Uitspraak
RECHTBANK NOORD-NEDERLAND
Afdeling Privaatrecht
Locatie Assen
Zaak-/rolnummer: 6411416 / CV EXPL 17-7301
Vonnis van de kantonrechter van 10 juli 2018
in de zaak van
1.[eiser]
en
2.
[eiseres],
[eiseres],
beiden wonende te [woonplaats] ,
eisers,
hierna te noemen: de passagiers,
gemachtigde: ARAG Flight Claim Services te Leusden,
tegen
de vennootschap naar buitenlands recht
AMERICAN AIRLINES INC.,
statutair gevestigd te Wilmington (Delaware, Verenigde Staten van Amerika) en mede kantoorhoudende te Schiphol,
gedaagde,
hierna te noemen: American Airlines,
gemachtigde: mr. M. Lustenhouwer te Rotterdam.
1.Het verloop van de procedure
1.1.
De passagiers hebben bij dagvaarding van 13 oktober 2017 met producties op de daarin vermelde gronden gevorderd dat American Airlines bij vonnis, uitvoerbaar bij voorraad, wordt veroordeeld om aan beide passagiers te betalen een bedrag van € 600,- (in totaal € 1.200,-), alsmede tot betaling aan de passagiers van de buitengerechtelijke kosten van € 181,50 en met veroordeling van American Airlines in de proces- en nakosten, het een en ander te vermeerderen met de wettelijke rente.
1.2.
American Airlines heeft bij conclusie van antwoord van 9 januari 2018 met producties tegen de vordering van de passagiers verweer gevoerd. Vervolgens hebben partijen op elkaar gereageerd door middel van de conclusie van repliek met producties van 6 februari 2018 van de passagiers en de conclusie van dupliek van 3 april 2018 van American Airlines.
1.3.
Ten slotte is vonnis bepaald.
2.De feiten
2.1.
De passagiers hebben bij een reisorganisator tickets geboekt voor de hierna te noemen American Airlines vluchten van 7 augustus 2017 vanaf Amsterdam met als eindbestemming Atlanta. Op hun tickets staat onder meer het volgende - voor zover hier relevant - genoemd:
"Datum Van/Naar Vluchttijden* Vluchtgegevens
07/08/2017 Amsterdam (AMS) Vertrek10:55Met: American Airlines
07/08/2017 Philadelphia, PA(PHL) Aankomst13:30Vluchtnummer: AA0203
(…)
07/08/2017 Philadelphia, PA(PHL) Vertrek15:14Met: American Airlines
07/08/2017 Atlanta, GA(ATL) Aankomst17:24Vluchtnummer: AA1765"
[* lokale tijden, toevoeging kantonrechter]
2.2.
Het vliegtuig waarmee op 7 augustus 2017 (rotatie)vlucht (AA204/)AA203 werd uitgevoerd is met een vertraging van 94 minuten vanaf Philadelphia vertrokken en met een vertraging van 79 minuten te Amsterdam gearriveerd. Nadat het genoemde vliegtuig - met daarin de passagiers - gereed stond voor vertrek mocht de vlucht niet direct aanvangen van de luchtverkeersleiding. De bemanning kreeg pas om 12:26 uur lokale tijd van de luchtverkeersleiding de vereiste 'push back clearance'. Het vliegtuig is op dat moment van de gate vertrokken en vervolgens richting de Verenigde Staten gevlogen.
2.3.
De onderhavige vlucht stond na de opgelopen vertraging in Amsterdam gepland te arriveren te Philadelphia om 13:40 uur lokale tijd (17:40 UTC). De gezagvoerder van het vliegtuig heeft op enig moment gedurende de vluchtuitvoering besloten om uit te wijken naar de luchthaven Bangor om aldaar extra brandstof te laden. Het vliegtuig is vervolgens om 13:48 uur lokale tijd te Bangor geland, aldaar - na de brandstof te hebben geladen en na toestemming van de luchtverkeersleiding te hebben verkregen - om 14:06 uur lokale tijd vertrokken en is uiteindelijk om 16:28 uur lokale tijd te Philadelphia aan de gate gearriveerd. Voor de periode "19:32 UTC - 20:45 UTC", oftewel 15:32 uur - 16:45 uur lokale tijd, heeft de luchtverkeersleiding een "ground stop" afgekondigd voor de luchthaven Philadelphia met de toevoeging "volume". Deze is uiteindelijk iets eerder, te weten om 16:30 uur lokale tijd geëindigd.
2.4.
De passagiers hebben hun aansluitend geplande vlucht met vluchtnummer AA1765 (zie overweging 2.1) van Philadelphia gemist en zijn door American Airlines overgeboekt met als resultaat een vertraging op de eindbestemming Atlanta van meer dan vier uur.
2.5.
De passagiers hebben American Airlines bij brief van hun gemachtigde van 29 augustus 2017 gesommeerd aan beide passagiers een compensatiebedrag van € 600,- te voldoen op grond van de 'Verordening (EG) nr. 261/2004 van het Europees Parlement en de Raad van 11 februari 2004 tot vaststelling van gemeenschappelijke regels inzake compensatie en bijstand aan luchtreizigers bij instapweigering en annulering of langdurige vertraging van vluchten en tot intrekking van Verordening (EEG) nr. 295/91' (hierna: de Verordening). American Airlines heeft geweigerd de compensatie aan de passagiers te voldoen.
3.Het geschil
3.1.
De passagiers leggen aan hun vordering ten grondslag de Verordening. De passagiers stellen op grond van de Verordening - in samenhang belezen met het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie (hierna: het Hof) van 19 november 2009 (C-402/07, Sturgeon/Condor) en nadien relevante gewezen arresten - recht op compensatie te hebben, nu zij - door het missen van hun aansluitende vlucht - met meer dan vier uur vertraging op hun eindbestemming, te weten Atlanta, zijn aangekomen. Volgens de passagiers komt American Airlines geen beroep toe op buitengewone omstandigheden als bedoeld in artikel 5, derde lid, van de Verordening. Daarnaast is American Airlines volgens de passagiers incassokosten en rente verschuldigd.
3.2.
American Airlines concludeert tot afwijzing van de vordering met veroordeling van de passagiers in de proces- en nakosten, uitvoerbaar te verklaren bij voorraad. American Airlines betwist niet dat de passagiers met meer dan vier uur vertraging op hun eindbestemming zijn aangekomen, maar voert aan dat er sprake is van buitengewone omstandigheden, als hiervoor bedoeld, op grond waarvan zij geen compensatie aan de passagiers hoeft te betalen. Volgens American Airlines is de vertraging veroorzaakt door twee separate omstandigheden: ten eerste mocht het toestel van de Nederlandse luchtverkeersleiding niet (meteen) vertrekken en ten tweede was de gezagvoerder omwille van de vliegveiligheid genoodzaakt een tussenlanding te maken. American Airlines licht toe dat er te Philadelphia onweersbuien werden verwacht omstreeks het geplande moment van aankomst (13:40 uur lokale tijd) en dat de gezagvoerder van het vliegtuig vanwege de genoemde weersvoorspelling ten behoeve van de vliegveiligheid uitgeweken is naar Bangor om daar extra brandstof in te laden. Volgens American Airlines hadden de passagiers bij een vertraging van een uur hun aansluitende vlucht naar Atlanta nog kunnen halen.
Tot slot betwist American Airlines incassokosten en rente verschuldigd te zijn.
3.3.
De kantonrechter zal hierna, voor zover van belang, bij de beoordeling van het geschil op de standpunten van partijen ingaan.
4.De beoordeling
4.1.
De kantonrechter stelt ambtshalve vast dat zij bevoegd is van het onderhavige geschil kennis te nemen.
4.2.
Tussen partijen is niet in geschil dat de Verordening op hun onderhavige geschil van toepassing is, nu de passagiers met een vliegtuig vertrokken zijn vanaf een luchthaven die gelegen is op het grondgebied van een lidstaat van de Europese Unie. Tevens is niet in geschil dat Atlanta te gelden heeft als eindbestemming van deze vlucht en dat de passagiers daar met een vertraging van meer dan vier uur zijn aangekomen door het mislopen van hun aansluitende vlucht in Philadelphia. American Airlines is daarom op grond van artikel 5 van de Verordening - welke bepaling naar vaste jurisprudentie van het Hof van overeenkomstige toepassing is bij aankomstvertragingen van ten minste drie uur - gehouden aan de passagiers compensatie te betalen, tenzij - kort gezegd - sprake is van buitengewone omstandigheden. Het onderhavige geschil spitst zich toe op dat laatste.
4.3.
De kantonrechter overweegt dat een luchtvaartmaatschappij niet verplicht is om compensatie te betalen indien zij kan aantonen dat de langdurige vertraging het gevolg is van buitengewone omstandigheden en die vertraging ondanks het treffen van alle redelijke maatregelen niet voorkomen kon worden.
Dergelijke omstandigheden kunnen zich blijkens de considerans van de Verordening onder andere voordoen in gevallen van weersomstandigheden die uitvoering van de vlucht in kwestie verhinderen, onverwachte vliegveiligheidsproblemen en besluiten van het luchtverkeersbeheer voor een specifiek vliegtuig op een specifieke dag. Luchtvaartmaatschappijen kunnen aantonen dat hiervan sprake is geweest door uittreksels uit hun logboeken of incidentrapporten en/of externe documenten en verklaringen over te leggen.
4.4.
Naar vaste jurisprudentie van het Hof kunnen als buitengewone omstandigheden worden aangemerkt gebeurtenissen die vanwege hun aard of oorsprong niet inherent zijn aan de normale uitoefening van de activiteiten van de betrokken luchtvaartmaatschappij en waarop laatstgenoemde geen daadwerkelijke invloed kan uitoefenen. Aangezien niet alle buitengewone omstandigheden aanleiding geven tot vrijstelling, moet degene die zich op dergelijke omstandigheden wil beroepen bovendien aantonen dat de genoemde omstandigheden hoe dan ook niet voorkomen hadden kunnen worden door het treffen van aan de situatie aangepaste maatregelen, dat wil zeggen maatregelen die op het tijdstip van de buitengewone omstandigheden met name voldoen aan voor de betrokken luchtvaartmaatschappij aanvaardbare technische en economische voorwaarden. De betrokken luchtvaartmaatschappij dient dus aan te tonen dat zij zelfs met inzet van alle beschikbare materiële, financiële en personeelsmiddelen kennelijk niet had kunnen vermijden - behoudens indien zij op het relevante tijdstip onaanvaardbare offers uit het oogpunt van de mogelijkheden van haar onderneming had gebracht - dat de buitengewone omstandigheden waarmee zij werd geconfronteerd tot een langdurige aankomstvertraging leidden. Het Hof heeft aan het begrip ‘redelijke maatregel’ dus een flexibele en geïndividualiseerde invulling gegeven waarbij het aan de nationale rechterlijke instantie wordt overgelaten om uit te maken of de luchtvaartmaatschappij in de omstandigheden van het concrete geval kan worden geacht aan de situatie aangepaste maatregelen te hebben genomen (HvJ EU 4 mei 2017, C-315/15, Pešková Peška/Travel Service c.s.).
4.5.
Zoals gezegd draagt American Airlines de bewijslast van de door haar gestelde buitengewone omstandigheden. De kantonrechter zal de door American Airlines twee separate aangevoerde buitengewone omstandigheden hierna bespreken.
De vertraging in Amsterdam
4.6.
American Airlines voert aan dat in het gegeven dat zij, althans de bemanning van het vliegtuig, pas om 12:26 uur lokale tijd van de luchtverkeersleiding in Amsterdam de vereiste "push back clearance" kreeg een (eerste) buitengewone omstandigheid moet worden gezien die de vertraging heeft veroorzaakt, aangezien de bemanning zich conform (internationale) regelgeving heeft te houden aan instructies van de luchtverkeersleiding.
4.7.
De kantonrechter overweegt dat pas bij dupliek duidelijk geworden is dat American Airlines zich op het standpunt stelt dat de vertraging opgelopen in Amsterdam als een separate buitengewone omstandigheid moet worden gezien op grond waarvan zij aan de passagiers geen compensatie zou hoeven te betalen. De passagiers hebben daar dan ook nog geen verweer tegen kunnen voeren.
Wanneer de oorzaak van een langdurige vertraging ligt bij een besluit van het luchtverkeersbeheer voor een specifiek vliegtuig op een specifieke dag, wordt er aldus punt 15 van de considerans van de Verordening geacht sprake te zijn van buitengewone omstandigheden.
Dat is echter anders als dat besluit is ingegeven door - niet bijzondere - omstandigheden die de luchtvaartmaatschappij aan zichzelf 'te wijten' heeft.
Het is de kantonrechter niet duidelijk wat de reden is geweest dat in Amsterdam niet meteen 'clearance' werd verkregen en of dit al dan niet verband hield met het feit dat het vliegtuig waarmee de vlucht naar Philadelphia werd uitgevoerd bij aankomst in Amsterdam reeds een vertraging had opgelopen van 79 minuten dan wel andere omstandigheden die binnen de normale bedrijfsuitoefening van American Airlines vallen. Relevant om te weten is hoe laat het vliegtuig in Amsterdam klaar stond om te vertrekken en waarom daarvoor geen toestemming werd verleend. American Airlines zal in de gelegenheid worden gesteld om bij akte zich over het voorgaande nader uit te laten en (externe) documenten over te leggen, zoals bijvoorbeeld een rapportage van de luchtverkeersleiding in Amsterdam, waarin de reden voor het vertraagde vertrek is geregistreerd. Vervolgens zullen de passagiers in de gelegenheid worden gesteld bij antwoordakte te reageren.
De vertraging onderweg
4.8.
American Airlines voert verder aan dat de gezagvoerder op enig moment gedurende de vlucht heeft besloten om uit te wijken naar Bangor. Zij stelt dat de luchthaven Philadelphia omstreeks het (nieuw) geplande moment van aankomst, 13:40 uur lokale tijd, te kampen kreeg met onweersbuien en dat de gezagvoerder, rekening houdend met alle omstandigheden van het geval, waaronder informatie van de luchtverkeersleiding die via de radio werd verstrekt, in het kader van de vliegveiligheid heeft besloten om in Bangor extra brandstof te laden, omdat het onduidelijk was of er op korte termijn op de luchthaven in Philadelphia geland zou kunnen worden. American Airlines licht toe dat er een risico bestond dat het vliegtuig (langdurig) naar de 'holding' verwezen zou worden en vervolgens alsnog uit zou moeten wijken naar een alternatieve luchthaven. Zij stelt dat zij in Amsterdam ruim voldoende brandstof had geladen en voldoende brandstof aan boord had om enige tijd in de holding te vliegen en indien nodig uit te wijken, maar dat de gezagvoerder het vanwege de slechte weersomstandigheden op de luchthaven in Philadelphia en de onzekerheid over het moment van landen omwille van de vliegveiligheid noodzakelijk achtte extra brandstof te laden. American Airlines voert aan dat de gezagvoerder hierin een discretionaire bevoegdheid heeft, aangezien hij als enige (eind)verantwoordelijk is voor de veiligheid van het vliegtuig en de inzittenden. Voor zover de beslissing van de gezagvoerder in rechte kan worden getoetst dient dat terughoudend en marginaal te geschieden, zo stelt American Airlines. Tot slot wijst American Airlines er op dat de luchtverkeersleiding een 'ground stop' heeft afgekondigd voor de luchthaven Philadelphia, zoals genoemd in overweging 2.3, waaraan de bemanning van het vliegtuig zich heeft te houden.
4.9.
Volgens de passagiers valt op grond van de historische meteorologische gegevens niet vast te stellen dat ten tijde van de geplande aankomsttijd zich slechte weersomstandigheden, zoals door American Airlines aangevoerd, hebben voorgedaan. Zij verwijst daartoe naar een overgelegde screenshot van de website 'Wunderground' met weergegevens van de betreffende dag. Daarnaast valt volgens de passagiers niet in te zien dat de vermeende restricties, waar American Airlines zich tevens op beroept, ten tijde van de vluchtuitvoering zich daadwerkelijk voordeden, dan wel specifiek voor de vlucht in kwestie golden. Het beroep van American Airlines op overmacht op grond van het verplicht maken van een tussenstop om extra brandstof mee te nemen kan haar evenmin baten, aldus de passagiers, omdat het binnen de normale uitoefening van de vluchtactiviteiten valt om rekening te houden met de mee te nemen hoeveelheid brandstof aan boord. Dat een en ander naar aanleiding van vermeende slechte weersomstandigheden niet mogelijk is, valt volgens de passagiers toe te rekenen aan American Airlines, benevens hun gevolgen in de sfeer van vertraging voor luchtvaartpassagiers. Tot slot voeren de passagiers aan dat het zich mogelijkerwijs voordoen van onweersbuien ergens gedurende vluchtuitvoering inherent zijn aan het vliegverkeer en derhalve te allen tijde voor rekening van luchtvaartmaatschappij dienen te blijven.
4.10.
De kantonrechter stelt bij haar beoordeling voorop dat de gezagvoerder bevoegd is die maatregelen te treffen die hij nodig acht om de vliegveiligheid te waarborgen of ter verzekering van de orde en discipline aan boord van het vliegtuig. Het besluit van de gezagvoerder om uit te wijken dient zij daarom terughoudend en marginaal te toetsen. Het mag niet zo zijn dat luchtvaartmaatschappijen ertoe worden gebracht om voorrang te geven aan de handhaving en punctualiteit van hun vluchten boven de nagestreefde veiligheid van hun passagiers (HvJ EU, C-315/15, Pešková Peška).
Zodra de beslissing van de gezagvoerder om op grond van weersomstandigheden uit te wijken verdedigbaar was en hij daartoe niet werd genoodzaakt door omstandigheden die in de invloed- en risicosfeer van American Airlines lagen en door haar hadden kunnen worden voorkomen, moet worden aangenomen dat sprake is geweest van bijzondere omstandigheden. De stelling van de passagiers dat slechte weersomstandigheden die ontstaan gedurende een vlucht te allen tijde voor rekening van de luchtvaartmaatschappij dienen te blijven, gaat niet op.
Echter ook bij marginale toetsing van het besluit van de gezagvoerder zullen de door American Airlines aangevoerde omstandigheden eerst vast moeten komen te staan. Het gaat dan om de gestelde slechte weersvoorspellingen, de informatie van de luchtverkeersleiding in Philadelphia over de (on)mogelijkheden om daar te landen en de stelling dat er voldoende brandstof was ingenomen.
4.11.
De kantonrechter kan op dit moment niet vaststellen of het besluit om uit te wijken naar Bangor (enkel) verband hield met de (voorspelde) weersomstandigheden rond het nieuw geplande tijdstip van aankomst in Philadelphia, wat volgens American Airlines 13:40 uur zou zijn geweest.
Uit productie 1 van American Airlines, waarin de "Flight History" wordt weergegeven, blijkt dat het oorspronkelijk de bedoeling was dat de vlucht om 10:55 uur lokale tijd uit Amsterdam zou vertrekken en dan om 12:52 uur lokale tijd in Philadelphia zou arriveren. Het vliegtuig is echter pas 91 minuten later uit Amsterdam vertrokken en vervolgens "diverted" naar Bangor. Zonder nadere toelichting, die American Airlines niet geeft, kan de kantonrechter uit dat document niet opmaken dat het feit dat is uitgeweken naar Bangor verband hield met de (on)mogelijkheden om omstreeks het geplande tijdstip van aankomst in Philadelphia te landen.
Het door American Airlines overgelegde Early Weather-System Outlook van The Weather Company vermeldt weliswaar:
"PHL 18-00z Moderate to heavy rain. Embd TSTM Possible", wat kennelijk betekent dat er vanaf 14:00 uur lokale tijd in Philadelphia zware onweersbuien werden verwacht, maar volgens het document dat American Airlines als productie 2 heeft overgelegd (een screenshot uit het "IOC Operations Review for Monday, August 7, 2017"), heeft de luchtverkeersleiding in Philadelphia pas van 15:32 uur tot (uiteindelijk) 16:30 uur lokale tijd een 'ground stop' afgekondigd vanwege 'volume'. Het eindtijdstip van die 'ground stop' is overigens niet geheel te rijmen met de mededeling van American Airlines dat zij om 16:28 uur lokale tijd in Philadelphia aan de gate is gearriveerd en productie 3, waarnaar American Airlines in dit verband verwijst, ontbreekt.
"PHL 18-00z Moderate to heavy rain. Embd TSTM Possible", wat kennelijk betekent dat er vanaf 14:00 uur lokale tijd in Philadelphia zware onweersbuien werden verwacht, maar volgens het document dat American Airlines als productie 2 heeft overgelegd (een screenshot uit het "IOC Operations Review for Monday, August 7, 2017"), heeft de luchtverkeersleiding in Philadelphia pas van 15:32 uur tot (uiteindelijk) 16:30 uur lokale tijd een 'ground stop' afgekondigd vanwege 'volume'. Het eindtijdstip van die 'ground stop' is overigens niet geheel te rijmen met de mededeling van American Airlines dat zij om 16:28 uur lokale tijd in Philadelphia aan de gate is gearriveerd en productie 3, waarnaar American Airlines in dit verband verwijst, ontbreekt.
Onderaan die screenshot staat wel de melding:
"Incident: Flight diverted to BGR account destination weather. Flight refueled and continued. Arrived 2:58 late."Uit de door American Airlines overgelegde stukken is echter niet af te leiden op welk moment en op basis van welke informatie van de luchtverkeersleiding in Philadelphia de gezagvoerder die beslissing heeft genomen. Een transcriptie van de (radio) communicatie met de luchtverkeersleiding over de actuele situatie in Philadelphia en een aanpassing van het vluchtplan is niet overgelegd. Dit klemt temeer nu uit de stukken ook niet blijkt hoeveel brandstof er rekening houdend met slechte weersvoorspellingen normaal gesproken nodig was om de onderhavige vlucht uit te voeren en hoeveel brandstof er daadwerkelijk bij vertrek uit Amsterdam is getankt (vgl. ECLI:NL:RBNHO:2018:1104, rechtsoverweging 5.5).
"Incident: Flight diverted to BGR account destination weather. Flight refueled and continued. Arrived 2:58 late."Uit de door American Airlines overgelegde stukken is echter niet af te leiden op welk moment en op basis van welke informatie van de luchtverkeersleiding in Philadelphia de gezagvoerder die beslissing heeft genomen. Een transcriptie van de (radio) communicatie met de luchtverkeersleiding over de actuele situatie in Philadelphia en een aanpassing van het vluchtplan is niet overgelegd. Dit klemt temeer nu uit de stukken ook niet blijkt hoeveel brandstof er rekening houdend met slechte weersvoorspellingen normaal gesproken nodig was om de onderhavige vlucht uit te voeren en hoeveel brandstof er daadwerkelijk bij vertrek uit Amsterdam is getankt (vgl. ECLI:NL:RBNHO:2018:1104, rechtsoverweging 5.5).
4.12.
De kantonrechter zal American Airlines in de gelegenheid stellen om zich bij akte over een en ander uit te laten en stukken over te leggen die haar stellingen onderbouwen. De passagiers zullen vervolgens bij hun antwoordakte kunnen reageren.
4.13.
Iedere verdere beslissing zal in afwachting van het voorgaande worden aangehouden.
5.De beslissing
De kantonrechter:
5.1.
stelt American Airlines in de gelegenheid zich bij akte uiterlijk op de rolzitting van
24 juli 2018uit te laten als overwogen in 4.7 en 4.12, waarna de passagiers zullen mogen reageren;
24 juli 2018uit te laten als overwogen in 4.7 en 4.12, waarna de passagiers zullen mogen reageren;
5.2.
houdt iedere verdere beslissing aan.
Dit vonnis is gewezen door mr. M.E. van Rossum en in het openbaar uitgesproken op 10 juli 2018.
c559/MS