Uitspraak
RECHTBANK OVERIJSSEL
Team Strafrecht
Meervoudige kamer
Zittingsplaats Zwolle
Parketnummer: 08-993010-20 (P)
Datum vonnis: 28 december 2023
Vonnis op tegenspraak in de zaak van de officier van justitie tegen:
[verdachte],
geboren op [geboortedatum] 1973 in [geboorteplaats] ,
wonende aan de [adres 1] .
1.Het onderzoek op de terechtzitting
Dit vonnis is gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de openbare terechtzittingen van 24 en 25 maart 2022, 15 en 16 november 2023, 23 november 2023 en 28 december 2023.
De rechtbank heeft kennis genomen van de vordering van de officier van justitie
mr. M. Lambregts en van wat door verdachte en zijn raadsman mr. O. Pluimer, advocaat in Amsterdam, naar voren is gebracht.
2.De tenlastelegging
De verdenking komt er, kort en bondig, op neer dat anderen in de periode van 23 januari 2017 tot en met 27 juni 2017 in Utrecht opzettelijk sigaretten en tabak buiten een daartoe aangewezen accijnsgoederenplaats hebben vervaardigd en dat verdachte hierbij behulpzaam is geweest.
Voluit luidt de tenlastelegging aan verdachte, dat:
anderen in of omstreeks de periode vanaf 23 januari 2017 tot en met 27 juni 2017 te Utrecht, in elk geval in Nederland, tezamen en in vereniging met (een) ander(en), opzettelijk (telkens) (een) grote hoeveelheid accijnsgoed(eren), in elk geval 6.914.697 sigaretten en/of 1.790 kilogram tabak, hebben vervaardigd buiten een accijnsgoederenplaats die voor sigaretten is aangewezen; tot het plegen van welk misdrijf hij opzettelijk gelegenheid en/of middelen en/of inlichtingen heeft verschaft door aldaar op of omstreeks 12 en/of 16 januari 2017 in de sigarettenfabriek werkzaamheden te verrichten en/of de compressor heeft aangesloten.
3.De inleiding: het strafrechtelijk onderzoek Betula
De rechtbank stelt op basis van het procesdossier en het verhandelde ter terechtzitting de volgende feiten en omstandigheden vast. Deze feiten en omstandigheden hebben ter terechtzitting niet ter discussie gestaan.
Op 30 februari 2016 brak er brand uit in een complex aan de [adres 2] . In dit complex verbleven ten tijde van de brand elf Indonesiërs. Drie van hen hebben op
7 maart 2016 aan de politie te kennen gegeven dat zij naar Nederland waren gekomen om in een sigarettenfabriek te gaan werken. Die sigarettenfabriek zou zich bevinden in het pand aan de [adres 3] . Opsporingsambtenaren van de Belastingdienst/FIOD hebben daar vervolgens onderzoek naar gedaan. Aan de buitenzijde van het pand aan de [adres 3] zijn camera’s geplaatst. Daarnaast zijn personen stelselmatig geobserveerd en is vertrouwelijke communicatie opgenomen. Dat leverde onder meer de volgende onderzoeksresultaten op.
Op 31 oktober 2016 is waargenomen dat [medeverdachte 1] en [naam] , vanuit een loodsopslag aan het [adres 4] , twaalf pallets met daarop in doorzichtig plastic verpakte bruine dozen in een door [medeverdachte 2] bestuurde vrachtwagen hebben ingeladen. De vrachtwagen, met [medeverdachte 2] als chauffeur, is vervolgens vertrokken.
Op 11 november 2016 zijn in [plaats] (een zeehaven in het Verenigd Koninkrijk) zeventien pallets met daarop in doorzichtig plastic verpakte bruine dozen met een totale inhoud van 2.760.000 sigaretten, met op het verpakkingsmateriaal het merk Superkings aangeduid, in beslag genomen. Uit forensisch onderzoek volgt dat deze sigaretten met machine 149 zijn geproduceerd. Deze machine is in de hierna beschreven sigarettenfabriek in het pand aan de [adres 3] aangetroffen.
Op 9 december 2016 heeft er een inkijkoperatie in het pand aan de [adres 3] plaatsgevonden, waarbij een complete op dat moment niet in werking zijnde sigarettenfabriek is aangetroffen. Tijdens de inkijkoperatie is geconstateerd dat hier reeds sigaretten waren geproduceerd. In de ruimte van de sigarettenfabriek is een camera opgehangen. Daarnaast zijn monsters verzameld van de in de fabriek aangetroffen sigaretten. Op 23 januari 2017 kwam de productie van sigaretten in de sigarettenfabriek weer op gang. Op 12 mei 2017 heeft wederom een inkijkoperatie in het pand aan de [adres 3] plaatsgevonden, waarbij op drie europallets die zich in het pand bevonden een baken is geplaatst.
In de periode waarin het pand aan de [adres 3] is geobserveerd, zijn [medeverdachte 3] ,
[medeverdachte 4] , [medeverdachte 5] en [medeverdachte 7] meermaals rondom en in het pand, waaronder in de fabrieksruimte, waargenomen. Het vliegticket voor één van de fabrieksarbeiders voor een reis van Nederland naar Zuid-Amerika in de onderzoeksperiode is geboekt en betaald door [medeverdachte 6] .
De opsporingsambtenaren hebben het pand aan de [adres 3] op 27 juni 2017 betreden. Op dit adres waren Versteeg [bedrijf 1] B.V. van [medeverdachte 3] (die overigens ook de kantoorunits in het pand heeft gehuurd) en de eenmanszaak [bedrijf 2] van [medeverdachte 5] gevestigd. Op de begane grond van het pand aan de [adres 3] bevond zich een in werking zijnde sigarettenfabriek. Op de bovenverdieping van dat pand bevonden zich onder meer slaapvertrekken van personen die in de fabriek werkzaam waren. In de sigarettenfabriek zijn machines aangetroffen waarmee sigaretten kunnen worden vervaardigd, zoals een tabaksnijmachine waarmee ruwe tabak kan worden versneden en een op 12 en 16 januari 2017 door [verdachte] aangesloten compressor, evenals verpakkingsmaterialen. In de sigarettenfabriek zijn in totaal onder meer 974.697 sigaretten van, althans volgens de aanduiding op het gebruikte verpakkingsmateriaal, de merken Jim en Superkings en 1.130 kilogram versneden tabak en 3.614 kilogram nog niet versneden rooktabak in beslag genomen. Tijdens de doorzoeking zijn onder meer zeven fabriekswerkers van Zuid-Amerikaanse afkomst, [medeverdachte 8] en [medeverdachte 5] in de fabrieksruimte aangetroffen.
De opsporingsambtenaren hebben op 27 juni 2017 voorts de panden aan de [adres 5] , de [adres 6] en de [adres 7] betreden. In een ruimte onder een kickboksschool in het loodsencomplex aan de [adres 5] (dat in opdracht van [medeverdachte 6] werd (onder)gehuurd van [medeverdachte 9] ) zijn in totaal 3.220.000 van, althans volgens de aanduiding op het gebruikte verpakkingsmateriaal, het merk Jim in beslag genomen, evenals 2.700 kilogram ruwe tabak, 660 kilogram versneden tabak en verpakkingsmaterialen. Op de locaties aan de [adres 6] en [adres 7] zijn in totaal 2.720.000 sigaretten van, althans volgens de aanduiding op het gebruikte verpakkingsmateriaal, de merken Jim, L&M en Toros2005 in beslag genomen. [medeverdachte 6] , [medeverdachte 7] , [medeverdachte 4] en [medeverdachte 2] zijn tijdens de onderzoeksperiode waargenomen bij de [adres 5] .
De rechtbank stelt in verband met het voorgaande voorop dat de op 11 november 2016 in Engeland aangetroffen sigaretten en de op 27 juni 2017 in Utrecht aangetroffen sigaretten en versneden en onversneden rooktabak zijn aan te merken als accijnsgoederen in de zin van artikel 1 van de Wet op de accijns (hierna: de Wet), omdat het tabaksproducten zijn. Dit brengt met zich dat op grond van de Wet accijns is verschuldigd voor de uitslag tot verbruik van zulke accijnsgoederen. Onder uitslag tot verbruik wordt onder meer verstaan het vervaardigen en voorhanden hebben van een accijnsgoed buiten een accijnsschorsingsregeling wanneer over dat goed geen accijns is geheven overeenkomstig de toepasselijke bepalingen van het Unierecht en de nationale wetgeving. Indien dit aan de orde is, wordt op grond van artikel 51 lid 1 onder b van de Wet accijns geheven van de persoon die de accijnsgoederen produceert of voorhanden heeft en enig ander persoon die bij het produceren of voorhanden hebben ervan is betrokken.
De rechtbank stelt vast dat voor géén van de genoemde locaties een AGP-vergunning voor een accijnsgoederenplaats (AGP) was afgegeven, die is vereist om sigaretten en/of rooktabak te mogen produceren. Uit onderzoek is verder gebleken dat al de in beslag genomen tabak geschikt was om te worden gerookt en gelet daarop is aan te merken als rooktabak in de zin van het EKO-arrest (HvJEU zaak C-638/15) en dus in de zin van de Wet. De tabaksproducten zijn aangetroffen buiten een AGP en waren niet voorzien van Nederlandse accijnszegels en derhalve niet in de heffing van accijns betrokken. De rechtbank stelt op basis daarvan vast dat de in beslag genomen sigaretten en tabak niet overeenkomstig de bepalingen van de Wet in de heffing waren betrokken. Het accijnsnadeel betreft alleen al voor de op de [adres 3] in beslag genomen tabak, daarbij de bedragen volgend die de opsporingsambtenaren per sigaret en kilo rooktabak hebben opgenomen, in totaal
€ 988.266,67. Het accijnsnadeel met betrekking tot de in november 2016 in Engeland in beslag genomen sigaretten betreft eveneens een aanzienlijk bedrag.
De rechtbank heeft de vraag te beantwoorden of en, zo ja, op welke wijze verdachte bij de illegale sigarettenfabriek betrokken is geweest.
4.De voorvragen
De rechtbank heeft vastgesteld dat de dagvaarding geldig is, dat zij bevoegd is tot kennisneming van deze strafzaak, dat de officier van justitie ontvankelijk is in de vervolging en dat er geen redenen zijn voor schorsing van de vervolging.
5.De bewijsoverwegingen
5.1
Het standpunt van de officier van justitie
De officier van justitie acht het ten laste gelegde wettig en overtuigend bewezen.
5.2
Het standpunt van de verdediging
De verdediging heeft bepleit dat verdachte van het ten laste gelegde moet worden vrijgesproken, omdat dit niet wettig en overtuigend is bewezen.
5.3
Het oordeel van de rechtbank
De rechtbank is van oordeel dat op grond van het procesdossier en het verhandelde ter terechtzitting niet wettig en overtuigend is bewezen dat verdachte medeplichtig is geweest aan het vervaardigen van illegale sigaretten en tabak. De rechtbank overweegt het volgende.
Aan verdachte is ten laste gelegd dat hij op 12 en/of 16 januari 2017 in Utrecht opzettelijk behulpzaam is geweest bij het illegaal produceren van tabaksgoederen door anderen doordat hij daarvoor gelegenheid, middelen of inlichtingen heeft verschaft. Om dit ten laste gelegde wettig en overtuigend bewezen te achten, is vereist dat niet alleen wordt bewezen dat het opzet van verdachte was gericht op het verschaffen van die gelegenheid, middelen of inlichtingen zoals bedoeld in artikel 48, aanhef en onder 2°, van het Wetboek van Strafrecht, maar ook dat het opzet van verdachte al dan niet in voorwaardelijke vorm was gericht op het door de daders gepleegde misdrijf. [1]
De rechtbank kan wat betreft het eventuele opzet van verdachte op het verschaffen van gelegenheid, middelen of inlichtingen niet meer vaststellen dan dat verdachte op 12 en 16 januari 2017 in het pand aan de [adres 3] is geweest en in dit pand een compressor heeft aangesloten. Verdachte heeft weliswaar met het aansluiten van die compressor een middel verschaft dat in de illegale sigarettenfabriek is gebruikt voor het produceren van illegale sigaretten en tabak, maar het dossier bevat onvoldoende aanknopingspunten – dergelijke compressoren worden, naar algemeen bekend is, doorgaans voor uiteenlopende legale doeleinden gebruikt – dat verdachte op dat moment wist of bewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat daarmee nadien illegale sigaretten en tabak zouden worden vervaardigd of soortgelijke misdrijven zouden worden gepleegd. Dat verdachte als professioneel elektrotechnicus bij het aansluiten van de compressor niet aan zijn opdrachtgever heeft gevraagd ten behoeve waarvan die opdrachtgever de compressor wilde gaan toepassen en gelet op de setting (een verlaten fabrieksruimte met een, in de woorden van verdachte, ‘aparte’ toegang) zijn bedenkingen had kunnen hebben, is gelet op de heersende rechtspraak niet voldoende om aan te nemen dat hij ook (voorwaardelijk) opzet had op het gronddelict. Het wettig en overtuigend bewijs daartoe ontbreekt.
De rechtbank zal verdachte van het ten laste gelegde vrijspreken. Dit brengt met zich dat de overige door de verdediging gevoerde verweren geen behandeling behoeven.
6.De beslissing
De rechtbank:
vrijspraak
- verklaart niet bewezen dat verdachte het ten laste gelegde heeft begaan en spreekt hem daarvan vrij.
Dit vonnis is gewezen door mr. M. van Berlo, voorzitter, mr. M.B. Werkhoven en
mr. H. Manuel, rechters, in tegenwoordigheid van mr. N. Klunder, griffier, en is in het openbaar uitgesproken op 28 december 2023.
Buiten staat
Mr. Van Berlo is niet in de gelegenheid dit vonnis mede te ondertekenen.