Uitspraak
GERECHTSHOF AMSTERDAM
afdeling civiel recht en belastingrecht, team I
zaaknummer: 200.307.510/01
zaaknummer rechtbank Amsterdam: 9377033 EA VERZ 21-511
beschikking van de meervoudige burgerlijke kamer van 12 september 2023
inzake
[verzoeker],
wonend te [woonplaats],
verzoeker,
advocaat: mr. M. Dorgelo te Amsterdam,
tegen
DE VERENIGING V.V.E. [X] TE [plaats],
gevestigd te [vestigingsplaats],
verweerster,
advocaat: mr. R.R. Beuker te Amsterdam.
Partijen worden hierna [verzoeker] en de VvE genoemd.
1.Het geding in hoger beroep
[verzoeker] is bij beroepschrift met producties, ontvangen ter griffie van het hof op
25 februari 2022, onder aanvoering van 21 grieven in hoger beroep gekomen van de beschikking die de kantonrechter in de rechtbank Amsterdam op 25 januari 2022 onder bovenvermeld zaaknummer heeft gegeven. Het beroepschrift strekt ertoe, zakelijk weergegeven, dat het hof de genoemde beschikking zal vernietigen en alsnog de verzoeken van [verzoeker] zal toewijzen. Het verzoek [bedrijf 1] een extern beheerder/ bestuurder aan te stellen is ingetrokken.
Op 8 september 2022 is ter griffie van het hof een verweerschrift in hoger beroep, met producties, van de VvE ingekomen, strekkende tot bekrachtiging van de beschikking waarvan beroep, met veroordeling van [verzoeker] in de proceskosten van dit hoger beroep.
Tijdens de mondelinge behandeling op 20 april 2023 hebben voornoemde advocaten het woord gevoerd aan de hand van overgelegde spreekaantekeningen. Beide partijen hebben nog producties in het geding gebracht. Partijen en hun advocaten hebben hun standpunt toegelicht en vragen van het hof beantwoord. [verzoeker] heeft ter zitting verduidelijkt dat zijn grieven zien op de aanstelling in 2005 van [naam], het besluit van 1 juli 2021 [bedrijf 1] [naam] niet te ontslaan, en een aantal besluiten van 16 september 2021 (vaststellen van de notulen van de alv van 1 juni 2021, de aanstelling van [bedrijf 1] als beheerder en het aannemen van de begroting voor 2021). Verder heeft [verzoeker] zijn grieven 17 tot en met 20 ingetrokken. Partijen hebben zich ter zitting bereid verklaard mee te werken aan mediation, als de VvE daartoe toestemming verkrijgt van de alv. De zaak is vervolgens aangehouden in afwachting van het resultaat van de mediation.
Op de rol van 4 juli 2023 is arrest gevraagd.
2.Feiten
Het hof gaat uit van de volgende feiten.
2.1
In 2003 is het bedrijfsverzamelgebouw aan de [straatnaam] te
[plaats] opgericht en bij akte van splitsing van 20 januari 2004 gesplitst in 22
appartementsrechten. Het Modelreglement 1992 is van toepassing verklaard.
2.2
Blijkens de notulen is op de algemene ledenvergadering (hierna: alv) van 19 juli 2005 [naam] (hierna: [naam]) tot voorzitter gekozen.
2.3
[verzoeker] is sinds 2007 eigenaar van een appartement in het gebouw met index 11.
2.4
Blijkens de notulen heeft op 1 juli 2021 een alv plaatsgevonden, waarbij onder
meer een nieuw bestuur is benoemd, bestaande uit vijf personen, waaronder
[naam]. Het agendapunt van de begroting voor 2021 is uitgesteld.
2.5
Blijkens de notulen heeft op 16 september 2021 opnieuw een alv plaatsgevonden waarbij [bedrijf 1] B.V. (hierna: [bedrijf 1]) na verkiezing als beheerder is aangesteld, de notulen van de alv van 1 juli 2021 zijn vastgesteld waarbij de wijzigingen voorgesteld door [verzoeker] zijn overgenomen en de begroting voor 2021 is aangenomen. De notulen van deze alv vermelden welke eigenaren aanwezig, afwezig dan wel gevolmachtigd waren. Het besluit om de begroting voor 2021 aan te nemen is blijkens de notulen als volgt genomen: 15 eigenaren hebben voor en 3 eigenaren hebben blanco gestemd. Geen van de eigenaren heeft tegen gestemd.
2.6
Blijkens de notulen heeft ook op 7 april 2022 een alv plaatsgevonden. In de notulen is, voor zover in hoger beroep relevant, het volgende opgenomen.
2.1
Aanstelling [bedrijf 1] als VVE beheerder
(…)
De vergadering stemt met 13.643 stemmen voor en 732 stemmen, dhr [verzoeker], tegen de aanstelling van [bedrijf 1] als VVE beheerder en de door het bestuur getekende overeenkomst.
3
Aftreden bestuur en aanstellen bestuurder
De huidige bestuursleden hebben aangegeven af te treden. Voorstel is om [bedrijf 1] als bestuurder aan te stellen (…)
De vergadering stemt met 13.643 stemmen voor en 732 stemmen, dhr [verzoeker], tegen de aanstelling van [bedrijf 1] als bestuurder (…).
4.4
Controle financiën van VVE over de afgelopen jaren
(…)
De vergadering stemt unaniem voor het uitvoeren van het onderzoek met een maximale tijdsbesteding van twee uur. Dhr. [verzoeker] onthoud zich van stemming.
2.7
Op 12 oktober 2022 heeft ook een alv plaatsgevonden. Uit de concept notulen van die alv volgt dat een van de agendapunten was “
vaststellen notulen ALV d.d. 1-7-2021” en dat dit agendapunt niet behandeld is.
vaststellen notulen ALV d.d. 1-7-2021” en dat dit agendapunt niet behandeld is.
2.8
[bedrijf 1] is enige tijd beheerder en bestuurder van de VvE geweest. Zij heeft de beheersovereenkomst per 31 december 2022 opgezegd.
3.Beoordeling
3.1
[verzoeker] heeft in eerste aanleg de kantonrechter verzocht, voor zover in hoger beroep nog van belang:
a. a) nietigverklaring dan wel vernietiging van de besluiten van de alv van 1 juli 2021, verstrekking van vervangende machtigingen, met aanstelling van een interimvoorzitter c.q. extern bestuur, en
b) nietigverklaring dan wel vernietiging van alle besluiten van de alv van 16 september 2021,
alles uitvoerbaar bij voorraad en met veroordeling van de VvE in de proceskosten.
Hij voerde daartoe aan dat onderzoek moet worden gedaan naar de handelwijze en vaststelling van aansprakelijkheid van [naam] als VvE bestuurder, en zonodig van andere VvE-bestuursleden c.q. het bestuur als geheel, met betrekking tot onder meer het financiële beleid, de brandveiligheid en NEN-certificering van het gebouw alsmede de nakoming en handhaving van verzekeringseisen. [verzoeker] heeft geen vertrouwen in het VvE-bestuur dat op 1 juli 2021 is gekozen en in [bedrijf 1] als beheerder, een externe bestuurder moet orde op zaken stellen en onderzoek doen naar de aansprakelijkheid van [naam] dan wel het bestuur. [verzoeker] verwijt zowel het bestuur als [bedrijf 1] onvoldoende openheid van zaken en stelt te worden misleid.
De kantonrechter heeft zijn verzoeken afgewezen en heeft [verzoeker] daarbij in de proceskosten van de VvE veroordeeld. De kantonrechter heeft daartoe het volgende overwogen. [verzoeker] heeft geen redelijk belang bij handhaving van zijn verzoeken omdat het bestuur met haar voornemen af te treden en haar bereidheid om alle door [verzoeker] gewenste onderwerpen op de agenda te plaatsen hem voldoende tegemoet is gekomen. Daarnaast is voor de gestelde eventuele formele gebreken en onvolkomenheden in de besluiten van 1 juli 2021 en 16 september 2021 een praktische oplossing voorhanden in de vorm van een alv op korte termijn waarop die punten kunnen worden besproken en daarop kan worden beslist. Die oplossing komt tegemoet aan alle rechtens te respecteren belangen. Ten overvloede overweegt de kantonrechter onder meer nog het volgende. Het beroep van [verzoeker] op ‘opgestapelde nietigheid’ van alles wat het voormalige bestuur, met name [naam], in het verleden heeft beslist en bewerkstelligd heeft geen succes. Voor zover het bestuur van de VvE in het verleden steken mocht hebben laten vallen met betrekking tot de rechtsgeldigheid van besluiten, is een beroep daarop door [verzoeker] naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar. [verzoeker] heeft er, net als de andere eigenaren, in het verleden nooit tegen geprotesteerd dat de besluitvorming procedureel of inhoudelijk aanvechtbaar was, hoewel hij daartoe ruim in de gelegenheid is geweest. Het is in strijd met de rechtszekerheid en voorts naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar dat [verzoeker] in dit late stadium alsnog een beroep op ‘opgestapelde nietigheid’ doet, zo overweegt de kantonrechter ten slotte.
3.2
Naar het hof begrijpt richten de grieven zich grotendeels tegen deze overwegingen en beslissing. De grieven zullen hierna per onderwerp worden besproken.
Beschikking kantonrechter vernietigbaar omdat niet alle stemgerechtigden zouden zijn opgeroepen?
3.3
De
grieven 1 en 8luiden, samengevat, dat de beschikking van de kantonrechter vernietigbaar is omdat niet alle stemgerechtigden zijn opgeroepen. De grieven hebben geen succes. De VvE heeft voldoende betwist dat niet alle stemgerechtigden zijn opgeroepen. In het licht van de betwisting door de VvE heeft [verzoeker] onvoldoende concreet gemaakt welke stemgerechtigden dan niet zouden zijn opgeroepen voor de procedure bij de kantonrechter en welke gevolgen dat heeft gehad. Voor zover [verzoeker] stelt dat hij uitgaat van algehele nietigheid van alle besluiten van de VvE vanwege een foutieve inschrijving bij de KvK door een niet door de VvE rechtmatig aangestelde bestuurder en dus de in de splitsingsakte vermelde eerst aangestelde bestuurder namens [bedrijf 2] B.V. opgeroepen had moeten worden, kan hij hierin niet worden gevolgd. Van algehele nietigheid van alle besluiten van de VvE is niet gebleken. Weliswaar doet [verzoeker] een beroep op “opgestapelde nietigheid” ten aanzien van de besluiten van de VvE sinds 2005, maar het hof is van oordeel dat dit beroep niet slaagt gelet op het volgende.
grieven 1 en 8luiden, samengevat, dat de beschikking van de kantonrechter vernietigbaar is omdat niet alle stemgerechtigden zijn opgeroepen. De grieven hebben geen succes. De VvE heeft voldoende betwist dat niet alle stemgerechtigden zijn opgeroepen. In het licht van de betwisting door de VvE heeft [verzoeker] onvoldoende concreet gemaakt welke stemgerechtigden dan niet zouden zijn opgeroepen voor de procedure bij de kantonrechter en welke gevolgen dat heeft gehad. Voor zover [verzoeker] stelt dat hij uitgaat van algehele nietigheid van alle besluiten van de VvE vanwege een foutieve inschrijving bij de KvK door een niet door de VvE rechtmatig aangestelde bestuurder en dus de in de splitsingsakte vermelde eerst aangestelde bestuurder namens [bedrijf 2] B.V. opgeroepen had moeten worden, kan hij hierin niet worden gevolgd. Van algehele nietigheid van alle besluiten van de VvE is niet gebleken. Weliswaar doet [verzoeker] een beroep op “opgestapelde nietigheid” ten aanzien van de besluiten van de VvE sinds 2005, maar het hof is van oordeel dat dit beroep niet slaagt gelet op het volgende.
Besluiten alv 2005 en 2007, (opgestapelde) nietigheid
3.4
Naar het hof begrijpt bestrijdt [verzoeker] met de
grieven 3 tot en met 6de besluiten van de alv uit 2005 en 2007, meer specifiek de aanstelling van [naam] als bestuurder. Ook richten de grieven zich tegen de afwijzing door de kantonrechter van zijn beroep op “opgestapelde nietigheid” ten aanzien van de besluiten van de VvE sinds 2005.
grieven 3 tot en met 6de besluiten van de alv uit 2005 en 2007, meer specifiek de aanstelling van [naam] als bestuurder. Ook richten de grieven zich tegen de afwijzing door de kantonrechter van zijn beroep op “opgestapelde nietigheid” ten aanzien van de besluiten van de VvE sinds 2005.
3.5
Het hof stelt voorop dat nu deze procedure aanhangig is gemaakt bij de kantonrechter, het hof in dit hoger beroep uitsluitend kan oordelen over een vordering tot nietigverklaring van besluiten genomen door de alv als deze samenhangt met een verzoek tot vernietiging. Dat is hier niet het geval. Immers, de besluiten ten aanzien waarvan [verzoeker] om “opgestapelde nietigheid” verzoekt zijn in 2005 dan wel in 2007 genomen en het feitencomplex dat daarop betrekking heeft staat los van de besluiten die zijn genomen in de alv van 1 juli 2021 en de alv van 16 september 2021 waartegen [verzoeker] in deze procedure opkomt. Een verzoek tot vernietiging van de besluiten die zijn genomen in 2005 of in 2007 had, gelet op de termijn van artikel 5:130 lid 2 BW, binnen één maand na kennisname van de besluiten moeten worden ingediend bij de kantonrechter. Dit betekent dat voor wat betreft die besluiten de samenhang met een verzoek tot vernietiging ontbreekt. Het hof komt dan ook niet toe aan het beoordelen van de vordering tot nietigverklaring van die besluiten.
3.6
Daarbij komt dat de kantonrechter niet alleen heeft overwogen dat het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is dat [verzoeker] in dit late stadium alsnog een beroep op (opgestapelde) nietigheid doet, maar ook dat dit in strijd is met de rechtszekerheid. Tegen dit laatste onderdeel van de overweging van de kantonrechter, die het afstuiten van het beroep op (opgestapelde) nietigheid zelfstandig draagt, is [verzoeker] in hoger beroep niet opgekomen, nog daargelaten dat de (gedeeltelijk) bestreden overweging een overweging ten overvloede is. Ook dit staat in de weg aan aantasting van het betreffende oordeel van de kantonrechter.
3.7
Het voorgaande leidt tot de conclusie dat de grieven 3 tot en met 6 falen.
Besluiten alv 1 juli 2021 en 16 september 2021
3.8
Naar het hof begrijpt komt [verzoeker] met de
grieven 2, 7, 9 tot en met 13 en 16vanuit verschillende invalshoeken op tegen het oordeel van de kantonrechter over een aantal besluiten van de alv van 1 juli 2021 en de alv van 16 september 2021. Het gaat [bedrijf 1] (a) de vaststelling van de notulen van de alv van 1 juli 2021 (b) de aanstelling van [bedrijf 1] als beheerder en (c) het aannemen van de begroting voor 2021. [verzoeker] doet een beroep op gebreken in de totstandkomingsvereisten van deze besluiten. Ook voert hij aan dat de besluiten rechtsgevolgen hebben gehad die niet zijn weggenomen met de afwijzing van zijn verzoeken. Daarmee heeft hij er belang bij dat deze besluiten alsnog worden vernietigd of nietig worden verklaard, aldus [verzoeker].
grieven 2, 7, 9 tot en met 13 en 16vanuit verschillende invalshoeken op tegen het oordeel van de kantonrechter over een aantal besluiten van de alv van 1 juli 2021 en de alv van 16 september 2021. Het gaat [bedrijf 1] (a) de vaststelling van de notulen van de alv van 1 juli 2021 (b) de aanstelling van [bedrijf 1] als beheerder en (c) het aannemen van de begroting voor 2021. [verzoeker] doet een beroep op gebreken in de totstandkomingsvereisten van deze besluiten. Ook voert hij aan dat de besluiten rechtsgevolgen hebben gehad die niet zijn weggenomen met de afwijzing van zijn verzoeken. Daarmee heeft hij er belang bij dat deze besluiten alsnog worden vernietigd of nietig worden verklaard, aldus [verzoeker].
3.9
Het hof neemt het volgende tot uitgangspunt. Op grond van artikel 5:130 en artikel 2:15 BW is een besluit vernietigbaar als het strijdig is met de wettelijke bepalingen die de bevoegdheid van de vergadering en de wijze van totstandkoming van besluiten regelen, dan wel in strijd is met het huishoudelijk reglement, of met de redelijkheid en billijkheid die door artikel 2:8 BW wordt geëist. Toetsingsmaatstaf met betrekking tot de inhoud van een besluit van een VvE is de vraag of de VvE bij afweging van alle bij het besluit betrokken belangen in redelijkheid en billijkheid tot het besluit heeft kunnen komen (artikelen 2:15 en 2:8 BW). Dit betreft een marginale toetsing.
3.1
Naar het oordeel van het hof heeft [verzoeker] in ieder geval bij zijn grieven voor zover zij zien op de besluiten uit 2021 over het aanstellen van [bedrijf 1] als beheerder geen belang. Dit vanwege de gelijkluidende besluiten die de alv op 7 april 2022 met een ruime meerderheid heeft genomen. Blijkens de notulen van die vergadering hebben 13.643 stemmen voor [bedrijf 1] als beheerder en als bestuurder gestemd en was alleen [verzoeker] (732 stemmen) tegen. Ook is bij die vergadering het bestuur dat in de alv van 1 juli 2021 is gekozen, waaronder [naam], afgetreden. De besluiten zijn dus nogmaals aan de alv voorgelegd en daarop is (opnieuw) gelijkluidend beslist.
3.11
Voor zover zijn grieven zich richten tegen het besluit [bedrijf 1] de notulen van de alv van 1 juli 2021 vast te stellen, heeft [verzoeker] daarbij evenmin belang. Uit de concept notulen van de alv van 12 oktober 2022 volgt dat de vaststelling van die notulen opnieuw op de agenda is geplaatst en dat het agendapunt “
vaststellen notulen ALV d.d. 1-7-2021” toen niet behandeld is. Dit betekent dat daarover nog geen besluit is genomen. Verder is een deel van de besluiten die geagendeerd stonden voor de alv van 1 juli 2021 (zoals de begroting voor 2021) blijkens de notulen van die alv uitgesteld.
vaststellen notulen ALV d.d. 1-7-2021” toen niet behandeld is. Dit betekent dat daarover nog geen besluit is genomen. Verder is een deel van de besluiten die geagendeerd stonden voor de alv van 1 juli 2021 (zoals de begroting voor 2021) blijkens de notulen van die alv uitgesteld.
3.12
Ook de bezwaren van [verzoeker] tegen het besluit de begroting voor 2021 vast te stellen treffen geen doel. [verzoeker] heeft aangevoerd dat voor dit besluit in de notulen geen breukdelen zijn opgenomen en – naar het hof begrijpt – daarmee onduidelijk is hoe de stemverhoudingen zijn geweest. De VvE heeft betwist dat aan de totstandkoming van (onder meer) dit besluit gebreken kleven die tot nietigheid leiden. Echter, de notulen van de alv van 16 september 2021, waarin de begroting voor 2021 is vastgesteld, vermelden dat 15 eigenaren voor, 0 eigenaren tegen en 3 eigenaren blanco hebben gestemd. Blijkens de notulen heeft geen van de eigenaren tegen gestemd. Ook is in de notulen opgenomen hoeveel en welke eigenaren aanwezig, gemachtigd of afwezig waren. Alles overziend kan het hof dan ook niet vaststellen dat het besluit tot vaststellen van de begroting nietig is. Verder vindt de stelling van [verzoeker] dat het opstellen van de begroting voor 2021 niet mogelijk is zonder een goedgekeurde jaarrekening over 2020 geen steun in het recht. Voor het overige zijn door [verzoeker] geen redengevende feiten of omstandigheden naar voren gebracht die meebrengen dat het besluit [bedrijf 1] de begroting van 2021 goed te keuren in redelijkheid niet genomen had kunnen worden.
3.13
Op grond van het voorgaande, in samenhang bezien, zijn de grieven 2, 7, 9 t/m 13 en 16 vergeefs voorgesteld.
Overige grieven
3.14
Grief 14klaagt dat de kantonrechter ten onrechte heeft overwogen dat bepaalde mensen en/of de per 1 juli 2021 aangestelde kascommissie geen inzage en/of afschrift van de stukken van de VvE behoeven te krijgen. Deze grief berust op een onjuiste lezen van de beschikking van de kantonrechter omdat de kantonrechter dit niet heeft overwogen. Wel heeft de kantonrechter in rov. 13 van de bestreden beschikking ter afsluiting onder meer overwogen dat de bij voortduring verwijtende en af en toe zelfs vijandige houding van [verzoeker] niet past bij hetgeen van een VvE-lid mag worden verwacht en dat dit verklaart waarom het bestuur van de VvE en [bedrijf 1] terughoudend zijn in het verstrekken van informatie aan [verzoeker]. [verzoeker] heeft verder onvoldoende concreet gemaakt wat de strekking van deze grief is. Daarbij komt dat deze overweging niet dragend is voor de beslissingen van de kantonrechter.
3.15
Grief 15houdt in dat de kantonrechter ten onrechte heeft overwogen dat een niet professioneel bestuur aan andere (kwaliteits)eisen zou moeten voldoen en dat deze eisen minder hoog zouden zijn dan wat verwacht zou mogen worden van een professioneel extern beheerder/bestuurder. [verzoeker] heeft echter onvoldoende concreet gemaakt wat het belang van deze grief is. Verder is de desbetreffende overweging van de kantonrechter niet dragend voor de beslissing. Ook daarom bestaat geen belang bij de grief.
3.16
Het voorgaande betekent dat ook de grieven 14 en 15 geen doel treffen.
Slotsom en kosten
3.17
De slotsom is dat de grieven 1 tot en met 16 falen. Voor bewijslevering is geen plaats omdat geen bewijs is aangeboden van feiten en omstandigheden die tot een ander oordeel kunnen leiden.
3.18
Wel ziet het hof in alles wat [verzoeker] naar voren heeft gebracht aanwijzingen dat de besluitvorming binnen de VvE in het verleden hier en daar te wensen heeft overgelaten. Dit terwijl [verzoeker] belang hecht aan strikte naleving van regels en zich kritisch opstelt. Dat [verzoeker] wantrouwig is geworden door de gang van zaken in het verleden is voorstelbaar. Echter, ook [verzoeker] is verantwoordelijk voor het behoorlijk functioneren van de VvE en ook hij dient de redelijkheid in acht te nemen. In het voorgaande ziet het hof wel aanleiding [bedrijf 1] de proceskosten tussen partijen te compenseren. Dat betekent dat
grief 21doel treft en de bestreden beschikking in zoverre zal worden vernietigd. Voor het overige zal de bestreden beslissing worden bekrachtigd.
grief 21doel treft en de bestreden beschikking in zoverre zal worden vernietigd. Voor het overige zal de bestreden beslissing worden bekrachtigd.
3.19
Tot slot, hoewel het mediation traject kennelijk niet heeft geleid tot afspraken, acht het hof het van belang [bedrijf 1] te benadrukken dat alle betrokkenen binnen de VvE moeten bijdragen aan het herstel van werkbare verhoudingen, omdat anders conflicten zullen blijven ontstaan.
4.Beslissing
Het hof:
vernietigt de bestreden beslissing, voor zover [verzoeker] in eerste aanleg, uitvoerbaar bij voorraad, in de proceskosten is veroordeeld;
en in zoverre opnieuw rechtdoende:
compenseert de proceskosten van de eerste aanleg en het hoger beroep tussen partijen, in die zin dat ieder de eigen proceskosten draagt;
bekrachtigt de bestreden beslissing voor het overige.
Deze beschikking is gegeven door mrs. J.E. van der Werff, M.E. Hinskens-van Neck en E. Loesberg en door de rolraadsheer in het openbaar uitgesproken op 12 september 2023.