Uitspraak
zaaknummer 200.100.788/01
4 december 2012
GERECHTSHOF TE AMSTERDAM
DERDE MEERVOUDIGE BURGERLIJKE KAMER
ARREST
in de zaak van:
de stichting
STICHTING ITV HOGESCHOOL VOOR TOLKEN & VERTALEN,
gevestigd te Utrecht,
APPELLANTE,
advocaat: mr. A.J. van de Graaf te Amsterdam,
t e g e n
[ GEÏNTIMEERDE ],
wonende te [ woonplaats ],
GEÏNTIMEERDE,
advocaat: mr. J.N. Heeringa te Amsterdam.
De partijen worden hierna ITV Hogeschool en [ geïntimeerde ] genoemd.
1. Het geding in hoger beroep
1.1 Bij dagvaarding van 30 december 2011 is ITV Hogeschool in hoger beroep gekomen van het vonnis van de rechtbank Amsterdam, sector kanton, locatie Amsterdam, van
18 oktober 2011, in deze zaak onder zaak-/rolnummer
1211263 CV EXPL 10-44355 gewezen tussen haar als eiseres en [ geïntimeerde ] als gedaagde.
1.2 Bij memorie van grieven heeft ITV Hogeschool acht grieven tegen het vonnis aangevoerd, bewijs aangeboden, producties in het geding gebracht en geconcludeerd, zakelijk weergegeven, dat het hof het vonnis zal vernietigen en alsnog, uitvoerbaar bij voorraad, haar vordering zal toewijzen, met veroordeling van [ geïntimeerde ] in de kosten van het geding in beide instanties, met nakosten en rente, en met veroordeling van [ geïntimeerde ] tot terugbetaling van al hetgeen
ITV Hogeschool ter uitvoering van het bestreden vonnis mocht hebben betaald, met rente.
1.3 Bij memorie van antwoord heeft [ geïntimeerde ] de grieven bestreden, een productie in het geding gebracht en geconcludeerd, zakelijk weergegeven, dat het hof het vonnis zal bekrachtigen en ITV Hogeschool zal veroordelen in de kosten van het hoger beroep.
1.4 Ter rolzitting van 18 september 2012 heeft
ITV Hogeschool een akte genomen.
1.5 Ten slotte is arrest op de stukken gevraagd.
2. Beoordeling
2.1 Tussen partijen staat het volgende vast.
2.1.1 Een op 10 oktober 2007 gedateerd en door [ geïntimeerde ] ondertekend inschrijfformulier vermeldt onder meer:
"Ik schrijf me in voor de opleiding (graag aankruisen wat van toepassing is):
Duits Frans Engels Italiaans Russisch Spaans
wekelijks jaar 1 nvt
wekelijks jaar 2 nvt
wekelijks jaar 3 nvt
wekelijks jaar 4 nvt
maandelijks jaar 1 nvt nvt nvt
maandelijks jaar 2 nvt nvt
maandelijks jaar 3 nvt nvt
maandelijks jaar 4 nvt nvt
tolk (jaar 4)
basiscursus nvt nvt nvt
NL voor Russischtaligen nvt nvt nvt nvt nvt
naam minor
(...)
Ondergetekende verklaart de algemene inschrijvings- en betalingsvoorwaarden te hebben gelezen en gaat met deze voorwaarden akkoord"
Op het inschrijfformulier is het vakje "wekelijks jaar 1", "Engels" aangevinkt (met het teken v).
2.1.2 Productie 4 bij conclusie van repliek houdt een set door ITV Hogeschool gebruikte algemene voorwaarden in, getiteld "Algemene voorwaarden", met op p. 7 de aanduiding
"v.7.4 - 14-03-2011" (hierna: de algemene voorwaarden). Deze algemene voorwaarden bepalen onder meer:
"ARTIKEL 1 - Definities:
(...)
- Verlengde inschrijving: De inschrijving voor het collegejaar direct volgend op het collegejaar waarin de student ingeschreven staat.
ARTIKEL 4 - Overeenkomst
(...)
5. Wie zich inschrijft voor een meerjarige opleiding doet dat voor alle nog te volgen studiejaren, inclusief het afsluitend SNEVT-examen: de inschrijving wordt automatisch als Volledig student gecontinueerd (ongeacht het soort inschrijving van het voorafgaande jaar), tenzij de inschrijving uiterlijk op 31 augustus voorafgaand aan de geplande startdatum in het vervolgjaar per aangetekende brief wordt geannuleerd of per email uiterlijk op 31 augustus wordt aangegeven dat de student een afwijkende inschrijving wenst voor de duur van uitsluitend het dan volgende collegejaar. Deze afwijkende inschrijving is pas geldig nadat de administratie deze inschrijving per email bevestigd heeft. Van studenten die alle studieonderdelen behalve het afrondend SNEVT-examen afgerond hebben, wordt de inschrijving als Examenstudent gecontinueerd.
6. (...)
ARTIKEL 5 - Annulering
1. Indien er sprake is van een overeenkomst inzake contactonderwijs met een vastgelegde startdatum geldt, na afloop van de eventuele bedenktijd, de volgende annuleringsregeling:
a. annulering voordat het contactonderwijs is begonnen, geschiedt door middel van een aangetekend schrijven gericht aan de studentenadministratie van ITV Hogeschool. (...);
(...)
f. annulering van een verlengde inschrijving voor een collegejaar dat volgt op het lopende collegejaar geschiedt door middel van een aangetekend schrijven (zie lid a.). Annulering is kosteloos wanneer dit voor 31 augustus van het nog lopende collegejaar plaatsvindt. (...)."
2.1.3 Productie 8 bij memorie van grieven houdt een set door ITV Hogeschool gebruikte algemene voorwaarden in, getiteld "Algemene inschrijvings- en betalingsvoorwaarden" (hierna: de algemene inschrijvings- en betalingsvoorwaarden). Op de productie staat handgeschreven: 2007/2008. Deze algemene inschrijvings- en betalingsvoorwaarden bepalen onder meer:
"Artikel 15
Voor meerjarige opleidingen geldt de inschrijving voor de duur van de gehele opleiding, tenzij de inschrijving uiterlijk 30 dagen voor aanvang van de geplande startdatum in het vervolgjaar per aangetekende brief wordt geannuleerd. In dat geval zijn geen nadere kosten verschuldigd. Bij opzegging binnen 30 dagen voor de geplande startdatum gelden de bedragen als vermeld in artikel 14."
2.1.4 Bij brief van 22 oktober 2007 heeft ITV Hogeschool aan [ geïntimeerde ] onder meer bericht:
"Hierbij bevestigen wij dat u bent toegelaten tot jaar 1 van de Bacheloropleiding Vertaler Engels, wekelijks. U bent hiermee definitief ingeschreven voor bovengenoemde studie."
2.1.5 [ geïntimeerde ] heeft (in ieder geval) vanaf september 2008 geen onderwijs meer gevolgd.
2.1.6 Bij brief van 29 oktober 2008 heeft [ geïntimeerde ] aan
ITV Hogeschool onder meer bericht:
"(...) (I)k heb u al per e-mail (admin@itv-hogeschool.nl) laten weten dat ik dit jaar niet meer aan die studie wilde meedoen. Dat was op
28 juli. Ik heb dat op die manier gedaan, want uw collegae van administratieve afdeling heeft mij dat aanbevolen."
2.1.7 Bij brief van 20 augustus 2009 heeft ITV Hogeschool aan [ geïntimeerde ] onder meer bericht:
"(...) (Wij kunnen) u niet meer in (...) schrijven voor een volgend studiejaar of een volgende studie aan de ITV Hogeschool voor Tolken en Vertalen."
2.2 In dit geding heeft ITV Hogeschool betaling van
€ 2.350,00 in hoofdsom gevorderd, met nevenvorderingen.
De hoofdsom betreft het collegegeld voor het collegejaar 2008/2009. De kantonrechter heeft de vorderingen afgewezen op de grond, zakelijk weergegeven, dat niet kan worden aangenomen dat [ geïntimeerde ] zich heeft ingeschreven voor het collegejaar 2008/2009. Daartegen is het hoger beroep gericht.
2.3 De grieven lenen zich voor gezamenlijke bespreking. Naar de kern genomen stellen zij de uitleg van de tussen partijen tot stand gekomen overeenkomst aan de orde. Die uitleg moet worden gegeven aan de hand van de Haviltex-maatstaf: het komt aan op de zin die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan de bepalingen van de overeenkomst mochten toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten.
2.4 Het hof moet in navolging van partijen ervan uitgaan dat zowel de algemene voorwaarden als de algemene inschrijvings- en betalingsvoorwaarden van toepassing zijn, ook al heeft het hof de indruk dat de algemene voorwaarden een nieuwere versie zijn van de algemene inschrijvings- en betalingsvoorwaarden, welke versie nog niet was opgesteld toen [ geïntimeerde ] zich in 2007 inschreef. Voor de uitkomst van de procedure maakt dit geen verschil, nu de regeling van beide sets algemene voorwaarden op de in geschil zijnde punten naar het oordeel van het hof in wezen gelijk is.
2.5 Een taalkundige uitleg van de tekst van het inschrijfformulier, in samenhang gelezen met artikel 4 lid 5 van de algemene voorwaarden (of met artikel 15 van de algemene inschrijvings- en betalingsvoorwaarden), kan tot geen andere uitkomst leiden dan dat de opleiding Engels een meerjarige opleiding is en dat [ geïntimeerde ] zich heeft ingeschreven voor de gehele duur van die opleiding. Uit de tabel op het inschrijfformulier blijkt voldoende duidelijk dat de opleiding Engels een meerjarige opleiding is.
Het voorgaande wordt niet anders als ook de bevestigingsbrief van 22 oktober 2007 bij de beoordeling wordt betrokken. Voldoende duidelijk is dat de verwijzingen op het inschrijfformulier en in de bevestigingsbrief naar "jaar 1" slechts inhouden dat [ geïntimeerde ] op dat niveau (in die klas) in de opleiding instroomt en dat die verwijzingen geen betrekking hebben op de duur van de opleiding.
Het voorgaande wordt ook niet anders als de definitie van het begrip "verlengde inschrijving" in de algemene voorwaarden in de beoordeling wordt betrokken. Uit die definitie kan men redelijkerwijs niet afleiden dat de duidelijke tekst van artikel 4 lid 5 van de algemene voorwaarden (of van artikel 15 van de algemene inschrijvings- en betalingsvoorwaarden) anders moet worden gelezen.
Er zijn geen feiten of omstandigheden gesteld of gebleken die tot het oordeel zouden kunnen leiden dat [ geïntimeerde ] deze bepalingen redelijkerwijs anders mocht begrijpen of dat in dit geval om enige andere reden zou moeten worden afgeweken van de taalkundige uitleg.
De omstandigheden dat de tekst van artikel 4 lid 5 van de algemene voorwaarden (en van artikel 15 van de algemene inschrijvings- en betalingsvoorwaarden) niet voorkomt op het inschrijfformulier zelf, dat op dat formulier sprake is van "jaar 1" en dat [ geïntimeerde ] een consument is en ITV Hogeschool een professionele partij, zijn daarvoor, ook in samenhang beschouwd, ontoereikend.
Op grond van het voorgaande moet de overeenkomst aldus worden uitgelegd dat [ geïntimeerde ] zich heeft ingeschreven voor de gehele duur van een meerjarige opleiding. Daarom is, anders dan de kantonrechter heeft geoordeeld, niet van doorslaggevend belang of er na de inschrijving sprake is geweest van nader overleg of nadere correspondentie waaruit [ geïntimeerde ] (eveneens) had kunnen afleiden dat na afloop van het eerste collegejaar verdere verplichtingen tot betaling van collegegeld zouden bestaan. In zoverre slagen de grieven.
2.6 De devolutieve werking van het hoger beroep brengt mee dat het hof alle verdere verweren van [ geïntimeerde ] tegen de vordering dient te beoordelen, ongeacht of zij in eerste aanleg of in hoger beroep zijn gevoerd.
2.7 [ geïntimeerde ] heeft gesteld dat zij per e-mailbericht van
28 juli 2008 aan ITV Hogeschool heeft bericht dat zij zich wilde uitschrijven. Artikel 4 lid 5 van de algemene voorwaarden kan niet anders worden uitgelegd dan dat een uitschrijving moet worden beschouwd als een annulering in de zin van die bepaling en dus niet als een afwijkende inschrijving in de zin van die bepaling. Voorts kan die bepaling niet anders worden uitgelegd dan dat een annulering slechts rechtsgeldig per aangetekende brief kan geschieden, zodat een e-mailbericht niet volstaat. Gelet hierop heeft het e-mailbericht, indien al moet worden aangenomen dat het is verzonden, niet tot gevolg dat het collegegeld over het collegejaar 2008/2009 niet verschuldigd is. Dit zou anders kunnen zijn indien, zoals [ geïntimeerde ] heeft gesteld, een medewerkster van ITV Hogeschool een mededeling heeft gedaan waaruit [ geïntimeerde ] redelijkerwijs mocht afleiden dat een
e-mailbericht wel zou volstaan, maar ITV Hogeschool heeft die stelling betwist, [ geïntimeerde ] heeft niet aangeboden de stelling te bewijzen en het hof ziet geen aanleiding om haar ambtshalve tot het bewijs van die stelling toe te laten, zodat die stelling wordt gepasseerd.
2.8 [ geïntimeerde ] heeft gesteld dat zij ook per brief van
28 juli 2008 aan ITV Hogeschool heeft bericht dat zij zich wilde uitschrijven. Volgens de eigen stelling van [ geïntimeerde ] is die brief niet aangetekend verzonden. Dit verweer faalt dan ook op dezelfde gronden als het verweer met betrekking tot het gestelde e-mailbericht van die datum.
2.9 [ geïntimeerde ] heeft zich op de vernietigbaarheid van
artikel 4 lid 5 van de algemene voorwaarden beroepen, op de grond dat het beding onredelijk bezwarend is. Dit verweer faalt. Voor zover aan dit verweer de hiervoor bedoelde stelling van [ geïntimeerde ] over een mededeling van een medewerkster van ITV Hogeschool ten grondslag is gelegd, faalt het omdat die stelling wordt gepasseerd. Voor zover aan dit verweer artikel 6:236, aanhef en sub j BW ten grondslag is gelegd, faalt het, omdat die wetsbepaling niet van toepassing is. Er is hier immers geen sprake van stilzwijgende verlenging of vernieuwing, maar van een overeenkomst waarbij van de aanvang af is overeengekomen dat die enige jaren duurt en dat die niet stilzwijgend tussentijds wordt beëindigd. Voor zover aan het verweer de stelling ten grondslag ligt dat [ geïntimeerde ] in het collegejaar 2008/2009 geen college heeft genoten, faalt ook dat verweer, nu daartegenover staat dat aangenomen moet worden dat ITV Hogeschool bij het plannen van haar activiteiten voor het collegejaar 2008/2009 wel rekening heeft gehouden met de inschrijving van [ geïntimeerde ], terwijl het beding een redelijk doel dient, namelijk het voorkomen van discussie over de vraag of een annulering daadwerkelijk tijdig is geschied, en bovendien niet is gesteld of gebleken dat het bezwaarlijk voor [ geïntimeerde ] zou zijn geweest om tijdig een annulering per aangetekende brief te verzenden. Ook voor het overige zijn geen feiten of omstandigheden gesteld of gebleken die het beding onredelijk bezwarend zouden maken.
2.10 De in eerste aanleg gevoerde verweren van [ geïntimeerde ] dat
ITV Hogeschool niet aan haar stelplicht en haar substantiëringsplicht heeft voldaan, zijn in hoger beroep niet langer van belang.
2.11 Bij memorie van antwoord heeft [ geïntimeerde ] een beroep gedaan op de brief van 20 augustus 2009 (zie rov 2.1.7). Deze brief is lang na de totstandkoming van de overeenkomst verzonden en doet niet af aan de hiervoor in rov. 2.5 gegeven uitleg van de overeenkomst.
2.12 Nu alle verweren tegen de hoofdvordering falen, zal deze worden toegewezen.
2.13 Het verweer tegen de vordering ter zake van de buitengerechtelijke incassokosten (€ 450,00) slaagt. Weliswaar heeft ITV Hogeschool de werkzaamheden die aan haar zijde voorafgaand aan de inleidende dagvaarding zijn verricht, deugdelijk gespecificeerd, maar al die werkzaamheden vallen onder de categorie waarvoor de proceskostenveroordeling een vergoeding inhoudt.
2.14 De grieven behoeven voor het overige geen bespreking. Het bestreden vonnis dient te worden vernietigd. [ geïntimeerde ] dient als de in het ongelijk gestelde partij te worden veroordeeld in de proceskosten van beide instanties.
3. Beslissing
Het hof:
vernietigt het bestreden vonnis;
veroordeelt [ geïntimeerde ] om tegen behoorlijk bewijs van kwijting aan ITV Hogeschool te betalen de som van € 2.582,84, te vermeerderen met de wettelijke rente over € 2.350,00 vanaf 21 oktober 2010 tot de dag van de voldoening;
veroordeelt [ geïntimeerde ] om hetgeen ITV Hogeschool ter uitvoering van het bestreden vonnis aan [ geïntimeerde ] mocht hebben voldaan, aan ITV Hogeschool terug te betalen, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de dag van betaling tot de dag van terugbetaling;
veroordeelt [ geïntimeerde ] in de kosten van het geding in eerste aanleg en begroot die kosten, voor zover aan de zijde van ITV Hogeschool gevallen, op € 746,89 aan verschotten en
€ 350,00 aan salaris van de advocaat;
veroordeelt [ geïntimeerde ] in de kosten van het geding in hoger beroep en begroot die kosten, voor zover aan de zijde van ITV Hogeschool gevallen, op € 763,81 aan verschotten, € 623,00 aan salaris van de advocaat en € 131,00 voor nasalaris van de advocaat, te vermeerderen met € 68,00 voor nasalaris van de advocaat en met de kosten van het betekeningsexploot, ingeval niet binnen veertien dagen is voldaan aan de bij dit arrest uitgesproken veroordelingen en betekening van dit arrest heeft plaatsgevonden;
veroordeelt [ geïntimeerde ] tot betaling van de wettelijke rente over de proceskosten van beide instanties, zoals hiervoor begroot, vanaf veertien dagen na heden tot de dag van de voldoening;
verklaart de veroordelingen uitvoerbaar bij voorraad;
wijst af het meer of anders gevorderde.
Dit arrest is gewezen door mrs. R.H. de Bock, G.C.C. Lewin en A.L.M. Keirse en in het openbaar door de rolraadsheer uitgesproken op 4 december 2012.