Uitspraak
GERECHTSHOF AMSTERDAM
afdeling civiel recht en belastingrecht, team I
zaaknummer: 200.253.993/01
zaak- / rolnummer rechtbank Amsterdam: C/13/642443 / HA ZA 18-103
arrest van de meervoudige burgerlijke kamer van 4 augustus 2020
inzake
360 PRODUCTFOTOGRAFIE B.V.,
gevestigd te Lekkum, gemeente Leeuwarden
appellante,
advocaat: mr. G.J. van Kammen te Leeuwarden,
tegen
GOLDCAR B.V.,
gevestigd te Amstelveen,
geïntimeerde,
advocaat: mr. H.H.Q. Abeln te Amsterdam.
Partijen worden hierna 360 Productfotografie en Goldcar genoemd.
1.Het geding in hoger beroep
360 Productfotografie is bij dagvaarding van 8 januari 2019 in hoger beroep gekomen van een vonnis van de rechtbank Amsterdam van 10 oktober 2018, onder bovenvermeld zaaknummer gewezen tussen 360 Productfotografie als eiseres en Goldcar als gedaagde.
Partijen hebben daarna de volgende stukken ingediend:
- memorie van grieven, met een productie;
- memorie van antwoord.
Partijen hebben de zaak ter zitting van 11 juni 2020 doen bepleiten, 360 Productfotografie door mr. Van Kammen voornoemd en Goldcar door mr. Abeln voornoemd, ieder aan de hand van pleitnotities die zijn overgelegd.
Ten slotte is arrest gevraagd.
360 Productfotografie heeft geconcludeerd dat het hof het bestreden vonnis zal vernietigen en - uitvoerbaar bij voorraad - alsnog haar - op een ondergeschikt onderdeel gewijzigde - vordering zal toewijzen, met veroordeling van Goldcar in de kosten van het geding in beide instanties.
Goldcar heeft geconcludeerd tot bekrachtiging, met - uitvoerbaar bij voorraad - veroordeling van 360 Productfotografie in de kosten van het geding in hoger beroep.
Beide partijen hebben in hoger beroep bewijs van hun stellingen aangeboden.
2.De feiten
De rechtbank heeft in het bestreden vonnis onder 2.1 tot en met 2.6 de feiten vastgesteld die zij tot uitgangspunt heeft genomen. Deze feiten zijn in hoger beroep niet in geschil, dienen derhalve ook het hof als uitgangspunt en komen neer op het volgende.
a. 360 Productfotografie handelt in auto’s. Goldcar is een autodealer voor onder meer het merk Hyundai; zij koopt auto’s in bij de Nederlandse importeur van Hyundai en levert deze vervolgens aan eindgebruikers.
b. [A] (verkoopadviseur van Goldcar, hierna: [A] ) heeft bij e-mailberichten van 27 mei 2017 aan [B] (directeur van 360 Productfotografie, hierna: [B] ) orderbevestigingen gestuurd voor negentig door 360 Productfotografie bestelde auto’s. [A] en [B] hebben deze orderbevestigingen ondertekend. In de begeleidende e-mailberichten staat steeds vermeld:
(…)
In de bijlage (…) de orders voor de Ioniqs.
Zoals afgesproken, deze auto’s zullen in 2017 geleverd worden, anders kan er kosteloos geannuleerd worden.
(…)
De koopprijs per auto bedraagt € 31.600,- of € 32.300,- inclusief btw, afhankelijk van het type van de auto.
c. 360 Productfotografie heeft op 27 mei 2017 een bedrag van € 30.000,- aanbetaald aan Goldcar.
d. [B] en [A] hebben op 29 mei 2017 de volgende verklaring ondertekend:
(…)
Betreft: aanbetaling bestelling Ioniq’s
Namens 360 Productfotografie zal dhr. [B] een aanbetaling doen van € 30.000 met betrekking tot de bestelling van de Ioniq’s Deze betaling zal verrekend worden met de levering van de laatste Ioniq.
Indien (een gedeelte van) de Ioniq’s niet in 2017 geleverd kunnen worden, zullen de order overeenkomsten van de niet leverbare Ioniq’s ontbonden worden en zal Goldcar bv de betaling van€ 30.000 weer overmaken naar 360 Productfotografie, t.n.v. dhr. [B] .
(…)
e. Goldcar heeft telefonisch en bij e-mailbericht op 30 mei 2017 aan 360 Productfotografie bericht dat zij de auto’s niet meer in 2017 kon leveren en dat de bestelling geen doorgang kon vinden. De aanbetaling van 360 Productfotografie heeft Goldcar op deze zelfde dag teruggestort.
f. 360 Productfotografie heeft Goldcar hierop bij brief van 12 juni 2017 aansprakelijk gesteld voor de door haar als gevolg van de ontbinding van de overeenkomst geleden schade.
3.De beoordeling
3.1 360
Productfotografie heeft gevorderd een verklaring voor recht dat de tussen partijen gesloten negentig koopovereenkomsten met betrekking tot evenzoveel auto’s zijn ontbonden en veroordeling van Goldcar tot betaling van een bedrag aan schadevergoeding van (90 auto’s x € 1.100,- =) € 99.000,- aan gederfde winst
subsidiairveroordeling van Goldcar tot schadevergoeding nader op te maken bij staat. De rechtbank heeft deze vorderingen afgewezen en 360 Productfotografie in de proceskosten veroordeeld. Tegen deze beslissing en de daaraan ten grondslag gelegde motivering komt 360 Productfotografie met twee grieven op. Deze grieven lenen zich voor gezamenlijke behandeling. Het verweer van Goldcar zal, voor zover van belang, bij de behandeling worden betrokken.
subsidiairveroordeling van Goldcar tot schadevergoeding nader op te maken bij staat. De rechtbank heeft deze vorderingen afgewezen en 360 Productfotografie in de proceskosten veroordeeld. Tegen deze beslissing en de daaraan ten grondslag gelegde motivering komt 360 Productfotografie met twee grieven op. Deze grieven lenen zich voor gezamenlijke behandeling. Het verweer van Goldcar zal, voor zover van belang, bij de behandeling worden betrokken.
3.2.1
Partijen twisten in hoger beroep, zoals zij ook in eerste aanleg hebben gedaan, over de vraag of Goldcar een beroep op de ontbindende voorwaarde toekwam. Volgens 360 Productfotografie mocht alleen zij de koopovereenkomsten ontbinden. 360 Productfotografie heeft ter zake bij haar grieven aangevoerd dat de ontbindende voorwaarde is overeengekomen op verzoek van 360 Productfotografie, dat overeengekomen is dat de mogelijkheid tot ontbinding eenzijdig was, dat in het voorafgaande koopproces door Goldcar geen gewag ervan was gemaakt dat mogelijk niet of slechts moeizaam geleverd zou kunnen worden, dat de ontbindende voorwaarde pas is overeengekomen na het aanbod van Goldcar en dat deze ontbindende voorwaarde alleen is overeengekomen omdat 360 Productfotografie geen overeenkomst met open einde wenste.
3.2.2 360
Productfotografie heeft voorts, voor het geval voorgaand standpunt wordt gevolgd, de vraag opgeworpen of Goldcar zich wel (voldoende) heeft ingespannen om auto’s via de importeur te verkrijgen. In elk geval een deel van de koopovereenkomsten had volgens 360 Productfotografie kunnen worden nagekomen door Goldcar. Goldcar heeft niet aangetoond daartoe niet in staat te zijn geweest. 360 Productfotografie gaat daarom ervan uit dat de ontbindende voorwaarde in vervulling is gegaan door toedoen van Goldcar zelf. Ook heeft 360 Productfotografie naar voren gebracht dat indien er bij het sluiten van de koopovereenkomsten al onduidelijkheid bestond over de mogelijkheid de auto’s te leveren, Goldcar daarop had moeten wijzen en zij dit heeft nagelaten. Goldcar heeft daarmee lichtvaardig gehandeld jegens 360 Productfotografie. Het is dan ook in strijd met de redelijkheid en billijkheid dat Goldcar een beroep op de ontbindende voorwaarde toekomt, aldus ten slotte 360 Productfotografie.
3.3.1
Het hof stelt met de rechtbank onder verwijzing naar de jurisprudentie van de Hoge Raad (ECLI:NL:HR:2008:BE9997) voorop dat ook de wederpartij van degene in wiens belang de voorwaarde in een overeenkomst is opgenomen zich kan beroepen op de vervulling daarvan en het in artikel 6:22 BW bepaalde verval van de uit de overeenkomst voortvloeiende verbintenissen. Het feit dat de ontbindende voorwaarde op verzoek van 360 Productinformatie is overeengekomen betekent dus niet dat Goldcar geen beroep op deze voorwaarde zou kunnen doen. Dat Goldcar voorafgaand of ten tijde van het overeenkomen van de ontbindende voorwaarde niet te kennen heeft gegeven daar mogelijk ook zelf een beroep op te willen doen, maakt niet dat haar dat daarom niet zou toekomen. Dit is anders, zo heeft de rechtbank terecht overwogen, indien partijen anders zijn overeengekomen of een dergelijk beroep naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn. Dat dit eerste het geval is, is door 360 Productfotografie onvoldoende toegelicht. Hoewel kennelijk slechts het belang van 360 Productfotografie bij deze voorwaarde expliciet tussen partijen aan de orde is geweest, heeft 360 Productfotografie niet gesteld dat tussen partijen ook is besproken dat Goldcar zich nìet op de ontbindende voorwaarde mocht beroepen. Dit volgt ook nergens anders uit. Daarom kan niet worden vastgesteld dat partijen dat hebben afgesproken.
3.3.2
De vraag resteert of het beroep van Goldcar op de ontbindende voorwaarde naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is. 360 Productfotografie heeft de vraag of Goldcar nog auto’s via de importeur had kunnen verkrijgen zelf slechts geadresseerd met de opmerkingen dat uit de verkoopcijfers van Hyundai blijkt dat in 2017 circa 1734 auto’s van het merk en type Hyundai IONIQ in Nederland (zo neemt het hof aan) zijn verkocht, hetgeen zou neer komen op ongeveer 28 auto’s per dealer, en dat in dit licht het feit dat Goldcar geen enkele auto geleverd heeft gekregen ernstig doet twijfelen aan haar inzet. Goldcar heeft evenwel een e-mailbericht van 22 juni 2017 in de procedure overgelegd waarin door de Director Fleetsales & Leasing van Hyundai Motor Netherlands B.V. aan Goldcar is bericht:
(…) Zoals onlangs al besproken met u en uw verkopers bedraagt de levertijd voor een Hyundai IONIQ EV rondom de 8 maanden. Wij gaan er dus ook vanuit dat wij deze helaas in 2017 niet meer aan u kunnen leveren. (…)360 Productfotografie heeft weliswaar geopperd dat dit e-mailbericht misschien op verzoek van Goldcar is geredigeerd, maar de inhoud daarvan niet concreet weersproken. Het hof gaat daarom ervan uit dat Goldcar daadwerkelijk en met juistheid is bericht dat de auto’s niet meer konden worden geleverd in 2017. Dat Goldcar desondanks nog inspanningen had kunnen en moeten verrichten om de koopovereenkomsten, of in elk geval een deel daarvan, nog na te komen behoefde daarom nadere toelichting. 360 Productfotografie heeft echter in het vage gelaten hoe Goldcar wellicht nog auto’s had kunnen leveren. De verder door 360 Productfotografie ingenomen stelling dat Goldcar voorafgaand of ten tijde van het sluiten van de koopovereenkomsten 360 Productfotografie had moeten waarschuwen dat zij mogelijk niet zou kunnen leveren in 2017 is evenmin voldoende toegelicht.
(…) Zoals onlangs al besproken met u en uw verkopers bedraagt de levertijd voor een Hyundai IONIQ EV rondom de 8 maanden. Wij gaan er dus ook vanuit dat wij deze helaas in 2017 niet meer aan u kunnen leveren. (…)360 Productfotografie heeft weliswaar geopperd dat dit e-mailbericht misschien op verzoek van Goldcar is geredigeerd, maar de inhoud daarvan niet concreet weersproken. Het hof gaat daarom ervan uit dat Goldcar daadwerkelijk en met juistheid is bericht dat de auto’s niet meer konden worden geleverd in 2017. Dat Goldcar desondanks nog inspanningen had kunnen en moeten verrichten om de koopovereenkomsten, of in elk geval een deel daarvan, nog na te komen behoefde daarom nadere toelichting. 360 Productfotografie heeft echter in het vage gelaten hoe Goldcar wellicht nog auto’s had kunnen leveren. De verder door 360 Productfotografie ingenomen stelling dat Goldcar voorafgaand of ten tijde van het sluiten van de koopovereenkomsten 360 Productfotografie had moeten waarschuwen dat zij mogelijk niet zou kunnen leveren in 2017 is evenmin voldoende toegelicht.
3.3.3
Van de zijde van Goldcar is overigens nog ter zitting in hoger beroep gezegd dat na verloop van drie maanden, waarin vooral gesproken was over de op de auto’s geldende garantie, 360 Productfotografie is aangespoord tot het sluiten van de koopovereenkomsten als de levering van de auto’s nog in 2017 zou moeten plaatsvinden, omdat het jaar 2017 intussen voortschreed. Deze gang van zaken is niet weersproken. Van een impliciete waarschuwing blijkt ook uit het door 360 Productfotografie overgelegd e-mailbericht van 23 mei 2017 van [A] aan [B] waarin [A] schrijft
(…) Gezien het succes van de Ioniq EV ben ik bang dat de bestellingen alleen maar later gaan komen naar mate we later bestellen. Is het een mogelijkheid de auto’s te bestellen, ondanks je nu nog bezig bent met de garantiekwestie? (…). Lichtvaardig handelen door Goldcar valt daarom niet vast te stellen. Voor het oordeel dat het beroep van Goldcar op de ontbindende voorwaarde naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is, is dan ook op de door 360 Productfotografie aangevoerde gronden geen plaats.
(…) Gezien het succes van de Ioniq EV ben ik bang dat de bestellingen alleen maar later gaan komen naar mate we later bestellen. Is het een mogelijkheid de auto’s te bestellen, ondanks je nu nog bezig bent met de garantiekwestie? (…). Lichtvaardig handelen door Goldcar valt daarom niet vast te stellen. Voor het oordeel dat het beroep van Goldcar op de ontbindende voorwaarde naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is, is dan ook op de door 360 Productfotografie aangevoerde gronden geen plaats.
3.3.4.
Voor zover 360 Productfotografie een beroep heeft gedaan op artikel 6:23 lid 2 BW overweegt het hof dat uit het voorgaande volgt dat aan de voorwaarden die dit artikel lid stelt (het teweeg brengen van de vervulling van de ontbindende voorwaarde door een partij die daarbij belang heeft) niet is voldaan. De stellingen van 360 Productfotografie schieten op dit punt te kort.
3.4 360
Productfotografie heeft weliswaar bewijs aangeboden, maar geen feiten of omstandigheden aangevoerd die, indien bewezen, tot een andere beoordeling van het geschil zouden kunnen leiden. Dat bewijsaanbod wordt daarom gepasseerd.
3.5
De slotsom is dat de grieven falen. Het vonnis waarvan beroep zal worden bekrachtigd. 360 Productfotografie zal als in het ongelijk gestelde partij worden verwezen in de kosten van het hoger beroep.
4.De beslissing
Het hof:
bekrachtigt het vonnis waarvan beroep;
veroordeelt 360 Productfotografie in de kosten van het geding in hoger beroep, tot op heden aan de zijde van Goldcar begroot op € 2.020,- aan verschotten en € 6.322,- voor salaris;
verklaart deze proceskostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad.
Dit arrest is gewezen door mrs. E.K. Veldhuijzen van Zanten, A.M.L. Broekhuijsen-Molenaar en A.E. Oderkerk en door de rolraadsheer in het openbaar uitgesproken op 4 augustus 2020.