ECLI:NL:RBGEL:2015:5473

• Datum uitspraak: 27 augustus 2015
• Publicatiedatum: 26 augustus 2015
• Zaaknummer: AWB - 14 _ 5018 en 14 _ 2841
• Instantie: Rechtbank Gelderland
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Bestuursrecht; Socialezekerheidsrecht
• Procedures: Eerste aanleg - meervoudig
• Rechters: C.W.C.A. Bruggeman; H.J. Klein Egelink; E.C.G. Okhuizen
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Intrekking bijstandsuitkering wegens inlichtingenplicht en criminele activiteiten

In deze zaak hebben twee broers, eiser I en eiser II, gezamenlijk een bijstandsuitkering ontvangen op basis van de norm voor gehuwden. Eiser II was betrokken bij criminele activiteiten, waaronder de handel in drugs, en er werd ook adresfraude vermoed. De gemeente Arnhem heeft de bijstandsuitkering van beide broers met terugwerkende kracht ingetrokken, omdat zij niet voldaan zouden hebben aan hun inlichtingenplicht. De rechtbank Gelderland heeft de zaak behandeld en vastgesteld dat er onvoldoende bewijs was dat eiser I niet zijn hoofdverblijf had op het opgegeven adres. De rechtbank oordeelde dat de intrekking van de bijstandsuitkering voor de periode van 24 januari 2013 tot en met 17 februari 2013 niet gerechtvaardigd was, omdat er geen bewijs was dat eisers over in aanmerking te nemen vermogen beschikten. De rechtbank heeft het bestreden besluit vernietigd en het primaire besluit herroepen voor die specifieke periode. Tevens is de gemeente Arnhem veroordeeld tot het vergoeden van de proceskosten van eisers.

Uitspraak

RECHTBANK GELDERLAND

Zittingsplaats Arnhem

Bestuursrecht

zaaknummers: 14/2841 en 14/5018

uitspraak van de meervoudige kamer van

in de zaak tussen

[eiser 1] , eiser I en
[eiser 2] , eiser II, gezamenlijk eisers genoemd (gemachtigde: mr. J.A. Schadd),

en

het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Arnhem te Arnhem, verweerder.

Procesverloop

Bij besluit van 5 november 2013, verzonden op 7 november 2013 (het primaire besluit I), heeft verweerder het recht op bijstand op grond van de Wet werk en bijstand (Wwb) van eiser I met ingang van 24 januari 2013 ingetrokken en met ingang van 7 november 2013 beëindigd.

Bij besluit van 12 november 2013, verzonden op 13 november 2013 (het primaire besluit II), heeft verweerder het recht op bijstand op grond van de Wwb van eiser II met ingang van 24 januari 2013 ingetrokken en met ingang van 13 november 2013 beëindigd.

Bij besluit van 11 maart 2014, verzonden op 12 maart 2014 (het bestreden besluit I), heeft verweerder het bezwaar van eiser I, gericht tegen het primaire besluit I, ongegrond verklaard.

Bij besluit van 12 juni 2014, verzonden op 16 juni 2014 (het bestreden besluit II), heeft verweerder het bezwaar van eiser II, gericht tegen het primaire besluit II, ongegrond verklaard.

Verweerder heeft een verweerschrift ingediend.

Het onderzoek op de zitting van de enkelvoudige kamer heeft plaatsgevonden op 20 januari 2015. Tijdens deze zitting zijn, met de onderhavige zaken, de beroepen tegen de bestreden besluiten van 12 juni 2014 met betrekking tot het opleggen van een boete aan eisers (procedurenummers 14/5016 en 14/5019), gevoegd behandeld. Eisers zijn verschenen, bijgestaan door hun gemachtigde. Verweerder heeft zich laten vertegenwoordigen door zijn gemachtigde mr. S.A. Joosten.

Ter zitting is het onderzoek gesloten. Bij de heropeningsbeslissing van 26 januari 2015 heeft de rechtbank het onderzoek heropend en voor behandeling doorverwezen naar een meervoudige kamer, omdat er met name ten aanzien van de besluiten tot het opleggen van een boete aan eisers fundamentele rechtsvragen in het geding waren.

Het onderzoek op de zitting van de meervoudige kamer heeft plaatsgevonden op 13 mei 2015. Eisers hebben zich ter zitting laten vertegenwoordigen door mr. B.J. Schadd, een kantoorgenoot van hun gemachtigde. Verweerder heeft zich laten vertegenwoordigen door zijn gemachtigden mr. M.A. de Ronde en N. Hendriks.

Naar aanleiding van het verhandelde ter zitting heeft verweerder tijdens de zitting aangegeven de bestreden besluiten met betrekking tot het opleggen van een boete aan eisers te zullen intrekken. De gemachtigde van eisers heeft daarop aangegeven de daartegen gerichte beroepen (met procedurenummers 14/5016 en 14/5019) te herzien.

Overwegingen

1.1

De rechtbank gaat uit van de volgende feiten en omstandigheden. Eiser II staat vanaf 1 september 2012 in de Basisregistratie personen ingeschreven als bewoner van het adres [adres 1] . Vanaf 16 januari 2013 staat ook zijn broer, eiser I, ingeschreven als bewoner van dit adres. Verweerder heeft aan eisers vanaf 24 januari 2013 bijstand ingevolge de Wwb toegekend naar de norm van gehuwden. Verweerder gaat er bij de toekenning van de bijstand van uit dat eisers een gezamenlijke huishouding voeren op het adres [adres 1] .

1.2

Op 13 augustus 2013 wordt er door de politie een inval gedaan op het adres [adres 1] en in de woning van de moeder van eisers, [adres 2] . Naar aanleiding van voorgaande start verweerder een onderzoek naar het hoofdverblijf van eisers op het adres [adres 1] . Op de [adres 2] wordt 52 kilo cocaïne in beslag genomen en een geldbedrag (in contanten) van € 57.000. Eiser II is vanaf 13 augustus 2013 voortvluchtig. Met ingang van 27 augustus 2013 wordt hij in detentie genomen. De betaling van de bijstand aan eisers wordt door verweerder met ingang van 1 augustus 2013 geblokkeerd.

1.3

Eiser I is op 27 september 2013 en op 17 oktober 2013 gehoord door twee sociaal rechercheurs, werkzaam voor verweerders gemeente. Verweerder heeft gegevens opgevraagd bij de Nuon en Vitens betreffende het gas-, water- en elektraverbruik in de woning op het adres [adres 1] Op 10 oktober 2013 wordt een onaangekondigd huisbezoek afgelegd op de woonadres van de vriendin van eiser I, [adres 3] , en op het adres [adres 1] .

1.4

De bevindingen uit het onderzoek zijn neergelegd in een rapportage van de Sociale Recherche, opgemaakt op 10 december 2013. Op basis van de resultaten van het onderzoek concludeert verweerder dat eisers reeds vanaf de aanvangsdatum van de bijstand, 24 januari 2013, niet hun hoofdverblijf hebben op het adres [adres 1] . Daarop wordt door verweerder - bij de primaire besluiten I en II - het recht op bijstand van eisers met ingang van 24 januari 2013 ingetrokken.

1.5

Op 24 december 2013 wordt eiser II veroordeeld tot een gevangenisstraf van 24 maanden. Uit het vonnis van de rechtbank blijkt onder meer dat hij op 18 februari 2013 voor een bedrag van € 15.000 aan speelpenningen heeft gekocht bij Holland Casino. Voorts heeft hij op 15 maart 2013 voor een vriend, [naam], een Audi A3 gekocht voor een bedrag van € 12.900 en dit bedrag contant afgerekend. De auto is dezelfde dag op naam van [naam] gesteld. Tenslotte wordt bewezen geacht dat hij op 13 augustus 2013 voor een ander zo’n 50 kilogram harddrugs in bewaring had alsmede een geldbedrag van € 57.000 aan contanten.

1.6

De primaire besluiten I en II blijven na bezwaar gehandhaafd. Bij het bestreden besluit I wordt aan het primaire besluit I een subsidiaire grondslag toegevoegd: Eiser II blijkt ten tijde in geding de beschikking te hebben gehad over grote contante bedragen, welke als middelen in aanmerking genomen hadden moeten worden bij de vaststelling van het recht op bijstand van eisers. Door eisers is geen melding gemaakt van het bezit van de middelen. Als gevolg van deze schending van de inlichtingenplicht blijken eisers vanaf 24 januari 2013 geen recht te hebben (gehad) op bijstand.

Met betrekking tot het bestreden besluit II (zaak 14/5018)

2. De rechtbank stelt allereerst vast dat verweerder de besluitvorming in de onderhavige zaak heeft gesplitst in die zin dat het recht op bijstand van eisers bij de (aan hen afzonderlijk gerichte en geadresseerde) primaire besluiten I en II wordt ingetrokken. De rechtbank stelt voorts vast dat verweerder bij het primaire besluit II op 12 november 2013 het recht op bijstand van eiser II heeft ingetrokken, terwijl daarvóór - bij het primaire besluit I van 5 november 2013 - het recht op bijstand van eiser I reeds was ingetrokken. Verweerder heeft daarbij naar het oordeel van de rechtbank miskend dat, aangezien eisers ten tijde in geding één gezamenlijke juridische entiteit vormden, de rechtsgevolgen van het primaire besluit I betrekking hadden op hen beiden. Aangezien het (gezamenlijke) recht op bijstand van eisers reeds bij het primaire besluit I was ingetrokken, roept het primaire besluit II van 12 november 2013 naar het oordeel van de rechtbank voor eisers derhalve geen nieuwe rechtsgevolgen in het leven en is het in die zin van geen betekenis. De gemachtigde van verweerder heeft ter zitting bevestigd dat verweerder zich in voorgaande kan vinden en heeft het bestreden besluit II en het primaire besluit II daarop ingetrokken.

Met betrekking tot het bestreden besluit I (zaak 14/2841)

3. Verweerder heeft aan het bestreden besluit I primair ten grondslag gelegd dat eiser I met ingang van 24 januari 2013 niet zijn hoofdverblijf heeft gehad op het opgegeven woonadres, [adres 1] . Eisers hebben hier niet uit eigen beweging melding van gemaakt en hebben hiermee zodoende de op grond van artikel 17, eerste lid, van de Wwb op hen rustende inlichtingenplicht geschonden, als gevolg waarvan verweerder het recht op bijstand niet kan vaststellen.

4. Eisers kunnen zich niet verenigen met dit standpunt van verweerder. Zij stellen uitdrukkelijk dat eiser I van 24 januari 2013 tot en met 13 augustus 2013 zijn hoofdverblijf had op het adres de [adres 1] . Eisers zijn van mening dat de stelling van verweerder dat dit over genoemde periode niet het geval was onvoldoende onderbouwd is aan de hand van concrete feiten en omstandigheden. De gegevens met betrekking tot het energieverbruik zijn daartoe onvoldoende, te meer daar de periode waarop de energiegegevens zien (deels) een andere is dan de periode die door verweerder wordt ingetrokken.

Daarnaast stellen eisers dat, hoewel het energieverbruik op het adres [adres 1] wellicht lager lag dan het gemiddelde verbruik van een vergelijkbaar huishouden, dit geenszins de conclusie rechtvaardigt dat eiser I ten tijde in geding niet zijn hoofdverblijf had op dit adres. Het betreft immers geen extreem laag verbruik zoals bedoeld in de jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep (CRvB).

5. Aangezien het onderhavige besluit een voor eisers belastend besluit is, is het naar vaste rechtspraak van de CRvB aan verweerder om de nodige kennis omtrent de relevante feiten te verzamelen. Niet in geschil is dat eiser I met ingang van 13 augustus 2013 niet (meer) zijn hoofdverblijf heeft op het adres [adres 1] en dat eisers verweerder daar niet van op de hoogte hebben gesteld. Ter beoordeling ligt derhalve voor de vraag of de onderzoeksbevindingen van de SR voldoende feitelijke grondslag bieden voor het standpunt van verweerder dat eiser I over de periode van 24 januari 2013 tot en met 12 augustus 2013 niet zijn hoofdverblijf had op voornoemde adres.

6. De vraag waar iemand zijn feitelijk woonadres heeft dient te worden beantwoord aan de hand van concrete feiten en omstandigheden. De belanghebbende is verplicht juiste en volledige inlichtingen over zijn woonadres te verstrekken, aangezien dat gegeven van essentieel belang is voor de verlening van bijstand.

7. Verweerder heeft blijkens de gedingstukken - hetgeen door de gemachtigde van verweerder ter zitting is bevestigd - voor de beantwoording van de vraag of eisers over de bovengenoemde periode hun inlichtingenverplichting hebben geschonden doorslaggevende betekenis toegekend aan de uit het onderzoek gebleken gegevens over het gas-, water-, en elektraverbruik op het uitkeringsadres. Uit deze gegevens valt af te leiden dat over een periode van ruim 12 maanden (17 september 2012 tot en met 10 oktober 2013) een waterverbruik is gemeten van in totaal 24 m³, zijnde circa 35% van het gemiddelde verbruik van een tweepersoonshuishouden. Het elektraverbruik over deze periode wordt vastgesteld op circa 16% van het gemiddelde verbruik (433 m³) en het gasverbruik op circa 68% (567 m³). Verweerder kon naar het oordeel van de rechtbank enkel op basis van deze gegevens redelijkerwijs niet tot de conclusie komen dat eiser I niet zijn hoofdverblijf had op het opgegeven uitkeringsadres. Daartoe wordt overwogen dat de gegevens zien op een langere periode dan de periode die in geschil is. Niet uit te sluiten valt dat de woning over de periode van 17 september 2012 tot en met 23 januari 2013 en van 13 augustus 2013 tot en met 10 oktober 2013 onbewoond was, zoals door eisers in het beroepschrift wordt gesuggereerd. In dat geval geven de verbruiksgegevens zoals gepresenteerd door verweerder geen reëel beeld betreffende het verbruik in de woning over de periode in geschil. Afgezien van het voorgaande is de rechtbank van oordeel dat het gemiddelde verbruik wellicht dan ook nog als lager dan gemiddeld kan worden aangemerkt, maar dat geen sprake is van een extreem laag verbruik zoals bedoeld in de jurisprudentie dienaangaande van de CRvB. De verbruiksgegevens bieden daarmee naar het oordeel van de rechtbank een onvoldoende feitelijke grondslag voor het primaire standpunt van verweerder.

8. De rechtbank begrijpt het subsidiaire standpunt van verweerder aldus dat eisers de inlichtingenplicht hebben geschonden door geen mededeling te doen van grote contante geldbedragen waarover eisers konden beschikken. Als gevolg daarvan kan verweerder het recht op bijstand met ingang van 24 januari 2013 niet vaststellen.

9. Eisers betwisten dat zij gezamenlijk konden beschikken over de door verweerder bedoelde middelen. Eiser I stelt nadrukkelijk dat hij niet betrokken was bij de activiteiten van zijn broer en daar ook geen wetenschap van had. Er bestond naar zijn mening dan ook geen grond om zijn recht op bijstand in te trekken (en terug te vorderen). Hij heeft immers de inlichtingenplicht niet geschonden. Anders dan voor gehuwden geldt zijn broers niet onderhoudsplichtig jegens elkaar.

10. De rechtbank stelt vast dat uit het onderzoek is gebleken en door eisers niet is betwist dat eiser II op 18 februari 2013 voor een bedrag van € 15.000 speelpenningen heeft aangeschaft bij het Holland Casino, dat hij op 15 maart 2013 voor een bedrag van € 12.900 een Audi A3 heeft aangeschaft en dat bij de huiszoeking op 13 augustus 2013 een geldbedrag van € 57.000 is aangetroffen in een kluis die aan hem toebehoorde. De rechtbank is, gezien voornoemde feiten, van oordeel dat genoegzaam is komen vast te staan dat eisers op de genoemde data de beschikking hadden over vermogen dat het voor hen geldende vrij te laten bedrag overschreed. Omdat eisers echter niet aan de hand van objectieve bewijsstukken de herkomst en besteding van de geldbedragen hebben aangetoond, heeft verweerder terecht geconcludeerd dat het recht op bijstand met ingang van 18 februari 2013 niet is vast te stellen. Over de periode van 24 januari 2013 tot en met 17 februari 2013 ontbreekt naar het oordeel van de rechtbank iedere vorm van bewijs ten aanzien van de stelling van verweerder dat eisers over in aanmerking te nemen vermogen konden beschikken. Anders dan eisers kennelijk menen doet de stelling dat eiser I in het geheel niet op de hoogte was van de activiteiten van zijn broer en de geldbedragen waarover hij kennelijk kon beschikken, wat daar ook van zij, niet ter zake, aangezien zij ten tijde in geding gezamenlijk subject van bijstandverlening waren.

11. Voorgaande betekent naar het oordeel van de rechtbank dat het bestreden besluit, voor zover dat ziet op de intrekking van het recht op bijstand van eisers over de periode van 24 januari 2013 tot en met 17 februari 2013 een voldoende feitelijke grondslag ontbeert en in zoverre voor vernietiging in aanmerking komt wegens strijd met artikel 7:12, eerste lid, van de Awb. Het beroep is dan ook gegrond. De rechtbank ziet aanleiding om met toepassing van artikel 8:72, vierde lid, van de Awb zelf in de zaak te voorzien. De rechtbank zal het primaire besluit I, voor zover dat ziet op de intrekking van de bijstand over de periode van 24 januari 2013 tot en met 17 februari 2013, herroepen, nu - gezien de inmiddels verstreken tijd - niet aannemelijk is dat het geconstateerde gebrek nog kan worden hersteld.

12. De rechtbank ziet aanleiding om verweerder in de door eisers gemaakte proceskosten te veroordelen. Deze kosten stelt de rechtbank op grond van het Besluit proceskosten bestuursrecht voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vast op € 1.470 (1 punt voor het indienen van twee beroepschriften, 1 punt voor het verschijnen ter zitting van 20 januari 2015 en 1 punt voor het verschijnen ter zitting van 13 mei 2015 met een waarde per punt van € 490 en een wegingsfactor 1), daarbij in aanmerking nemende dat er sprake is van samenhangende zaken als bedoeld in het Besluit proceskosten (zoals dat luidt per 1 januari 2015).

Beslissing

De rechtbank:

• verklaart het beroep gericht tegen het bestreden besluit I gegrond;
• vernietigt het bestreden besluit I;
• herroept het primaire besluit I voor zover dat betrekking heeft op de intrekking van het recht op bijstand van 24 januari 2013 tot en met 17 februari 2013;
• bepaalt dat deze uitspraak in de plaats treedt van het vernietigde bestreden besluit;
• gelast dat verweerder het door eisers betaalde griffierecht van € 90 aan hen vergoedt;
• veroordeelt verweerder in de proceskosten van eisers in beroep ten bedrage van € 1.470.

Deze uitspraak is gedaan door mr. C.W.C.A. Bruggeman, voorzitter, mr. H.J. Klein Egelink en mr. E.C.G. Okhuizen, rechters, in tegenwoordigheid van mr. N.C. Vlaskamp, griffier. De beslissing is in het openbaar uitgesproken op:

griffier

rechter

Afschrift verzonden aan partijen op:

Rechtsmiddel

Tegen deze uitspraak kan binnen zes weken na de dag van verzending daarvan hoger beroep worden ingesteld bij de Centrale Raad van Beroep. Als hoger beroep is ingesteld, kan bij de voorzieningenrechter van de hogerberoepsrechter worden verzocht om het treffen van een voorlopige voorziening of om het opheffen of wijzigen van een bij deze uitspraak getroffen voorlopige voorziening.