Uitspraak
vonnis
RECHTBANK GRONINGEN
Sector civielrecht
zaaknummer / rolnummer: 132937 / HA ZA 12-127
Vonnis van 5 september 2012
in de zaak van
[eiseres]
wonende te Soest,
eiseres,
advocaat mr. J. de Haan te Grave,
tegen
1. [gedaagde],
wonende te Eelderwolde,
gedaagde,
procesadvocaat mr. K.J.L. Verschoor te 's-Gravenhage,
advocaat mr. D. Knottenbelt te Rotterdam,
2. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid BASIS MEDIA B.V., thans genaamd Telegraaf Media Nederland Landelijke Media B.V.
gevestigd te Amsterdam,
gedaagde,
advocaten mr. R.S. Le Poole en mr. J.C. Jaakke te Amsterdam.
Gedaagden worden hierna aangeduid als [gedaagde] respectievelijk TMN
1. De loop van het geding
Op in de dagvaarding uiteengezette gronden heeft eiseres een vordering ingesteld tegen [gedaagde] en TMN.
Beide gedaagden hebben, ieder voor zich, de vordering gemotiveerd weersproken bij conclusie van antwoord.
Bij vonnis van 23 mei 2012 is een comparitie van partijen bepaald, die heeft plaatsgevonden op 27 juni 2012, waarvan proces-verbaal.
Aan het slot van de mondelinge behandeling is bepaald dat vonnis zou worden gewezen.
2. De feiten
Het volgende kan, gezien het over en weer aangevoerde, tussen partijen als vaststaand worden aangemerkt.
2.1. www.spitsnieuws.nl is een internetsite die in 2010 werd onderhouden door BasisMedia BV, welke vennootschap in december 2011 is gefuseerd met TMN; deze onderneming is gelieerd aan het dagblad De Telegraaf.
2.2. [gedaagde] is een vrijgevestigd gezondheidszorgpsycholoog en psychotherapeut, die ook publiceert, onder meer door middel van een kolom in De Telegraaf.
2.3. Eiseres meent goede gronden te hebben voor haar aanname dat zij een dochter van het inmiddels overleden popidool Michael Jackson is.
Reeds een aantal jaren beheert zij een website (www.mpjjacksonrevelation.com), waarin zij haar gezichtspunten uiteen zet. In de zomer van 2010 was op die website informatie te vinden omtrent door eiseres reeds ondernomen stappen om erkenning te krijgen als dochter van de zanger; ook waren er foto's van eiseres en Michael Jackson geplaatst, bedoeld om de stelling van eiseres dat er fysieke gelijkenis tussen beiden bestaat te onderbouwen.
2.4. In de zomer van 2010 heeft eiseres in de Verenigde Staten nadere stappen ondernomen om de familierelatie vast te doen stellen, in het bijzonder toestemming gevraagd om een DNA-onderzoek uit te voeren op het stoffelijk overschot van Michael Jackson. Dat heeft geleid tot media-aandacht.
Op Amerikaanse websites verschenen op 27 juli 2010 berichten over de zaak, compleet met naam en foto van eiseres. Op 28 juli 2010 werd ook op Nederlandse websites (onder meer rtlboulevard.nl, nu.nl en shownieuws.nl) over de zaak geschreven. In de televisieprogramma's RTL Boulevard en Shownieuws van SBS is op 29 juli 2010 aandacht besteed aan de familieclaim van eiseres.
2.5. Op 28 juli 2010 stuurde een van de medewerksters van TMN (werkzaam op de Spitsredactie Showtime) aan eiseres per mail het bericht dat zij bezig was met een artikel over het verhaal van eiseres en Michael Jackson; zij vroeg eiseres haar te bellen in verband met vragen. In reactie op dit mailbericht zond eiseres op 17 september 2010 aan deze medewerkster enig fotomateriaal betreffende de familie Jackson en zichzelf, welk materiaal gebruikt zou kunnen worden.
2.6. Op 30 juli 2010 is op www.spitsnieuws.nl het volgende, mede na raadpleging van [gedaagde] tot stand gekomen, artikel geplaatst:
"DOCHTER-CLAIM WANHOOPSDAAD
Alles wijst er op dat de 35-jarige Nederlandse vrouw die beweert de dochter te zijn van de King of Pop, haar verhaal uit haar duim heeft gezogen. Dit lijkt in haar geval het gevolg van 'affectieve verwaarlozing' en 'geschiedenis van emotionele armoede'.
Het lijkt erop dat de Nederlandse vrouw die beweert dat ze de dochter is van Michael Jackson, lijdt aan een ernstige vorm van affectieve verwaarlozing. Dat meent [gedaagde]. "Dat zou het gevolg kunnen zijn van een geschiedenis van emotionele armoede en een gebrek aan liefde, warmte en huiselijke geborgenheid".
Haar verhaal is waarschijnlijk een onderdeel van een patroon dat ze heeft ontwikkeld uit angst voor afwijzing, redeneert [gedaagde]. "Het probleem is echter dat je met dit patroon juist afwijzing over je afroept, wat het patroon vervolgens weer bestendigt. De acties nemen in dit soort gevallen op de langere termijn steeds extremere vormen aan, in een verwoede poging om die affectie toch binnen te halen." Dit zou de extreemheid van de beweringen va[eiseres]rouw verklaren. [eiseres] zoals ze zichzelf noemt, was deze week wereldnieuws met de bewering dat ze als kind bij de King of Pop is weggehaald door haar veronderstelde oma Katherine Jackson. De zus van zangeres Diana Ross is [eiseres]] moeder, zo beweert de 35-jarige vrouw uit Soest. Bij die kidnap zouden de zeven ontvoerders allemaal zijn geliquideerd. [eiseres] eist nu haar erfdeel en de voogdij over Michaels drie andere kinderen.
De reden dat juist Michael Jackson tijdens zijn leven maar ook na zijn dood aan de lopende band dit soort claims aan zijn broek krijgt, komt volgens [gedaagde] door zijn eigen sociaal afwijkende gedrag. "Volgens mij was er in zijn geval evident sprake van contactgestoordheid, waarin mensen overal ter wereld zich konden herkennen. Het lijkt erop dat hij zelf ook te maken heeft gehad met affectieve verwaarlozing. Hij was immers opgevoed onder een streng regime en stond al van jongs af aan op de planken".
De kans is groot dat [eiseres] haar eigen bizarre verhaal zelf ook werkelijk gelooft. Dit is volgens [gedaagde] een stuk logischer dan je zou denken. "Het is een hele menselijke eigenschap om je eigen leugens te geloven. Als ik de zonnebril van mijn vrouw kwijtraak en daar een smoes voor verzin, dan ga ik er na tien keer dat verhaal te hebben verteld zelf ook in geloven. Dus ja, het kan heel goed dat de vrouw in kwestie haar eigen verhaal gelooft."
[gedaagde] benadrukt hij geen uitspraken doet over mensen die hij niet onder behandeling heeft, zoals [eiseres]. De beweringen over haar situatie doet uitgaande van de aanname dat zij een psychische aandoening heeft. Wel heeft hij regelmatig mensen met dit soort problemen in zijn praktijk. "Het was de afgelopen tijd een soort trend, mensen die bijvoorbeeld verzinnen het slachtoffer te zijn van incest. Vaak zoekt men op zo'n manier erkenning voor iets dat er in het verleden gebeurd is."
Op 30 juli 2010 heeft Spits het artikel ook op haar website geplaatst.
3. De vordering
Eiseres voert aan dat zij meent de dochter van Michael Jackson te zijn. Zij heeft er niet voor gekozen haar familiegeschiedenis in de media besproken te zien worden, zij heeft niet de publiciteit gezocht. Zij heeft slechts een website geopend die bestemd is voor een beperkte kring. Door de publicatie in Spits, waaraan [gedaagde] heeft meegewerkt, is eiseres emotioneel diep geraakt. Mede door hetgeen [gedaagde] - met wie geen relatie bestond - naar voren heeft gebracht, is er een beeld ontstaan dat eiseres andere motieven heeft dan de goede en zuivere motieven van het achterhalen van de waarheid. De uitlatingen van [gedaagde] zijn moreel verwerpelijk, hij had zich ervan moeten onthouden. De uitlatingen dienden geen maatschappelijk belang, de publicatie had slechts amusementswaarde. Het is ondeugdelijk om als psycholoog een oordeel te geven over een persoon die de psycholoog niet kent. De uitlatingen zijn negatief voor eiseres, eiseres wordt geschetst als hebbend een geestelijke stoornis. Aan de juistheid van de beweringen van eiseres wordt geen aandacht besteed. De toonzetting van het artikel in Spits is niet objectief en zakelijk geweest. Zonder onderzoek en zonder nadere onderbouwing is eiseres van een stempel voorzien. Er is geen deugdelijk journalistiek onderzoek geweest, eiseres is niet benaderd om haar verhaal te vertellen.
Beide gedaagden hebben onzorgvuldig en daarmee onrechtmatig in de zin van art. 6:162 BW jegens eiseres gehandeld. Eiseres is persoonlijk gekwetst en heeft schade in haar sociaal leven en haar bedrijfsactiviteiten geleden.
Eiseres vordert een verklaring voor recht dat de publicatie in Spits onrechtmatig is geweest en hoofdelijke veroordeling van gedaagden tot vergoeding van immateriële en materiële schade.
4. Het verweer van [gedaagde]
Door een redactielid werd [gedaagde] vanwege zijn deskundigheid benaderd om te reageren op de gedragingen van eiseres. Er waren, zo werd meegedeeld, sterke aanwijzingen dat de beweringen van eiseres onjuist waren; tegen de achtergrond dat de beweringen zouden kunnen voortvloeien uit een geestelijke aandoening is [gedaagde] bevraagd. [gedaagde] heeft de interviewer aangegeven dat hij eiseres en haar situatie niet kende en geen uitspraken over haar kon en wilde doen; hij kon slechts in algemene zin iets zeggen over de verschijnselen van de geschetste aandoening. Dit is ook min of meer aldus verwoord in de publicatie.
[gedaagde] draagt geen verantwoordelijkheid voor de context waarbinnen zijn uitlatingen zijn geplaatst. Zelf heeft hij geen oordeel gegeven over eiseres en er zijn door hem geen onnodig grievende uitlatingen gedaan. Hij heeft zijn analyse geenszins als vaststaand feit gepresenteerd. Indien [gedaagde] al een oordeel zou hebben gegeven, stond het hem vrij dat te doen op grond van art. 10 Evrm, regelend de vrijheid van meningsuiting.
Er bestaat geen rechtsregel of zorgvuldigheidsnorm die met zich meebrengt dat [gedaagde] als psycholoog gehouden zou zijn af te zien van het beantwoorden van vragen zoals deze hier aan hem werden gesteld; [gedaagde] wijst er op dat eiseres geen cliënte van hem was, wier belangen als zodanig bescherming ondervonden. Zijn analyse behoefde [gedaagde] ook niet aan de hand van een psychologisch onderzoek te onderbouwen.
Er is derhalve niet onrechtmatig gehandeld.
Subsidiair weerspreekt [gedaagde] dat eiseres schade heeft gelden door zijn handelen.
5. Het verweer van TMN
Het artikel van 30 juli 2010 is deels gebaseerd op de eerdere berichten in andere media, deels op informatie afkomstig van de website van eiseres. Door de website heeft eiseres zelf haar verhaal wereldkundig gemaakt.
Er is herhaaldelijk getracht om met eiseres is contact te treden, maar aanvankelijk heeft eiseres niet willen reageren. Het verhaal van eiseres is in het artikel nader geduid, onder meer door [gedaagde] aan het woord te laten. [gedaagde] trachtte in voorzichtige en zorgvuldige bewoordingen een verklaring te geven.
Er is geen onrechtmatige daad gepleegd door de publicatie van 30 juli 2010. TMN komt op grond van art. 10 Evrm recht op vrijheid van nieuwsgaring en vrijheid van meningsuiting toe, welke rechten slechts beperkt worden voor zover dat noodzakelijk is. TMN heeft zich in de publicatie in het openbaar op toelaatbare wijze kritisch, informerend en opiniërend uitgelaten over een gebeurtenis waarin het publiek was geïnteresseerd. [gedaagde] baseerde zich bij het uiten van zijn mening op een voldoende feitelijke basis. [gedaagde] duidde de beschikbare informatie, gaf een mogelijke verklaring.
De toonzetting van [gedaagde] was niet disproportioneel of onnodig grievend. [gedaagde] gaf een analyse, presenteerde geen vaststaand feit. Voor een publicatie als de onderhavige is het geen eis dat hoor- en wederhoor heeft plaatsgevonden.
Subsidiair voert TMN aan dat zij niet aansprakelijk is voor de uitlatingen van [gedaagde]; niet de uitgever of de journalist, maar de bron is verantwoordelijk: deze is geciteerd, de uitlatingen van [gedaagde] heeft de uitgever niet tot de hare gemaakt.
Meer subsidiair weerspreekt TMN dat eiseres geen schade heeft geleden die in causaal verband staat met het handelen van TMN.
6. Beoordeling
6.1. Twee fundamentele rechten staan hier tegenover elkaar, te weten het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer (art. 8 Evrm) en de vrijheid van meningsuiting (art. 10 Evrm). Het is niet zo dat in beginsel voorrang toekomt een één van beide rechten: indien door de ene persoon wordt gesteld dat een andere persoon onrechtmatig jegens hem heeft gehandeld, dient de rechter alle ter zake dienende omstandigheden van het geval in onderling verband af te wegen voor het eindoordeel of iets wél of niet door de beugel kon.
6.2. De meest relevante aspecten van deze zaak zijn de volgende.
Eiseres zocht zelf de openbaarheid
Door een website te openen en te onderhouden waarmee eiseres haar gehele verhaal in de openbaarheid heeft gebracht, heeft zij haar recht om zich te beroepen op bescherming van haar persoonlijke levenssfeer aanzienlijk ingeperkt. Eiseres was geen bekend persoon, maar zij heeft zich daartoe proberen op te werken door via het internet publiekelijk uiting te geven aan haar stellige overtuiging dat zij zeer naaste familie is van de beroemdheid Michael Jackson.
Bijdrage aan een debat van gering algemeen maatschappelijk belang
Anders dan gedaagden aanvoeren, is met de zaak van eiseres geen groot algemeen belang gemoeid. Het delen van zijn inzichten door [gedaagde] is derhalve ook geen essentiële publieksvoorlichting. De aandacht voor de zaak van eiseres is vooral ingegeven door de amusementsbehoefte van het publiek. Die behoefte is weliswaar reëel en als zodanig van enig belang, maar zij zal snel onderdoen voor andere belangen, zoals de privacy van een persoon; daarin ligt een essentieel verschil met kwesties van algemeen belang die de grondvesten van de maatschappij raken en (daarom) de aandacht van de 'serieuze' pers plegen te hebben.
Terughoudende uitlatingen
Hetgeen (buiten hetgeen ontleend is aan de website van eiseres) in de gewraakte publicatie staat, is in essentie op het volgende terug te brengen: er zijn sterke aanwijzingen dat eiseres haar verhaal uit haar duim heeft gezogen, wat een gevolg lijkt van affectieve verwaarlozing en een geschiedenis van emotionele armoede. Haar verhaal lijkt voortgekomen uit angst voor afwijzing. De kans is groot dat eiseres haar eigen bizarre verhaal zelf gelooft, wat psychologisch verklaarbaar is.
Hieraan is toegevoegd de benadrukking van [gedaagde] dat hij geen uitspraken doet over mensen die hij niet onder behandeling heeft, zoals eiseres.
Dit laatste is, zo overweegt de rechtbank, onjuist in die zin dat [gedaagde] expliciet participeert in het duiden van het gedrag van eiseres; dit neemt niet weg dat met de toevoeging wel een bepaalde relativering wordt aangebracht in de stelligheid van de uitlatingen.
Al bij al is een zekere terughoudendheid in de berichtgeving; in de 'redactionele' bijdrage noch in de bespiegelingen van [gedaagde] wordt eiseres op harde wijze gediskwalificeerd.
Wijze van informatievergaring; hoor en wederhoor
Niet gebleken is dat TMN en [gedaagde] welke onoorbare weg dan ook hebben bewandeld om informatie te vergaren, kennelijk hebben zij zich geheel en al gebaseerd op reeds algemeen bekende gegevens, inclusief hetgeen op de website van eiseres was te vinden.
Daargelaten dat het plegen van hoor en wederhoor niet in alle gevallen een aan journalisten te stellen strikte eis is, heeft TMN enigermate getracht eiseres zelf aan het woord te laten.
Geen schending geheimhoudingsplicht
Op [gedaagde] rust uit hoofde van zijn professie de plicht zich niet te gedragen in strijd met de zorg die hij behoort te betrachten ten opzichten van zijn patiënten, tot welke zorg behoort geheimhouding van hetgeen hem door die patiënten is toevertrouwd; nu eiseres geen patiënt van [gedaagde] is, mocht [gedaagde] zich met anderen verstaan over haar. Daarbij gold wel de in art. 47 lid 1, sub b Wet Big verwoorde eis dat [gedaagde] niet handelde in strijd met het belang van een goede uitoefening van de individuele gezondheidszorg. Zulk strijdig handelen acht de rechtbank niet aanwezig, mede gelet op de terughoudende bewoordingen die [gedaagde] heeft gebezigd.
6.3. Als de rechtbank al hetgeen hiervoor onder 6.2 is benoemd met elkaar afweegt, kan niet worden geoordeeld dat [gedaagde] en/of TMN de grenzen van het toelaatbare hebben overschreden. De vrijheid van meningsuiting prevaleert boven het recht van eiseres op eerbiediging van haar privéleven. De publicatie en/of de bijdrage daarvan van [gedaagde] is niet aan te merken als onrechtmatig jegens eiseres. Daarom dient haar vordering te worden afgewezen en behoeft te rechtbank zich niet nader te verdiepen in de gestelde schade.
6.4. Eiseres zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld.
De kosten aan de zijde van [gedaagde] worden begroot op:
- griffierecht € 267,00
- salaris advocaat 904,00 (2 punten, tarief II)
Totaal € 1.171,00
De kosten aan de zijde van TMN worden begroot op:
- griffierecht € 575,00
- salaris advocaat 904,00 (2 punten, tarief II)
Totaal € 1.479,00
7. De beslissing
De rechtbank
7.1. wijst de vordering af,
7.2. veroordeelt eiseres in de proceskosten, aan de zijde van [gedaagde] tot op heden begroot op € 1.171,00, alsmede aan de zijde van TMN tot op heden begroot op € 1.479,00,
7.3. verklaart dit vonnis wat betreft de kostenveroordeling
uitvoerbaar bij voorraad.
Dit vonnis is gewezen door mr. W.J.A.M. Dijkers en in het openbaar uitgesproken door
mr. E.J. Oostdijk op 5 september 2012.?
type: 2.11.19.
coll: yma
??
??
7
132937 / HA ZA 12-127
5 september 2012