Uitspraak
GERECHTSHOF ARNHEM-LEEUWARDEN
locatie Arnhem
afdeling civiel recht, handel
zaaknummer gerechtshof 200.209.491
(zaaknummer rechtbank Gelderland, zittingsplaats Apeldoorn 5281634)
arrest van 12 februari 2019
in de zaak van
de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
Euro-Chemicals B.V.,
gevestigd te Denekamp, gemeente Dinkelland,
appellante,
in eerste aanleg: eiseres,
hierna: Euro-Chemicals,
advocaat: mr. F. Kolkman,
tegen:
de naamloze vennootschap
Achmea Schadeverzekering N.V.
tevens handelend onder de naam Interpolis,
gevestigd te Apeldoorn,
geïntimeerde,
in eerste aanleg: gedaagde,
hierna: de verzekeraar,
advocaat: mr. A.J. Schoonen.
1.Het verdere verloop van het geding in hoger beroep
1.1
Het hof neemt de inhoud van het tussenarrest van 28 maart 2017 hier over. In dit arrest is een (enkelvoudige) comparitie van partijen bepaald, die op 9 mei 2017 heeft plaatsgevonden en waarvan proces-verbaal is opgemaakt dat zich bij de stukken bevindt.
1.2
Het verdere verloop blijkt uit:
- de memorie van grieven (met een productie),
- de memorie van antwoord (met producties).
1.3
Vervolgens heeft het hof arrest bepaald.
2.De vaststaande feiten
Het hof gaat in hoger beroep uit van de volgende feiten.
2.1
Euro-Chemicals (een distributeur van specialistische chemische grondstoffen, die wereldwijd levert aan afnemers in de chemische, farmaceutische en voedingsmiddelenindustrie) heeft in september 2013 een bedrijfsaansprakelijkheids-verzekering (genoemd Bedrijven Compact Polis, hierna: de verzekering) afgesloten bij de verzekeraar.
2.2
[directeur/grootaandeelhouder EC] (directeur/grootaandeelhouder van Euro-Chemicals, hierna te noemen: [directeur/grootaandeelhouder EC] ) heeft in februari 2016 opdracht gegeven aan een medewerker van zijn bedrijf om aan hem een bepaald impregneermiddel te leveren voor het behandelen van een natuurstenen vloer in zijn privéwoning in [woonplaats] . Nadat de vloer was behandeld heeft [directeur/grootaandeelhouder EC] geconstateerd dat een verkeerd impregneermiddel aan hem was geleverd, waardoor de vloer een glanzend uiterlijk had gekregen, terwijl dat niet de bedoeling was. [directeur/grootaandeelhouder EC] heeft vervolgens Euro-Chemicals aansprakelijk gesteld voor de door de fout van de medewerker ontstane schade en Euro-Chemicals heeft ter zake van die schade een beroep gedaan op de verzekering.
2.3
Na onderzoek door een door de verzekeraar ingeschakelde expert is de schade vastgesteld op € 15.628,98.
2.4
De verzekeraar heeft de schade niet betwist, maar heeft de claim afgewezen omdat zij stelt dat dit type aansprakelijkheid niet gedekt wordt door deze verzekering omdat een uitsluitingsclausule van toepassing is.
3.De motivering van de beslissing in hoger beroep
3.1
In het bestreden vonnis van 21 december 2016 heeft de rechtbank Gelderland de vordering afgewezen met als motivering dat een uitsluitingsclausule van toepassing is. Tegen dit vonnis heeft Euro-Chemicals vijf grieven aangevoerd die aan de orde stellen wat partijen zijn overeengekomen over de dekking van de verzekering en hoe de uitsluitingsclausule waar de verzekeraar zich op beroept moet worden uitgelegd.
3.2
Euro-Chemicals heeft bij de toelichting op haar grieven gesteld dat zij als distributeur dagelijks chemische grondstoffen levert aan afnemers over de hele wereld en dat zij bij het afsluiten van deze bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering haar grootste risico wilde dekken, dat wil zeggen het risico om aansprakelijk gesteld te worden voor de levering van een verkeerd product. Zij verkeerde in de veronderstelling dat de afgesloten aansprakelijkheidsverzekering dit risico dekte, totdat de verzekeraar de uitkering weigerde van de in deze zaak geclaimde schade. De verzekeraar had Euro-Chemicals moeten waarschuwen dat zij een uitsluitingsclausule wenste toe te passen, waardoor Euro-Chemicals niet verzekerd zou zijn voor aansprakelijkheid voor schade die verband hield met door haar geleverde producten. Als Euro-Chemicals hier wel op gewezen was, dan had zij deze verzekering niet afgesloten; dergelijke schade wilde Euro-Chemicals immers nu juist wel verzekeren en dat wist de verzekeraar ook. Van Euro-Chemicals als leek op het gebied van verzekeringen kan, gelet op de ondoorzichtige structuur van de verzekering en de toepasselijke voorwaarden, niet verwacht worden dat zij op grond van de tekst van de polis begreep dat de door haar nu juist gewenste dekking was uitgesloten. Het opschrift van de uitsluitingsclausule, te weten “uitsluiting produktenaansprakelijkheid” doet immers vermoeden dat het gaat om produktenaansprakelijkheid in de zin van artikel 6:185 BW e.v., te weten schade veroorzaakt door een gebrek in het product en daar was hier geen sprake van, aldus Euro-Chemicals.
3.3
De verzekeraar heeft, zowel bij de rechtbank als in hoger beroep, het volgende aangevoerd over de inhoud en structuur van de verzekering. Zij stelt dat uit het polisblad (overgelegd als productie 1 bij de conclusie van antwoord) blijkt dat aansprakelijkheid is gedekt voor de volgende categorieën (voor zover voor deze zaak van belang):
– Bedrijfsaansprakelijkheid;
– Product- en diensten aansprakelijkheid Europa (inclusief de clausule “producten aansprakelijkheid”).
De van toepassing zijnde voorwaarden (hierna: polisvoorwaarden) zijn opgenomen in hoofdstuk 5 van de Verzekeringsvoorwaarden Bedrijven Compact Polis MKB en wel (voor zover hier relevant) in de volgende paragrafen:
– paragraaf 0: Algemeen deel Aansprakelijkheid;
– paragraaf 1: Bedrijfsaansprakelijkheid;
– paragraaf 3: Producten- /Dienstenaansprakelijkheid.
De verzekeraar heeft voorts betoogd dat ten aanzien van de dekking van de door Euro-Chemicals afgesloten verzekering in feite sprake is van een drietrapsraket en heeft dit als volgt uitgelegd:
1. voor de categorie Bedrijfsaansprakelijkheid is de schade die verband houdt met geleverde zaken uitgesloten, hetgeen blijkt uit de volgende clausule (te vinden op p. 2 van de polisvoorwaarden):
“ 5 Diensten- en producten aansprakelijkheid
Niet verzekerd is de aansprakelijkheid voorschadedie verband houdt met:
- geleverde en/of opgeleverde zaken, of
- de uitvoering van werkzaamheden in het kader van de overeenkomst van aanneming van werk of een overeenkomst tot het verrichten van enkele diensten.”.
2. Partijen zijn een aanvullende dekking voor product- en diensten aansprakelijkheid Europa overeengekomen;
3. Van deze aanvullende dekking is schade in verband met geleverde zaken uitgesloten, hetgeen blijkt uit de volgende clausule (te vinden op p.4 van het polisblad/verzekeringsbewijs, door de verzekeraar aangeduid als clausule 5393 en hierna ook zo te noemen):
“004 Uitsluiting produktenaansprakelijkheid
Niet verzekerd is de aansprakelijkheid voor schade door of verband houdend met zaken die door, of namens, verzekerde zijn geleverd dan wel na constructie, bewerking of behandeling zijn opgeleverd.”.
3.4
De verzekeraar heeft verder nog aangevoerd dat er bij het sluiten van de verzekering, waarbij Euro-Chemicals zich liet bijstaan door een assurantietussenpersoon ( [assurantietussenpersoon] , met zijn collega [college van assurantietussenpersoon] ) verbonden aan de Rabobank Twente Oost te Oldenzaal, hierna te noemen: de tussenpersoon) is onderhandeld over de dekking van de verzekering.
Uit de door de verzekeraar pas bij memorie van antwoord overgelegde stukken blijkt over die onderhandelingen het volgende. Op 2 april 2013 heeft de tussenpersoon een aanvraagformulier voor de verzekering aan de verzekeraar doen toekomen. Een medewerker van de verzekeraar heeft bij mailbericht van 8 april 2013 geantwoord dat uit de website van Euro-Chemicals is gebleken dat zij niet alleen groothandel is, maar ook ontwikkelt, fabriceert en/of assembleert en dat (voor dit laatste) aan Euro-Chemicals geen aansprakelijkheidsverzekering inclusief productaansprakelijkheid aangeboden kon worden, gezien de afnemers in de risicovolle sectoren. Bij mailbericht van 9 april 2013 heeft de tussenpersoon aan de medewerker van de verzekeraar een nadere toelichting gegeven op de precieze bedrijfsactiviteiten van Euro-Chemicals. Bij mailbericht van 11 april 2013 heeft de medewerker van de verzekeraar voorgesteld een offerte uit te brengen voor een aansprakelijkheidsverzekering met twee beperkende clausules, te weten de clausule genaamd “Akkoordverklaring opdrachtgever” (waarbij de aansprakelijkheid alleen verzekerd zou zijn als de opdrachtgever schriftelijk aan de verzekerde zou hebben verklaard dat het product voldoet aan de door de opdrachtgever gestelde specificaties) en de clausule genaamd “Uitsluiting bewerking geleverde zaken” (waarbij de aansprakelijkheid niet verzekerd zou zijn voor schade door of verband houdend met het bewerken van zaken die door of namens verzekerde zijn geleverd).
Daarna, zo blijkt uit de overgelegde correspondentie, volgen twee mailberichten, die het hof voor een goed begrip hierna (deels) citeert.
3.5
Een mailbericht van 30 mei 2013 van [directeur/grootaandeelhouder EC] namens Euro-Chemicals aan de tussenpersoon, waarbij [directeur/grootaandeelhouder EC] kennelijk op het voorstel van de verzekeraar reageert, luidt onder meer als volgt:
“(…) Allereerst wij zijn een distributeur van chemische specialiteiten. In de chemiebranche komt het veelvuldig voor dat chemie concerns hun sales uitbesteden aan regionaal vertegenwoordigde distributeurs. (…)
Denk hierbij aan Albert Hein die Douwe Egberts koffie verkoopt.
Onze partners/toeleveranciers ontwikkelen en produceren en stellen hun distributeurs monsters en documentatie/documenten beschikbaar. Denk wederom aan Douwe Egberts zij maken de produkten reclame etc en Albert Hein verkoopt deze (…)
Onze klanten laten dus geen costumemade producten toeleveren bij onze toeleveranciers. Zij kopen producten die door onze toeleveranciers zijn ontwikkeld. Onze toeleveranciers is voor de juistheid van de stoffen dan ook aansprakelijk. (…)
Dit hebben we dus middels onze inkoopvoorwaarden ook afgedekt. Denk weer even aan Douwe Egberts. Deze is verantwoordelijk dat ook de juiste koffie in het pakje moet zitten en niet Albert Hein. Echter Albert Hein levert slechts alleen in de keten. En zal indien er sprake is van product Aansprakelijkheid deze doorschuiven naar de leverancier juist Douwe Egberts.
Wat doen we dan met de chemie van onze toeleveranciers, nu wij gaan naar R&D medewerkers van chemische productiebedrijven en proberen onze grondstoffen te verkopen in een bestaand of nieuw te ontwikkelen receptuur. Indien interesse krijgt hij een monster met daarbij de specificaties (certificate of analyses). Hieruit kan hij de specs aflezen waaronder onze toeleveranciers de chemie te allen tijde gegarandeerd leverd. Dit is voor zijn receptuur van groot belang. Bij elke levering van een nieuwe batch krijgen zowel wij als onze klant de specificatie van de batch erbij geleverd. Men is dus ten aller tijde op de hoogte van hetgeen men krijgt en heeft dit dus ook vooraf getest. De chemische industrie is geheel gecertificeerd en is verplicht ingangs controle te doen van de grondstoffen die binnen komen. Hier moet men toetsen of men datgene heeft gekregen dat men besteld heeft. Dus m.a.w. mocht hier al iets verkeerd geleverd worden dat niet volgens specs is word de zending geretourneerd en zal er geen sprake zijn van schade.
Mocht onze leverancier nu niet leveren wat zij schriftelijk wel hebben gezegd dan hebben we de problemen. M.a.w. in de pak koffie van Douwe Egberts zit iets anders dan dat Douwe Egberts zegt. Lijkt me duidelijk dan zal de consument hier Alberts hein op aan spreken immers zij hebben het geleverd en deze zal de aansprakelijkheid door zetten naar haar leverancier daar zij immer niet product aansprakelijk zijn.
Wij doen dus hetzelfde wij leveren onder label en specificaties van onze toeleverancier. Wij zijn slechts een doorgeefluik van het label + specs en de beschikbare verpakkingen van onze toeleveranciers. Nog even ter verduidelijking wij pakken dus ook niet om in andere verpakkingen, wij labelen ook niets om wij leveren uit zoals het binnen komt. Dus risico lijkt me zeer beperkt.
(…)
Lijkt me een duidelijke uiteenzetting en als er sprake is van aansprakelijkheid dan dekken onze inkoopvoorwaarde en leveringsvoorwaarden deze wel af.
M. a.w. de onderstaande clausules (hof: de door de verzekeraar voorgestelde beperkende clausules) heb ik geen problemen mee daar ze gewoonweg niet van toepassing zijn. MAAR ik vraag mij af of ik bij deze verzekerings maatschappij de juiste prijs krijg daar zij niet begrijpen wat wij doen en ik vraag me dan ook af of zij zich wel voldoende in onze casus hebben ingelezen.
Graag zoeken naar een partij die zich de moeite neemt om zich wel voldoende in te lezen en te beoordelen en met een betaalbare en betrouwbaar voorstel komt. (…)”
3.6
Een mailbericht van 13 juni 2013 van de tussenpersoon aan [directeur/grootaandeelhouder EC] , waarin een reactie van de verzekeraar is vermeld, is door [directeur/grootaandeelhouder EC] bij mail van 2 juli 2013 teruggezonden aan de tussenpersoon, met toegevoegd zijn commentaar, waarna de tussenpersoon het bewerkte bericht op 16 augustus 2013 heeft doorgestuurd naar de verzekeraar. Dit bewerkte mailbericht luidt onder meer als volgt (hof: bij de relevante passages is aangegeven wie de passage heeft geschreven)
“(hof: de tussenpersoon)
Beste [directeur/grootaandeelhouder EC] ,
Graag kom ik even terug op onderstaande mail.
Deze is doorgestuurd naar Interpolis en daarbij heb ik nog wat vragen gesteld. Zojuist heb ik de acceptant gesproken en daar is het volgende uitgekomen. Hieronder heb ik de clausules nog een keer geplakt en daar geef ik per onderdeel mijn bevindingen.
(hof: door verzekeraar voorgestelde clausule)
Akkoordverklaring opdrachtgever
De aansprakelijkheid voor schade veroorzaakt door of verband houdend met door of namens verzekerde geleverde producten, die volgens vooraf door de opdrachtgevers gestelde specificaties zijn gemaakt, is alleen verzekerd als de opdrachtgever schriftelijk aan verzekerde heeft verklaard dat het product voldoet aan de door de opdrachtgever gestelde specificaties.
(hof: de tussenpersoon)
Deze clausule wordt door verzekeraar als volgt bedoeld: Jouw klant dient bij ontvangst van de door jou geleverde goederen te controleren of zij ook inderdaad de goederen hebben ontvangen conform hun specificaties. Deze controle mag o.b.v. steekproef. Daarbij dient jouw klant de bevindingen van de steekproef controle vervolgens schriftelijk aan jou te bevestigen.
Ik wil jou vragen of dit werkbaar is voor jullie?
(hof: [directeur/grootaandeelhouder EC] )
Dit is niet gangbaar in de markt. Onze klanten zullen de binnenkomende goederen steekproef controleren in de loop van het jaar of ze conform certificate of analyse geleverd zijn. Per levering tekenen voor de juiste specificatie is niet haalbaar. Daarom verwijzen wij dus ook specifiek in onze leveringsvoorwaarden zie de tekst hieronder.
(hof: volgt een citaat van artikel 9 van de leveringsvoorwaarden van Euro-Chemicals)
(hof: door verzekeraar voorgestelde clausule)
Uitsluiting bewerking geleverde zaken
Niet verzekerd is de aansprakelijkheid voor schade door of verband houdend met het bewerken van zaken die door, of namens, verzekerde zijn geleverd. Onder het begrip bewerken wordt in de zin van deze verzekering het volgende verstaan: behandelen, verpakken, ompakken, mengen, assembleren, uitbreiden, voorzien van etiketten of labels, voorzien van (al dan niet vertaalde) gebruiksaanwijzingen en/of het aanbrengen van enige andere toevoeging.
(hof: de tussenpersoon)
Met betrekking tot deze clausule heb ik aangegeven dat dit geen probleem is omdat jullie deze werkzaamheden niet verrichten. Is duidelijk dus.
(hof: [directeur/grootaandeelhouder EC] )
Hier kunnen we wel mee leven daar wij simpel geen bewerkingen aan onze goederen doen wij zijn slechts een doorgeef luik. Dus hierover geen bezwaar.
(…)”.
Van communicatie in de periode na deze mail tot de acceptatie van de verzekering zijn geen stukken overgelegd.
3.7
De verzekeraar heeft ten slotte bij memorie van antwoord aangevoerd dat een eerste offerte (gebaseerd op een aansprakelijkheidsdekking met de twee in de correspondentie genoemde beperkende clausules) uitkwam op een premie van € 1.290,42. Euro-Chemicals vond deze premie te hoog en daarom is er door Achmea een tweede offerte uitgebracht, waarbij productenaansprakelijkheid werd uitgesloten conform clausule 5393, weergegeven op p.4 van het polisblad. Door deze uitsluiting kwam de premie uit op een lager bedrag (€ 873,82 met daarop nog een korting van 10%). Op basis van die tweede offerte is de verzekeringsovereenkomst tot stand gekomen.
3.8
Het hof oordeelt als volgt.
Voor de beantwoording van de vraag of Euro-Chemicals recht heeft op vergoeding van de door haar geleden schade dienen de polis en de op de polissen vermelde, toepasselijke polisvoorwaarden te worden uitgelegd.
Bij die uitleg komt in het algemeen gesproken niet alleen aan op een taalkundige uitleg van de bewoordingen van de overeenkomst, maar ook op de bedoeling van partijen ten tijde van het aangaan van de overeenkomst en op hetgeen zij onder de omstandigheden redelijkerwijs van elkaar konden en mochten verwachten (HR 13 maart 1981, NJ 1981, 635, [x] c.s./Haviltex), gewaardeerd naar hetgeen maatstaven van redelijkheid en billijkheid meebrengen (onder meer HR 1 oktober 2004, ECLI:NL:HR:2004:AR2974, TCM/ [y] ).
3.9
Partijen hebben voorafgaand aan de totstandkoming van de verzekeringsovereenkomst gecorrespondeerd over de omvang van de dekking en het opnemen van uitsluitingsclausules. Onduidelijk is echter of partijen voorafgaand aan de totstandkoming van de verzekeringsovereenkomst ook hebben onderhandeld over de tekst van de polisvoorwaarden. Of en welke communicatie tussen [directeur/grootaandeelhouder EC] , de tussenpersoon en de verzekeraar heeft plaatsgevonden in de periode na het in 3.6 geciteerde mailbericht tot aan de acceptatie van de verzekering is eveneens onduidelijk, bij gebreke van stukken.
Op basis van de wel overgelegde correspondentie acht het hof het niet uitgesloten dat partijen elkaar niet goed hebben begrepen en hun bedoelingen over en weer niet goed hebben uitgewisseld, met name op het punt van de door Euro-Chemicals gewenste dekking en de verwoording daarvan in de polisvoorwaarden. Voldoende informatie ontbreekt vooralsnog om te kunnen beoordelen voor wiens risico deze onduidelijkheid dient te komen.
3.1
Partijen zullen in de gelegenheid gesteld worden zich naar aanleiding van het bovenstaande uit te laten. Aangezien Euro-Chemicals nog niet heeft kunnen reageren op de door de verzekeraar pas bij memorie van antwoord overgelegde mailcorrespondentie, is zij eerst aan de beurt om een akte te nemen, daarna de verzekeraar. Het hof acht het niet uitgesloten dat na aktewisseling nog een comparitie van partijen nodig is om de feiten duidelijk op tafel te krijgen en geeft partijen in overweging, mede gelet op het relatief beperkte financiële belang van de zaak, te onderzoeken of thans alsnog een regeling getroffen kan worden.
4.De beslissing
Het hof, recht doende in hoger beroep:
verwijst de zaak naar de roldatum
5 maart 2019voor uitlating van partijen bij akte, zoals bedoeld in rechtsoverweging 3.10, eerst Euro-Chemicals daarna de verzekeraar;
5 maart 2019voor uitlating van partijen bij akte, zoals bedoeld in rechtsoverweging 3.10, eerst Euro-Chemicals daarna de verzekeraar;
houdt verder iedere beslissing aan.
Dit arrest is gewezen door mrs. C.G. ter Veer, B.J. Engberts en A.S. Gratama en is in tegenwoordigheid van de griffier in het openbaar uitgesproken op 12 februari 2019..