ECLI:NL:RBLIM:2016:4053

• Datum uitspraak: 4 mei 2016
• Publicatiedatum: 13 mei 2016
• Zaaknummer: 3662566 CV EXPL 14-12807
• Instantie: Rechtbank Limburg
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Civiel recht
• Procedures: Eerste aanleg - enkelvoudig
• Rechters: I.M. Etman
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Vordering tot verklaring van recht inzake effectenleaseovereenkomsten en stuitende werking van collectieve actie

In deze zaak vorderde Dexia Nederland B.V. dat de rechtbank zou verklaren dat zij aan al haar verplichtingen heeft voldaan met betrekking tot de effectenleaseovereenkomsten die zij met de gedaagde partij had gesloten. De rechtbank Limburg, zittingsplaats Maastricht, deed uitspraak op 4 mei 2016. De vordering van Dexia werd deels toegewezen en deels afgewezen. De rechtbank oordeelde dat de stuitende werking van een collectieve actie, zoals bedoeld in artikel 3:305a BW, van toepassing was op de verjaring van individuele vorderingen tot vernietiging van rechtshandelingen. Dexia had betoogd dat er sprake was van afstand van recht door de belangenorganisaties die de collectieve actie hadden ingesteld, maar de rechtbank verwierp dit beroep. De rechtbank concludeerde dat de verjaring van de bevoegdheid tot vernietiging van de effectenleaseovereenkomsten was gestuit, mits een buitengerechtelijke vernietigingsverklaring tijdig was afgegeven. In dit geval was de vernietigingsverklaring op 10 mei 2005 uitgebracht, wat betekende dat de overeenkomst rechtsgeldig was vernietigd. De rechtbank verklaarde dat Dexia ten aanzien van bepaalde effectenleaseovereenkomsten aan al haar verplichtingen had voldaan en dat de vordering van Dexia met betrekking tot andere overeenkomsten moest worden afgewezen. De gedaagde partij werd veroordeeld in de proceskosten.

Uitspraak

RECHTBANK LIMBURG

Burgerlijk recht

Zittingsplaats Maastricht

Zaaknummer: 3662566 CV EXPL 14-12807

Vonnis van de kantonrechter van 4 mei 2016

in de zaak van

de besloten vennootschap
DEXIA NEDERLAND B.V.,

gevestigd te Amsterdam,

eisende partij,

gemachtigde mr. T.R. van Ginkel,

tegen

[gedaagde] ,

wonend aan de [adres] , [woonplaats] ,

gedaagde partij,

gemachtigde mr. G. van Dijk.

Partijen zullen hierna Dexia en [gedaagde] genoemd worden.

1. De procedure

1.1.

Het verdere verloop van de procedure blijkt uit:

• het tussenvonnis van 21 oktober 2015
• de door beide partijen ingediende akte na tussenvonnis
• de nadere akte door [gedaagde] .

1.2.

Ten slotte is vonnis bepaald.

2. De beoordeling

2.1.

Bij voormeld tussenvonnis zijn partijen in de gelegenheid gesteld zich uit te laten over de mogelijke betekenis van hetgeen in het arrest van de Hoge Raad op 9 oktober 2015 is overwogen en beslist voor de standpunten die partijen in dit geding hebben betrokken.

2.2.

De Hoge Raad heeft in zijn arrest van 9 oktober 2015 (ECLI:NL:HR:2015:3018) beslist dat de stuitende werking op de voet van artikel 3:316 lid 1 BW van een collectieve vordering in de zin van artikel 3:305a BW zich uitstrekt tot de verjaring van een op die collectieve actie aansluitende, individuele vordering tot vernietiging van rechtshandelingen krachtens artikel 1:89 BW en dat dit ingevolge het bepaalde in artikel 3:52 lid 2 BW ertoe leidt dat ook de verjaring van de bevoegdheid tot het uitbrengen van een buitengerechtelijke verklaring tot vernietiging wordt gestuit. Voorts heeft de Hoge Raad daarin bepaald dat een buitengerechtelijke vernietigingsverklaring als hiervoor bedoeld, die wordt uitgebracht voor het tijdstip waarop de in artikel 3:316 lid 2 BW bedoelde termijn van zes maanden is verstreken, tijdig is uitgebracht.

2.3.

Dexia stelt zich op het standpunt dat, voor zover de bevoegdheid tot vernietiging niet reeds was verjaard voordat bij dagvaarding d.d. 13 maart 2003 de collectieve vordering in de zin van artikel 3:305a BW door (onder meer) Stichting Eegalease werd ingesteld, aan het einde van die procedure door de belangenorganisaties uitdrukkelijk afstand is gedaan van alle rechten in verband met die procedure en daarmee ook van de stuiting van de verjaring die het uitbrengen van die dagvaarding met zich bracht. Volgens Dexia is er sprake van afstand van recht waardoor [gedaagde] geen aanspraak op stuiting van verjaring in bovenbedoelde zin meer kan doen.

2.4.

Naast de in het vonnis van 12 augustus 2015 onder r.o. 2. weergegeven vaststaande feiten, is in verband met de aan de orde zijnde verjaringsproblematiek het volgende van belang, zoals weergegeven in voormelde prejudiciële beslissing onder 3.1. IV tot en met 3.1. VI:

Bij dagvaarding van 13 maart 2003 hebben onder andere de Stichting Eegalease en de Consumentenbond gevorderd voor recht te verklaren (vordering A): dat op de door Dexia aangeboden leaseovereenkomsten het bepaalde in de art. 1:88 en 1:89 BW van toepassing is en (vordering B): dat de leaseovereenkomsten die in de periode 29 januari 2000 tot en met 1 mei 2002 zonder toestemming van de echtgenoot of geregistreerd partner met Dexia zijn gesloten, vernietigd zijn, althans vernietigbaar zijn op grond van art. 1:89 BW (hierna samen: de collectieve actie).

Bij vonnis van 25 augustus 2004 (ECLI:NL:RBAMS:2004:AQ7412) heeft de rechtbank Amsterdam vordering A toegewezen en vordering B afgewezen.

Gedurende het door Dexia tegen dit vonnis ingestelde hoger beroep is tussen Dexia en de betrokken belangenorganisaties - waaronder de Stichting Eegalease en de Consumentenbond - een schikking tot stand gekomen, die is neergelegd in een "Hoofdovereenkomst" van 23 juni 2005. Daarbij hebben de belangenorganisaties verklaard hun medewerking te zullen verlenen aan beëindiging en royement van alle onderwerpelijke procedures, waaronder de met de dagvaarding van 13 maart 2003 ingeleide procedure, en afstand te doen van alle in de betrokken procedures gepretendeerde rechten en/of vorderingen, waaronder de vorderingen A en B. Partijen hebben vervolgens - zoals voorzien in de Hoofdovereenkomst - een overeenkomst gesloten zoals bedoeld in art. 7:907 lid 1 BW (de WCAM-
overeenkomst). Deze overeenkomst is bij beschikking van het gerechtshof Amsterdam van 25 januari 2007, ECLI:NL:GHAMS:2007:AZ7033, NJ 2007/427, verbindend verklaard. Het geheel van de hier bedoelde afspraken wordt aangeduid als de Duisenbergregeling.

2.5.

[gedaagde] heeft door een schriftelijke mededeling als bedoeld in art. 7:908 lid 2 BW tijdig laten weten niet gebonden te willen zijn aan de Duisenbergregeling.

2.6.

De kantonrechter oordeelt als volgt.

Bij arrest van 4 november 2014 (ECLI:NL:GHAMS:2014:4585, rechtsoverweging 3.14) heeft het gerechtshof Amsterdam overwogen dat het de individuele afnemer, die tijdig een opt-outverklaring heeft afgelegd, niet regardeert dat de Stichting Eegalease in het kader van de schikking (uitmondend in de WCAM-overeenkomst) afstand heeft gedaan van alle rechten en vorderingen die inzet waren van de betrokken collectieve procedure, juist omdat de afnemer heeft verklaard niet aan deze Duisenbergregeling gebonden te willen zijn. Deze overweging en beslissing wordt hier overgenomen. Dexia heeft gewezen op het arrest d.d.
25 november 2014 (rechtsoverweging 3.10.5, ECLI:NL:GHSHE:2014:4956) van gerechtshof Den Bosch waarin overwogen is dat de hier bedoelde afstand van recht door Stichting Eegalease ook geldt voor het recht (van de afnemer) een beroep te doen op de in de brief van Stichting Eegalease van 29 januari 2003 en in de dagvaarding van Stichting Eegalease van 13 maart 2003 vervatte vernietiging van de effectenleaseovereenkomsten. Naar het oordeel van de kantonrechter doet dit echter niet af aan het feit dat uit bovengenoemd arrest van de Hoge Raad volgt dat het instellen van de betreffende collectieve actie stuitende werking heeft ten aanzien van de verjaring van de bevoegdheid om nadien (alsnog) een buitengerechtelijke vernietigingsverklaring af te leggen. Het beroep van Dexia op afstand van recht wordt verworpen.

2.7.

De verjaring is alleen gestuit indien binnen zes maanden nadat de collectieve vordering in de zin van artikel 3:305a BW is geëindigd een nieuwe eis is ingesteld, dan wel een daarmee gelijk te stellen buitengerechtelijke verklaring tot vernietiging is afgelegd (de rechtsoverwegingen 3.5.2. en 3.5.3. van voormelde uitspraak van de Hoge Raad).

Bedoelde collectieve vordering is geëindigd in - kort samengevat - een schikking tussen de daarbij betrokken partijen, die door verbindendverklaring krachtens de Wet collectieve afwikkeling massaschade (WCAM, wet van 23 juni 2005, Stb 2005/340) rechtsgevolgen heeft gekregen (dan wel heeft kunnen krijgen) voor (de meeste) belanghebbenden. Uit de rechtsoverwegingen 3.4.2 en 3.4.3 van voormelde uitspraak van de Hoge Raad kan worden afgeleid dat de met een collectieve actie beoogde effectieve en efficiënte rechtsbescherming met zich brengt, dat een gerechtigde in afwachting van de uitkomst van die collectieve actie vooralsnog kan afzien van een buitengerechtelijke vernietiging van de overeenkomst, althans van stuitingshandelingen. Voorts kan daaruit worden afgeleid dat - nu de collectieve actie mede ten behoeve van de belanghebbende was ingesteld - de belanghebbende pas na het tot stand komen van een schikking kan (en behoeft te) beoordelen of hij daaraan gebonden wenst te zijn. Een en ander brengt mee dat de belanghebbende - ter voorkoming van verjaring - pas een buitengerechtelijke vernietigingsverklaring hoefde af te geven nadat de schikking als uitkomst van de collectieve actie is komen vast te staan.

2.8.

Dat doet de vraag rijzen op welk moment de hiervoor bedoelde collectieve actie is geëindigd en dus op welk moment de termijn van zes maanden als bedoeld in artikel 3:316 lid 2 BW is aangevangen. De uitkomst van de collectieve actie is het gevolg geweest van een proces van onderhandelen en procederen, waarbij mede de in de WCAM voorgeschreven procedure is gevolgd. Relevante data zijn 23 juni 2005 (tot stand komen WCAM-overeenkomst in hoofdlijnen onder leiding van dr. W.F. Duisenberg), 18 november 2005 (indienen verzoek tot verbindend verklaren WCAM-overeenkomst bij gerechtshof Amsterdam), 8 mei 2006 (wijziging WCAM-overeenkomst) en 25 januari 2007 (verbindendverklaring door gerechtshof Amsterdam, ECLI:NL:GHAMS:2007:AZ7033, NJ 2007/427).

2.9.

Opgemerkt wordt dat door het indienen van het bovenbedoelde verzoek tot verbindendverklaring (hierna: het verzoek) de verjaring van de onderhavige vordering tot vernietiging en ongedaanmaking niet werd gestuit op de voet van artikel 7:907 lid 5 BW, omdat die stuiting slechts ziet op de verjaring van vorderingen tot schadevergoeding. Wel kan het indienen van dit verzoek niet los worden gezien van de daaraan voorafgaand ingestelde collectieve vordering in de zin van artikel 3:305a BW, en was dit verzoek gericht op het bereiken van een definitief resultaat van de onderhandelingen tussen de partijen bij die collectieve actie.

2.10.

Voor zover in de periode dat het verzoek in behandeling was reeds individuele procedures aanhangig waren of aanhangig werden gemaakt, werden deze (na een daartoe strekkende akte van Dexia) geschorst krachtens artikel 1015 lid 1 Rv. Deze wetsbepaling vloeit voort uit het uitgangspunt dat, indien eenmaal een overeenkomst als bedoeld in de WCAM is gesloten, de afwikkeling zoveel mogelijk op basis daarvan dient plaats te vinden, behoudens de gevallen waarin na verbindendverklaring van de WCAM-overeenkomst een opt-outverklaring wordt ingediend. Het instellen dan wel behandelen van een individuele vordering in de periode dat het verzoek in behandeling was strookte derhalve niet met de bedoeling van de wetgever.

2.11.

Voorts is van belang dat de rechter, alvorens op het verzoek te beslissen, met instemming van partijen die de overeenkomst hebben gesloten de overeenkomst kan aanvullen of wijzigen, dan wel die partijen in de gelegenheid kan stellen dat te doen (artikel 7:907 lid 4 BW). Dat betekent dat pas door de beschikking van gerechtshof Amsterdam van 25 januari 2007 definitief is komen vast te staan wat de uitkomst is geweest van de hiervoor bedoelde collectieve actie, en dat een belanghebbende pas op dat moment wist waar hij aan toe was.

2.12.

Het voorgaande leidt tot de conclusie dat, indien een eerdere datum dan die van laatstbedoelde beschikking in aanmerking wordt genomen als aanvangsmoment van de termijn van zes maanden als bedoeld in artikel 3:316 lid 2 BW, de door de Hoge Raad in rechtsoverweging 3.4.2 van voormelde uitspraak bedoelde effectieve en efficiënte rechtsbescherming van de belanghebbende geweld wordt aangedaan.

2.13.

Uit het voorgaande volgt dat tot uitgangspunt moet worden genomen dat de verjaring van de bevoegdheid tot vernietiging van de effectenleaseovereenkomst(en) is gestuit indien uiterlijk zes maanden na 25 januari 2007, dat wil zeggen uiterlijk op 25 juli 2007, een buitengerechtelijke vernietigingsverklaring is afgegeven.

2.14.

Geconcludeerd wordt dat, tenzij de bevoegdheid daartoe reeds op 13 maart 2003 (het moment van dagvaarding door (onder meer) Stichting Eegalease) was verjaard, een buitengerechtelijke vernietigingsverklaring die is uitgebracht voor 25 juli 2007 tot rechtsgevolg heeft gehad dat de overeenkomst waarop zij betrekking heeft is vernietigd.

2.15.

In het onderhavige geval is de buitengerechtelijke vernietigingsverklaring uitgebracht op 10 mei 2005. Nu de overeenkomst met nummer 76007931 dateert van
26 oktober 2000 en er op 13 maart 2003 ten aanzien van deze overeenkomst derhalve nog geen sprake van verjaring kon zijn, treft de vernietiging op 10 mei 2005 doel. Rechtsgeldige vernietiging van de overeenkomst heeft tot gevolg dat hetgeen uit hoofde van die overeenkomst aan Dexia is voldaan, onverschuldigd is betaald en door Dexia dient te worden terugbetaald, verminderd met hetgeen [gedaagde] op grond van die overeenkomst van Dexia heeft ontvangen. Dat betekent dat de vordering van Dexia ten aanzien van de effectenleaseovereenkomst met nummer 76007931 moet worden afgewezen.

2.16.

Zoals in r.o. 4.10. van het vonnis van 12 augustus 2015 is overwogen, ligt de vordering van Dexia ten aanzien van de tussen haar en [gedaagde] gesloten effectenleaseovereenkomsten met nummers 50504443, 70907624 en 57012856 voor toewijzing gereed.

2.17.

[gedaagde] zal, als de grotendeels in het ongelijk gestelde partij, worden veroordeeld in de proceskosten. De kosten aan de zijde van Dexia worden begroot op:
- dagvaarding € 79,15
- griffierecht € 115,00
- gemachtigde salaris €
250,00 (2,5 punt x € 100,00)

Totaal € 444,15

3. De beslissing

De kantonrechter

3.1.

verklaart voor recht dat Dexia ten aanzien van de tussen haar en [gedaagde] gesloten effectenleaseovereenkomsten met nummer 50504443, 70907624 en 57012856 aan al haar verplichtingen heeft voldaan en derhalve niets meer aan [gedaagde] is verschuldigd,

3.2.

veroordeelt [gedaagde] in de aan de zijde van Dexia gerezen proceskosten, welke worden begroot op € 444,15,

3.3.

verklaart dit vonnis voor wat betreft de proceskostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad,

3.4.

wijst af het meer of anders gevorderde.

Dit vonnis is gewezen door mr. I.M. Etman en is in het openbaar uitgesproken.

Type: CJ