Uitspraak
vonnis
RECHTBANK GRONINGEN
Sector civielrecht
zaaknummer / rolnummer: 108125 / KG ZA 09-60
Vonnis in kort geding van 20 maart 2009
in de zaak van
1. de besloten vennootschap
AEFIDES BV,
gevestigd te Groningen,
2. de besloten vennootschap
AEFIDES VASTGOED XVI BV,
gevestigd te Groningen,
3. de commanditaire vennootschap
AEFIDES VASTGOED XVI CV,
gevestigd te Groningen,
eiseressen,
advocaten mrs. P.E. Mazel en M.E. Hamminga,
tegen
de besloten vennootschap
SNS PROPERTY FINANCE BV,
gevestigd te Leusden,
gedaagde,
advocaten mrs. P.L. van Delden en P. Wanders.
Partijen zullen hierna Aefides en SNS worden genoemd.
1. De procedure
1.1. Het verloop van de procedure blijkt uit:
- de dagvaarding,
- de mondelinge behandeling op 10 maart 2009 waarbij namens Aefides [medewerkers], bijgestaan door mrs. Mazel en Hamminga en namens SNS [medewerker] bijgestaan door mrs. Van Delden en Wanders zijn verschenen,
- de pleitnota van Aefides
- de pleitnota van SNS.
1.2. Ten slotte is vonnis bepaald.
2. De feiten
2.1. Aefides B.V., Aefides Vastgoed XVI BV en Aefides Vastgoed XVI CV maken deel uit van de Aefides Groep. Aefides is een onafhankelijke aanbieder van vastgoedbeleggingen. Aefides B.V. hield samen met Aefides Beheer B.V. de aandelen van in totaal zestien verschillende B.V.’s die optraden als beherend vennoot van vastgoed C.V.’s. Aefides B.V. heeft onder andere zorg gedragen voor de aankoop van panden voor de vastgoedfondsen ondergebracht in deze genummerde C.V.’s.
2.2. SNS heeft in het verleden zorg gedragen voor de financiering van het vreemd vermogen van negen door Aefides geïnitieerde fondsen.
2.3. Op 20 maart 2008 heeft SNS aan Aefides een brief doen toekomen. In deze brief is onder andere het volgende opgenomen:
(…)
In navolging van ons onderhoud van d.d. 19 maart 2008 doet het ons een genoegen u hiermee de uitgangspunten aan te geven voor financiering van vastgoedbeleggingen bij SNS Property Finance B.V.
(…)
Verstrekkingsbeleid
(…)
Als regel geldt dat de lening cashflowdekkend moet zijn (…).
(…)
Rente
Hierbij kunnen wij u de volgende opties (of combinaties van) bieden:
Variabele rente
eenmaands Euribor-tarief + 100 bnp opslag voor een periode van telkens 12 maanden (…).
Vaste rente
Naar keuze voor een periode van 3, 5, 7 of 10 jaar + 100 bnp opslag, (…).
Aflossingsplicht
De verplichte aflossing, per maand achteraf te voldoen, is op jaarbasis als volgt vastgesteld: - jaar 1 0,00%
- jaar 2 0,25%
- jaar 3 0,50%
(...)
Wij behouden ons het recht voor het aflossingsregime aan te passen indien de LTV hoger wordt dan 80% of de LTV op enig moment gedurende de looptijd van de financiering van 5% of meer afwijkt van de LTV bij aanvraag.
(…)
Voorbehoud
Bij kredietverlening zullen in ieder geval de navolgende voorwaarden van toepassing zijn:
- definitieve taxatie door SNS Property Finance B.V. van de te financieren objecten;
- positieve beoordeling door SNS Property Finance B.V. van de financiële positie van de debiteur;
- verkrijging van de vereiste goedkeuring van onze fiatterende instanties.
Wij willen benadrukken dat wij graag met u een relatie willen aangaan. U kunt er op rekenen dat u aan SNS Property Fianance B.V. een betrouwbare, flexibele en snel handelende financieringspartner krijgt!
Wij zien uw reactie dan ook met belangstelling tegemoet.
(…)
2.4. Ten behoeve van fonds XVI heeft Aefides in april 2008 koopovereenkomsten gesloten, waarbij zij zich heeft verplicht vijf kantoorpanden gelegen in Deventer (2), Arnhem (2) en Lisse af te nemen. Aefides heeft bij deze overeenkomsten geen financieringsvoorbehoud bedongen.
2.5. In mei 2008 heeft Aefides bij SNS financieringsaanvragen voor onder andere fonds XVI ingediend. Het benodigde vreemd vermogen voor dit fonds was EUR 32.000.000,00.
2.6. Op 27 juni 2008 heeft SNS aan Aefides een overbruggingskrediet ten bedrage van EUR 7.000.000,00 verstrekt.
2.7. Op 11 september 2008 – bevestigd bij brief van 16 september 2008 – heeft SNS Aefides het volgende bericht:
Zoals reeds met u besproken is het RC SNSPF VL akkoord met de financiering van EUR 32.000.000,00 voor het fonds waarbij er gestructureerd wordt op basis van private placement.
2.8. Op 19 januari 2009 heeft Aefides SNS gesommeerd om voor de financiering van fonds XVI gelden ter beschikking te stellen.
2.9. Op 3 februari 2009 heeft Aefides B.V. haar aandelen in de B.V.’s uit de Aefides Groep overgedragen aan de Stichting Korridon.
2.10. Op 20 februari 2009 heeft SNS aan Aefides drie offertes uitgebracht voor financiering van een totaal bedrag van EUR 31.025.000,00.
3. Het geschil
3.1. Aefides vordert veroordeling van SNS, uitvoerbaar bij voorraad, tot betaling aan Aefides, op een nader door Aefides aan te geven wijze, van:
1. een bedrag groot EUR 7.500.000,00 binnen drie dagen na betekening van het in dezen te wijzen vonnis, en
2. een bedrag groot EUR 24.500.000,00 onder de voorwaarde dat Aefides aan SNS overlegt een verklaring van een accountant dat het eigen vermogen van fonds XVI is toegezegd en binnen drie dagen na het overleggen van deze verklaring.
3.2. SNS heeft geconcludeerd tot onbevoegdheid van de rechtbank om van de overhavige vorderingen kennis te nemen, dan wel afwijzing van die vorderingen, met veroordeling van Aefides in de kosten van het geding.
4. De beoordeling
bevoegdheid
4.1. SNS heeft vóór alle weren een beroep gedaan op de relatieve onbevoegdheid van de voorzieningenrechter te Groningen. SNS heeft daartoe aangevoerd dat ingevolge de hoofdregel van art. 99 Rv de voorzieningenrechter te Utrecht bevoegd is kennis te nemen van het geschil. De door Aefides kennelijk gebruikte redenering dat het gaat om een brengschuld en dat daarmee de voorzieningenrechter te Groningen bevoegd is, is onjuist. Zij ontbeert een wettelijke basis, en is uitsluitend gebaseerd op literatuur en jurisprudentie met betrekking tot beslag- en executiezaken.
4.2. Aefides heeft gesteld dat de onderhavige vordering ziet op betaling van een geldsom door SNS aan Aefides. Aefides is in Groningen gevestigd, zodat bij toewijzing van de vorderingen de betaling in Groningen zal plaatsvinden. Nu Groningen de plaats is waar de voorziening moet worden getroffen, is de voorzieningenrechter te Groningen bevoegd van het geschil kennis te nemen.
4.3. De voorzieningenrechter overweegt als volgt.
4.4. De voorzieningenrechter stelt voorop dat de relatieve competentie van de voorzieningenrechter niet afzonderlijk in de wet is geregeld en dat om die reden de relatieve competentieregels van art. 99 e.v. Rv voor de rechtbank eveneens voor de voorzieningenrechter gelden, behalve voor zover een afwijkende regeling van toepassing is.
4.5. Van een afwijkende regeling in de zin van een forumkeuze is thans geen sprake. Onverkorte toepassing van art. 99 Rv brengt dan ook met zich dat de voorzieningenrechter in Utrecht bevoegd is van het geding kennis te nemen.
4.6. Volgens bestendige jurisprudentie brengt het specifieke karakter van het kort geding evenwel met zich dat naast de voorzieningenrechter die op grond van art. 99 Rv bevoegd is van het geschil kennis te nemen, tevens bevoegd is de voorzieningenrechter binnen wiens arrondissement de gevraagde onmiddellijke voorziening ten uitvoer moet worden gelegd.
4.7. Strikte lezing van het onderhavige petitum houdt in dat van de zijde van Aefides onvoorwaardelijke betaling van een geldsom van SNS wordt gevorderd. Een dergelijke vordering zal bij toewijzing, ongeacht de modernisering van het betalingsverkeer, in juridische zin leiden tot een brengschuld, zodat de betaling in Groningen dient plaats te vinden. Nu daarmee de gevraagde voorziening bij toewijzing binnen het arrondissement Groningen ten uitvoer zal moeten worden gelegd, is de voorzieningenrechter te Groningen bevoegd van het onderhavige geschil kennis te nemen.
ontvankelijkheid Aefides B.V.
4.8. De voorzieningenrechter acht Aefides B.V. niet-ontvankelijk in haar vordering, nu Aefides B.V. na de overdracht van haar aandelen op 3 februari 2009 aan de Stichting Korridon geen belang meer heeft bij toewijzing daarvan.
petitum
4.9. Voornoemde strikte lezing van het petitum houdt in dat Aefides betaling van een geldsom aan zichzelf vordert onder door haarzelf te bepalen voorwaarden, zonder dat daarbij aan SNS enige zekerheid wordt geboden.
4.10. De voorzieningenrechter is van oordeel dat deze vordering gezien haar algemene aard en strekking niet kan worden toegewezen. De vordering strekt immers – zelfs bij een betaling op de derdenrekening van de raadsman van Aefides, zoals ter zitting bepleit – tot een ongeclausuleerde betalingsverplichting van de zijde van SNS zonder dat daarvoor enige vorm van zekerheid wordt geboden waartoe, gezien de relatie tussen partijen en de aard van de zaak, alle aanleiding bestaat. Ook Aefides heeft toegegeven dat tot heden steeds financiering plaatsvond tegen zekerheidstelling.
4.11. Voor zover Aefides heeft gesteld dat in het lichaam van de dagvaarding is vermeld dat de gebruikelijke voorwaarden – waaronder het verstrekken van een hypotheek die eerst in rang is – zoals die tussen partijen in de voorgaande fondsen steeds hebben gegolden, bij toewijzing van de vordering van toepassing zijn, maakt dit voorgaande niet anders. In het petitum zijn dergelijke zekerheden immers niet opgenomen en maken om die reden geen deel uit van hetgeen door Aefides uiteindelijk is gevorderd. Evenmin kunnen deze zekerheden in het petitum worden ingelezen, omdat een dergelijke interpretatie van het petitum zich niet verhoudt met het door Aefides ten aanzien van de bevoegdheid van de voorzieningenrechter ingenomen standpunt dat de vordering louter ziet op betaling van een geldsom van SNS aan Aefides. De voorzieningenrechter zal de onderhavige vordering dan ook afwijzen.
inhoudelijke overwegingen
4.12. Geheel ten overvloede overweegt de voorzieningenrechter in aanvulling op het voorgaande met betrekking tot het inhoudelijke geschil het volgende.
4.13. Aefides heeft gevorderd dat SNS haar verplichtingen uit de “raamovereenkomst”
– zoals zij de onder r.o. 2.3 vermelde brief van 20 maart 2008 noemt – en het door haar gegeven fiat dient na te komen, nu Aefides aan alle door SNS gestelde voorwaarden heeft voldaan.
4.14. SNS heeft gesteld dat de brief van 20 maart 2008 geen overeenkomst is, maar een vastlegging van algemene uitgangspunten voor financiering van fondsen van Aefides. Bij het door SNS gegeven fiat voor financiering van fonds XVI is de voorwaarde gesteld dat het eigen vermogen van het fonds door middel van private placement wordt gestructureerd. Tot op heden is de structurering van het fonds niet inzichtelijk gemaakt en moet het er voor worden gehouden dat het eigen vermogen van fonds XVI nog niet is toegezegd, hetgeen steun vindt in het door Aefides onder 2 gevorderde.
4.15. De voorzieningenrechter overweegt als volgt.
4.16. Met SNS is de voorzieningenrechter van oordeel dat de brief van 20 maart 2008 van SNS gelezen dient te worden als een algemeen geformuleerd aanbod waarin randvoorwaarden zijn aangegeven op basis waarvan door SNS in een concreet geval een concreet financieringsaanbod zal worden gedaan. Deze randvoorwaarden zijn in de brief (deels) uitgewerkt, waarbij meerdere voorbehouden zijn gemaakt. De voorzieningenrechter doelt daarbij op formuleringen als: ‘uitgangspunten voor financiering’, ‘als regel geldt’, ‘wij behouden ons het recht voor’ en ‘bij kredietverlening zullen in ieder geval de navolgende voorwaarden van toepassing zijn’. Gelet op deze voorbehouden van de zijde van SNS kan de brief van 20 maart 2008 voorshands oordelend niet worden aangemerkt als een tussen partijen tot stand gekomen overeenkomst, waarvan Aefides thans onverkort nakoming kan afdwingen.
4.17. De voorzieningenrechter weegt daarbij mee dat niet is betwist dat door SNS steeds per vastgoedfonds aan Aefides een specifieke financieringsofferte is uitgebracht, hetgeen voorlopig oordelend een bevestiging lijkt zijn van de stelling dat de bewuste brief veeleer de status had van algemeen geformuleerde randvoorwaarden voor financiering dan een tussen partijen rechtens afdwingbare overeenkomst.
4.18. Aan het door SNS in september 2008 gegeven fiat voor financiering van fonds XVI heeft SNS de voorwaarde verbonden dat het eigen vermogen van het fonds door middel van private placement zou worden gestructureerd. Vast staat dat door Aefides tot op heden niet aan deze voorwaarde is voldaan, zoals ter zitting toegegeven en overigens ook blijkt uit de vordering van Aefides tot betaling door SNS van EUR 24.500.000,00 “onder de voorwaarde dat Aefides aan SNS een verklaring overlegt van een accountant dat het eigen vermogen van fonds XVI is toegezegd”. Nu Aefides niet aan de bij het fiat gestelde voorwaarde heeft voldaan, kan zij hieraan geen rechten ontlenen.
4.19. Aan Aefides zij toegegeven dat de door SNS op 20 februari 2009 aan Aefides uitgebrachte offertes op onderdelen afwijken van de door SNS in haar brief van 20 maart 2008 omschreven algemene randvoorwaarden voor financiering. Voorshands oordelend acht de voorzieningenrechter deze afwijkingen evenwel niet zo ernstig dat SNS daarmee de in haar brief van 20 maart 2008 geformuleerde algemene randvoorwaarden en de daarbij gemaakte voorbehouden heeft geschonden.
proceskosten
4.20. Aefides zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van SNS worden begroot op:
- vast recht EUR 262,00
- salaris advocaat 816,00
Totaal EUR 1.078,00
5. De beslissing
De voorzieningenrechter:
5.1. verklaart Aefides B.V. niet-ontvankelijk in haar vordering,
5.2. wijst de vordering van Aefides Vastgoed XVI B.V. en Aefides Vastgoed XVI C.V.
af,
5.3. veroordeelt Aefides in de proceskosten, aan de zijde van SNS tot op heden begroot op EUR 1.078,00.
Dit vonnis is gewezen door mr. E.J. Oostdijk en in het openbaar uitgesproken op 20 maart 2009.?