.V.
Mondeno Benelux B.V.,
De zaak in het kort
Het geding in hoger beroep
- de dagvaarding van 28 september 2022 waarmee Mediamarkt in hoger beroep is gekomen van het door de rechtbank Rotterdam tussen partijen gewezen vonnis van 3 augustus 2022 (hierna: het bestreden vonnis);
- de memorie van grieven in principaal hoger beroep van Mediamarkt (met producties);
- de memorie van antwoord in principaal hoger beroep van Mondeno, tevens memorie van grieven in incidenteel hoger beroep (met producties);
- de memorie van antwoord in incidenteel hoger beroep van Mediamarkt;
- de akte van Mondeno van 30 januari 2024 met producties.
Feiten
principale grief 1betoogt Mediamarkt dat de e-mail van 3 januari 2019 niet volledig is weergegeven. Dat is hierna in r.o. 4.19 aangepast.
"Rahmenvereinbarung", hierna: de distributieovereenkomst). Mondeno heeft de distributieovereenkomst schriftelijk aan Mediamarkt bevestigd in een brief gedateerd
"december 1999".
"Algemene Bepalingen bij de jaarafspraak voor Distributeurs"(hierna de "Algemene Bepalingen") van toepassing. Op grond van art. 02 van de Algemene Bepalingen loopt een jaarafspraak door tot ofwel een nieuwe jaarafspraak wordt gemaakt ofwel de bestaande jaarafspraak door een van beide partijen wordt opgezegd per aangetekend schrijven met een opzegtermijn van 3 maanden.
“Request for Quotation -Cables”(hierna: de RFQ). Implementatie van de overeenkomst die mogelijk uit de tender zou voortvloeien was oorspronkelijk voorzien in 2019. De bedoeling van de tender was het aangaan van een distributierelatie – een
“preferred supplier agreement”: een niet exclusieve distributieovereenkomst die specifiek zou zien op de belevering van kabels en daaraan gerelateerde producten – voor een periode van tenminste twee jaar, met de mogelijkheid van tussentijdse opzegging.
“Voorstel Kabels & Stroom Tender”. Naar aanleiding van de tender zijn partijen met elkaar in onderhandeling getreden.
Instap zal door eigen merk ingevuld worden
Antenne kabels zal door Hirschmann in elke winkel gevoerd worden
Avinity (uitstap AV kabels) zal in elke winkel gevoerd worden
50-50 verdeling Mondeno – HAMA
OEM brands & specialisten (zoals bijvoorbeeld Apple, Powercube) zijn uitgezonderd
Rekening houdend met een dalende markt 2-3% (=aanname).
e-mail:
“pricing”. Op 24 oktober 2018 heeft [Category manager] geschreven:
Een 2 supplier strategie (zoals besproken met je)
Een uniform winkelbeeld /duidelijk planogram per store over alle merken heen
Een effectieve winkel executie over alle merken heen
preferred supplier-’ naar een ‘
two supplier-strategie’.
Assortimentsinvulling, schappenplan en signing
Uitrol en uitfasering
Pricing en financiële afspraken”
Assortimentslijst per cluster (graag voorstel in te vullen)
Schapruimte per cluster en subcategorie, modulair opgebouwd in lage schappen (gondola's) en de hoge schappen (achterwanden)
“director buying”bij Mediamarkt (hierna: [director buying] ), het traject zou vervolgen.
Strategie: welke keuze wordt er gemaakt en hoe gaan wij hierop sturen
Pilot IT/Telecom: opzet testwinkels voor concept en assortimentsvoorstel
[…]
Payment terms: commercieel in voorstel en plannen verwerken
Kansen en mogelijkheden
[…]
e-mail van die datum heeft [Directeur] aan [director buying] geschreven:
wij adviseren dat hama een zeer beperkt antenne assortiment voert zodat de focus op Hirschmann komt te liggen voor de categorie TV. Hirschmann gaat veel verder dan een paar antennekabels en is een merk waar nog veel potentie in zit gelet op de ontwikkelingen bij Ziggo e.d. Het mooiste zou zijn dat het Hirschmann assortiment in de buurt van Ziggo wordt gepresenteerd, deze medewerkers worden getraind (er is een actieve samenwerking op technisch gebied tussen Ziggo en Hirschmann) en zijn bekend met de materie die steeds beter maar daarmee ook steeds complexer wordt. Op gebied van klanttevredenheid, gemiddelde verkoopprijs evenals absolute marge biedt Hirschmann [e]en veel betere propositie dan hama en/of Vivanco (hier schakelen wij zelf uiteraard ook op).
Hirschmann: TV bekabeling, versterkers, in-home netwerken
Vivanco: IT kabels
Deltac: Stroom instap (stekkerdozen, verlengkabels, reisadapters enz.)
Uitrol tenderdeal> concreet maken van het stappenplan (November), uitrol Q2 (Maart/April 2020) in alle vestigingen
Swap Telecom acc.: Moshi en Incipo > voorstel oktober naar CaseMate (interne check, akkoord om dit zsm uit te rollen)
Jaarafspraak: Marketingvergoeding kan komen te vervallen, is in de afgelopen jaren niet op deze wijze ingevuld (wel kunnen wij bij activatie hierop plannen maken). Overige aanpassingen zijn besproken.
Leidschendam: Planning inlaad in Q4, wordt zsm door ons opgepakt.
Nieuwe merken: insteek en test met Amsterdam Arena en Utrecht HC (is akkoord en besproken). Specifiek op Apple accessoires > aanvraag loopt via FrankMedia Markt 20 jaar campagne:€ 250.000 > te boeken in september, facturatie maart 2020. Graag je bevestiging voor akkoord voor deze boeking.
[Directeur] geschreven:
[director buying] en [Product Group Head] , als
“Product Group Head”en later als
“Category Group Head”werkzaam bij Mediamarkt, geschreven:
“annual agreement”2020) getekend. Deze is nagenoeg identiek aan de jaarafspraak 2019 en de in het Nederlands gestelde jaarafspraak 2018. In de aanhef van de tekst van de jaarafspraak 2020 staat:
"TAKING INTO CONSIDERATION THAT:
MediaMarkt and Supplier, as of 1-1-2020, will handle all included agreements within the Annual Agreement in accordance with the "General Terms and conditions 2017" of MediaMarkt. All prior conditional agreements will expire with the start of this agreement, provided that all current obligations were met by both parties."
[werknemer Mediamarkt] van Mediamarkt (hierna: [werknemer Mediamarkt] ) en [Directeur] waarin de eerste een voorstel voor de samenwerking tussen partijen in 2021 heeft gedaan. Mondeno heeft dit voorstel afgewezen en op 7 december 2020 heeft [Directeur] geschreven:
"tenderovereenkomst"aangeduide afspraken na te komen. Mediamarkt heeft bij brief van 19 april 2021 geantwoord dit te weigeren omdat er geen tenderovereenkomst bestaat.
Procedure in eerste aanleg
Vorderingen in het principaal en incidenteel hoger beroep
principaal hoger beroepvordert Mediamarkt (samengevat) het bestreden vonnis te vernietigen en alsnog rechtdoende Mondeno niet ontvankelijk te verklaren, dan wel haar vorderingen af te wijzen en Mondeno te veroordelen in de kosten van beide instanties, de nakosten daaronder begrepen. Daarnaast vordert Mediamarkt terugbetaling van de door haar betaalde proceskosten van de eerste aanleg, te vermeerderen met wettelijke rente.
incidenteel hoger beroepvordert Mondeno dat het bestreden vonnis wordt vernietigd uitsluitend op het punt van het niet uitvoerbaar verklaren van de veroordeling tot schadevergoeding op te maken bij staat en dat die veroordeling alsnog uitvoerbaar bij voorraad wordt verklaard.
De beoordeling van het principaal en incidenteel hoger beroep
principale grieven 1 tot en met 4betoogt Mediamarkt dat er tussen partijen geen overeenkomst op basis van de RFQ (r.o. 4.7 tot en met 4.9 hiervoor) is bereikt – een “tenderovereenkomst” of “tender deal” –, noch een andere overeenkomst tot stand is gekomen. Volgens Mediamarkt zijn partijen wel aan elkaar gebonden gebleven via de jaarafspraken die gewoonlijk werden gemaakt (r.o. 4.5 hiervoor), maar zijn er geen nieuwe afspraken gemaakt. Mediamarkt is volgens de geldende jaarafspraken blijven handelen en daarom is zij niet tekortgeschoten (
principale grieven 5 tot en met 9).
“Purchasing Agreement”; zie r.o. 4.8-4.9 hiervoor). Een overeenkomst op deze basis is hier echter niet aan de orde, omdat de tender, zo is tussen partijen niet in geschil, is ingetrokken. Dat Mondeno daar destijds niet van op de hoogte was, zoals door Mediamarkt is gesteld, kan niet worden aangenomen. Mondeno heeft verduidelijkt dat zij weliswaar niet formeel door Mediamarkt op de hoogte is gesteld van de intrekking van de tender, maar dat het in de verdere onderhandelingen wel duidelijk was dat de tender was beëindigd, omdat de insteek van de onderhandelingen veranderde van een ‘
preferred supplier-strategie’ naar een ‘
two supplier-strategie’ (r.o. 4.15 hiervoor). Overigens heeft Mediamarkt zelf in haar conclusie van antwoord in eerste aanleg gesteld dat de deelnemers aan de tender zijn geïnformeerd over het niet voortzetten daarvan.
preferred supplier-strategie’ (waarvan de tender uitging) naar een ‘
two supplier-strategie’. In het licht hiervan heeft Mediamarkt onvoldoende onderbouwd waarom Mondeno had kunnen en moeten begrijpen dat de voorwaarden van de ingetrokken RFQ gedurende het verdere onderhandelingsproces van kracht bleven. Er is dus geen feitelijke grondslag om aan te nemen dat partijen op basis van de voorwaarden van de ingetrokken RFQ verder hebben onderhandeld. Dit betekent dat ook alle overige verweren die Mediamarkt heeft gebaseerd op de RFQ en de daarin genoemde voorwaarden niet kunnen slagen. Ten overvloede merkt het hof hierbij op dat, zelfs als partijen verder hadden onderhandeld onder de in de RFQ opgenomen voorwaarden, dit nog niet betekent dat Mediamarkt niet op basis van door haar gewekt vertrouwen gebonden zou kunnen raken jegens Mondeno.
principale grief 8) dat als de inhoud van de RFQ niet in de beoordeling wordt betrokken, ook alle correspondentie en documentatie tot het moment van de intrekking van de tender buiten beschouwing moeten blijven bij de beoordeling of er tussen partijen overeenstemming is bereikt. Het hof verwerpt dit standpunt. In deze stellingname van Mondeno ligt besloten dat de onderhandelingen die begonnen zijn met de RFQ (vanuit een ‘
preferred supplier-strategie’), vanaf november 2018 een andere wending hebben genomen (richting een ‘
two supplier-strategie’). Tegen deze achtergrond valt zonder nadere onderbouwing, die ontbreekt, niet in te zien waarom correspondentie en documentatie daterend van vóór de intrekking van de RFQ niet in de beoordeling zouden mogen worden betrokken. Ook hier geldt dat als Mediamarkt dat voor ogen zou hebben gehad, van haar verwacht had mogen worden dat zij Mondeno hierop gewezen had.
two supplier-strategie’, waarbij (2) de bestaande afspraken onder de distributieovereenkomst van kracht zouden blijven (de jaarafspraak 2018, die met uitzondering van de betalingscondities ongewijzigd was overgenomen in de jaarafspraak 2019), terwijl (3) ook over inkoopprijzen, transportkosten en merchandising overeenstemming is bereikt. Dit oordeel wordt als volgt toegelicht.
50-50 verdeling” tussen Mondeno en (de andere supplier) HAMA. Ook heeft [Category manager] in deze e-mail de daarmee gemoeide streefomzet voor de komende 3 jaren berekend.
“op het huidige pricing model”,maar dat de omzetbedragen er op basis van de door Mediamarkt gewenste
“conditieloze prijzen”– dat wil zeggen: netto prijzen – er heel anders uit gaan zien
“waarbij we nog wel moeten kijken hoe we o.a. omgaan met logistieke- en merchandisingkosten”(r.o. 4.12 hiervoor). Daarop heeft [Category manager] gevraagd om het aanbod – de
“economic offering”– “
voor 3 jaar op basis van onderstaande 50-50 verdeling in kabels en stroom (dus zonder overige ACC categorieën) en op basis van de huidige prijzen en conditiestructuur, dus geen NNN pricing [hof: kale netto prijzen], maar bruto.”(r.o. 4.13 hiervoor).
30 oktober 2018 (r.o. 4.14 hiervoor) aan [Directeur] van Mondeno geschreven:
“we gaan akkoord met een lange termijn samenwerking in lijn met jouw voorstel”. Wel staat er in de e-mail:
“De exacte invulling en funding zullen we bespreken in de komende twee weken”. Dat doet kennelijk niet af aan het feit dat er in ieder geval op hoofdlijnen tussen partijen een akkoord is bereikt over deze langetermijnsamenwerking. Zo staat in deze e-mail ook:
“Deze mail is dus een garantie van de continuering van onze samenwerking in de komende jaren”. Hierop volgt een opsomming van de “
uitgangspunten” van de overeengekomen samenwerking, waaronder “
een 2 supplier strategie (zoals besproken met je)”.
two supplier-strategie een 50/50-verdeling van merken tussen Mondeno en (de andere supplier) HAMA zal plaatsvinden. Kennelijk deed de intrekking van de RFQ rond diezelfde tijd geen afbreuk aan de beoogde lange termijn samenwerking (met een
two supplier-strategie als uitgangspunt, in plaats van de
preferred supplier-strategie die aan de tender ten grondslag lag).
“Zoals besproken zullen we de volgende fase in gaan van de centralisatie van kabels en stroom binnen MediaMarkt Nederland”, waarbij Mondeno
“een belangrijk aandeel [heeft] dat we verder willen gaan invullen, volgens onderstaande verdeling”. Vervolgens is in een matrix aangegeven welke merken van Mondeno en welke merken van HAMA gekozen zijn, en welke marktsegmenten door die merken bediend zullen gaan worden. De kop boven deze matrix vermeldt dat sprake is van een “
50-50 Share”. Volgens deze matrix zal Mondeno alle stroomkabels gaan leveren in het entry-segment (Deltac), alle IT-kabels in het mainstream-segment (Vivanco) en alle audio- en videokabels in het specialist-segment (Hirschmann). Daarmee is nader geconcretiseerd wat de tussen partijen overeengekomen ‘
two supplier-strategie’ met 50/50-verdeling inhoudt. Verderop in de mail is gevraagd om implementatievoorstellen ten aanzien van een
“Assortimentslijst per cluster”.
“de wettelijke richtlijn”zou moeten gelden. Er is verwezen naar de bespreking die 26 september 2019 zou moeten plaatsvinden:
“Graag nemen wij bovenstaande punten door in onze afspraak van 26 september 2019 en willen wij ook direct het contract en bijlage afhandelen”.
“Jaarafspraak: Marketingvergoeding kan komen te vervallen, is de afgelopen jaren niet op deze wijze ingevuld (wel kunnen wij bij de activatie hierop plannen maken). Overige aanpassingen zijn besproken”. Deze overeenstemming is door [director buying] bevestigd in zijn e-mails van diezelfde datum, waarin hij [Directeur] onder meer vroeg om ondertekening van het aangepaste jaarcontract 2019 (r.o. 4.25 en 4.26 hiervoor). [Directeur] heeft diezelfde dag per e-mail gereageerd, waarin hij zich akkoord verklaarde met het aangepaste jaarcontract en met de samenvatting van het gesprek van 26 september 2019 (r.o. 4.27 hiervoor). Op 30 september heeft [Directeur] het aangepaste jaarcontract ondertekend retour gezonden aan [director buying] (r.o. 4.28 hiervoor).
two supplier-strategie met een 50/50-verdeling tussen Mondeno en HAMA. De overeenkomst hield geen minimumafnameverplichting voor Mediamarkt in, maar haar bestellingen bij Mondeno zouden gericht zijn op het aanvullen van de verkochte artikelen in haar winkels, zoals partijen al jarenlang gewoon waren. Uit het feit dat partijen in vervolg op hun bespreking van 26 september 2019 een nieuw jaarcontract hebben getekend met dezelfde condities als het bestaande jaarcontract (afgezien van gewijzigde betaalcondities, zie r.o. 4.25 e.v. hiervoor) blijkt dat het ging om een gewijzigde samenwerking onder de bestaande distributieovereenkomst, zoals ook de rechtbank in r.o. 4.6 (in zoverre onbestreden in appel) tot uitgangspunt heeft genomen. Tegen die achtergrond is niet van belang dat partijen op sommige punten nader invulling moesten geven aan hun samenwerking (zoals een concrete invulling van het stappenplan, zie rov. 4.24 e.v.). Partijen werkten immers al jaren met elkaar samen en waren gewoon hun samenwerking regelmatig te herzien, zowel in de jaarafspraken als daarbuiten (zie r.o. 15 hiervoor). Partijen dienden de gemaakte afspraken uit te voeren met inachtneming van de tussen hen gegroeide gewoonten en overigens met inachtneming van de eisen van redelijkheid en billijkheid (art. 6:248 BW).
primaire grief 5betoogt Mediamarkt dat uit r.o. 4.11 van het bestreden vonnis niet concreet duidelijk wordt welke verplichting(en) zij heeft geschonden. Deze grief faalt, om de volgende redenen.
“dat de (verwachtingen van de ) samenwerking werden aangepast”en dat zij de Jaarafspraak 2020 niet heeft opgezegd dan wel met onmiddellijke ingang heeft beëindigd. Volgens Mediamarkt was er ook sprake van een overmachtssituatie vanwege de coronacrisis. Het hof verwerpt dit standpunt omdat het onvoldoende is onderbouwd. Op dit punt is van belang dat Mondeno onvoldoende gemotiveerd weersproken heeft gesteld, en met stukken concreet heeft onderbouwd, dat er binnen de Mediamarkt-organisatie een verbod is uitgesproken om nog langer zaken te doen met Mondeno, de omzet van Mondeno nog maar een fractie was van wat voorheen gebruikelijk was en de omzetten van Mediamarkt in de betreffende periode heel behoorlijk was, zodat alleen de coronacrisis daar zeker geen verklaring voor kan zijn. Ten overvloede memoreert het hof in dit verband dat Mediamarkt zelf aan Mondeno heeft medegedeeld dat zij het aan Mondeno toegekende deel aan HAMA heeft gegund (r.o. 4.32 hiervoor). Kennelijk was dit een bewuste keuze van Mediamarkt en niet een onbedoeld gevolg van de coronacrisis.
primaire grief 10betoogt Mediamarkt dat er van haar kant geen sprake is van verzuim. Ook deze grief faalt. De rechtbank heeft in r.o. 4.13 geoordeeld dat het verzuim in ieder geval is ingetreden toen Mediamarkt bij brief van 19 april 2021 aan Mondeno meedeelde dat zij de gestelde verplichtingen uit hoofde van de gemaakte afspraken niet na zou komen. Het hof deelt dit oordeel. Mediamarkt geeft in die brief aan dat zij betwist dat de gestelde afspraken zijn gemaakt. Mondeno mocht daaruit afleiden dat Mediamarkt vanwege die betwisting niet zou nakomen
(art. 6:83 onderdeel c BW).
primaire grief 11betoogt Mediamarkt dat er van schadeplichtigheid geen sprake is en verwijzing naar de schadestaatprocedure niet aan de orde is. Deze grief faalt omdat de mogelijkheid van schade aannemelijk is en dit reeds voldoende is voor toewijzing van een vordering tot vergoeding van schade op te maken bij staat [2] .
incidentele griefbetoogt Mondeno dat de veroordeling van Mediamarkt tot schadevergoeding op te maken bij staat (5.2 in het bestreden vonnis) uitvoerbaar bij voorraad moet worden verklaard. Deze grief slaagt. Het hof ziet geen reden om deze veroordeling niet uitvoerbaar bij voorraad te verklaren. Dat zal het hof alsnog doen.
Beslissing
- bekrachtigt het tussen partijen gewezen vonnis van de rechtbank Rotterdam van
- veroordeelt Mediamarkt in de kosten van het geding in hoger beroep, aan de zijde van Mondeno tot op heden begroot op € 783,-- aan griffierecht en € 3.642,--
- verklaart dit arrest en daarmee ook de door de rechtbank uitgesproken veroordelingen uitvoerbaar bij voorraad.
27 augustus 2024 in aanwezigheid van de griffier.