Uitspraak
RECHTBANK MIDDEN-NEDERLAND
Afdeling strafrecht
Zittingsplaats Utrecht
Parketnummer: 16/706788-17 (P)
Vonnis van de meervoudige kamer van 3 juli 2019
in de strafzaak tegen
[verdachte] B.V.,
gevestigd te [vestigingsplaats] , [adres] .
1.ONDERZOEK TER TERECHTZITTING
Dit vonnis is op tegenspraak gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzitting van 19 juni 2019.
De rechtbank heeft kennisgenomen van de vordering en standpunten van officier van justitie mr. D.C. Smits en van hetgeen namens verdachte (hierna ook te noemen: [verdachte] ) door haar bestuurder, de heer [bestuurder] , en mr. W. Hendrickx, advocaat te Utrecht, naar voren is gebracht.
2.TENLASTELEGGING
De tenlastelegging is als bijlage aan dit vonnis gehecht.
De verdenking komt, kort en feitelijk weergegeven, neer op witwassen van een geldbedrag van in totaal € 190.000,- in de periode van 3 februari 2016 tot en met 25 april 2018 in Woerden.
3.VOORVRAGEN
Geldigheid van de dagvaarding
De verdediging stelt zich op het standpunt dat een deel van de dagvaarding nietig dient te worden verklaard, namelijk de zin “althans enig geldbedrag (einddossier, p. 20 tot en met 27)”. Deze zin is onduidelijk omdat er in het dossier veel verschillende bedragen worden genoemd en er daarnaast ook nog een in beslag genomen administratie is met bedragen van verkoopfacturen.
De officier van justitie heeft ter zitting opgemerkt dat de dagvaarding voldoende duidelijk is. De betreffende zin duidt niet alleen op het expliciet genoemde bedrag van € 190.000,-, maar laat de mogelijkheid open om ook een hoger (of lager) bedrag bewezen te achten.
De rechtbank is met de raadsman van oordeel dat de dagvaarding voor wat betreft het onderdeel “althans enig geldbedrag (einddossier, p. 20 tot en met 27)” nietig moet worden verklaard. De rechtbank overweegt hiertoe dat voornoemd onderdeel niet voldoet aan de eisen die zijn gesteld in artikel 261 van het Wetboek van Strafvordering (Sv), nu zonder nadere omschrijving voor verdachte onvoldoende duidelijk is van het witwassen van welke andere geldbedragen (dan de expliciet genoemde € 190.000,-) hij wordt beschuldigd.
Overige voorvragen
De rechtbank is bevoegd tot kennisneming van het ten laste gelegde, de officier van justitie is ontvankelijk in de vervolging van verdachte en er zijn geen redenen voor schorsing van de vervolging.
4.WAARDERING VAN HET BEWIJS
4.1
Het standpunt van de officier van justitie
De officier van justitie acht het ten laste gelegde wettig en overtuigend te bewijzen, namelijk dat verdachte een geldbedrag ter hoogte van € 190.000,- heeft witgewassen door de werkelijke aard en herkomst hiervan te verhullen terwijl verdachte wist dat het geldbedrag uit misdrijf afkomstig was.
Er was een gerechtvaardigd vermoeden van witwassen, gelet op drie MMA-meldingen, informatie van de Financial Intelligence Unit over een contante storting en de omstandigheid dat de onderneming zou zijn gestart met een geldlening van € 190.000,- die niet in de bankafschriften was terug te herleiden. Uiteindelijk is namens verdachte geen verifieerbare, concrete verklaring afgelegd over de herkomst van het contante startkapitaal van € 190.000,-, zodat - bij een gebrek aan een concrete legale bron - dit bedrag als van misdrijf afkomstig moet worden beschouwd. Immers heeft onderzoek naar de herkomst van dit bedrag de verklaring van verdachte niet volledig bevestigd.
4.2
Het standpunt van de verdediging
De raadsman heeft vrijspraak bepleit van het ten laste gelegde.
Nu er geen direct bewijs is voor een gronddelict dient allereerst sprake te zijn van een vermoeden van witwassen. De contante storting van (in totaal) € 87.000,- waar de FIU-melding op ziet bestond deels uit geleend geld en deels omzet van [verdachte] . Het is een gegeven dat het in de conservatieve autohandel gebruikelijk is dat veel wordt betaald in contanten. Van een vermoeden van witwassen was derhalve geen sprake.
Indien de rechtbank dit vermoeden van witwassen wel aanneemt, dan volgt uit de leningsovereenkomst dat [bestuurder] een startkapitaal van € 190.000,- heeft geleend van zijn neef [getuige 1] uit België. Daarmee is een min of meer concrete en verifieerbare verklaring afgelegd over de herkomst van het geld. [getuige 1] heeft het opmaken van de leningsovereenkomst tegenover de Belgische autoriteiten bevestigd. Dat [getuige 1] heeft verklaard dat hij het geld uiteindelijk niet daadwerkelijk heeft verstrekt aan zijn neef, zou op advies zijn geweest van zijn raadsman. [getuige 1] kon wel degelijk over een dergelijk geldbedrag beschikken door opbrengsten uit de verkoop van onroerend goed; hier is echter onvoldoende onderzoek naar gedaan door het Openbaar Ministerie. Een en ander leidt ertoe dat geen bewezenverklaring van witwassen kan volgen.
4.3
Het oordeel van de rechtbank
Toerekening aan rechtspersonenVoor de onderstaande bewijsoverwegingen is van belang dat een rechtspersoon (in de zin van artikel 51 Sr) kan worden aangemerkt als dader van een strafbaar feit indien de betreffende gedraging redelijkerwijs aan hem kan worden toegerekend. Een belangrijk criterium bij de toerekening is of de gedraging heeft plaatsgevonden dan wel is verricht in de sfeer van de rechtspersoon (ECLI:NL:HR:2003:AF7938).
Juridisch kader witwassen
Voor een veroordeling voor witwassen dient wettig en overtuigend te worden bewezen dat de geldbedragen waarop de verdenking van witwassen betrekking heeft afkomstig zijn van enig misdrijf. Als echter op grond van de beschikbare bewijsmiddelen geen rechtstreeks verband valt te leggen tussen het geldbedrag en een bepaald misdrijf (het gronddelict), kan naar bestendige jurisprudentie niettemin worden bewezen verklaard dat het geldbedrag een criminele herkomst heeft, indien het op grond van de vastgestelde feiten en omstandigheden niet anders kan zijn, dan dat de geldbedragen afkomstig zijn uit enig misdrijf.
In het onderhavige politieonderzoek is geen direct bewijs voor een criminele herkomst van het tenlastegelegde geldbedrag gevonden. Derhalve ligt de vraag voor of er op basis van de feiten en omstandigheden, zoals deze uit het onderzoek en het verhandelde ter terechtzitting naar voren zijn gekomen, bezien in samenhang met de zogenaamde typologieën van witwassen, sprake is van een gerechtvaardigd vermoeden van witwassen. Indien dat het geval is, mag van de verdachte worden verlangd dat zij concreet en min of meer verifieerbaar verklaart over een legale herkomst van het geld, welke verklaring niet op voorhand als hoogst onwaarschijnlijk moet zijn aan te merken.
Bij de beoordeling van deze verklaring spelen omstandigheden, waaronder het moment en de wijze waarop deze tot stand is gekomen, mede een rol. Zo kan het van belang zijn of de verdachte van meet af aan tegenwicht tegen de verdenking heeft geboden of dat zij pas in een laat stadium van het onderzoek is gaan verklaren op een wijze die aan de hiervoor genoemde vereisten voldoet.
Wanneer het door de verdachte geboden tegenwicht daartoe aanleiding geeft, ligt het vervolgens op de weg van het Openbaar Ministerie om nader onderzoek te doen naar de uit de verklaring van verdachte blijkende alternatieve herkomst van de geldbedragen. Voor een bewezenverklaring van witwassen zal uit dat onderzoek moeten blijken dat met voldoende mate van zekerheid kan worden uitgesloten dat de geldbedragen een legale herkomst hebben.
Vermoeden van witwassen [1]
Op 1 juni 2016 meldt ING een verdachte transactie betreffende rechtspersoon [verdachte] . De inkomende geldstroom à € 104.498, - wordt gekenmerkt door cash € 87.210,-. [6]
Het Landelijk Informatiepunt Voertuigcriminaliteit verstrekte de kentekens die [verdachte] vanaf de oprichting in februari 2016 in de bedrijfsvoorraad had geregistreerd. [7] Hieruit volgt dat [verdachte] in totaal 37 auto’s heeft aangeschaft. Op basis van de geschatte waarden werd in de periode van 10 februari 2016 tot en met 6 juli 2016 (het eerste half jaar na oprichting) door [verdachte] in totaal ruim € 190.800,- geïnvesteerd in deze auto’s. [8] In totaal werd door [verdachte] gedurende de onderzoeksperiode ruim € 800.000,- geïnvesteerd in auto’s. [9]
Bestuurder en enig aandeelhouder van [verdachte] , [bestuurder] , heeft bij de politie verklaard dat hij na oprichting van de onderneming voertuigen heeft aangekocht [10] :
Hoe werden de voertuigen betaald?
De meeste gingen cash.
Hoe kwam je aan het geld voor de aankoop van de voertuigen?
Ja twee ton, ik weet niet in hoeverre later. Ik ben daarmee begonnen.
Naar het oordeel van de rechtbank is in de periode van 3 februari 2016 tot en met 25 april 2018 [11] sprake van een gerechtvaardigd vermoeden van witwassen. [bestuurder] koopt op naam van [verdachte] verschillende voertuigen aan met, naar eigen zeggen, een aankoopwaarde van ruim € 200.000,-. Dit uitgavenpatroon, zonder dat van [bestuurder] of van [verdachte] een legaal inkomen bekend is dat dergelijke uitgaves kan verklaren , terwijl [verdachte] bovendien geen kasadministratie bijgehouden heeft, [12] zodat geen zicht is op de geldstromen binnen de BV, levert een vermoeden van witwassen op.
Verklaring van verdachte over de herkomst van het geld
Over de herkomst van het geld dat in [verdachte] is geïnvesteerd, verklaarde [bestuurder] dat hij een bedrag van € 190.000,- geleend heeft van zijn neef [getuige 1] uit België. Zij hebben hiertoe ook een leningsovereenkomst opgesteld, die deel uitmaakt van het dossier. Dit maakt dat namens verdachte een min of meer concrete en verifieerbare verklaring is afgelegd over de herkomst van het geld.
Vervolgens is hier onderzoek naar gedaan door het Openbaar Ministerie en is de betreffende neef door de Belgische autoriteiten gehoord. Hij bevestigt het verhaal van [bestuurder] echter onvoldoende. Weliswaar stelt [getuige 1] dat er een overeenkomst door hem en [bestuurder] is ondertekend, maar hij verklaart ook dat hij uiteindelijk geen geld heeft uitgeleend aan [bestuurder] .
[getuige 2] , een oom van [bestuurder] , is ter terechtzitting van 19 juni 2019 als meegebrachte getuige gehoord. Hij zou volgens [bestuurder] bij het opstellen en ondertekenen van de geldleningovereenkomst door hem en [getuige 1] , en bij het overhandigen van een deel van het geldbedrag door [getuige 1] aan [bestuurder] , aanwezig zijn geweest. De rechtbank stelt vast dat de getuige zijn verklaring bijstelde gedurende het verhoor (zoals over het moment waarop hij op de hoogte raakte van het doel van zijn reis met [bestuurder] naar België) en dat hij op diverse punten niet in staat bleek te verklaren over feitelijkheden voorafgaand aan en na afloop van de overdracht van het geld. Bovendien week de verklaring van de getuige op belangrijke punten en in belangrijke mate af van de verklaring van [bestuurder] , zoals over de wijze waarop het geld is overhandigd (geld werd in een stapeltje los in de hand overhandigd en door [bestuurder] in de binnenzak van zijn jasje opgeborgen vs. circa € 50.000,- werd in een plastic tas overhandigd) en over de plek waar [getuige 1] het geld vandaan haalde ( [getuige 1] had het geld op de zaak in een laatje klaarliggen vs. [getuige 1] ging tussendoor weg om het geld bij hem thuis op te halen). De getuige ondersteunt de verklaring van [bestuurder] daarmee op essentiële onderdelen niet. De rechtbank acht de verklaring van de getuige derhalve niet betrouwbaar. De rechtbank betrekt daarbij ook het feit dat [bestuurder] bij de politie heeft verklaard dat er geen mensen bij de overdracht van het geld aanwezig waren geweest en het late tijdstip waarop hij is gaan verklaren dat er toch iemand getuige is geweest van de overdracht van geld van [getuige 1] aan [bestuurder] . Met het bestaan van deze getuige kwam hij voor het eerst op zitting, en niet al bij de politie, bijvoorbeeld op het moment dat de politie [bestuurder] tijdens zijn derde verhoor confronteerde met het feit dat [getuige 1] de geldlening niet had bevestigd. Ook betrekt de rechtbank daarin een opmerking van [bestuurder] tijdens hetzelfde verhoor, kort voor de confrontatie met voornoemde Belgische onderzoeksresultaten. [bestuurder] vraagt zijn raadsman namelijk tijdens het verhoor of hij bij zijn verklaring blijft dat hij € 190.000,- contant van [getuige 1] zou hebben geleend (“Ja, voor nu wel toch?”).
De verklaring van [bestuurder] over de herkomst van het geld is daarmee noch door zijn neef [getuige 1] noch door zijn oom, getuige [getuige 2] , (voldoende) bevestigd.
Conclusie
Gelet op het voorgaande is de stelling van [bestuurder] over de herkomst van het startkapitaal van [verdachte] niet verifieerbaar gebleken. Nu namens [verdachte] ook geen andere concreet en min of meer verifieerbare verklaring over de herkomst is afgelegd, concludeert de rechtbank, gezien de besproken feiten en omstandigheden, dat het geld afkomstig is geweest uit enig misdrijf. Door het aankopen van auto’s ten behoeve van de verhuur of verkoop heeft verdachte de werkelijke aard en herkomst van het geld verhuld en het geld omgezet.
Uit de bewijsmiddelen volgt dat in ieder geval een contant geldbedrag van € 190.000,- in [verdachte] is geïnvesteerd. Omdat [bestuurder] als bestuurder en enig aandeelhouder dit geld heeft gebruikt om voertuigen ten behoeve (en op naam) van [verdachte] aan te kopen, acht de rechtbank bewezen dat een en ander heeft plaatsgevonden in de sfeer van de rechtspersoon [verdachte] .
5.BEWEZENVERKLARING
De rechtbank acht wettig en overtuigend bewezen dat verdachte:
op tijdstippen in de periode van 3 februari 2016 tot en met 25 april 2018, te Woerden, althans in Nederland, telkens van een voorwerp, te weten een geldbedrag van in totaal 190.000 euro, de werkelijke aard en de herkomst, heeft verhuld, terwijl zij wist, dat dat voorwerp geheel of gedeeltelijk - onmiddellijk of middellijk - afkomstig was uit enig misdrijf
en
op tijdstippen in de periode van 3 februari 2016 tot en met 25 april 2018, te Woerden, althans in Nederland telkens een voorwerp, te weten een geldbedrag van in totaal 190.000 euro, heeft omgezet, terwijl zij wist, dat dat voorwerp geheel of gedeeltelijk - onmiddellijk of middellijk - afkomstig was uit enig misdrijf.
Voor zover in het bewezen verklaarde deel van de tenlastelegging taal- en/of schrijffouten voorkomen, zijn deze in de bewezenverklaring verbeterd. Verdachte is daardoor niet in de verdediging geschaad.
Hetgeen meer of anders is ten laste gelegd is niet bewezen. Verdachte wordt hiervan vrijgesproken.
6.STRAFBAARHEID VAN HET FEIT
Er is geen omstandigheid aannemelijk geworden die de strafbaarheid van het bewezen verklaarde uitsluit, zodat dit strafbaar is.
Het bewezen verklaarde levert volgens de wet het volgende strafbare feit op:
witwassen, begaan door een rechtspersoon.
7.STRAFBAARHEID VAN VERDACHTE
Er is geen omstandigheid gebleken of aannemelijk geworden die de strafbaarheid van verdachte uitsluit. Verdachte is dan ook strafbaar.
8.OPLEGGING VAN STRAF
8.1
De vordering van de officier van justitie
De officier van justitie heeft gevorderd verdachte ter zake van het door de officier van justitie bewezen geachte te veroordelen tot een geldboete van € 30.000,-.
8.2
Het standpunt van de verdediging
De verdediging heeft in reactie op de eis van de officier van justitie medegedeeld geen opmerkingen te hebben over de strafmaat.
8.3
Het oordeel van de rechtbank
Bij het bepalen van de straf heeft de rechtbank rekening gehouden met de ernst van het bewezen verklaarde en de omstandigheden waaronder dit is begaan, zoals ter terechtzitting is gebleken.
De rechtbank heeft bij de keuze tot het opleggen van een straf in het bijzonder het volgende laten meewegen. Verdachte heeft gedurende een periode van ruim twee jaar geld uit criminele activiteiten witgewassen door het doen van contante uitgaven. [bestuurder] , enig aandeelhouder en bestuurder van verdachte, kocht met contant geld veelal luxe voertuigen in om deze te kunnen verhuren en verkopen via zijn onderneming.
Met haar handelen heeft verdachte opbrengsten van misdrijven aan het zicht van justitie onttrokken. Een dergelijk witwasfeit heeft een ontwrichtende werking op de integriteit van het financieel economische verkeer en op de openbare orde.
Bij haar beslissing heeft de rechtbank ook rekening gehouden met het strafblad (uittreksel justitiële documentatie) van verdachte d.d. 8 mei 2019, waaruit blijkt dat verdachte niet eerder door een strafrechter voor een vermogensdelict is veroordeeld. De rechtbank zal hier in strafverzwarende, noch in strafverminderende zin rekening mee houden.
Het LOVS-oriëntatiepunt voor witwasfeiten neemt gezien het benadelingsbedrag (categorie D) een onvoorwaardelijke gevangenisstraf als uitgangspunt. Omdat verdachte een rechtspersoon is neemt de rechtbank een geldboete als uitgangspunt.
Gelet op de hiervoor genoemde omstandigheden, de duur van de bewezen verklaarde periode en de hoogte van het benadelingsbedrag acht de rechtbank een geldboete van € 30.000,- passend en geboden.
9.BESLAG
De officier van justitie heeft ter terechtzitting een (ongedateerde) beslaglijst overgelegd. Deze is als bijlage aan dit vonnis gehecht. Er rust beslag op de voorwerpen genummerd van 1, 4 t/m 17, 19, 20, 22, 23, 25 t/m 32. Nu niet duidelijk is in het dossier en de beslaglijst onder wie de goederen in beslag zijn genomen ( [bestuurder] of de rechtspersoon) neemt de rechtbank in beide vonnissen een beslissing over deze goederen, met uitzondering van de goederen waarop conservatoir beslag rust.
De officier van justitie heeft zich ten aanzien van de voorwerpen met nummers 1, 4 t/m 11, 13, 22, 29 t/m 31 op het standpunt gesteld dat deze geretourneerd kunnen worden aan de rechthebbende(n).
De raadsman heeft zich ter zitting aangesloten bij het standpunt van de officier van justitie.
De rechtbank zal teruggave gelasten van de in beslag genomen voorwerpen, genummerd 1, 4 t/m 11, 13, 22, 29 t/m 32 aan degenen die redelijkerwijs als rechthebbenden van deze voorwerpen kunnen worden aangemerkt. Over de overige in beslag genomen goederen neemt de rechtbank geen beslissing nu hetzij het beslag al afgehandeld is hetzij hierop conservatoir beslag rust.
10.TOEPASSELIJKE WETTELIJKE VOORSCHRIFTEN
De beslissing berust op de artikelen 23, 51, 420bis van het Wetboek van Strafrecht, zoals de artikelen luidden ten tijde van het bewezen verklaarde.
11.BESLISSING
De rechtbank:
Geldigheid dagvaarding
- verklaart de dagvaarding ten aanzien van het deel “althans enig geldbedrag (einddossier, p. 20 tot en met 27)” partieel nietig;
Bewezenverklaring
- verklaart het ten laste gelegde bewezen zoals hiervoor in rubriek 5 is vermeld;
- verklaart het meer of anders ten laste gelegde niet bewezen en spreekt verdachte daarvan vrij;
Strafbaarheid
- verklaart het bewezen verklaarde strafbaar en kwalificeert dit zoals hiervoor in rubriek 6 is vermeld;
- verklaart verdachte strafbaar;
Oplegging straf
- veroordeelt verdachte voor het bewezen verklaarde tot een geldboete van € 30.000,-;
Beslag
- gelast de teruggave aan de rechthebbende van de voorwerpen genummerd 1, 4 t/m 11, 13, 22, 29 t/m 32 op de beslaglijst die aan in de bijlage van dit vonnis is opgenomen en als hier ingelast dient te worden beschouwd.
Dit vonnis is gewezen door mr. G.A. Bos, voorzitter, mrs. J.W.B. Snijders Blok en E. Slager, rechters, in tegenwoordigheid van mr. N. van Olst-Baaziz, griffier, en is uitgesproken op de openbare terechtzitting van 3 juli 2019.
Mr. Slager is buiten staat dit vonnis mede te ondertekenen.
Bijlage: de tenlastelegging
Aan verdachte wordt ten laste gelegd dat:
zij, op één of meer tijdstip(pen) in of omstreeks de periode van 3 februari 2016 tot en met 25 april 2018, te Woerden, althans in Nederland, (telkens) van een voorwerp, te weten een geldbedrag van in totaal (ongeveer) 190.000 euro, althans een geldbedrag (einddossier, p. 20 tot en met 27), de werkelijke aard, de herkomst, de vindplaats, de vervreemding en/of de verplaatsing heeft verborgen en/of verhuld, en/of heeft verborgen en/of verhuld wie de
rechthebbende op een voorwerp, te weten voornoemd geldbedrag, was, en/of heeft verborgen en/of verhuld wie bovenomschreven voorwerp, te weten voornoemd geldbedrag, voorhanden heeft gehad, terwijl zij wist, althans redelijkerwijs moest vermoeden dat dat voorwerp geheel of gedeeltelijk - onmiddellijk of middellijk - afkomstig was uit enig misdrijf
en/of
zij, op één of meer tijdstip(pen) in of omstreeks de periode van 3 februari 2016 tot en met 25 april 2018, te Woerden, althans in Nederland (telkens) een voorwerp, te weten een geldbedrag van in totaal (ongeveer) 190.000 euro, althans een geldbedrag (einddossier, p. 20 tot en met 27) heeft verworven, voorhanden gehad, overgedragen en/of omgezet, althans van enig voorwerp gebruik heeft gemaakt, terwijl zij wist, althans redelijkerwijs moest
vermoeden dat dat voorwerp geheel of gedeeltelijk - onmiddellijk of middellijk - afkomstig was uit enig misdrijf.
Bijlage: beslaglijst