Uitspraak
Rechtbank Rotterdam
Team straf 2
Parketnummer: 10/965093-14
Datum uitspraak: 22 februari 2018
Tegenspraak
Vonnis van de rechtbank Rotterdam, meervoudige kamer voor strafzaken, in de zaak tegen de verdachte:
[naam verdachte] ,
geboren te [geboorteplaats verdachte] ( [geboorteland verdachte] ) op [geboortedatum verdachte] ,
ingeschreven in de basisregistratie personen op het adres: [adres verdachte] , [woonplaats verdachte] ,
raadsvrouw mr. C. Zuur, advocaat te Amsterdam.
1.Onderzoek op de terechtzitting
Gelet is op het onderzoek op de terechtzittingen van 5 en 7 december 2017 en 10, 15 en 16 januari 2018.
Het onderzoek is gesloten op 8 februari 2018.
2.Tenlastelegging
Aan de verdachte is ten laste gelegd hetgeen is vermeld in de dagvaarding. De tekst van de tenlastelegging is als bijlage aan dit vonnis gehecht.
3.Eis officier van justitie
De officier van justitie mr. P. van de Kerkhof heeft gevorderd:
- bewezenverklaring van het primair ten laste gelegde;
- veroordeling van de verdachte tot een taakstraf voor de duur van 120 uur subsidiair 60 dagen hechtenis.
4.Ontvankelijkheid officier van justitie
4.1.
Strijd met het vertrouwensbeginsel
4.1.1.
Standpunt verdediging
Aangevoerd is dat het openbaar ministerie niet-ontvankelijk dient te worden verklaard in de vervolging wegens schending van het vertrouwelijkheidsbeginsel. Bij brief van 4 november 2016 heeft de (toenmalige) officier van justitie meegedeeld dat de verdachte zou worden gedagvaard voor het medeplegen van oplichting van de overheid en ambtelijke omkoping in de periode 2007-2011, in het bijzonder voor – kort gezegd – ‘de splitsing van kortingen’ en ‘Istanbul’. De verdachte mocht uit de inhoud van deze ‘vervolgingsbeslissing’ erop vertrouwen dat hij voor eventuele andere feiten, zoals de leges en tenaamstellingskosten en de vertrouwelijke stukken, niet zou worden vervolgd.
4.1.2.
Standpunt officier van justitie
Er is geen sprake van schending van het vertrouwensbeginsel. Hetgeen op de dagvaarding is vermeld is wat de verdachte wordt verweten. Op die grondslag vindt het debat plaats. Er zijn door de (toenmalige) officier van justitie geen mededelingen gedaan op basis waarvan kan worden geconcludeerd dat sprake is van opgewekt vertrouwen.
4.1.3.
Oordeel rechtbank
Bij tussenbeslissing van 13 juni 2017 heeft de rechtbank dit preliminair verweer reeds verworpen. Hetgeen de verdediging hieromtrent bij pleidooi heeft aangevoerd brengt de rechtbank niet tot een andere conclusie.
Bij brief van 4 november 2016 heeft de officier van justitie mr. F. van Veghel aan de verdachte (door tussenkomst van zijn toenmalige raadsvrouw), voor zover hier relevant, het volgende geschreven:
“Zoals u voorgehouden tijdens het verhoor op 16 april 2014, is er in het
(hoofd)onderzoek ‘Dotterbloem’ een verdenking gerezen in uw richting. Kort
gezegd komt deze verdenking er op neer dat u zich in de periode 2006 - 2011
tezamen en in verenging met anderen mogelijk schuldig zou hebben gemaakt
aan het overtreden van artikel 177 (het in strafbare zin aanbieden van giften
aan een ambtenaar) van het Wetboek van Strafrecht.
Uit het dossier blijkt - wederom kort gezegd - naar mijn mening van
voldoende wettig en overtuigend bewijs dat (op meerdere momenten) door
Renault aan het Ministerie van Defensie toegezegde overheidskortingen door
VKV niet ten gunste werden gebracht van het Ministerie van Defensie, maar
‘opgepot’ werden ten behoeve van ambtenaar [naam medeverdachte 1] .
Uit de mails valt af te leiden dat u wist dat de door Renault verstrekte korting
- niet een maal, maar vijf malen - niet volledig ten goede kwam aan de
overheid, maar slechts voor een beperkt deel en dat het overige in een ‘potje’
verdween ten behoeve van de ambtelijke omkoping.
Ook is gebleken dat [naam medeverdachte 1] twee maal tezamen met zijn echtgenote op een
niet-zakelijke reis is meegenomen door Renault. Bij een van deze reizen (2007
naar Istanbul) blijkt naar mijn mening ook van voldoende betrokkenheid van u
om u daarvoor te vervolgen.
Ik ben dan ook voornemens om u te dagvaarden voor overtreding van artikel
177 Wetboek van Strafrecht. In dit verband merk ik nog op dat ik bewust nu al
uitgebreider dan gebruikelijk ben ingegaan op de strafrechtelijke verwijten uit
het dossier. Dit is gedaan om u in staat te stellen met uw raadsvrouwe te
overleggen over eventuele onderzoekswensen.”
De rechtbank leest de brief van het openbaar ministerie aldus dat hierin aan de verdachte een mededeling wordt gedaan dat hij zal worden vervolgd voor ambtelijke omkoping. Het stond het openbaar ministerie vervolgens vrij om in de dagvaarding nader te specificeren uit welke feitelijkheden die omkoping heeft bestaan. Dat in de brief bepaalde feitelijkheden – al dan niet abusievelijk – niet zijn genoemd, brengt niet mee dat bij de verdachte het gerechtvaardigd vertrouwen is gewekt dat die feitelijkheden niet aan hem zouden worden ten laste gelegd.
Door de raadsvrouw is een beroep gedaan op een recente uitspraak van de rechtbank Rotterdam (ECLI:NL:RBROT:2017:6856). Deze vergelijking gaat echter mank, reeds nu het in die zaak ging om vervolging wegens een ander strafbaar feit (te weten poging doodslag) dan in de meegedeelde vervolgingsbeslissing van de officier van justitie werd genoemd (te weten overtreding van de artikelen 5 en 6 van de Wegenverkeerswet 1994 en/of artikelen van het Reglement verkeersregels en verkeerstekens 1990).
4.1.4.
Conclusie
Het verweer wordt verworpen. De officier van justitie is ontvankelijk in de vervolging van de verdachte.
5.Vrijspraak van omkoping van een ambtenaar
5.1.
Inleiding
Aanleiding onderzoek
In december 2011 is naar de toenmalige Minister van Veiligheid en Justitie en de Rijksrecherche een gelijkluidende anonieme brief gestuurd. In deze anonieme brief worden een ambtenaar van Defensie (medeverdachte [naam medeverdachte 1] ) en drie ambtenaren van politie met naam genoemd en beschuldigd van corruptie. Die corruptie zou, zo staat in de brief, betrekking hebben op de rol die zij zouden hebben bij de levering van voertuigen voor politie en Defensie.
In december 2012 is de Rijksrecherche met een strafrechtelijk onderzoek gestart, waarin vervolgens een groot aantal personen, waaronder de verdachte, als verdachte werd aangemerkt. De onderzoeken naar financiële gegevens en administratie van betrokken rechtspersonen leverden ook verdenkingen op tegen een aantal leasebedrijven, dealers en importeurs. Tijdens de doorzoekingen bij die bedrijven is onder meer beslag gelegd op e-mailverkeer en ook zijn van sommige verdachten telefonische gesprekken opgenomen (zogenaamde taps). Een deel van die bedrijven heeft zelf ook onderzoek laten doen door een externe partij. De Rijksrecherche heeft ook informatie uit die onderzoeken gebruikt.
Posities verdachte en medeverdachten [naam medeverdachte 2] , [naam medeverdachte 3] en [naam medeverdachte 4]
De verdachte bekleedde ten tijde van het ten laste gelegde feit (tot 1 oktober 2011) de functie van manager Fleetsales bij Renault Nederland N.V. (hierna: Renault). [naam medeverdachte 2] en [naam medeverdachte 3] waren destijds de financieel directeur respectievelijk de algemeen directeur van het autobedrijf Van Kerkhof & Visscher B.V (hierna: VKV). [naam medeverdachte 4] , die daarvoor had gewerkt bij Renault, was bij VKV werkzaam als adviseur.
VKV leverde voertuigen voor de MIVD die [naam medeverdachte 1] had besteld bij leasemaatschappijen.
Verdenking
De verdachte wordt – kort gezegd – verweten dat hij, samen met [naam medeverdachte 2] , [naam medeverdachte 3] en [naam medeverdachte 4] de defensieambtenaar [naam medeverdachte 1] heeft omgekocht door hem giften te doen, te weten:
een bedrag van € 23.078,= althans € 11.029,= ten behoeve van [naam medeverdachte 1] privé-uitgaven;
een bedrag van € 17.500,=,
met het oogmerk om [naam medeverdachte 1] te bewegen als ambtenaar, in strijd met zijn plicht, iets te doen en/of na te laten.
5.2.
Vrijspraak – bedrag € 17.500,= (onderdeel 2)
Met de officier van justitie en de verdediging is de rechtbank van oordeel dat het onder het tweede gedachtestreepje ten laste gelegde (een bedrag van € 17.500,=) niet wettig en overtuigend is bewezen, zodat de verdachte daarvan zonder nadere motivering zal worden vrijgesproken.
5.3.
Vrijspraak – bedrag € 23.078,=, althans € 11.029,= ten behoeve van [naam medeverdachte 1] privé-uitgaven (betaald uit het ‘ [naam] -potje’) (onderdeel 1)
5.3.1.
Standpunt officier van justitie
De korting die de overheid in 2010 zou ontvangen op de aanschaf van Renaults is verdeeld tussen de leasemaatschappij die het voertuig van de MIVD ging inzetten, de leverancier VKV (het bedrijf van [naam medeverdachte 2] en [naam medeverdachte 3] ) en [naam medeverdachte 1] . Het geld van [naam medeverdachte 1] ging naar een ‘inbouwrekening’ of ‘ [naam] -potje’ die werd bijgehouden door medeverdachte [naam medeverdachte 2] . Via een e-mail van medeverdachte [naam medeverdachte 4] van 4 januari 2010 is de verdachte, die werkzaam was bij de afdeling Fleetsales van Renault, erin gekend. In de periode van januari 2010 tot december 2011 is een bedrag van € 23.078,= ten gunste van [naam medeverdachte 1] gedebiteerd op bedoelde buiten de reguliere administratie gehouden rekening-courant. Verder is door VKV voor zo’n € 11.029,= betaald aan Van Mossel Leasing (hierna: VML) voor de Audi A5 van [naam medeverdachte 1] en aan ABS Schadeherstel en Den Elzen voor de Fiat 500 van de dochter van [naam medeverdachte 1] . Deze rekening is in de digitale werkomgeving van de heer [naam medeverdachte 2] bijgehouden. Uit de e-mails en de vastleggingen van [naam medeverdachte 2] en de aan het privéadres van [naam medeverdachte 1] geadresseerde facturen die bij VKV zijn aangetroffen moet worden geconcludeerd dat het voor [naam medeverdachte 2] en [naam medeverdachte 3] duidelijk was dat de pot voor [naam medeverdachte 1] bedoeld was en niet voor de MIVD. Ook de bewoordingen van diverse e-mails tussen [naam medeverdachte 2] , [naam medeverdachte 3] en [naam medeverdachte 4] tussen 10 maart 2011 en 23 juni 2011 en een telefoongesprek tussen [naam medeverdachte 4] en [naam medeverdachte 1] van 11 december 2012 duiden op bevoordeling van [naam medeverdachte 1] in privé. In de periode van 1 oktober 2010 tot en met 31 juli 2011 heeft VKV tien leasetermijnen van elk € 700,02 aan VML betaald voor de Audi A5 van [naam medeverdachte 1] , welke betalingen als een gift zijn te beschouwen. Deze betalingen, evenals het bedrag van € 23.078,= zijn via de inbouwrekening aan [naam medeverdachte 1] ten goede gekomen en bedoeld om Renault via [naam medeverdachte 1] beter op de kaart te zetten bij Defensie. De officier van justitie heeft in repliek voorts benadrukt dat de rol van VKV verschilde van die van VML nu VKV het potje beheerde, daaruit aan [naam medeverdachte 1] gerichte facturen betaalde, de korting verdeelde en [naam medeverdachte 1] achteraf ook nog zakelijke leningen verstrekte. Met het voorgaande heeft de verdachte zich schuldig gemaakt aan het medeplegen van artikel 177 (oud) Sr (actieve ambtelijke omkoping).
5.3.2.
Standpunt verdediging
De verdachte is door [naam medeverdachte 4] destijds in een tweetal e-mails (van 4 januari 2010 en 10 maart 2011) op de hoogte gesteld van de splitsing van de korting van een drietal auto’s en heeft daarmee ingestemd. Het splitsen van kortingen wordt door verschillende getuigen niet ongebruikelijk genoemd. De verdachte had op geen enkele manier hoeven vermoeden dat de gesplitste korting werd misbruikt of ten goede zou komen aan een ander dan Defensie, namelijk aan [naam medeverdachte 1] privé. Aan de jurisprudentiële eis voor het medeplegen van omkoping of het leiding geven daaraan is niet voldaan.
5.3.3.
Oordeel rechtbank
Juridisch kader
Oogmerk in de zin van artikel 177 (oud) Sr is aanwezig wanneer het doen van een ‘gift’ door de gever, naar hij moet hebben beseft, als noodzakelijk en dus voor hem gewild gevolg meebrengt dat de ambtenaar wordt bewogen tot een doen of nalaten in zijn bediening. Het betreft de zwaarste vorm van opzet die bovendien niet op de ‘gift’ maar op het gevolg moet zijn gericht. Voorwaardelijk opzet is niet voldoende.
Als dat oogmerk niet (volledig) blijkt uit een door de gever daartoe strekkende verklaring, dient (mede) aan de hand van de feiten en omstandigheden, oftewel de uiterlijke verschijningsvorm van de feiten en omstandigheden van en rondom de ‘gift’, te worden bepaald of de gever met zijn ‘gift’ het oogmerk had om de ambtenaar te bewegen tot een doen of nalaten in zijn bediening. Om de bewijsrechtelijke drempel van oogmerk te halen, dient op die manier minst genomen komen vast te staan dat het niet anders kan zijn dan dat de gever een ‘gift’ aan een ambtenaar heeft gedaan met als doel daar iets voor terug te krijgen: dat kan een concrete tegenprestatie zijn, maar hoeft dat niet te zijn. Het kan er ook om gaan een speciale relatie te doen ontstaan die zal (kunnen) leiden tot een voorkeursbehandeling.
Tegen deze achtergrond beoordeelt de rechtbank het handelen van de verdachte als volgt.
Onderdeel 1)
Betalingen leasebedragen Audi A5 en lease- en schadeherstelbedragen Fiat 500
Reserveringsrekening
Op 13 december 2012 zijn tijdens de doorzoeking van het kantoorpand van VKV in [plaats] documenten in beslag genomen die behoorden tot de (digitale) administratie van [naam medeverdachte 2] . Daarin bevonden zich onder meer e-mailcorrespondentie met [naam medeverdachte 4] uit april 2011, twee Exceldocumenten met financiële gegevens die betrekking hadden op de verkoop / levering van twee civiele dienstvoertuigen voor het ministerie van Defensie en een derde Exceldocument, “ [naam exceldocument] ”, met – volgens de verbalisanten – een opsomming van inkomsten en uitgaven die gerelateerd kunnen worden aan zowel de betrokkenheid van [naam medeverdachte 1] bij de aankoop van tenminste vier civiele dienstvoertuigen als de betalingen van de termijnbedragen van het leasecontract voor de voertuigen van [naam medeverdachte 1] en diens dochter aan VML en ABS Schadeherstel / Den Elzen in 2011.
Voorts is een aantal PDF-documenten aangetroffen die alle fotokopieën betroffen van de facturen die leasemaatschappij VML maandelijks naar [naam medeverdachte 1] stuurde voor de lease van de Audi A5 en de facturen die ABS Schadeherstel maandelijks of periodiek naar [naam medeverdachte 1] stuurde voor de lease van een Fiat 500. De door VKV verrichte betalingen werden bijgehouden door [naam medeverdachte 2] in het overzicht ' [naam] Pot' waaruit kan worden opgemaakt dat VKV in totaal € 11.029,= aan betalingen voor leaseauto’s voor haar rekening heeft genomen. De Rijksrecherche is bij onderzoek van deze documenten tot de conclusie gekomen dat waarschijnlijk sprake is geweest van een zogenoemde ‘extracomptabele administratie’: financiële gegevens werden wel administratief binnen de organisatie vastgelegd maar er bestond vermoedelijk geen directe koppeling met een grootboekrekening.
[naam medeverdachte 2] heeft over het bijhouden van deze administratie verklaard dat hij na een verzoek van [naam medeverdachte 4] per e-mail in november 2010 een reservering heeft aangelegd ten behoeve van de MIVD. Hij heeft de administratie van de reservering – in verband met de geheimhouding omdat het de MIVD betrof – buiten de reguliere administratie gehouden en een en ander bijgehouden in een spreadsheet met de aanduiding ‘pot [naam] ’. [naam medeverdachte 3] was volgens [naam medeverdachte 2] eerst ook niet op de hoogte van deze reservering omdat het geheim was. [naam medeverdachte 4] heeft verklaard dat de constructie van de reservering door [naam medeverdachte 1] was bedacht. [naam medeverdachte 1] heeft dit zelf ontkend: hij was wel op de hoogte van het bestaan van Jaho Rentals B.V. maar de “inbouwreserve” in relatie tot Jaho Rentals B.V. zegt hem niets.
Splitsen van kortingen
In samenhang met de constructie die is gehanteerd bij het reserveren van bedragen op genoemde reserveringsrekening is in het dossier sprake van het zogenaamde “splitsen” van kortingen. [naam medeverdachte 3] heeft bij de rechter-commissaris verklaard dat Defensie om dat splitsen had verzocht. Hij heeft een daartoe ondertekende afspraak op papier gezien. Renault Nederland, Defensie en de betrokken leasemaatschappijen ING Car Lease B.V., VML en Athlon Car Lease Nederland N.V. zouden daarover afspraken hebben gemaakt.
Volgens [naam medeverdachte 2] bestond de reservering uit het verschil van de korting die op basis van de tender aan de leasemaatschappij zou moeten worden gegeven en de daadwerkelijke korting die werd gevraagd door de leasemaatschappij. [1] In dit geval is ten behoeve van de klant een deel van de korting op een aparte rekening gezet. [naam medeverdachte 4] en de verdachte hebben verklaard dat het splitsen van kortingen niet ongebruikelijk is. Getuigen uit de autowereld hebben dit bevestigd. [2] In de reeks verklaringen van verdachten en getuigen heeft de rechtbank geen aanknopingspunten gevonden voor het vermoeden dat het al eerder is voorgekomen dat namens
de overheidwerd gevraagd om een deel van de korting niet uitbetaald te krijgen, maar te reserveren voor toekomstige andere doeleinden of om op een later moment uitgekeerd te krijgen. In deze zin was en is de gehanteerde constructie vermoedelijk bijzonder. Dit geldt temeer voor het gegeven dat de reservering buiten de reguliere boekhouding werd gehouden. De constructie riep in deze vorm in ieder geval vragen op bij financiële medewerkers van VKV, zodanig dat [naam medeverdachte 2] zich genoodzaakt zag om daar via [naam medeverdachte 3] navraag over te doen bij Renault. Voor zover de rechtbank begrijpt had deze laatste navraag betrekking op de splitsing van de korting als zodanig en niet op het “extracomptabele” karakter daarvan. Volgens [naam medeverdachte 3] en [naam medeverdachte 4] had de verdachte aan dat eerste zijn goedkeuring gegeven. De verdachte heeft dit bevestigd.
de overheidwerd gevraagd om een deel van de korting niet uitbetaald te krijgen, maar te reserveren voor toekomstige andere doeleinden of om op een later moment uitgekeerd te krijgen. In deze zin was en is de gehanteerde constructie vermoedelijk bijzonder. Dit geldt temeer voor het gegeven dat de reservering buiten de reguliere boekhouding werd gehouden. De constructie riep in deze vorm in ieder geval vragen op bij financiële medewerkers van VKV, zodanig dat [naam medeverdachte 2] zich genoodzaakt zag om daar via [naam medeverdachte 3] navraag over te doen bij Renault. Voor zover de rechtbank begrijpt had deze laatste navraag betrekking op de splitsing van de korting als zodanig en niet op het “extracomptabele” karakter daarvan. Volgens [naam medeverdachte 3] en [naam medeverdachte 4] had de verdachte aan dat eerste zijn goedkeuring gegeven. De verdachte heeft dit bevestigd.
De constructie was dus bijzonder en riep vragen op. De officier van justitie gaat er op basis van een reeks van e-mails tussen de verdachte, [naam medeverdachte 4] , [naam medeverdachte 2] en [naam medeverdachte 3] vanuit dat de gereserveerde bedragen niet alleen ten goede kwamen aan [naam medeverdachte 1] privé (doordat hij in staat werd gesteld om in een geleasede Audi A5 te rijden) dan wel diens dochter (via de betaling van schadeherstel- en leasefacturen), maar dat genoemde medeverdachten en de verdachte dit ook wisten.
Wat hiervan verder zij, bij het beoordelen van de beschuldiging aan het adres van de verdachte, [naam medeverdachte 2] , [naam medeverdachte 3] en [naam medeverdachte 4] van (actieve) omkoping van de ambtenaar [naam medeverdachte 1] , is de vraag of er sprake is geweest van een gift gericht op (kort gezegd) het verkrijgen van een tegenprestatie. De rechtbank komt tot het oordeel dat dit
niethet geval is op grond van het volgende.
niethet geval is op grond van het volgende.
Met betrekking tot de leaseconstructie van de Audi A5 moet worden geconstateerd dat deze al in 2008 tot stand is gekomen, buiten bemoeienis van de verdachten. [naam medeverdachte 2] en [naam medeverdachte 3] hebben zich op voorzet van [naam medeverdachte 4] en met goedvinden van de verdachte kennelijk aangesloten bij een bestaande constructie en om zakelijke redenen de betalingen gedurende een tiental maanden van oktober 2010 tot en met half juli 2011 verricht aan VML. Gesteld kan worden dat deze betalingen evenals de betaling van de schadeherstel- en leasefacturen achteraf gezien rechtstreeks ten goede lijken te zijn gekomen aan [naam medeverdachte 1] , althans diens gebruik van de Audi A5. [naam medeverdachte 2] en [naam medeverdachte 3] hebben dan ook met het op zich nemen van deze leasetermijnen en het vergoeden van schade, wat hun motieven verder waren, een groot risico genomen in het contact met een ambtenaar die – zoals zij dat zelf ook hebben aangegeven – in zakelijk opzicht belangrijk voor hen kon zijn. [naam medeverdachte 4] heeft in het reserveren van gelden uit de splitsing van kortingen onmiskenbaar een stimulerende, zelfs tamelijk dwingende rol gespeeld, terwijl het lijkt of de verdachte onvoldoende alert is geweest op wat er met zijn formele goedkeuring op dit punt van de splitsing van kortingen gebeurde. [naam medeverdachte 4] is vervolgens later in de strategie van [naam medeverdachte 2] en [naam medeverdachte 3] met betrekking tot de betaling van leasebedragen voor de Audi A5 meegegaan. Dit is achteraf, ook in zakelijk opzicht, op zijn minst onverstandig gebleken. Maar wat hadden deze verdachten voor ogen?
Er zijn in het e-mailverkeer tussen de verdachte, [naam medeverdachte 4] , [naam medeverdachte 2] en [naam medeverdachte 3] in het dossier in overvloed aanwijzingen dat betalingen vanaf de inbouwrekening te maken hadden met Defensie, Jaho Rentals dan wel [naam medeverdachte 1] . Los van de vraag of de betalingen in die gevallen aan [naam medeverdachte 1] privé ten goede zijn gekomen, moet worden geconstateerd dat het haast ondenkbaar is dat de constructie buiten [naam medeverdachte 1] om zou zijn opgezet door bijvoorbeeld Renault/VKV en/of VML. Daarop wijst naast de aanduiding “Jaho-rentals” (voorletters [naam medeverdachte 1] ), de omstandigheid dat de kortingsbedragen werden gerelateerd aan de aanschaf van auto’s voor de MIVD (waarvoor [naam medeverdachte 1] zegt zich te hebben ingezet). Het is onaannemelijk dat [naam medeverdachte 1] – zoals hij lijkt te beweren – aan het tot stand komen van deze constructie
in het geheel geenbijdrage heeft geleverd. De rechtbank kent dan ook tegenover de ontkenning van [naam medeverdachte 1] dat het potje [naam] door hem was bedacht, meer betekenis toe aan de daarmee strijdige verklaringen van de verschillende medewerkers van Renault/VKV dat die constructie juist het idee van [naam medeverdachte 1] zelf was.
in het geheel geenbijdrage heeft geleverd. De rechtbank kent dan ook tegenover de ontkenning van [naam medeverdachte 1] dat het potje [naam] door hem was bedacht, meer betekenis toe aan de daarmee strijdige verklaringen van de verschillende medewerkers van Renault/VKV dat die constructie juist het idee van [naam medeverdachte 1] zelf was.
Vervolgens is de vraag waarom [naam medeverdachte 1] hierover anders verklaart, en zelfs tegenovergesteld aan anderen in het dossier. Die verklaring hiervoor lijkt slechts te kunnen zijn: om zijn eigen rol hierin te maskeren. Dit laatste dan vanwege de dubieuze wijze waarop hij via deze inbouwrekening en zijn rol bij de bestelling van MIVD-voertuigen kennelijk persoonlijk voordeel heeft genoten in de vorm van het enkele jaren met beperkte kosten kunnen rijden in de Audi A5, mogelijk ten koste van zijn werkgever. In ieder geval op een wijze die hem, zo stelt de rechtbank op grond van een reeks verklaringen in het dossier vast, als ambtenaar niet paste en die grensde aan, respectievelijk over de grens was van bedrog dan wel oplichting.
De rechtbank acht het echter aannemelijk dat dit handelen van [naam medeverdachte 1] voor privégewin voor de verschillende betrokkenen – zoals deze gaandeweg in hun verhoren bij de Rijksrecherche respectievelijk de rechter-commissaris met steeds meer kracht hebben benadrukt – niet vanaf het begin duidelijk was, mede omdat uit het dossier kan worden afgeleid dat [naam medeverdachte 1] ook inderdaad namens de MIVD optrad en in auto’s van de MIVD reed. Wanneer de persoonlijke bevoordeling van [naam medeverdachte 1] wel aan respectievelijk de verdachte, [naam medeverdachte 2] , [naam medeverdachte 3] en [naam medeverdachte 4] en duidelijk is geworden, is op basis van het dossier maar moeizaam vast te stellen. Dat zou dan opgemaakt moeten worden uit e-mails die over en weer zijn verstuurd en waaruit verwijzingen naar privévoordeel van [naam medeverdachte 1] vaak slechts indirect en dikwijls op ironische toon moeten worden gedestilleerd. Later, in een aantal e-mails in maart en mei 2011 is duidelijk verontwaardiging bij [naam medeverdachte 3] en [naam medeverdachte 2] te lezen over kennelijke verzoeken om bedragen aan “ [naam medeverdachte 1] potje” respectievelijk “het tegoed van [naam medeverdachte 1] ” toe te voegen. Ontegenzeggelijk wordt in de door de officier van justitie als “definitief bewijs” aangehaalde e-mail van 3 mei 2011 van [naam medeverdachte 2] aan [naam medeverdachte 3] uiteindelijk geklaagd over het blijven “fêteren” van [naam medeverdachte 1] . [3] [naam medeverdachte 4] droeg kennis van de constructie rond de Audi A5 al lijkt hij, daarop bevraagd bij de rechter-commissaris, ook later niet zeker te zijn of die auto, die op naam van [naam medeverdachte 1] stond, een privéauto van [naam medeverdachte 1] was dan wel feitelijk van de MIVD. Voorts is niet onaannemelijk dat de facturen voor de auto van de dochter van [naam medeverdachte 1] zoals [naam medeverdachte 4] verklaart door [naam medeverdachte 1] aan hem zijn gepresenteerd als schadegevallen van de MIVD.
Het geheel overziend rijst uit de verklaringen en de e-mails van [naam medeverdachte 1] zelf in de tenlastegelegde periode voor de rechtbank evenwel het beeld op van een (deels duistere) financiële constructie rond de (feitelijk wel gebeurde) aanschaf van ‘geheimzinnige’ MIVD-auto’s, die van verschillende zijden (VML, Renault, VKV) is gefaciliteerd en waarin [naam medeverdachte 1] persoonlijk, door een slinkse, mogelijk ook overdonderende aanpak een belangrijke manipulatieve rol heeft gespeeld door van die geheimzinnigheid rond tenaamstelling en kentekens van auto’s gebruik te maken. Tegelijkertijd doet dit beeld afbreuk aan de gedachte dat het oogmerk van de verdachte, [naam medeverdachte 2] , [naam medeverdachte 3] en [naam medeverdachte 4] zonder meer en ondubbelzinnig gericht was op het bevoordelen van [naam medeverdachte 1] teneinde daar zelf ten behoeve van hun rechtspersonen op enige wijze voordeel van te trekken, ook al zouden zij in een latere fase wetenschap hebben gekregen van het privévoordeel van [naam medeverdachte 1] uit de betalingen.
De omkopingsgedraging moet immers worden verricht met het oogmerk om de ambtenaar te bewegen in zijn bediening iets te doen of na te laten. Volgens vaste rechtspraak van de Hoge Raad is voorwaardelijk opzet niet voldoende voor het bewijs van het oogmerk. De rechtbank acht niet wettig en overtuigend bewezen dat dit oogmerk bij de gestelde omkopers aanwezig was. Om deze reden wordt de verdachte vrijgesproken van actieve omkoping.
5.4.
Conclusie
Het ten laste gelegde is niet wettig en overtuigend bewezen. De verdachte wordt daarvan vrijgesproken.
6.Bijlage
De in dit vonnis genoemde bijlage maakt deel uit van dit vonnis.
7.Beslissing
De rechtbank:
verklaart niet bewezen, dat de verdachte het ten laste gelegde feit heeft begaan en spreekt de verdachte daarvan vrij.
Dit vonnis is gewezen door:
mr. J.J. Bade, voorzitter,
en mrs. K.A. Baggerman en J. de Lange, rechters,
in tegenwoordigheid van mrs. A.K. van Zanten en I.C.M.A. Bals, griffiers,
en uitgesproken op de openbare terechtzitting van deze rechtbank op 22 februari 2018.
Bijlage
Tekst tenlastelegging
Aan de verdachte wordt ten laste gelegd dat
hij
op één of meer tijdstip(pen) gelegen
in of omstreeks de periode van 1 januari 2010 tot en met 31 december 2011
te Schiphol-Rijk en/of Rotterdam, in elk geval in Nederland,
tezamen en in vereniging met (een) ander(en), althans alleen,
meermalen, althans eenmaal,
een ambtenaar, te weten [naam medeverdachte 1] (beleidsmedewerker mobiliteit
defensie c.q. wagenparkbeheerder bij Defensie),
(telkens) (een) gift(en) en/of (een) belofte(n) en/of (een) dienst(en),
te weten
- een totaal bedrag van EUR 23.078,-, althans EUR 11.029,-, in elk geval een
geldbedrag ten behoeve van de privé-uitgaven van die ambtenaar (betaald uit
het ' [naam] -potje'), en/of
- een totaal bedrag van EUR 17.500,-, in elk geval een geldbedrag,
althans enige gift en/of belofte en/of dienst, heeft gedaan en/of verleend
en/of aangeboden,
1° (telkens) met het oogmerk om die [naam medeverdachte 1] te bewegen in zijn bediening,
al dan niet in strijd met zijn plicht, iets te doen en/of na te laten,
en/of
2° (telkens) ten gevolge of naar aanleiding van hetgeen door die [naam medeverdachte 1] in
zijn huidige of vroegere bediening, al dan niet in strijd met zijn plicht,
is gedaan of nagelaten,
te weten het (telkens)
- ( anders dan om zakelijke redenen) begunstigen van Renault Nederland N.V.
en/of Van Kerkhof & Visscher B.V., en/of
- aangaan en/of onderhouden van een relatie tussen [naam medeverdachte 1] en Renault
Nederland N.V. en/of Van Kerkhof & Visscher B.V., teneinde (aldus) voor die
rechtsperso(o)n(en) een voorkeursbehandeling te bewerkstelligen, en/of
- aangaan en/of onderhouden van een zodanige relatie tussen [naam medeverdachte 1] en Renault
Nederland N.V. en/of Van Kerkhof & Visscher B.V., dat [naam medeverdachte 1] tegenover die
Renault Nederland N.V. en/of Van Kerkhof & Visscher B.V. niet meer zo vrij
en/of onbeïnvloed en/of onafhankelijk en/of objectief was/kon zijn bij het
nemen van beslissingen in relatie tot die Renault Nederland N.V. en/of Van
Kerkhof & Visscher B.V. als in het geval dat [naam medeverdachte 1] die gift(en) en/of
belofte(n) en/of dienst(en) niet had aangenomen, en/of
- ( anders dan om zakelijke redenen) verstrekken van interne, vertrouwelijke
en/of geheime informatie aan ((een) medewerker(s) van) die Renault Nederland
N.V., te weten overeenkomsten met LeasePlan en Athlon Car Lease Nederland
B.V., en/of
- met aanwending van het gezag en invloed van [naam medeverdachte 1] binnen Defensie, pogen
een betere positie te bewerkstelligen Renault Nederland N.V. en/of Van
Kerkhof & Visscher B.V. binnen Defensie;
art 177a lid 1 ahf/sub 1 en/of 2 Wetboek van Strafrecht
art 177 lid 1 ahf/sub 2 Wetboek van Strafrecht
art 177 lid 1 ahf/sub 1 Wetboek van Strafrecht
Subsidiair, voorzover het vorenstaande niet tot een veroordeling mocht of zou
kunnen leiden:
Renault Nederland N.V.
op één of meer tijdstip(pen) gelegen
in of omstreeks de periode van 1 januari 2010 tot en met 31 december 2011
te Schiphol-Rijk en/of Rotterdam, in elk geval in Nederland,
tezamen en in vereniging met (een) ander(en), althans alleen,
meermalen, althans eenmaal,
een ambtenaar, te weten [naam medeverdachte 1] (beleidsmedewerker mobiliteit
defensie c.q. wagenparkbeheerder bij Defensie),
(telkens) (een) gift(en) en/of belofte(n) en/of (een) dienst(en), te weten
- een totaal bedrag van EUR 23.078,-, althans EUR 11.029,-, in elk geval een
geldbedrag ten behoeve van de privé-uitgaven van die ambtenaar (betaald uit
het ' [naam] -potje'), en/of
- een totaal bedrag van EUR 17.500,-, in elk geval een geldbedrag,
althans enige gift en/of belofte en/of dienst, heeft gedaan en/of verleend
en/of aangeboden,
1° (telkens) met het oogmerk om die [naam medeverdachte 1] te bewegen in zijn bediening,
al dan niet in strijd met zijn plicht, iets te doen en/of na te laten,
en/of
2° (telkens) ten gevolge of naar aanleiding van hetgeen door die [naam medeverdachte 1] in
zijn huidige of vroegere bediening, al dan niet in strijd met zijn plicht,
is gedaan of nagelaten,
te weten het (telkens)
- ( anders dan om zakelijke redenen) begunstigen van Renault Nederland N.V.
en/of Van Kerkhof & Visscher B.V., en/of
- aangaan en/of onderhouden van een relatie tussen [naam medeverdachte 1] en Renault
Nederland N.V. en/of Van Kerkhof & Visscher B.V., teneinde (aldus) voor die
rechtsperso(o)n(en) een voorkeursbehandeling te bewerkstelligen, en/of
- aangaan en/of onderhouden van een zodanige relatie tussen [naam medeverdachte 1] en Renault
Nederland N.V. en/of Van Kerkhof & Visscher B.V., dat [naam medeverdachte 1] tegenover die
Renault Nederland N.V. en/of Van Kerkhof & Visscher B.V. niet meer zo vrij
en/of onbeïnvloed en/of onafhankelijk en/of objectief was/kon zijn bij het
nemen van beslissingen in relatie tot die Renault Nederland N.V. en/of Van
Kerkhof & Visscher B.V. als in het geval dat [naam medeverdachte 1] die gift(en) en/of
belofte(n) en/of dienst(en) niet had aangenomen, en/of
- ( anders dan om zakelijke redenen) verstrekken van interne, vertrouwelijke
en/of geheime informatie aan ((een) medewerker(s) van) die Renault Nederland
N.V., te weten overeenkomsten met LeasePlan en Athlon Car Lease Nederland
B.V., en/of
- met aanwending van het gezag en invloed van [naam medeverdachte 1] binnen Defensie, pogen
een betere positie te bewerkstelligen Renault Nederland N.V. en/of Van
Kerkhof & Visscher B.V. binnen Defensie,
tot het plegen van welk(e) bovenomschreven strafbare feit(en) verdachte, al
dan niet tezamen met één of meer andere(n), (telkens) opdracht heeft gegeven,
dan wel aan welke bovenomschreven verboden gedraging(en) verdachte al dan
niet tezamen met één of meer anderen, (telkens) feitelijke leiding heeft
gegeven.
art 177a lid 1 ahf/sub 1 en/of 2 Wetboek van Strafrecht
art 177 lid 1 ahf/sub 1 Wetboek van Strafrecht
art 51 Wetboek van Strafrecht
art 177 lid 1 ahf/sub 2 Wetboek van Strafrecht