Uitspraak
Parketnummer van de berechte zaak: 10/100038-02
Datum uitspraak: 16 februari 2004
Tegenspraak
TUSSENVONNIS
van de RECHTBANK ROTTERDAM, meervoudige kamer voor strafzaken, in de zaak tegen:
[verdachte] ,
geboren op [geboortedatum] 1972 te [geboorteplaats] (Nederlandse Antillen),
ingeschreven in de gemeentelijke basisadministratie op het adres [adres] te [woonplaats],
ten tijde van het onderzoek ter terechtzitting preventief gedetineerd in de Penitentiaire Inrichting “De Grittenborgh” te Hoogeveen.
Dit tussenvonnis is gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzitting van 2 februari 2004.
TENLASTELEGGING
Aan de verdachte is ten laste gelegd hetgeen vermeld is in de inleidende dagvaarding bovenvermeld parketnummer, zoals deze ter terechtzitting overeenkomstig de vorderingen van de officier van justitie is gewijzigd. Van deze dagvaarding en vorderingen zijn kopieën in dit vonnis gevoegd (bladzijden genummerd A1 tot en met A5).
DE EIS VAN DE OFFICIER VAN JUSTITIE
De officier van justitie heeft gerequireerd - zakelijk weergegeven -
- de bewezenverklaring van het onder 1 primair (de gekwalificeerde doodslag) tot en met 5 ten laste gelegde;
- de veroordeling van de verdachte tot een gevangenisstraf voor de duur van 10 (tien) jaren met aftrek van voorarrest, alsmede ter beschikkingstelling van verdachte met bevel tot dwangverpleging.
OVERWEGINGEN
De rechtbank is tijdens de beraadslaging tot de conclusie gekomen dat het onderzoek ter terechtzitting niet volledig is geweest.
De raadsman heeft namens verdachte aangevoerd dat het onderzoek in het Pieter Baan Centrum niet aan de daaraan te stellen eisen voldoet, omdat verdachte niet is onderzocht door een psychiater, maar door een arts-assistent en het advies door deze arts-assistent is opgesteld.
De rechtbank overweegt daarover als volgt.
Blijkens de rapportage van het Pieter Baan Centrum is het psychiatrisch onderzoek van verdachte verricht door [mevrouw Z.], arts-assistent psychiatrie. Zij heeft daarbij gewerkt onder supervisie van mevrouw Loerakker, psychiater, die het rapport van het Pieter Baan Centrum mede heeft ondertekend.
Artikel 37a van het Wetboek van het Strafrecht bepaalt dat artikel 37 lid 2 van het Wetboek van Strafrecht van toepassing is bij het geven van een last tot terbeschikkingstelling. Ingevolge artikel 37 lid 2 wordt een dergelijke last slechts gegeven na overlegging van onder meer een advies van een psychiater die de betrokkene heeft onderzocht. De rapportage van het Pieter Baan Centrum is ter voldoening aan deze bepalingen opgesteld.
De rechtbank dient nu de vraag te beantwoorden of het psychiatrisch onderzoek van verdachte in het Pieter Baan Centrum is verricht door een psychiater in de zin van artikel 37 lid 2 van het Wetboek van Strafrecht. De rechtbank stelt bij de beantwoording van deze vraag in de eerste plaats vast dat een arts-assistent psychiatrie niet kan worden beschouwd als een psychiater in de zin van artikel 90septies van het Wetboek van Strafrecht. De rechtbank zoekt voorts aansluiting bij de jurisprudentie van de Hoge Raad in zaken betreffende de Wet bijzondere opnemingen psychiatrische ziekenhuizen. Ook bij artikel 5 lid 1 van die wet wordt immers een verklaring verlangd van een psychiater die de betrokkene heeft onderzocht. De Hoge Raad stelt zich in deze jurisprudentie op het standpunt dat tegen de achtergrond van artikel 5 lid 1, aanhef en onder e van het EVRM en artikel 15 Grondwet het vereiste dat de betrokkene is onderzocht door een psychiater een essentiële waarborg vormt voor het grondrecht op vrijheid, in die zin dat niemand van zijn vrijheid mag worden beroofd buiten de gevallen bij of krachtens de wet bepaald (onder andere NJ 2003, 484). De rechtbank merkt op dat vrijheidsbeneming door oplegging van de maatregel van tbs met dwangverpleging valt onder artikel 5 lid 1 van het EVRM (zie EHRM 2 september 1998, NJ 1999,624).
Blijkens de jurisprudentie van de Hoge Raad houdt de in het voetspoor van artikel 5 lid 1 EVRM gestelde eis van “objective medical expertise” in dat de psychiater de betrokkene persoonlijk moet hebben onderzocht, dat wil zeggen in een direct contact moet hebben gesproken en geobserveerd. De psychiater mag bij zijn onderzoek een arts-assistent inschakelen, maar dan moet wel blijken op grond waarvan kan worden gezegd dat betrokkene door de psychiater is onderzocht.
Dit vereiste geldt naar het oordeel van de rechtbank evenzeer voor het in artikel 37 lid 2 van het Wetboek van Strafrecht genoemde advies.
In de onderhavige zaak blijkt uit de rapportage van het Pieter Baan Centrum niet of en in hoeverre de psychiater mevrouw Loerakker verdachte persoonlijk heeft onderzocht. Zij is door rechter-commissaris en ter zitting gehoord, onder meer over haar betrokkenheid bij het onderzoek van verdachte. Tegenover de rechter-commissaris heeft zij verklaard dat zij één keer in het kader van de supervisie van [mevrouw Z.] aanwezig is geweest bij een gesprek van [mevrouw Z.] met de verdachte. De leiding van het onderzoek lag in handen van [mevrouw Z.]. Alles wat mevrouw Loerakker over de verdachte kan vertellen, komt volgens haar verklaring uit de tweede hand, omdat [mevrouw Z.] degene was die het onderzoek deed. Ter zitting heeft mevrouw Loerakker hieraan toegevoegd dat zij zich op basis van dat korte gesprek tussen [mevrouw Z.] en de verdachte geen eigen oordeel over verdachte heeft gevormd, en dat het gesprek ook niet bedoeld of geschikt was om te bezien of de bevindingen van [mevrouw Z.] juist waren.
De rechtbank leidt uit het voorgaande af dat de psychiater mevrouw Loerakker verdachte niet psychiatrisch heeft onderzocht en dat het psychiatrisch onderzoek uitsluitend is verricht door de arts-assistent psychiatrie [mevrouw Z.]. Gelet hierop voldoet het rapport van het Pieter Baan Centrum niet aan de daaraan bij artikel 37 lid 2 van het Wetboek van Strafrecht gestelde eisen.
Mede gelet op de door de officier van justitie gevorderde maatregel van tbs met dwangverpleging ziet de rechtbank zich genoodzaakt alsnog een onderzoek van verdachte door een psychiater te gelasten.
Verdachte heeft ter terechtzitting verklaard dat hij het onderzoek in het Pieter Baan Centrum heeft gemanipuleerd door voor te wenden dat hij leed aan een stoornis van de geestvermogens, in het bijzonder paranoïde schizofrenie (“playing crazy”). De rechtbank acht het geraden de te benoemen deskundige te verzoeken deze stelling van verdachte in zijn onderzoek te betrekken.
Gelet op het hiervoor overwogene zal de rechtbank het onderzoek ter terechtzitting heropenen, alsmede schorsen en de zaak verwijzen naar de rechter-commissaris, teneinde betrokkene door een psychiater te laten onderzoeken
Het onderzoek wordt geschorst voor een termijn die langer is dan één maand, om
de klemmende reden als bedoeld in artikel 282, tweede lid, van het Wetboek van Strafvordering, dat niet te verwachten is dat het hiervoor bedoelde nadere onderzoek binnen één maand gereed zal zijn.
BESLISSING
De rechtbank:
- HEROPENT het onderzoek ter terechtzitting;
- SCHORST het onderzoek, in het belang daarvan, voor onbepaalde tijd, doch niet langer dan 3 (drie) maanden na heden;
- verwijst de zaak naar en stelt de stukken in handen van de rechter-commissaris, belast met de behandeling van strafzaken in deze rechtbank, teneinde verdachte te doen onderzoeken door een psychiater, alsmede datgene te doen dat haar noodzakelijk voorkomt; bij het onderzoek van de psychiater dient te worden betrokken de stelling van verdachte dat hij het onderzoek in het Pieter Baan Centrum heeft gemanipuleerd in de hiervoor overwogen zin;
- met bevel tot oproeping van verdachte tegen een nader te bepalen terechtzitting en verstrekking van een afschrift van de oproeping van verdachte aan zijn raadslieden.
- met bevel tot oproeping van een tolk in de Engelse taal tegen een nader te bepalen terechtzitting;
- met het verzoek aan de officier van justitie zorg te dragen voor het transport van verdachte tegen voormelde datum en tijdstip;
- met het verzoek aan de officier van justitie de benadeelde partij op de hoogte te brengen van de nader te bepalen terechtzitting.
Dit vonnis is gewezen door:
mr. Urbanus, voorzitter,
en mrs. Hofmeijer-Rutten en Oostdam, rechters,
in tegenwoordigheid van mr. Duitscher-Hummel, griffier,
en uitgesproken op de openbare terechtzitting van deze rechtbank op 16 februari 2004.
De jongste rechter is buiten staat dit vonnis mede te ondertekenen.