ECLI:NL:RBMNE:2024:2487

Uitspraak

RECHTBANK MIDDEN-NEDERLAND

Strafrecht

Zittingsplaats Utrecht

Parketnummer: 16/233779-22 (P)

Vonnis van de meervoudige kamer van 23 april 2024

in de strafzaak tegen

[verdachte],

geboren op [1991] te [geboorteplaats] , Zwitserland,

wonende aan [adres] te [woonplaats] ,

hierna: verdachte.

1.ONDERZOEK TER TERECHTZITTING

Dit vonnis is op tegenspraak gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzitting van 26 maart 2024 (inhoudelijke behandeling) en 9 april 2024 (sluiting onderzoek).

De rechtbank heeft kennisgenomen van de vordering en standpunten van officier van justitie mr. F.E. Leeman en van hetgeen verdachte en zijn raadsvrouw, mr. M.G.M. Frerix, advocaat te Ede, naar voren hebben gebracht.

2.TENLASTELEGGING

De tenlastelegging is als bijlage aan dit vonnis gehecht.

De verdenking komt er, kort en feitelijk weergegeven, op neer dat verdachte:

op 14 september 2022 te Amersfoort openlijk geweld heeft gepleegd tegen [slachtoffer] en/of een personenauto Audi A3.

3.VOORVRAGEN

De dagvaarding is geldig, de rechtbank is bevoegd tot kennisneming van het ten laste gelegde, de officier van justitie is ontvankelijk in de vervolging van verdachte en er zijn geen redenen voor schorsing van de vervolging.

4.WAARDERING VAN HET BEWIJS

4.1

Het standpunt van de officier van justitie

De officier van justitie acht het ten laste gelegde wettig en overtuigend te bewijzen.

De standpunten van de officier van justitie worden – voor zover van belang voor de beoordeling – besproken onder paragraaf 4.3.

4.2

Het standpunt van de verdediging

De raadsvrouw heeft vrijspraak bepleit van het ten laste gelegde, nu niet bewezen kan worden dat verdachte een significante en wezenlijke bijdrage heeft gehad in het ten laste gelegde geweld. Daarnaast ontbreekt bij verdachte het (voorwaardelijke) opzet op het plegen van geweld tegen personen en goederen.

De standpunten van de verdediging worden – voor zover van belang voor de beoordeling – besproken onder paragraaf 4.3.

4.3

Het oordeel van de rechtbank

Bewijsmiddelen^[1]

De verklaring van verdachte ter terechtzitting van 26 maart 2024, voor zover inhoudende, zakelijk weergegeven:

Toen we 14 september 2022 daar ter plaatse kwamen, ben ik uit de auto gestapt. Ik heb geschreeuwd. Uit boosheid roep je wel dingen.

Een proces-verbaal van verhoor van [medeverdachte 1] op 15 september 2022, genummerd PL0900-2022272356-30, voor zover inhoudende, zakelijk weergegeven:

V: Wat kan jezelf verklaren over wat er is gebeurd?

A: Mijn oom heeft mij gebeld. Hij heet [medeverdachte 2] . We hadden daar afgesproken om te kijken wie die jongen was. Ik zat in mijn eigen auto, een BMW X5.^[2]

Een proces-verbaal van verhoor van [medeverdachte 1] op 17 september 2022, genummerd PL0900-2022272356-52, voor zover inhoudende, zakelijk weergegeven:

O: Afgelopen woensdag ben je door de politie aangehouden bij de Eemlaan in

Amersfoort.

V: Wie waren er allemaal mee gegaan naar de Eemlaan?

A: Volgens mij, [verdachte] , mijn oom, andere oom en mijn neef.

V: Wie zaten er nog meer in de BMW?

A: Ik was met [verdachte] en mijn neefje.^[3]

O: Je verklaarde eerder dat [medeverdachte 2] jou had gebeld. Jullie waren naar de Eemlaan

gereden om te kijken wie die jongen was

V: Klopt dat?

A: Hij zei gewoon wat er gebeurd was, toen hebben we haar opgehaald en

heeft zij verteld wat er allemaal gebeurd was.^[4]

Een proces-verbaal van bevindingen getuige [getuige 1] , genummerd PL0900-2022272356-13, voor zover inhoudende, zakelijk weergegeven:

Op 14 september 2022, hoorde ik getuige [getuige 1] het volgende verklaren:

- rond 17:00 uur was ik aanwezig op de [straat] in Amersfoort;

- ik zag dat twee donkerkleurige voertuigen met piepende banden een ander voertuig,

een Audi, van voren en van achteren insloot;

- ik zag dat er een groep van 6 tot 8 personen uit deze voertuigen sprongen en naar

de Audi renden;

- ik zag dat er één van deze personen met een op een hamer gelijkend voorwerp, op de auto sloeg;

- ik zag dat er meerdere personen de deuren van de Audi open trokken, de Audi indoken

en dat zij de persoon die in de Audi zat, aanvlogen;

- ik zag dat een persoon via de bijrijders kant trappende bewegingen maakte de auto in, naar de persoon die in de Audi zat;

- ik zag dat er later een voorwerp, mogelijk een hamer, de bosschages naast het

incident gegooid werd.^[5]

Een proces-verbaal van bevindingen getuige [getuige 2] , genummerd PL0900-2022272356-24, voor zover inhoudende, zakelijk weergegeven:

Op 14 september 2022 hoorde ik [getuige 2] als getuige. Ik hoorde haar het volgende verklaren:

Ik was aan het werk toen ik een harde klap hoorde. Ik ben hierop naar het raam

gelopen dat uitkijkt op de [straat] . Ik zag toen dat er precies voor ons pand

drie personenauto's stonden. Ik zag dat een van deze auto's tegen het verkeer in was

gereden en de doorgang van de andere auto's blokte. Ik zag dat er rond het middelste voertuig ongeveer 5 mannen stonden. Drie aan de bestuurderszijde en twee aan de bijrijderszijde. Ik zag dat een van deze mannen via de bijrijderszijde door het geopende portier trapbewegingen maakte in de richting van de bestuurder. Ik zag nog iemand die de ruiten van dit voertuig stuk trapte. Aan de bestuurderszijde zag ik dat een man door de ruit van het bestuurdersraam insloeg op de bestuurder. Het geweld heeft ongeveer 6 tot 7 minuten geduurd.^[6]

Een proces-verbaal van bevindingen, genummerd PL0900-2022272356-26, voor zover inhoudende, zakelijk weergegeven:

Op woensdag 14 september 2022 kwamen wij ter plaatse op de [straat] . Ik zag drie donkerkleurige voertuigen op een rij geparkeerd staan. Ik zag dat er een zwart gekleurde BMW X5 met de neus tegenover een donkerkleurige Audi A3 stond. Ik zag dat er achter deze Audi A3 een zwartkleurige Audi A8 stond met draaiende motor. Ik zag dat de ruiten van de Audi A3, stuk waren en dat er deuken in de motorkap van het voertuig zaten. Ik zag dat er ronde, holle afdrukken in de voorruit van de Audi zaten. Ik had gehoord van een getuige [
de rechtbank begrijpt: getuige [getuige 1]] dat er een voorwerp de bosschages was gegooid door één van de verdachten. Ik zocht in de bosschages op de [straat] naast de geparkeerde voertuigen. Ik zag daar in het lange gras een wielmoersleutel liggen. Ik zag dat er op het uiteinde van deze wielmoersleutel kleine krasjes zaten.^[7]

Een proces-verbaal van bevindingen, genummerd PL0900-2022272356-27, voor zover inhoudende, zakelijk weergegeven:

Op woensdag 14 september 2022, zag ik, verbalisant [verbalisant] , op de [straat] een drietal zwarte personenauto's staan met daar omheen meerdere mannen. Ik zag dat het middelste voertuig een Audi betrof. Ik zag dat van dit voertuig de achterruit was vernield en de ruit van de linker achter en voorportier was vernield. In dit voertuig zag ik een man half liggend en half zittend op de bestuurder stoel zat. Ik zag dat deze man met ontbloot bovenlijf zat. Ik heb de man aangesproken en vroeg hem wat er was gebeurt. Ik zag dat de man wel bij kennis was, maar geen antwoord gaf op mijn vraag. Het duurde even voor ik tot de man doordrong en ik zijn gegevens kon overnemen van zijn rijbewijs. De bestuurder bleek te zijn: [slachtoffer]

Ik zag dat hij steeds vaker wegzakte. Ik zag verder dat de man een wond had aan de

linkerzijde van zijn hoofd en verder op het bovenlijf meerdere rode strepen.^[8]

Bewijsoverweging

Wat is er gebeurd?

Op basis van het dossier stelt de rechtbank het volgende vast. Op 14 september 2022 heeft de vrouw van medeverdachte [medeverdachte 2] , zich voordoende als de dochter van die medeverdachte, via Twitter een afspraak gemaakt met [slachtoffer] (hierna ook: het slachtoffer). Verdachte is op verzoek van [medeverdachte 2] mee gegaan naar deze afspraak. Ter plaatse wordt de auto van het slachtoffer door twee voertuigen, waaronder de auto waarin verdachte zat, ingesloten. Uit deze auto’s springen meerdere personen die naar het voertuig van het slachtoffer rennen. Vervolgens wordt door deze personen geweld toegepast op het slachtoffer en het voertuig waar hij in zit. De ramen van het voertuig worden ingeslagen en ingetrapt en er wordt met een wielmoersleutel op de vooruit van de auto geslagen. Getuigen zien dat het slachtoffer in zijn auto wordt aangevlogen en dat in zijn richting wordt getrapt en geslagen. Uit het letsel dat verbalisanten bij het slachtoffer waarnemen, en de toestand waarin zij hem aantreffen, te weten het vaak wegzakken van het slachtoffer, blijkt dat flink geweld is toegepast op het lichaam en op het hoofd van het slachtoffer.

Daarmee is voldoende komen vast te staan dat er geweld is uitgeoefend door de inzittenden van de auto’s die de Audi A3 van het slachtoffer hebben klemgereden. Dat er mogelijk ook derden bij het geweld betrokken zijn geraakt, die niet uit de auto’s kwamen, maakt dat niet anders.

Significante en wezenlijke bijdrage

De rechtbank stelt voorop dat van het "in vereniging" plegen van geweld sprake is, indien de betrokkene een voldoende significante of wezenlijke bijdrage levert aan het geweld. Die bijdrage hoeft zelf niet van gewelddadige aard te zijn. De enkele omstandigheid dat iemand aanwezig is in een groep die openlijk geweld pleegt is echter niet zonder meer voldoende om hem te kunnen aanmerken als iemand die "in vereniging" geweld pleegt. Beoordeeld zal moeten worden of de door verdachte geleverde bijdrage aan het delict van voldoende gewicht is.

Door de verdediging is aangevoerd dat verdachte geen significante of wezenlijke bijdrage heeft geleverd aan het gepleegde geweld. Verdachte zou zelf geen geweldshandelingen hebben gepleegd. Het zich niet distantiëren van het geweld en daarmee de groep getalsmatig versterken is onvoldoende voor een veroordeling voor openlijk geweld, aldus de verdediging.

De rechtbank stelt op grond van het procesdossier en het verhandelde ter terechtzitting de navolgende feiten en omstandigheden vast.

Verdachte is meegegaan naar de door medeverdachte [medeverdachte 2] gemaakte afspraak met het slachtoffer. [medeverdachte 1] verklaart dat hij door [medeverdachte 2] was ingelicht over de achtergrond en intentie van de gemaakte afspraak met het slachtoffer. Verdachte is samen met [medeverdachte 1] naar de afspraak gegaan. Hieruit leidt de rechtbank af dat het niet anders kan dan dat verdachte ook op de hoogte was van de intentie van die afspraak. Verdachte verklaart dat hij vervolgens ter plaatse uit de auto is gestapt, naast het voertuig van het slachtoffer is gaan staan, dat hij uit boosheid heeft geschreeuwd en dat hij dingen naar het slachtoffer heeft geroepen.

De rechtbank kan weliswaar niet met voldoende mate van zekerheid vaststellen wie welke geweldshandelingen (tegen de Audi A3 en tegen het slachtoffer) heeft verricht, maar wel dat verdachte het gepleegde geweld heeft bevorderd. Dat heeft hij gedaan door mee te gaan naar de door [medeverdachte 2] geplande confrontatie met het slachtoffer, tegelijk met de meegekomen personen de auto uit te stappen, naar de auto van het slachtoffer toe te lopen, te schreeuwen en naar het slachtoffer te roepen. Hiermee is verdachte meegegaan in de aanvalsgolf en heeft hij bijgedragen aan de algehele sfeer van ontremming. Op grond hiervan staat voor de rechtbank vast dat de verdachte niet enkel de groep getalsmatig heeft versterkt, maar dat hij door te handelen als hiervoor vermeld een wezenlijke bijdrage heeft geleverd aan het gepleegde geweld.

Opzet op geweld

De verdediging heeft zich verder op het standpunt gesteld dat bij verdachte het (voorwaardelijk) opzet ontbreekt op geweld. Verdachte wilde alleen een burgeraanhouding verrichten.

De rechtbank stelt vast dat de gedragingen van verdachte en medeverdachten naar hun uiterlijke verschijningsvorm zijn gericht op het bewust en gewild in vereniging plegen van geweld tegen het slachtoffer en zijn auto. De gedragingen gaan veel verder dan hem in bedwang (willen) houden om hem aan de politie te kunnen overdragen. Verdachte en medeverdachten hadden het slachtoffer met hun voertuigen ingesloten en stonden met (minstens) vijf man rondom het voertuig van het slachtoffer. Hiermee was het voor het slachtoffer niet mogelijk om te vluchten. Het was niet nodig om geweld te gebruiken om te voorkomen dat verdachte weg zou vluchten. Naar haar uiterlijke verschijningsvorm was dat geweld veeleer gericht op een afrekening.

De rechtbank acht daarom bewezen dat verdachte ook het opzet had op het in vereniging plegen van het geweld, waarmee het tenlastegelegde is bewezen.

5.BEWEZENVERKLARING

De rechtbank acht wettig en overtuigend bewezen dat verdachte:

op 14 september 2022 te Amersfoort openlijk, op de openbare weg en op een voor het publiek toegankelijke plaats, in vereniging geweld heeft gepleegd tegen een persoon, te weten [slachtoffer] , en een goed, te weten een personenauto Audi A3, door- de personenauto waarvan die [slachtoffer] de bestuurder was klem te rijden en- portieren van de personenauto van die [slachtoffer] open te trekken en- vervolgens, terwijl die [slachtoffer] nog in de personenauto zat, trappende en slaande bewegingen te maken in de richting van die [slachtoffer] en- meermalen te slaan en/of te schoppen tegen het hoofd en het lichaam van die [slachtoffer] en- meermalen tegen de autoruiten van de personenauto van die [slachtoffer] te trappen en- meermalen met een moersleutel op de motorkap van de personenauto van die [slachtoffer] te slaan.

Voor zover in het bewezen verklaarde deel van de tenlastelegging taal- en/of schrijffouten voorkomen, zijn deze in de bewezenverklaring verbeterd. Verdachte is daardoor niet in de verdediging geschaad.

Hetgeen meer of anders is ten laste gelegd is niet bewezen. Verdachte wordt hiervan vrijgesproken.

6.STRAFBAARHEID VAN HET FEIT

De verdediging heeft aangevoerd dat verdachte alleen een burgeraanhouding wilde verrichten nu [slachtoffer] als (vermoedelijk) meerderjarige seks had met de 15-jarige dochter van [medeverdachte 2] . Voor zover de verdediging hiermee heeft willen aanvoeren dat de wederrechtelijkheid van de geweldshandelingen ontbreekt, overweegt de rechtbank als volgt.

Juridisch kader burgeraanhouding

De rechtbank stelt voorop hetgeen de Hoge Raad heeft overwogen in zijn arrest van 5 maart 2019:

‘Op grond van art. 53 Sv is het een burger toegestaan om tot aanhouding over te gaan, mits sprake is van een geval van ontdekking op heterdaad en de aanhouding tot doel heeft de verdachte onverwijld over te dragen aan een opsporingsambtenaar. In het geval van een dergelijke 'burgeraanhouding' mogen die handelingen worden verricht die in de gegeven omstandigheden noodzakelijk zijn om de verdachte onder controle te krijgen, waar nodig met gepaste dwang of geweld, teneinde hem (onverwijld) te kunnen overdragen aan een opsporingsambtenaar. De vraag welke handelingen in het geval van een dergelijke 'burgeraanhouding' mogen worden verricht teneinde de verdachte onder controle te krijgen en hem te kunnen overdragen aan een opsporingsambtenaar dient te worden beantwoord aan de hand van de eisen van proportionaliteit en subsidiariteit. Van de ene persoon mag in dit verband op grond van zijn hoedanigheid of bijzondere vaardigheden meer worden gevergd op het vlak van de proportionaliteit dan van een ander, waarbij de proportionaliteitseis ertoe strekt te beoordelen of het optreden niet in onredelijke verhouding staat tot het te bereiken doel.’^[9]

Doel aanhouding

Ten aanzien van het doel van de aanhouding overweegt de rechtbank het volgende. De gedragingen van de verdachten gaan veel verder dan het in bedwang (willen) houden van het slachtoffer om hem aan de politie te kunnen overdragen. Verdachte en medeverdachten hadden het slachtoffer met hun voertuigen ingesloten en stonden met (minstens) vijf man rondom het voertuig van het slachtoffer. Hiermee was het voor het slachtoffer niet mogelijk om te vluchten. Het was niet nodig om geweld te gebruiken om te voorkomen dat verdachte weg zou vluchten. Hieruit blijkt dat het doel van de afspraak niet alleen de aanhouding van het slachtoffer is geweest. Verdachten zijn uit geweest op een confrontatie met het slachtoffer, waarbij de door medeverdachte [medeverdachte 2] gecreëerde “heterdaad situatie” eerder kenmerken vertoont van een afrekening dan van een burgeraanhouding. Daarom kan niet gezegd worden dat verdachte enkel het doel heeft gehad om [slachtoffer] onverwijld over te dragen aan een opsporingsambtenaar.

Proportionaliteit

Ten aanzien van de vraag of verdachte binnen de grenzen van proportionaliteit en subsidiariteit heeft gehandeld overweegt de rechtbank voorts nog als volgt. Die grenzen worden in de jurisprudentie ruim getrokken in het geval van het (doorgaans) onverwachte karakter van zo’n burgeraanhouding. In de onderhavige zaak heeft voornoemde medeverdachte echter zelf een heterdaadsituatie gecreëerd door zich samen met zijn vrouw voor te doen als zijn minderjarige dochter en in die hoedanigheid met het latere slachtoffer af te spreken. Verdachte kende die achtergrond. Om die reden dient de eis van proportionaliteit streng te worden getoetst.

De rechtbank is van oordeel dat de bewezenverklaarde handelingen van verdachte en zijn medeverdachten niet proportioneel waren. Die handelingen gingen veel verder dan het in bedwang (willen) houden van het slachtoffer teneinde hem aan de politie te kunnen overdragen. Het forse geweld dat is uitgeoefend op het slachtoffer alsook op zijn auto was niet nodig voor die overdacht (subsidiariteit), en stond evenmin in redelijke verhouding tot het te bereiken doel (proportionaliteit).

Gelet op het voorgaande verwerpt de rechtbank het beroep op het ontbreken van wederrechtelijkheid.

Conclusie

Er is geen omstandigheid aannemelijk geworden die de strafbaarheid van het bewezen verklaarde uitsluit, zodat dit strafbaar is.

Het bewezen verklaarde levert volgens de wet het volgende strafbare feit op:

openlijk in vereniging geweld plegen tegen personen en goederen.

7.STRAFBAARHEID VAN VERDACHTE

Er is geen omstandigheid gebleken of aannemelijk geworden die de strafbaarheid van verdachte uitsluit. Verdachte is dan ook strafbaar.

8.OPLEGGING VAN STRAF

8.1

De vordering van de officier van justitie

De officier van justitie heeft gevorderd verdachte ter zake van het door de officier van justitie bewezen geachte te veroordelen tot een taakstraf van 150 uren, met aftrek van het voorarrest, indien niet of niet naar behoren verricht te vervangen door 75 dagen hechtenis.

8.2

Het standpunt van de verdediging

De verdediging heeft verzocht om, gelet op de achtergrond van het incident, de taakstraf te matigen.

8.3

Het oordeel van de rechtbank

Bij het bepalen van de straf heeft de rechtbank rekening gehouden met de ernst van het bewezen verklaarde, de omstandigheden waaronder dit is begaan en de persoon van verdachte, zoals ter terechtzitting is gebleken.

Ernst en omstandigheden van het feit

Verdachte heeft zich samen met medeverdachten schuldig gemaakt aan openlijke geweldpleging. Het slachtoffer is op de openbare weg ingesloten door twee voertuigen. Verdachten hebben vervolgens fiks geweld toegepast op het slachtoffer en de auto waarin hij zat, met letsel en schade tot gevolg. Voor het slachtoffer is dit een zeer bedreigende en beangstigende situatie geweest. De geweldpleging heeft zowel inbreuk gemaakt op de lichamelijke integriteit van het slachtoffer als op de openbare orde. Ook omstanders zijn ongewild getuige geweest van het geweld.

De persoon van verdachte

De rechtbank heeft acht geslagen op een uittreksel uit de justitiële documentatie (strafblad) van verdachte van 15 februari 2024. Daarin ziet de rechtbank geen aanleiding om lichter of zwaarder te straffen.

De straf

De oriëntatiepunten voor straftoemeting van het LOVS gaan voor openlijk geweld met enig lichamelijk letsel ten gevolge uit van een taakstraf van 150 uur. Gelet op de ernst van het toegepaste geweld, het letsel dat het slachtoffer heeft opgelopen en de schade die is toegebracht aan de auto van het slachtoffer vindt de rechtbank deze straf ook passend. De rechtbank ziet in de achtergrond van het incident geen reden om een lagere straf op te leggen.

9.TOEPASSELIJKE WETTELIJKE VOORSCHRIFTEN

De beslissing berust op de artikelen 9, 22c, 22d, 63, 141 van het Wetboek van Strafrecht, zoals de artikelen luidden ten tijde van het bewezen verklaarde.

10.BESLISSING

De rechtbank:

Bewezenverklaring

- verklaart het ten laste gelegde bewezen zoals hiervoor in rubriek 5 is vermeld;

- verklaart het meer of anders ten laste gelegde niet bewezen en spreekt verdachte daarvan vrij;

Strafbaarheid

- verklaart het bewezen verklaarde strafbaar en kwalificeert dit zoals hiervoor in rubriek 6 is vermeld;

- verklaart verdachte strafbaar;

Oplegging straf

- veroordeelt verdachte tot een
taakstraf van 150 uren;

- beveelt dat voor het geval verdachte de taakstraf niet of niet naar behoren verricht de taakstraf wordt vervangen door 75 dagen hechtenis;

- bepaalt dat de tijd, door verdachte vóór de tenuitvoerlegging van deze uitspraak in verzekering doorgebracht, bij de tenuitvoerlegging van de taakstraf in mindering zal worden gebracht, berekend naar de maatstaf van 2 uren taakstraf per dag.

oDit vonnis is gewezen door mr. L.C. Michon, voorzitter, mrs. E.H.M. Druijf en J.P. Verboom, rechters, in tegenwoordigheid van mr. R.I. van Balkom, griffier, en is uitgesproken op de openbare terechtzitting van 23 april 2024.

De oudste rechter is buiten staat dit vonnis mede te ondertekenen.

Bijlage: de tenlastelegging

Aan verdachte wordt ten laste gelegd dat:

hij op of omstreeks 14 september 2022 te Amersfoort, althans in Nederland, openlijk, te weten, op/aan de Sluisstraat, in elk geval op of aan de openbare weg en/of op een voor het publiek toegankelijke plaats, in vereniging geweld heeft gepleegd tegen een persoon, te weten [slachtoffer] en/of een goed te weten een personenauto Audi A3, door
- de personenauto waarvan die [slachtoffer] de bestuurder was klem te rijden en/of
- een of meer portier(en) van de personenauto van die [slachtoffer] open te trekken en/of
- (vervolgens) terwijl die [slachtoffer] nog in de personenauto zat een of meer trappende en/of slaande bewegingen te maken naar die [slachtoffer] , althans in de richting van die [slachtoffer] en/of
- meermalen, althans eenmaal, te slaan en/of te schoppen op/tegen het hoofd en/of het lichaam van die [slachtoffer] en/of
- meermalen, althans eenmaal op/tegen de autoruiten van de personenauto van die [slachtoffer] te schoppen en/of te trappen en/of
- meermalen, althans eenmaal met een moersleutel, althans met een hard voorwerp, op de motorkap van de personenauto van die [slachtoffer] te slaan.