ECLI:NL:RBGEL:2016:6183

• Datum uitspraak: 16 november 2016
• Publicatiedatum: 16 november 2016
• Zaaknummer: 4987544
• Instantie: Rechtbank Gelderland
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Civiel recht
• Procedures: Eerste aanleg - enkelvoudig
• Rechters: M.P.C.J. van Bavel
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Vordering tot terugbetaling van studiekosten door werkgever aan werknemer

In deze zaak vordert de werkgever, Egency B.V., betaling van studiekosten door de werknemer, die in dienst was als helpdeskmedewerker. De werknemer had een studiekostenbeding ondertekend, waarin stond dat hij studiekosten moest terugbetalen als hij de opleiding niet succesvol afrondde of als het dienstverband tijdens de opleiding werd beëindigd. De werknemer heeft de arbeidsovereenkomst opgezegd en is in dienst getreden bij een concurrent. De werkgever heeft een deel van de studiekosten verrekend met het loon van de werknemer, maar de werknemer betwist de vordering en stelt dat de werkgever de gemaakte kosten onvoldoende heeft onderbouwd. De kantonrechter oordeelt dat de werkgever niet voldoende bewijs heeft geleverd voor de gevorderde studiekosten en dat het studiekostenbeding in strijd is met de eisen van goed werkgeverschap. De kantonrechter wijst de vorderingen van de werkgever af en veroordeelt de werkgever in de proceskosten.

Uitspraak

vonnis

RECHTBANK GELDERLAND

Team kanton en handelsrecht

Zittingsplaats Arnhem

zaakgegevens 4987544 \ CV EXPL 16-5729 \ 406 \ 529

uitspraak van

vonnis

in de zaak van

de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
Egency B.V.

gevestigd te Veenendaal

eisende partij

gemachtigde mr. S.I. Janssen

tegen

[werknemer]

wonende te [woonplaats]

gedaagde partij

gemachtigde mr. A.L. Wolters-van Soest

Partijen worden hierna Egency en [werknemer] genoemd.

1. De procedure

Het verloop van de procedure blijkt uit:

- het tussenvonnis van 15 juni 2016 en de daarin genoemde processtukken

- de door de gemachtigde van Egency bij fax van 20 september 2016 toegezonden producties 20 t/m 27

- de door de gemachtigde van [werknemer] bij fax van 20 september 2016 toegezonden producties 6 en 7

- het verhandelde tijdens de mondelinge behandeling van 29 september 2016

- de pleitnotities van de gemachtigde van Egency.

2. De feiten

2.1.

[werknemer] , geboren op [dag en maand] 1986, treedt op 1 augustus 2013 in dienst bij Egency in de functie van helpdeskmedewerker tegen een salaris van laatstelijk € 1.750,00 bruto per maand, exclusief vakantietoeslag en overige emolumenten. Partijen sluiten op 15 juli 2013 en 25 oktober 2013 een tweetal arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd. Per 1 november 2014 treedt [werknemer] voor onbepaalde tijd in dienst bij Egency.

2.2.

In de drie onder r.o. 2.1 bedoelde arbeidsovereenkomsten is in artikel 3 het volgende beding opgenomen.

Artikel 3 Proeftijd / studie / opleidingskosten

3.1

Werkgever zal de volgende studie/opleidingskosten vergoeden:


100% van de inschrijf-, les- en/of cursusgelden onder de voorwaarde dat aan het einde van de normale studie/opleidingsduur aan het examen wordt deelgenomen, tenzij de opleiding/studie die wordt gevolgd, niet wordt afgesloten met een examen/tentamen; in dat geval vervalt de examen/tentamen eis maar dient door werknemer wel bewijs te worden overgelegd dat de studie/opleiding met goed gevolg is afgelegd;


100% van de kosten van de aanschaffingsprijs van de strikt noodzakelijke boeken en het studiemateriaal;


De tentamen/examengelden c.q. –kosten zullen – onder de voorwaarde dat aan het einde van de normale studie/opleidingsduur aan het betreffende examen wordt deelgenomen – door werkgever ten behoeve van werknemer volgens onderstaand schema worden betaald:

1ste examen 100%

2e en daaropvolgende herexamens 0%

3.2

Uitbetaling van de studie/opleidingskosten vindt plaats – eventueel dus op voorschot basis – na overlegging door werknemer aan werkgever van de bewijsstukken, eventueel rechtstreeks aan de onderwijsinstelling; De einddeclaratie van de studie/opleidingskosten moet worden ingediend na het afleggen van het (her)examen/(her)tentamen of, indien de cursus niet opleidt voor een examen/tentamen, na succesvolle voltooiing van de cursus. Op de einddeclaratie wordt een gespecificeerde opgave verstrekt van de kosten (100% bedragen) van de cursus/opleiding, waarop het totaal van de op die cursus/opleiding betrekking hebbende voorschotdeclaraties in mindering wordt gebracht. Bij de einddeclaratie dienen alle op de te vergoeden studiekosten betrekking hebbende betaalbewijzen, nota’s en dergelijke, door werknemer te worden overgelegd.

3.3

Niet onder studiekosten worden verstaan: reiskosten en kosten van maaltijden, koffie, thee en dergelijke. Studie- en reiskosten worden niet aangemerkt als werktijd.

3.4

De aanspraak op tegemoetkoming in de studiekosten vervalt, indien naar het oordeel van de werkgever de normale studieduur te veel wordt overschreden, dit mede in het licht van de door de werknemer opgegeven verwachting van de studieduur.

3.5

Werkgever en werknemer komen voorts overeen dat werknemer de door werkgever betaalde studiekosten en alle kosten verbonden aan de gedurende werktijd genoten studie/opleidingsdagen (conform de staffel hieronder) dient terug te betalen in de navolgende drie gevallen:

a.
a) in het geval werknemer de opleiding/studie niet succesvol heeft afgerond, dus ofwel in het geval werknemer binnen een jaar na de geplande opleidingsduur het diploma/certificaat niet behaalt, dan wel – indien de cursus niet opleidt voor een examen/tentamen – na succesvolle voltooiing van de cursus/opleiding door werknemer;

b) indien werknemer of werkgever – om wat voor reden dan ook – het dienstverband/de arbeidsovereenkomst tijdens de duur van de opleiding/cursus opzegt of beëindigt;

c) indien werknemer binnen drie jaren na voltooiing van de opleiding/studie door werkgever zou worden ontslagen op grond van een dringende reden (ingevolge art. 7:678 BW)

d) indien het dienstverband/de arbeidsovereenkomst om wat voor reden dan ook door werknemer niet wordt voortgezet dan wel wordt beëindigd binnen drie jaren na volledige voltooiing van de opleiding/studie;

In de onder (a), (b) en (c) bedoelde situaties dient werknemer 100% van de studie/opleidingskostenvergoeding en 100% van de kosten verbonden aan de gedurende werktijd genoten studie aan werkgever terug te betalen.

Studieschuld:

De kosten voor begeleiding en opleiding bedragen € 4.000,- per jaar tot het moment van het jouw laatste MCSA examen en gaat in per 1 november 2014. Voor dit bedrag is de amortisatie regeling van toepassing, waarbij 33% van de schuld per jaar in mindering wordt gebracht. Mocht jij Egency eerder verlaten dan zal jij conform deze regeling het bedrag aan Egency terugbetalen.

De werkgever kan van de terugbetalingsverplichting onder (a) en (b) schriftelijk afzien c.q. hierop schriftelijk een uitzondering maken in geval van overmacht aan de zijde van de werknemer (zoals in geval van langdurige ziekte) of uitzonderlijke of zwaarwegende omstandigheden verdere (gedeeltelijke) vergoeding rechtvaardigen.

Voor wat betreft de onder (d) bedoelde situatie geldt het volgende:


beëindiging van het dienstverband binnen één jaar na de volledige afronding van de opleiding/studie/cursus leidt tot terugbetaling door werknemer van 100% van de door werkgever betaalde studie/opleidingskostenvergoeding en alle kosten verbonden aan de gedurende werktijd genoten studie/opleidingsdagen;


beëindiging van het dienstverband binnen twee jaren na de volledige afronding van de opleiding/studie/cursus leidt tot terugbetaling door de werknemer van 66% van de door werkgever betaalde studie/opleidingskostenvergoeding en 66% van de kosten verbonden aan de gedurende werktijd genoten studie/opleidingsdagen;


beëindiging van het dienstverband binnen drie jaren na de volledige afronding van de opleiding/studie/cursus leidt tot terugbetaling door de werknemer van 33% van de door de werkgever betaalde studie/opleidingskostenvergoeding en 33% van de kosten verbonden aan de gedurende werktijd genoten studie/opleidingsdagen.

3.6

Vanaf het moment, dat vaststaat dat het dienstverband zal worden beëindigd, vervallen alle aanspraken op vergoeding van studie/opleidingskosten, mits werkgever hier nadrukkelijk op schrift van afwijkt. Tegelijkertijd ontstaat – conform voornoemde staffel – de verplichting voor werknemer tot (geheel of gedeeltelijke) terugbetaling van de genoten tegemoetkomingen in de studie/opleidingskosten, waaraan per datum dat de dienstbetrekking wordt beëindigd, moet zijn voldaan.

3.7

Als werknemer op grond van vorenstaande de op kosten van werkgever genoten studie/opleidingsdagen moet terug betalen, dan worden deze studie/opleidingsdagen ofwel alsnog als vakantiedagen aangemerkt en worden ze in dit kader mindering gebracht op het vakantiesaldo van de werknemer dan wel zullen deze doorbetaalde studie/opleidingsdagen aangemerkt worden als zijnde onverschuldigd betaald loon over niet gewerkte dagen en van werknemer worden teruggevorderd of met de salarisbetaling worden verrekend, een en ander conform voornoemde bepalingen en staffel.

Eventueel fiscale consequenties die rechtstreeks voortvloeien uit bovengenoemde vergoedingen zijn voor eigen rekening van werknemer.

2.3.

[werknemer] zegt de arbeidsovereenkomst op bij brief van 16 november 2015.

2.4.

[werknemer] treedt per 1 december 2015 in dienst bij [bedrijf A] , een concurrent van Egency.

2.5.

Egency verrekent een deel van de studiekosten, te weten € 876,37 netto, met het loon van november 2015 en het in december 2015 uit te betalen vakantiegeld.

3. De vordering en het verweer

3.1.

Egency vordert, bij uitvoerbaar bij voorraad verklaard vonnis,

1) een verklaring voor recht dat [werknemer] gehouden is tot nakoming van de tussen partijen getroffen studiekostenregelingen van 25 oktober 2013 en 21 oktober 2014;

2) de veroordeling van [werknemer] om aan Egency te voldoen € 5.123,63, althans een bedrag door de kantonrechter in goede justitie te bepalen, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 1 december 2015, althans vanaf de dag der dagvaarding tot aan de dag der algehele voldoening;

3) de veroordeling van [werknemer] om aan Egency te voldoen € 625,00 aan buitengerechtelijke kosten;

4) de veroordeling van [werknemer] in de proceskosten.

3.2.

Ter onderbouwing van haar vordering stelt Egency – kort gezegd – dat [werknemer] op grond van het in de arbeidsovereenkomst opgenomen studiekostenbeding gehouden is de gemaakte kosten terug te betalen aan Egency. De vordering van Egency is als volgt opgebouwd:

van 1-11-2014 tot 1-11-2015: € 4.000,00 na amortisatie: € 2.666,66

vanaf 1-11-2015: € 4.000,00

Het totaalbedrag ad € 6.666,00 heeft Egency afgerond naar € 6.000,00. Nu een bedrag ad € 876,37 reeds is verrekend, maakt Egency aanspraak op het restant ad € 5.123,63.

3.3.

[werknemer] voert gemotiveerd verweer en concludeert tot niet-ontvankelijk verklaring van Egency, dan wel afwijzing van de vordering, met veroordeling van Egency in de proceskosten en de nakosten, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf veertien dagen na vonnisdatum tot de dag der voldoening.

4. De beoordeling

4.1.

Kern van het geschil betref de vraag of Egency op terechte gronden aanspraak maakt op terugbetaling van een bedrag aan studiekosten.

4.2.

Vooropgesteld wordt dat het een werkgever is toegestaan met een werknemer afspraken te maken over een eventuele terugbetaling van studiekosten, die aanvankelijk door de werkgever zijn voldaan. Deze bevoegdheid is echter niet onbeperkt. Zij wordt begrensd door wettelijke bepalingen, door de eisen van goed werkgeverschap en de norm van artikel 6:248 BW.

4.3.

Naar het oordeel van de kantonrechter is het beroep van Egency op het studiekostenbeding in strijd met de eisen van goed werkgeverschap en in de gegeven omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar. Daartoe wordt het volgende overwogen.

Op grond van artikel 3 in de arbeidsovereenkomst maakt Egency aanspraak op de kosten voor begeleiding en opleiding van € 4.000,00 per jaar. Met uitzondering van de (door [werknemer] erkende) kosten voor een tweetal examens van in totaal € 355,70 inclusief btw, heeft Egency nagelaten de thans gevorderde (studie)kosten genoegzaam met stukken te onderbouwen. De kantonrechter begrijpt de stellingen van Egency aldus dat het gevorderde bedrag onder meer is opgebouwd uit kosten voor een training bij ict.traingen.nl en kosten in verband met wekelijkse (zelf)studie uren.

4.4.

Ten aanzien van de gestelde kosten voor een training bij ict.trainingen.nl overweegt de kantonrechter als volgt. Weliswaar heeft Egency als productie 15 bij dagvaarding een factuur van ict.trainingen.nl overgelegd, waaruit kan worden afgeleid dat Egency € 1.750,00 heeft betaald voor een training ‘Life Long Learning – Compleet’ bij ict trainingen.nl, maar [werknemer] heeft uitdrukkelijk betwist dat die kosten specifiek voor hem zijn gemaakt. [werknemer] wijst erop dat de betreffende training intern overdraagbaar is en dat het account ook door andere medewerkers werd gebruikt. Dit verweer heeft Egency naar het oordeel van de kantonrechter onvoldoende weersproken. Derhalve is voldoende aannemelijk geworden dat deze training behoort tot de normale investeringen die een werkgever als goed werkgever in zijn werknemers behoort te doen. Daarbij betrekt de kantonrechter dat [werknemer] de ict training niet op zijn verzoek heeft gevolgd, terwijl Egency – zoals overwogen – niet aannemelijk heeft gemaakt dat de betreffende training speciaal voor [werknemer] was bedoeld, hetgeen ook kan worden afgeleid uit de navolgende vermelding op het beoordelingsformulier d.d. 28 mei 2015 (productie 21 bij dagvaarding):
“Er kan gebruik worden gemaakt van het ‘Long Life learning’ account vanuit Egency en de aangeschafte boeken voor de trainingen van Microsoft Windows Server 2012 R2” . Dat Egency deze training op enig moment – zonder toestemming en medeweten van [werknemer] – op diens naam heeft gezet, rechtvaardigt niet dat Egency deze kosten op [werknemer] kan verhalen.

4.5.

Ten aanzien van de gestelde kosten in verband met wekelijkse (zelf)studie door [werknemer] overweegt de kantonrechter als volgt. Vooropgesteld wordt dat [werknemer] niet op eigen initiatief een opleiding heeft gevolgd aan een onafhankelijke onderwijsinstelling, maar voornamelijk (verplicht) studieverlof heeft moeten opnemen tijdens werktijd voor zelfstudie. Egency heeft in dit kader gesteld dat [werknemer] vier uren per week studeerde tijdens werktijd, waardoor hij niet kon worden ‘weggezet’ bij klanten tegen een uurtarief van € 75,00 per uur, maar daartegenover heeft [werknemer] aangevoerd hij verplicht was om tijdens werktijd ‘studie op kantoor’ te boeken, terwijl deze studie-uren in de praktijk niet steeds werden opgenomen vanwege het werkaanbod. [werknemer] heeft aangevoerd dat hij tijdens deze ‘studie-uren’ voornamelijk werkzaamheden voor lopende projecten verrichtte. Voor zover [werknemer] in die tijd wel studeerde, betrof het (werk gerelateerde) zelfstudie en diende hij de reeds bij Egency aanwezige boeken te gebruiken.

Uit de stellingen van partijen leidt de kantonrechter af dat veeleer sprake is van studie tijdens werktijd, hetgeen nodig is voor een goede uitoefening van de functie. Nog daargelaten dat Egency ook deze studiekosten geenszins heeft onderbouwd, is de kantonrechter van oordeel dat eventuele kosten vanwege (opgenomen) studie uren in redelijkheid niet voor rekening van [werknemer] dienen te komen. Daarbij wordt in aanmerking genomen dat [werknemer] onweersproken heeft gesteld dat hij – met uitzondering van het met succes afgeronde ITIL examen Microsoft examen – geen bewijs heeft ontvangen van de door Egency voorgeschreven en werk gerelateerde zelfstudie, dat hij aan zijn nieuwe werkgever heeft kunnen tonen als bewijs van door hem opgedane kennis en verworven vaardigheden.

Uit de door Egency overgelegde stukken en haar verklaringen ter zitting leidt de kantonrechter af dat zij het feit dat in de arbeidsovereenkomst geen concurrentiebeding is opgenomen, heeft willen compenseren met een vergaand studiekostenbeding. In het beding is een gefixeerd bedrag aan studiekosten per jaar opgenomen. Nauwkeurige lezing van het betreffende artikel leidt tot de conclusie dat [werknemer] in nagenoeg alle gevallen gehouden is 100% van de studiekosten terug te betalen, omdat de duur van de studie niet is begrensd. Gedurende zijn gehele dienstverband dient [werknemer] vier uren per week aan studie te besteden.

Uit de stellingen van Egency leidt de kantonrechter af dat de gevorderde studiekosten grotendeels betrekking hebben op deze verplicht gestelde studie tijd. Gelet op de wijze waarop Egency het betreffende studiekostenbeding heeft geformuleerd, is de kantonrechter van oordeel dat het beding in de onderhavige arbeidsrelatie veeleer als een verkapt boetebeding moet worden aangemerkt. Egency wenst aanspraak te maken op (minimaal) € 4.000,00 per jaar aan studiekosten in het geval de arbeidsovereenkomst – op welke wijze en op welk tijdstip dan ook – eindigt. Artikel 3.5 geeft aan in welke gevallen de werknemer de studiekosten dient terug te betalen: onder andere in het geval de opleiding niet succesvol wordt afgerond én in het geval de opleiding (wel) met succes wordt afgerond (sub a) alsmede in het geval werknemer of werkgever het dienstverband tijdens de duur van de opleiding opzegt of beëindigt (sub b). Sub c en d zien op de situatie dat de arbeidsovereenkomst na voltooiing van de studie eindigt.

In de situatie van [werknemer] is echter geen sprake van een concrete opleiding, die op enig moment is voltooid, maar van een doorlopende wekelijkse (zelf)studie. De facto leidt dit er toe dat een opzegging van de arbeidsovereenkomst (door [werknemer] dan wel door Egency) altijd tijdens de opleiding plaatsvindt, zodat toepassing van het studiebeding er steeds toe zal leiden dat [werknemer] alle studiekosten dient terug te betalen.

Gesteld noch gebleken is dat Egency deze vergaande financiële consequenties voldoende met [werknemer] heeft besproken. Dat hij tot drie keer toe een arbeidsovereenkomst heeft getekend waarin een zeer uitgebreid studiekostenbeding is opgenomen, is daartoe onvoldoende.

4.6.

Op grond van al hetgeen hiervoor is overwogen, concludeert de kantonrechter dat [werknemer] in redelijkheid niet kan worden gehouden tot vergoeding van de gevorderde (en – zoals hiervoor overwogen – onvoldoende onderbouwde) studiekosten. Dat in het betreffende studiekostenbeding een gefixeerd bedrag aan studiekosten is opgenomen, laat onverlet dat Egency door haar gemaakte studiekosten voor [werknemer] genoegzaam met stukken dient te onderbouwen. Deze onderbouwing ontbreekt. Nu het deel van de studiekosten dat door [werknemer] wordt erkend – te weten twee examens ad € 355,70 – reeds is ingehouden op het loon van [werknemer] , zal de vordering van Egency ter zake terugbetaling van studiekosten daarom worden afgewezen, evenals de door Egency gevorderde verklaring voor recht. Gelet op deze uitkomst treft de vordering ter zake buitengerechtelijke kosten hetzelfde lot.

4.7.

Hetgeen overigens door partijen is aangevoerd – onder andere omtrent de door Egency verrichte inhoudingen op het loon/vakantiegeld van [werknemer] – leidt niet tot een ander oordeel en behoeft daarom geen bespreking, mede gelet op het feit dat [werknemer] geen vordering in reconventie heeft ingesteld.

4.8.

Egency wordt in het ongelijk gesteld en moet daarom de proceskosten dragen.

De gevorderde nakosten zullen worden begroot op een bedrag van € 100,00, te vermeerderen, indien betekening van het vonnis heeft plaatsgevonden, met de explootkosten van betekening van het vonnis. De door [werknemer] gevorderde wettelijke rente over de proceskosten is toewijsbaar als na te melden.

5. De beslissing

De kantonrechter

5.1.

wijst de vorderingen af;

5.2.

veroordeelt Egency in de proceskosten, tot deze uitspraak aan de kant van [werknemer] begroot op € 500,00 aan salaris voor de gemachtigde en € 100,00 aan kosten die na dit vonnis zullen ontstaan
, te vermeerderen, indien betekening van het vonnis heeft plaatsgevonden, met de explootkosten van betekening van het vonnis, alsmede te vermeerderen met de wettelijke rente ingaande veertien dagen na de dagtekening van dit vonnis;

5.3.

verklaart deze veroordeling uitvoerbaar bij voorraad.

Dit vonnis is gewezen door de kantonrechter mr. M.P.C.J. van Bavel en in het openbaar uitgesproken op