Uitspraak
RECHTBANK NOORD-HOLLAND
Bestuursrecht
zaaknummer: HAA 22/4880
uitspraak van de enkelvoudige kamer van 16 mei 2023 in de zaak tussen
[eiseres] , wonende te [woonplaats] , eiseres
(gemachtigde: mr. H.J.G. Heijen),
en
Belastingdienst/Toeslagen, kantoor Utrecht, verweerder.
Inleiding
Deze uitspraak gaat over het beroep dat eiseres heeft ingesteld omdat verweerder volgens haar niet op tijd heeft beslist op haar verzoek herbeoordeling kinderopvangtoeslag van
20 juli 2021 en omdat verweerder niet op tijd heeft beslist op haar bezwaar gericht tegen het telefonische besluit van 15 november 2021.
Verweerder heeft op 8 november 2022 een verweerschrift ingediend
Overwegingen
1. De rechtbank nodigt partijen niet uit voor een zitting, omdat dat op grond van artikel 8:54 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) in deze zaak niet nodig is.
2. Als een bestuursorgaan niet op tijd beslist op een aanvraag of bezwaarschrift, kan de betrokkene daartegen in beroep gaan. Voordat hij beroep kan instellen, moet de betrokkene per brief aan het bestuursorgaan laten weten dat binnen twee weken alsnog beslist moet worden op zijn aanvraag of bezwaar (de zogenoemde ingebrekestelling). Als er na die twee weken nog steeds geen besluit is, dan kan de betrokkene beroep instellen. Dit staat (onder andere) in artikel 6:12 van de Awb.
3. Eiseres heeft zich op 20 juli 2021 bij verweerder gemeld om haar situatie met betrekking tot de kinderopvangtoeslag te bekijken. Bij brief van 29 december 2021 heeft verweerder de termijn van herbeoordeling verlengd met zes maanden en medegedeeld dat uiterlijk op 20 juli 2022 het verzoek beoordeeld moet zijn. Verweerder heeft bij brief van 26 augustus 2022 aan eiseres medegedeeld dat er meer tijd nodig is om haar situatie te bekijken. In deze brief staat ook dat eiseres verweerder in gebreke kan stellen als zij het niet eens is met de vertraging. Bij brief van 1 september 2022 heeft eiseres verweerder in gebreke gesteld. Bij brief van 5 september 2022 heeft verweerder de ontvangstbevestiging van de ingebrekestelling bevestigd.
4. Eiseres heeft op 29 september 2022, meer dan twee weken nadat zij verweerder in gebreke heeft gesteld, beroep ingesteld wegens het niet tijdig nemen van een besluit op haar verzoek en wegens het niet tijdig nemen van een besluit op haar bezwaar.
5. De rechtbank stelt vast dat eiseres op 9 december 2021 bezwaar heeft gemaakt.
Verweerder heeft bij brief van 5 september 2022 de ontvangst van de ingebrekestelling bevestigd. Eiseres heeft verweerder in gebreke gesteld omdat verweerder niet binnen de beslistermijn haar situatie met betrekking tot de kinderopvangtoeslag heeft beoordeeld (integrale herbeoordeling). Nu het beroepschrift mede betrekking heeft op het uitblijven van een beslissing op haar bezwaarschrift van 9 december 2021 tegen het mondelinge besluit van verweerder van 15 november 2021 dat eiseres vooralsnog niet in aanmerking komt voor compensatie met € 30.000 (lichte toets), stelt de rechtbank vast dat eiseres daarvoor geen geldige ingebrekestelling heeft ingediend. Het beroep tegen niet tijdig nemen van een beslissing op het bezwaarschrift is daarom kennelijk niet-ontvankelijk.
6. Het beroep gericht tegen het niet tijdig nemen van een besluit op het verzoek om een verzoek herbeoordeling kinderopvangtoeslag is kennelijk gegrond.
7. Aangezien het beroep gegrond is en er nog steeds geen besluit is bekendgemaakt, moet de rechtbank het bestuursorgaan opdragen om in principe binnen twee weken na de dag waarop de uitspraak wordt verzonden alsnog een besluit bekend te maken. Alleen in bijzondere gevallen kan de rechtbank een andere termijn bepalen (artikel 8:55d van de Awb). In de regel wordt de dwangsom bepaald op € 100 per dag, met een maximum van € 15.000.
8. Verweerder verzoekt in zijn verweerschrift dat de rechtbank een beslistermijn geeft van tien weken na verzending van deze uitspraak. Op 14 april 2023 heeft de rechtbank Midden-Nederland over de te hanteren termijn een uitspraak gedaan, ECLI:NL:RBMNE:2023:1702. Hierin heeft de rechtbank verweerder veel meer tijd gegeven dan eerst in alle procedures over het niet tijdig beslissen: namelijk tot 1 juli 2024.
9. De rechtbank ziet geen aanleiding de rechtbank Midden-Nederland te volgen en overweegt daaromtrent als volgt. Voor gedupeerde ouders zijn er verschillende regelingen tot stand gekomen om hen financieel te compenseren. Na een melding bij verweerder, volgt er een eerste toets waarin wordt beoordeeld of iemand recht heeft op € 30.000,- van de Catshuisregeling. Na deze eerste toets kan in de integrale beoordeling worden bekeken of iemand recht heeft op een vergoeding op basis van een compensatieregeling. Een toegekende vergoeding op basis van de Catshuisregeling hoeft daarbij in ieder geval niet te worden terugbetaald. Als ouders vinden dat hun schade met de uitkomst van de integrale beoordeling niet volledig is vergoed, dan kunnen zij een verzoek om aanvullende compensatie doen bij de commissie werkelijke schade. Over de uitkomsten van deze beoordelingen kunnen de ouders een juridische procedure starten. Als in die procedures door verweerder niet binnen de daarvoor geldende termijnen wordt beslist, kan een beroep bij de rechtbank worden ingediend wegens het niet tijdig beslissen. De artikelen 8:55b tot en met 8:55f van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) zijn daarop van toepassing.
10. Op dit moment hanteert de rechtbank in uitspraken op beroepen wegens het niet tijdig beslissen voor de termijn die verweerder krijgt om alsnog te beslissen de lijn dat in die gevallen sprake is van bijzondere omstandigheden die maken dat afgeweken moet worden van de standaardtermijn van twee weken, zoals deze in artikel 8:55d, eerste lid, van de Awb is opgenomen. Verweerder moet binnen een termijn van twaalf weken na de datum van het verweerschrift alsnog een beslissing bekend maken. In de situatie dat na het indienen van het verweerschrift tot aan de datum van de uitspraak van de rechtbank meer dan twaalf weken zijn verstreken, houdt de rechtbank als lijn aan dat zij ondanks de bijzondere omstandigheden, geen aanleiding ziet om op grond van artikel 8:55d, derde lid, van de Awb af te wijken van de standaardtermijn van twee weken.
11. De wettelijke bepalingen over beroepen tegen het niet tijdig beslissen zijn er om verweerder een prikkel te geven alsnog (snel) te beslissen op een aanvraag of bezwaar. Volgens vaste jurisprudentie van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State, moet de nadere termijn die aan verweerder wordt gegeven niet onnodig lang, maar ook niet onrealistisch kort zijn (bijvoorbeeld de uitspraak van 20 oktober 2021, ECLI:NL:RVS:2021:2346, r.o. 10.7). Uit de 13de voortgangsrapportage hersteloperatie toeslagen blijkt dat bij integrale beoordelingen verweerder in 57 % van de gevallen binnen de door de rechtbanken gegeven nadere termijn beslist. Bij een bezwaar is dit 35%. De door de rechtbank te hanteren termijn is dus haalbaar. De rechtbank is van oordeel dat het niet haar taak is om actie te ondernemen tegen het structureel niet halen van de wettelijke termijnen voor de integrale beoordelingen en het afdoen van de bezwaren. Dit is een taak voor de politiek en blijkbaar heeft de Tweede Kamer geen aanleiding gezien om in te grijpen in de lengte van de termijnen, ondanks dat uit alle voortgangsrapportages blijkt dat de wettelijke beslistermijnen structureel niet gehaald worden en onrealistisch waren.
12. De rechtbank ziet aanleiding om de termijn voor het alsnog nemen van een besluit op het verzoek herbeoordeling kinderopvangtoeslag vanaf heden als volgt te bepalen.
De procedure voor een herbeoordeling kinderopvangtoeslag bij verweerder is als volgt.
Na het toewijzen van een persoonlijk zaakbehandelaar zijn twee weken nodig om het verhaal van de ouder geheel in beeld te krijgen. Het beoordelingsteam beoordeelt vervolgens per jaar of recht op compensatie bestaat en heeft hiervoor één week nodig. Bij een voornemen afwijzend te oordelen over vooringenomenheid of opzet/grove schuld moet verweerder advies vragen aan de Commissie van Wijzen. De Commissie van Wijzen heeft twee weken nodig om tot een advies te komen. Vervolgens heeft het betaal- en beschikteam ongeveer vijf weken nodig om de compensatieberekening uit te voeren en de beschikking op te maken. Hierna krijgt de ouder een vooraankondiging van de uitkomst van het herbeoordelingsverzoek. De ouder kan hiertegen binnen zes weken een zienswijze indienen, dat betekent reageren op de vooraankondiging. Verweerder heeft hierna twee weken nodig om het definitieve besluit te nemen.
13. Met inachtneming hiervan acht de rechtbank een beslistermijn van twee weken na het verzenden van de uitspraak niet langer reëel gelet op de in acht te nemen zorgvuldigheid. Verweerder moet binnen zes weken na de dag van verzending van de uitspraak een vooraankondiging over de uitkomst van het herbeoordelingsverzoek verzenden. Vervolgens moet verweerder binnen twee weken na ontvangst van een zienswijze op de vooraankondiging of binnen twee weken na het verstrijken van de termijn van zes weken om te reageren op de vooraankondiging een besluit op het herbeoordelingsverzoek bekend maken. Door snel een zienswijze in te dienen of mee te delen dat geen zienswijze wordt ingediend heeft eiseres het in de hand om het tweede deel van deze termijn zo kort als mogelijk te maken.
14. De rechtbank ziet geen aanleiding om te bepalen dat de beslistermijn wordt verlengd met de periode waarin het herbeoordelingsverzoek vertraging oploopt door toedoen van de eiseres. Dit zorgt voor (te veel) onduidelijkheden. Bovendien is het niet binnen de termijn van zes weken reageren op de vooraankondiging geen belemmering voor de voortgang van het herbeoordelingsverzoek. Verweerder kan de beoordeling voortzetten als binnen de termijn van zes weken geen reactie is gekomen op de vooraankondiging. Dat mogelijk na de termijn van zes weken alsnog een zienswijze binnenkomt maakt dit oordeel niet anders.
15. De rechtbank ziet geen reden af te wijken van het landelijk vastgelegde uitgangspunt met betrekking tot de hoogte van de dwangsom. In dat beleid is vastgelegd dat de dwangsom lager wordt vastgesteld indien sprake is van een zó gering belang dat de normale hoogte van de dwangsom buiten proportie is. Daarvan is naar het oordeel van de rechtbank in een geval zoals dit geen sprake. Het gaat immers potentieel over veel leed en grote (financiële en persoonlijke) gevolgen. De rechtbank bepaalt daarom met toepassing van artikel 8:55d, tweede lid, van de Awb dat verweerder een dwangsom van € 100 verbeurt voor elke dag waarmee de hiervoor genoemde termijn wordt overschreden, met een maximum van € 15.000. Deze dwangsom geldt voor de onder 12. genoemde termijnen gezamenlijk. Dat betekent dat de dwangsom begint te lopen op het moment dat verweerder de eerste termijn van zes weken overschrijdt en deze doorloopt tot op het moment dat de vooraankondiging over de uitkomst van het herbeoordelingsverzoek is verzonden. Als verweerder vervolgens ook de tweede termijn overschrijdt, gaat de dwangsom weer verder lopen tot het moment dat verweerder een besluit neemt. De dwangsom loopt uiteindelijk niet verder door dan € 15.000.
16. Omdat het beroep tegen het niet nemen van een besluit op het verzoek herbeoordeling kinderopvangtoeslag gegrond is, krijgt eiseres een vergoeding voor de proceskosten die zij voor de beroepsmatig verleende bijstand heeft gemaakt. Verweerder moet die vergoeding betalen. De vergoeding wordt met toepassing van het Besluit proceskosten bestuursrecht toegekend voor een bedrag van € 418,50 (1 punt voor het indienen van het beroepschrift met een waarde per punt van € 837 bij een wegingsfactor 0,5 voor het lichte gewicht van deze zaak, omdat het geschil beperkt is tot formele aspecten van niet tijdig beslissen en de dwangsom).
17. Omdat de rechtbank het beroep tegen het niet nemen van een besluit op het verzoek om herbeoordeling kinderopvangtoeslag gegrond verklaart, moet verweerder aan eiseres het door haar betaalde griffierecht ten bedrage van € 50 vergoeden.
Beslissing
De rechtbank:
- verklaart het beroep tegen het niet tijdig nemen van een besluit op het bezwaar van 9 december 2021 niet ontvankelijk;
- verklaart het beroep tegen het niet tijdig nemen van een besluit op het verzoek om herbeoordeling kinderopvangtoeslag gegrond
-vernietigt het, met een besluit gelijk te stellen, niet tijdig nemen van een besluit;
- draagt verweerder op binnen zes weken na de dag van verzending van deze uitspraak de vooraankondiging over de uitkomst van het herbeoordelingsverzoek te verzenden en binnen twee weken na ontvangst van een zienswijze op de vooraankondiging of binnen twee weken na het verstrijken van de termijn van zes weken om te reageren op de vooraankondiging een besluit op het herbeoordelingsverzoek bekend te maken;
- bepaalt dat verweerder aan eiseres een dwangsom van € 100 moet betalen voor elke dag waarmee verweerder de hiervoor genoemde termijnen overschrijdt, met een maximum van € 15.000;
- draagt verweerder op het betaalde griffierecht van € 50 aan eiseres te vergoeden;
- veroordeelt verweerder in de proceskosten van eiseres tot een bedrag van € 418,50.
Deze uitspraak is gedaan door mr. G.H. de Soeten, rechter, in aanwezigheid van
C. Willemse, griffier. De uitspraak is uitgesproken in het openbaar op
griffier
rechter
Een afschrift van deze uitspraak is verzonden aan partijen op:
Bent u het niet eens met deze uitspraak?
Als u het niet eens bent met deze uitspraak, kunt u een brief sturen naar de rechtbank waarin u uitlegt waarom u het er niet mee eens bent. Dit heet een verzetschrift. U moet dit verzetschrift indienen binnen 6 weken na de dag waarop deze uitspraak is verzonden. U ziet deze datum hierboven. Als u graag een zitting wilt waarin u uw verzetschrift kunt toelichten, kunt u dit in uw verzetschrift vermelden.