Uitspraak
GERECHTSHOF ARNHEM-LEEUWARDEN
locatie Arnhem, afdeling civiel
zaaknummer gerechtshof 200.300.427
zaaknummer rechtbank Midden-Nederland, locatie Utrecht: 8367042
arrest van 14 maart 2023
in de zaak van
Circumflex Systeembeheer B.V.
die is gevestigd in Utrecht,
die hoger beroep heeft ingesteld,
en bij de kantonrechter optrad als gedaagde,
hierna: Circumflex,
advocaat: mr. P.C. Seghers,
tegen
Two Visions B.V.
die is gevestigd in Utrecht,
die ook hoger beroep heeft ingesteld,
en bij de kantonrechter optrad als eiseres,
hierna: Two Visions,
advocaat: mr. S. Bocu.
1.Het verloop van de procedure in hoger beroep
1.1.
Naar aanleiding van het arrest van 9 november 2021 heeft op 17 februari 2022 een mondelinge behandeling bij het hof plaatsgevonden. Daarvan is een verslag gemaakt dat aan het dossier is toegevoegd (het proces-verbaal). Vervolgens zijn de volgende processtukken ingediend:
- memorie van grieven,
- memorie van antwoord in principaal appel tevens incidenteel appel (eiswijziging).
1.2.
Hierna hebben partijen het hof gevraagd opnieuw arrest te wijzen.
2.De kern van de zaak
2.1.
Two Visions heeft aan Circumflex een aantal facturen gezonden voor uitgevoerde automatiseringswerkzaamheden, levering van bijbehorende software en licenties. Een gedeelte van deze facturen is door Circumflex niet betaald omdat zij van mening is dat Two Visions tekort is geschoten in de uitvoering van de overeenkomst.
2.2.
Two Visons heeft bij de kantonrechter gevorderd dat Circumflex wordt veroordeeld het openstaande factuurbedrag aan haar te voldoen. Zij heeft ook enkele nevenvorderingen ingesteld. Circumflex heeft als tegeneis gevorderd dat voor recht wordt verklaard dat zij de overeenkomst met Two Visions rechtsgeldig buitengerechtelijk heeft ontbonden, dan wel dat de kantonrechter deze ontbindt, met terugbetaling van € 8.827,32 en met veroordeling van Two Visions in de proceskosten.
2.3.
De kantonrechter heeft de vorderingen van Two Visions voor het overgrote deel toegewezen en die van Circumflex afgewezen. De bedoeling van het hoger beroep van Circumflex is dat de aan Two Visions toegewezen bedragen alsnog worden afgewezen en haar tegenvorderingen worden toegewezen. Het hoger beroep en de eisvermeerdering van Two Visions zien erop dat in plaats van de wettelijke rente over het uitstaande factuurbedrag de wettelijke handelsrente aan haar wordt toegewezen.
3.Het oordeel van het hof
3.1.
Het hof zal beslissen dat het vonnis wordt bevestigd en dat Circumflex wordt veroordeeld tot betaling van de wettelijke handelsrente over het uitstaande factuurbedrag aan Two Visions. Hoe het hof tot dit oordeel komt wordt hierna uitgelegd.
De overeenkomst
3.2.
De overeenkomst tussen partijen, gesloten op 21 juni 2018, houdt in dat Two Visions aan Circumflex software (het zogenaamde CRM-systeem) zal leveren en installeren. Dat betreft software door middel waarvan allerhande informatie per klant door Circumflex digitaal kan worden opgeslagen. Ook is aan Circumflex de “CRM connector Exact Online” (hierna: de Connector) verkocht. De Connector maakt het mogelijk dat in het CRM-systeem ingevoerde relaties automatisch worden overgezet naar Exact Online; het boekhoudsysteem dat bij Circumflex in gebruik is. Verder is afgesproken dat Circumflex voor beide producten een maandelijkse licentiefee verschuldigd is. Onbetwist is dat het CRM-systeem medio 2018 goed werkte.
De Connector
3.3.
De discussie tussen partijen spitst zich toe op de Connector. Two Visions stelt dat de Connector uiteindelijk naar behoren is gaan werken en dat vanuit het CRM-systeem klanten kunnen worden overgezet naar Exact Online. Circumflex betwist dat en stelt dat de Connector, ondanks dat zij Two Visions meerdere malen de kans heeft gegeven, niet voldoet aan de overeenkomst. Bij toepassing van de Connector ontstaan in Exact Online onder andere dubbele klantcontacten. Deze gebreken waren voor Circumflex reden om de overeenkomst te ontbinden.
De contacten tussen partijen
3.4.
Circumflex heeft op 13 mei 2019 Two Visions per e-mail als volgt bericht: “
Hierbij stel ik jullie in gebreke en zie graag een voorstel tegemoet om de kosten van het afgelopen jaar te compenseren. Tevens wil ik het contract per direct ontbinden. De maandelijkse betalingen worden stopgezet.”Per e-mail van 15 mei 2019 heeft Two Visions aan Circumflex in reactie daarop het volgende geschreven:
“Wij willen daarvoor een opleverdatum met elkaar overeenkomen. Ons voorstel is daarom dat wij de CRM connector Exact Online zoals deze is getest uiterlijk op 29 mei a.s. voor Circumflex activeren, inclusief de laatste aanpassing met de koppeling van het veld banknummer.”Met dat voorstel gaat Circumflex akkoord.
Hierbij stel ik jullie in gebreke en zie graag een voorstel tegemoet om de kosten van het afgelopen jaar te compenseren. Tevens wil ik het contract per direct ontbinden. De maandelijkse betalingen worden stopgezet.”Per e-mail van 15 mei 2019 heeft Two Visions aan Circumflex in reactie daarop het volgende geschreven:
“Wij willen daarvoor een opleverdatum met elkaar overeenkomen. Ons voorstel is daarom dat wij de CRM connector Exact Online zoals deze is getest uiterlijk op 29 mei a.s. voor Circumflex activeren, inclusief de laatste aanpassing met de koppeling van het veld banknummer.”Met dat voorstel gaat Circumflex akkoord.
3.5.
Op 24 mei en 4 juni 2019 laat Circumflex weten dat er nog steeds allerlei klachten zijn. Op 6 juni 2019 reageert de rechtsbijstandsjurist van Two Visions per e-mail onder andere als volgt:
“Evenmin kunt u stellen dat de koppeling CS-Exact ‘nog steeds’ niet goed werkend zou zijn opgeleverd. Duidelijk is dat niet bij iedere uitgevoerde test tekortkomingen aan het licht komen. Cliënte plaatst dan ook terecht vraagtekens bij de juistheid van de door u geponeerde stelling als zou het bij iedere test die u doet opnieuw misgaan.”Op 11 juni 2019 mailt Circumflex dat uit haar test blijkt de Connector niet goed werkt en op dezelfde datum meldt Two Visions dat na testen is gebleken dat de Connector wèl goed werkt. Two Visions legt uit dat dat voor een specifiek contract
“niet de juiste sleutel werd doorgegeven. In overleg met CAS Duitsland hebben wij dit laatste obstakel kunnen oplossen.”
“Evenmin kunt u stellen dat de koppeling CS-Exact ‘nog steeds’ niet goed werkend zou zijn opgeleverd. Duidelijk is dat niet bij iedere uitgevoerde test tekortkomingen aan het licht komen. Cliënte plaatst dan ook terecht vraagtekens bij de juistheid van de door u geponeerde stelling als zou het bij iedere test die u doet opnieuw misgaan.”Op 11 juni 2019 mailt Circumflex dat uit haar test blijkt de Connector niet goed werkt en op dezelfde datum meldt Two Visions dat na testen is gebleken dat de Connector wèl goed werkt. Two Visions legt uit dat dat voor een specifiek contract
“niet de juiste sleutel werd doorgegeven. In overleg met CAS Duitsland hebben wij dit laatste obstakel kunnen oplossen.”
3.6.
Op 13 juni 2019 hebben partijen opnieuw contact. Two Visions meldt dat de Connector werkt maar Circumflex schrijft het volgende:
“Helaas heb ik afgelopen maandag na het invoeren van een nieuw contact in CAS CRM opnieuw moeten constateren dat de koppeling nog steeds niet goed werkt en dat het nog steeds hetzelfde euvel betreft. Opnieuw ontstaan er dubbele contacten in de Exact administratie. (…) Hetzelfde probleem doet zich dus nog steeds voor en is dermate ernstig dat de applicatie daardoor niet bruikbaar is voor ons. Zoals u in mijn citaat kunt lezen heeft Circumflex Two Visions op 15 mei 2019 in gebreke gesteld en ze twee weken de tijd gegeven om dit op te lossen. Two Visions heeft toegezegd de problemen uiterlijk 29 mei 2019 te zullen hebben opgelost. Helaas blijkt, op 11 juni 2019, dat ze daar niet toe in staat zijn gebleken. Ik vraag dan ook ontbinding van het contract, terugstorting van alle betalingen en genoegdoening voor geleden schade.”Per e-mail van 14 juni 2019 wordt hierop namens Two Visions gereageerd:
“In mijn e-mailbericht van donderdag 13 juni jl. benadruk ik dat de demoversie van de koppeling CAS CRM – Exact correct en werkend is opgeleverd. Het vorenstaande betekent, zo liet ik u gisteren weten. dat cliënte thans kan overgaan tot het importeren van de Circumflex klanten en leveranciers uit Exact. Al eerder (óók in mijn E-mailbericht aan u van 6 juni jl.) verzocht cliënte u daartoe haar de noodzakelijke gegevens ter beschikking te willen stellen doch tot op heden heeft u daar om u moverende redenen niet aan mee willen werken. Ik stel vast dat u derhalve zélf degene bent die verhindert dat cliënte haar jegens Circumflex aangegane verplichtingen nakomt. In casu is derhalve sprake van schuldeisersverzuim. Om die reden is ontbinding van de overeenkomst niet aan de orde. Evenmin is cliënte gehouden schadevergoeding te betalen.”
“Helaas heb ik afgelopen maandag na het invoeren van een nieuw contact in CAS CRM opnieuw moeten constateren dat de koppeling nog steeds niet goed werkt en dat het nog steeds hetzelfde euvel betreft. Opnieuw ontstaan er dubbele contacten in de Exact administratie. (…) Hetzelfde probleem doet zich dus nog steeds voor en is dermate ernstig dat de applicatie daardoor niet bruikbaar is voor ons. Zoals u in mijn citaat kunt lezen heeft Circumflex Two Visions op 15 mei 2019 in gebreke gesteld en ze twee weken de tijd gegeven om dit op te lossen. Two Visions heeft toegezegd de problemen uiterlijk 29 mei 2019 te zullen hebben opgelost. Helaas blijkt, op 11 juni 2019, dat ze daar niet toe in staat zijn gebleken. Ik vraag dan ook ontbinding van het contract, terugstorting van alle betalingen en genoegdoening voor geleden schade.”Per e-mail van 14 juni 2019 wordt hierop namens Two Visions gereageerd:
“In mijn e-mailbericht van donderdag 13 juni jl. benadruk ik dat de demoversie van de koppeling CAS CRM – Exact correct en werkend is opgeleverd. Het vorenstaande betekent, zo liet ik u gisteren weten. dat cliënte thans kan overgaan tot het importeren van de Circumflex klanten en leveranciers uit Exact. Al eerder (óók in mijn E-mailbericht aan u van 6 juni jl.) verzocht cliënte u daartoe haar de noodzakelijke gegevens ter beschikking te willen stellen doch tot op heden heeft u daar om u moverende redenen niet aan mee willen werken. Ik stel vast dat u derhalve zélf degene bent die verhindert dat cliënte haar jegens Circumflex aangegane verplichtingen nakomt. In casu is derhalve sprake van schuldeisersverzuim. Om die reden is ontbinding van de overeenkomst niet aan de orde. Evenmin is cliënte gehouden schadevergoeding te betalen.”
3.7.
Bij advocatenbrief van 25 juni 2019 geeft Circumflex aan Two Visions een (laatste) termijn tot 15 juli 2019 om
“het overeengekomen, correct werkend, CAS CRM systeem met Exactkoppeling te leveren.”Namens Two Visions wordt op 18 juli 2019 aan de advocaat van Circumflex bericht:
“Van cliënte, Two Visions B.V., begreep ik dat uw client, de heer [naam1] , haar nog immer niet in het bezit heeft gesteld van de API-gegevens van de Exact-omgeving van Circumflex alsmede een recente export van de contactgegevens uit Exact. Een daartoe strekkend verzoek was wederom opgenomen in mijn tot u gerichte E-mailbericht van 11 juni jl. Kunt u mij aangeven waarom uw client hieraan zijn medewerking niet wenst te verlenen?”De gevraagde gegevens worden door Circumflex niet aangeleverd zonder dat daarvoor uitleg wordt gegeven.
“het overeengekomen, correct werkend, CAS CRM systeem met Exactkoppeling te leveren.”Namens Two Visions wordt op 18 juli 2019 aan de advocaat van Circumflex bericht:
“Van cliënte, Two Visions B.V., begreep ik dat uw client, de heer [naam1] , haar nog immer niet in het bezit heeft gesteld van de API-gegevens van de Exact-omgeving van Circumflex alsmede een recente export van de contactgegevens uit Exact. Een daartoe strekkend verzoek was wederom opgenomen in mijn tot u gerichte E-mailbericht van 11 juni jl. Kunt u mij aangeven waarom uw client hieraan zijn medewerking niet wenst te verlenen?”De gevraagde gegevens worden door Circumflex niet aangeleverd zonder dat daarvoor uitleg wordt gegeven.
3.8.
Op 20 augustus 2019 mailt Circumflex aan Two Visions dat zij een nieuwe poging gaan wagen
“om e.e.a. aan de praat te krijgen. Met [naam2] heb ik afgesproken dat we komende week de Exactkoppeling zullen activeren.”Circumflex vraagt om een medewerker als gebruiker te laten vervallen en twee andere medewerkers toe te voegen.
“Verder moet je me weer even op weg helpen met de desktopclient en de database, ik weet niet meer hoe ik daar bij moet komen. Wil je me daar een handleiding voor sturen?”.
“om e.e.a. aan de praat te krijgen. Met [naam2] heb ik afgesproken dat we komende week de Exactkoppeling zullen activeren.”Circumflex vraagt om een medewerker als gebruiker te laten vervallen en twee andere medewerkers toe te voegen.
“Verder moet je me weer even op weg helpen met de desktopclient en de database, ik weet niet meer hoe ik daar bij moet komen. Wil je me daar een handleiding voor sturen?”.
Ingebrekestelling en ontbinding
3.9.
Door Circumflex wordt aangevoerd dat zij Two Visions rechtsgeldig in gebreke heeft gesteld en vervolgens de overeenkomst correct buitengerechtelijk heeft ontbonden omdat Two Visions er niet in slaagde een foutloos werkende Connector op te leveren. Overwogen wordt dat uit jurisprudentie van de Hoge Raad volgt dat de ingebrekestelling als doel heeft om de schuldenaar een laatste termijn tot nakoming te geven zodat nader kan worden bepaald tot welk tijdstip nakoming nog mogelijk is zonder dat van een tekortkoming sprake is. Als binnen de gestelde termijn niet wordt nagekomen dan is de schuldenaar in verzuim. [1] De ingebrekestelling van 13 mei 2019 kent weliswaar geen termijn maar duidelijk is dat zij haar doel niet heeft gemist. Partijen spreken immers tot twee keer toe een termijn af, tot 29 mei en 15 juli 2019 om Two Visions in staat te stellen de Connector goed werkend te krijgen.
3.10.
In dit hoger beroep zien de stellingen van Circumflex er vooral op dat er niet correct is opgeleverd door Two Visions binnen de gestelde termijnen, dat er dus verzuim was en zij gerechtigd was de overeenkomst te ontbinden. Circumflex wilde een foutloos werkende Connector en toen dat maar niet lukte verloor zij het vertrouwen, mede gelet op soortgelijke problemen die haar eigen klant 113Zelfmoord Preventie met de Connector ondervond. Het hof overweegt dat uit de e-mail van 15 mei 2019 blijkt dat Circumflex drie gebreken constateerde, te weten synchronisatie van de systemen, dubbele contacten en niet overeenkomende relatienummers in beide systemen. Circumflex stelt wel dat er zich nog andere problemen voordeden maar uit het hiervoor weergegeven mailverkeer blijkt dat na 11 juni 2019 alleen de dubbele contacten nog problematisch waren. Met de kantonrechter moet het hof constateren dat Circumflex, tegenover de betwisting door Two Visions, onvoldoende heeft gesteld om ervan uit te kunnen gaan dat er nog andere gebreken kleefden aan de Connector. In hoger beroep zien de door Circumflex overgelegde bewijsstukken ook alleen op de dubbele klantcontacten en niet op andere gebreken. Het hof voegt daaraan toe dat Circumflex ook geen bewijs heeft aangeboden van de aanwezigheid van die andere gebreken. Daarom wordt in de verdere beoordeling uitgegaan van de dubbele klantcontacten als enig overgebleven gebrek.
3.11.. Op grond van artikel 6:265 BW geeft iedere tekortkoming van een partij in de nakoming van een van haar verbintenissen aan de wederpartij de bevoegdheid om de overeenkomst geheel of gedeeltelijk te ontbinden, tenzij de tekortkoming gezien haar bijzondere aard of geringe betekenis deze ontbinding met haar gevolgen niet rechtvaardigt. Het hof oordeelt dat niet is komen vast te staan dat sprake is van een tekortkoming van Two Visions. Dit wordt als volgt uitgelegd. Two Visions meldt op 11 en 13 juni 2019 dat uit haar testen volgt dat de Connector goed functioneert. Zij zegt dat de klacht van de dubbele klantcontacten is verholpen. Voor het specifieke “Ampco Flashlight” dubbele adres, waarover Circumflex in haar mail van 11 juni 2019 klaagde, geeft Two Visions precies aan waar dit probleem door is veroorzaakt en dat het met behulp van CAS Duitsland is opgelost. In de contacten daarna legt Circumflex niet uit wat er nog verder aan de Connector mankeert. Evenmin betwist zij dat het Ampco Flashlight probleem is opgelost. Ondanks dat zij Two Visions op 25 juni 2019 tot 15 juli 2019 de tijd heeft gegeven om de Connector werkend op te leveren reageert zij niet op het verzoek van Two Visions om de API-gegevens aan te leveren zodat de import van de gegevens kan plaatsvinden. Evenmin is gebleken dat zij tussen 25 juni 2019 en 15 juli 2019 de Connector heeft getest. Het hof oordeelt daarom dat Circumflex niet voldoende heeft onderbouwd dat de Connector niet voldeed. Dus is niet komen vast te staan dat er sprake is van een tekortkoming, bestaande uit het niet goed functioneren van de Connector. Het door Circumflex gevoelde verlies aan vertrouwen is niet relevant, temeer nu zij zelf Two Visions tot twee keer toe in staat heeft gesteld wèl de Connector naar behoren op te leveren. Dat betekent dat de overeenkomst niet kan worden ontbonden en dat de bezwaren van Circumflex tegen het vonnis van de kantonrechter ongegrond zijn.
De wettelijke handelsrente
3.12.
In hoger beroep wordt door Two Visions aangevoerd dat haar overeenkomst met Circumflex een handelsovereenkomst is en dat op grond van artikel 6:119a BW dus niet de wettelijke rente maar de wettelijke
handelsrente is verschuldigd. Door Circumflex is geen memorie van antwoord in incidenteel appel ingediend zodat zij deze stelling van Two Visions niet heeft betwist. Een handelsovereenkomst is de overeenkomst om baat die partijen verplicht iets te geven of te doen en die tot stand is gekomen tussen natuurlijke personen die handelen in de uitoefening van een beroep of bedrijf of rechtspersonen. Het hof is van oordeel dat de overeenkomst tussen partijen voldoet aan deze wettelijke definitie zodat de wettelijke handelsrente toewijsbaar is.
handelsrente is verschuldigd. Door Circumflex is geen memorie van antwoord in incidenteel appel ingediend zodat zij deze stelling van Two Visions niet heeft betwist. Een handelsovereenkomst is de overeenkomst om baat die partijen verplicht iets te geven of te doen en die tot stand is gekomen tussen natuurlijke personen die handelen in de uitoefening van een beroep of bedrijf of rechtspersonen. Het hof is van oordeel dat de overeenkomst tussen partijen voldoet aan deze wettelijke definitie zodat de wettelijke handelsrente toewijsbaar is.
De conclusie
3.13.
Het hoger beroep van Circumflex slaagt niet. Het hoger beroep van Two Visions slaagt wel. Het hof zal het vonnis van de kantonrechter bekrachtigen, behalve op het punt van de wettelijke rente. Omdat Circumflex in het ongelijk zal worden gesteld, zal het hof CircumFlex tot betaling van de proceskosten in hoger beroep in hoger beroep veroordelen. Onder die kosten vallen ook de nakosten die nodig zijn voor de betekening van de uitspraak en de wettelijke rente daarover. De rente is verschuldigd vanaf veertien dagen na die betekening. [2]
4.De beslissing
Het hof:
4.1.
vernietigt het vonnis van de rechtbank Midden-Nederland van 7 april 2021, uitsluitend wat betreft de toewijzing van de wettelijke rente, en bekrachtigt dit vonnis voor het overige,
4.2.
veroordeelt Circumflex om aan Two Visions te betalen de wettelijke handelsrente over de door de kantonrechter toegewezen hoofdsom vanaf 14 dagen na de respectievelijke factuurdata tot aan de dag van algehele vergoeding,
4.3.
veroordeelt Circumflex tot betaling van de volgende proceskosten van Two Visions:
€ 772,00,- aan griffierecht
€ 1.672,,- aan salaris van de advocaat van Two Visions (2 procespunten x appeltarief I)
4.4.
bepaalt dat al deze kosten moeten worden betaald binnen 14 dagen na vandaag. Als niet op tijd wordt betaald, dan worden die kosten verhoogd met de wettelijke rente,
4.5.
verklaart de veroordelingen uitvoerbaar bij voorraad
Dit arrest is gewezen door mrs. A.E.F. Hillen, A.J.J. van Rijen en G.H. Bunt en is door de rolraadsheer in tegenwoordigheid van de griffier in het openbaar uitgesproken op 14 maart 2023.