ECLI:NL:RBGEL:2014:1250

Uitspraak

vonnis

RECHTBANK GELDERLAND

Team kanton en handelsrecht

Zittingsplaats Arnhem

zaaknummer / rolnummer: C/05/255282 / KG ZA 13-662

Vonnis in kort geding van 22 januari 2014

in de zaak van

1. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

HANDELMAATSCHAPPIJ VELDBOEKET B.V.,

gevestigd te Numansdorp,

2. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

JOWI ZALTBOMMEL B.V.,

gevestigd te Numansdorp,

eiseressen,

advocaat mr. M.A.V. van Aardenne te Dordrecht,

tegen

1. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

CENTRAAL BOEKHUIS B.V.,

gevestigd te Culemborg,

2. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

CENTRAAL BOEKHUIS FACTURATIE B.V.,

gevestigd te Culemborg,

gedaagden,

advocaat mrs. R.J. Wouters en S.M. Maarschalkerweerd te Amsterdam.

Eiseressen zullen hierna Veldboeket c.s. genoemd worden. Gedaagden zullen gezamenlijk worden aangeduid als CB c.s. en afzonderlijk als CB en CBF.

1. De procedure

1.1. Het verloop van de procedure blijkt uit:

de dagvaarding
de mondelinge behandeling
de pleitnota van Veldboeket c.s.
de pleitnota van CB c.s.

1.2. Ten slotte is in verband met de spoedeisendheid van de zaak op 22 januari 2014 vonnis gewezen. De feiten en de motivering waarop de beslissing in het vonnis steunt, worden hieronder vastgelegd.

2 De feiten

2.1.

Veldboeket c.s. exploiteren een groothandel in boeken. Zij bestellen boeken rechtstreeks bij diverse uitgeverijen, maar ook via CB, die in dit verband als distributeur voor uitgeverijen opereert. In dat geval maken Veldboeket c.s. tevens gebruik van de factureringsdiensten van CB c.s. (via CBF, een vennootschap die verbonden is met CB), in die zin dat de uitgeverijen hun facturen voor door Veldboeket c.s. bestelde boeken aan CBF versturen, die deze ook voldoet. Veldboeket c.s. ontvangen vervolgens van CBF een factuur. Het debiteurenrisico gaat aldus van de uitgeverijen over op CBF. CB c.s. hanteert een leverancierskrediet tot aan een bepaald plafond, de zogenoemde kredietlimiet. CB c.s. heeft in verband hiermee een kredietverzekering afgesloten met verzekeraar Coface.

2.2.

In geval Veldboeket c.s. rechtstreeks bij de uitgeverij boeken bestellen, dus niet via CB c.s., cedeert de uitgeverij haar vorderingen op Veldboeket c.s. aan CBF. CBF tracht de vordering te innen. Indien dat niet lukt heeft zij het recht de vordering terug over te dragen aan de uitgeverij. Dit berust op overeenkomsten met de uitgeverijen. Aldus loopt CBF op deze vorderingen niet het debiteurenrisico. Deze vorderingen tellen niet mee voor de kredietlimiet en worden evenmin door de kredietverzekering gedekt.

2.3.

CB verleent logistieke diensten aan uitgevers en groothandels. Het gaat hier onder meer om diensten met betrekking tot fondsbeheer, inslag en opslag, distributie, vervoer en CB-online. Zij brengt deze diensten in rekening door middel van de zogenoemde dienstenfacturen. Deze dienstenfacturen vallen ook onder de kredietlimiet.

2.4.

CB c.s. maken gebruik van algemene voorwaarden. In deze algemene voorwaarden (versie 2012) is onder meer het volgende opgenomen.

1.Definities

1.1

In deze Algemene Voorwaarden (…) wordt verstaan onder:

(…)
Diensten: de diensten en andere werkzaamheden hoe ook genaamd die een CB Vennootschap (als opdrachtnemer, lasthebber of in een andere hoedanigheid) verricht of uitvoert krachtens een Overeenkomst of een order namens of in opdracht ten behoeve van een Opdrachtgever, een Afnemer of beiden, daaronder mede begrepen doch niet beperkt tot administratieve en financiële diensten, informatiediensten, Digitale Diensten, inslag, opslag, uitslag, Vervoer en andere logistieke diensten.
Digitale Diensten: digitaal opgeslagen informatie, software , interfaces en andere gegevens in de ruimste zin van het woord (thans onder meer bekend als CB Online, waaronder begrepen CB Online Verslaglegging, CB Online Managementinformatie en CB Online Marktinformatie) betrekking hebbende op Artikelen of de Diensten (niet zijnde Digitale Diensten), waartoe door middel van Communicatiemiddelen toegang wordt verleend en een recht van gebruik wordt verschaft.
(…)
Kredietlimiet: het totale maximumbedrag (inclusief BTW) dat een afnemer (…) of een Opdrachtgever wegens (…) leveringen aan die Afnemer en (…) het verrichten van Diensten door de CB Vennootschappen op enig tijdstip al dan niet opeisbaar, voorwaardelijk of onder tijdsbepaling aan (…) de CB Vennootschappen verschuldigd mag zijn, welk totale maximumbedrag door de CB Vennootschap wordt vastgesteld en telkens door de CB Vennootschap kan worden gewijzigd.

(…)

4. Looptijd en beëindiging van de Overeenkomst

(…)

4.5

Een partij (…) is bevoegd de Overeenkomst geheel of gedeeltelijk te beëindigen, indien zich bij de andere partij één van de volgende omstandigheden heeft voorgedaan, ongeacht of dit aan de andere partij kan worden toegerekend:

(a) de andere partij komt een verplichting uit hoofde van de Overeenkomst niet na of handelt in strijd met de bepaling van de Overeenkomst en die niet-nakoming of inbreuk, mits vatbaar voor herstel, is niet hersteld binnen tien (10) werkdagen nadat de Beëindigende Partij de andere partij daartoe schriftelijk heeft aangemaand; of

(…)

4.6

Indien zich een omstandigheid als bedoeld in artikel 4.5 voordoet, kan de Beëindigende Partij de Overeenkomst met onmiddellijke ingang of tegen een door hem te bepalen datum beëindigen door middel van een schriftelijke kennisgeving aan de andere partij.

(…)

4.11

De rechten en bevoegdheden van een partij omschreven in dit artikel 4 zijn in aanvulling op en niet in de plaats van een andere bepaling van de Overeenkomst of deze Voorwaarden of op grond van de wet.

(…)

6 Betaling

6.1

Alle bedragen die een CB Vennootschap aan een Opdrachtgever of een Afnemer in rekening brengt, moeten volledig aan de CB Vennootschap zijn betaald, uiterlijk op de in de betreffende factuur genoemde vervaldag of, indien een vervaldag niet wordt genoemd, binnen veertien dagen na de datum waarop de factuur is opgemaakt. (…)

6.2

Bedragen die een opdrachtgever of een Afnemer op enig moment aan een CB Vennootschap verschuldigd is of die aan een Opdrachtgever of een Afnemer door een CB Vennootschap in rekening zijn gebracht, moeten worden betaald zonder korting of inhouding hoe dan ook genaamd. Een Opdrachtgever of een Afnemer is niet bevoegd een aan een CB Vennootschap verschuldigd bedrag te verrekenen met, of de betaling daarvan op te schorten wegens, een (beweerdelijke) vordering uit welke hoofde dan ook op de CB Vennootschap.

6.3

Indien een Opdrachtgever of een Afnemer de verschuldigdheid van een factuur van een CB Vennootschap betwist, blijft hij niettemin verplicht tot volledige betaling, overeenkomstig het hiervoor in dit artikel 6 bepaalde, met dien verstande dat de Opdrachtgever of een Afnemer bevoegd is van de CB Vennootschappen terug te vorderen hetgeen hij bewijst onverschuldigd aan de CB Vennootschap te hebben betaald.

(…)

6.7

Indien een Opdrachtgever of een Afnemer een door hem aan een CB Vennootschap verschuldigd bedrag niet uiterlijk op de betreffende vervaldag volledig heeft betaald:

( a) is de Opdrachtgever of de Afnemer, zonder dat een aanmaning of ingebrekestelling door de CB Vennootschap is vereist, in verzuim;

(…)

10 Administratie CB Vennootschap bindend

De administratie en boekhouding van een CB Vennootschap (daaronder mede begrepen doch niet beperkt tot de door de CB Vennootschap opgestelde en/of verwerkte facturen (…), Orders en debiteuren- en crediteurenadministratie) zijn voor partijen bindend (…).

2.5.

Tussen partijen is onenigheid ontstaan over onder meer de hoogte en verschuldigdheid van de dienstenfacturen, facturen die niet zouden kloppen, de vervaldata van facturen en de kredietlimiet. Over de door CB c.s. bijgestelde kredietlimiet van € 835.000,00 is een kort geding gevoerd. Bij vonnis van 25 oktober 2013 heeft de voorzieningenrechter van de rechtbank Gelderland, locatie Arnhem, de vorderingen van Veldboeket c.s. afgewezen.

2.6.

Bij brief van 6 december 2013 van CB c.s. aan Veldboeket c.s. heeft CB c.s. onder meer het volgende geschreven.

(…)

Alhoewel de huidige hoogte van de totale vorderingenpositie van Veldboeket en Jowi op zich ruimte zou bieden voor hervatting van leveranties op krediet, zorgen de door Veldboeket en Jowi onbetaald gelaten vervallen facturen er voor dat leveranties op krediet nog niet zijn hervat.

(…)

2.7.

Bij brief van 8 januari 2014 van CB c.s. aan Veldboeket c.s. heeft CB c.s. onder meer het volgende geschreven.

Op mijn brief aan jou van 6 december jl. ontving ik geen reactie.

Ondanks eerdere verzoeken ontvingen CB en CBF (hierna gezamenlijk: CB) tot op heden geen toereikende betaling van Veldboeket en Jowi (hierna gezamenlijk: Veldboeket) van de vervallen bedragen.

(…)

Om de risico’s die CB als gevolg van haar bedrijfsvoering (facturatie- en incasso) loopt te beperken, heeft CB, zoals jij weet, een verzekering afgesloten bij kredietverzekeraar Coface. De polisvoorwaarden van deze kredietverzekering schrijven voor dat in de situatie dat één of meerdere door Coface gedekte facturen 90 dagen of langer vervallen zijn CB, teneinde dekking onder de kredietverzekering te behouden, de
totale gedekte vorderingenpositieaan Coface over moet dragen (te cederen). In dit verband merk ik op dat de volgende facturen van CB thans of zeer binnenkort 90 dagen (zullen) zijn vervallen:

- factuurnummer 10739189 (EUR 36.663,92 van relatienummer 6019006 (per de datum van deze brief 87 dagen vervallen);

- factuurnummer K1332450 (EUR 6.214,33) van relatienummer 7972841 (per de datum van deze brief 85 dagen vervallen);

- factuurnummer T1310814 (EUR 902,55) van relatienummer 8581822 (per de datum van deze brief 85 dagen vervallen); en

- factuurnummer T1310850 (EUR 3.109,74 en K1332839 (EUR 27.219,64) van relatienummer 8841199 (beide facturen per de datum van deze brief 85 dagen vervallen);

Indien de bovengenoemde bedragen niet uiterlijk tien werkdagen na datum van deze brief (dat wil zeggen op 22 januari 2014) op de bankrekening van CB zijn bijgeschreven is CB genoodzaakt over te gaan tot overdracht aan Coface van de totale gedekte vorderingenpositie.

Deze vorderingenpositie is opgebouwd uit (i) vervallen en nog niet vervallen dienstenfacturen, en (ii) vervallen en nog niet vervallen facturen voor boekleveranties voor rekening en risico van CB. Hieronder vallen dus niet de vorderingen van CB op Veldboeket die voor rekening en risico van de uitgevers komen. Coface zal vervolgens voor verdere incasso van de aan haar overgedragen vorderingen zorgdragen.

Nadat CB de vorderingenpositie aan Coface heeft overgedragen zal Coface CB geen dekking onder de verzekeringspolis meer bieden voor toekomstige vorderingen van CB op Veldboeket. Alsmede vanwege de voortdurende weigering van Veldboeket om facturen van CB (tijdig) te voldoen - ondanks herhaalde verzoeken en sommaties van CB - zal CB in dat geval per direct (dus op 23 januari 2014) en zonder enige nadere aankondiging overgaan tot beëindiging van haar contractuele relatie met Veldboeket, en wel voor zover dit de dienstverlening van CB aan Veldboeket betreft waar CB een kredietrisico op Veldboeket loopt. De algemene voorwaarden van CB (artikel 4.5 sub (a)) voorzien in deze mogelijkheid tot een dergelijke gedeeltelijke beëindiging. Deze gedeeltelijke beëindiging van de dienstverlening van CB aan Veldboeket zal concreet inhouden dat:

- Veldboeket geen gebruik meer zal kunnen maken van de CB-online aansluitingen;

- Veldboeket boeken slechts nog direct bij de uitgevers kan bestellen (DIO);

- Veldboeket geen artikeleninformatie bij CB meer kan opvragen; en

- de kosten voor distributie en transport van CB direct bij de uitgevers moeten worden neergelegd.

Voor de volledigheid merk ik op dat CB leveranties voor rekening en risico van uitgevers zal blijven uitvoeren, waardoor het voor Veldboeket mogelijk blijft om boeken direct bij de uitgevers te betrekken. Deze positie kan wijzigen als gevolg van instructies van Coface. Bij de continuering van de leveranties voor rekening en risico van uitgevers geldt wel dat de kosten die CB maakt voor distributie en transport voor door Veldboeket bij uitgevers bestelde boeken zullen moeten worden voldaan aan CB door de betreffende uitgevers. Deze situatie brengt met zich mee dat CB uitsluitend nog werkzaamheden ten behoeve van Veldboeket verleent op instructie (en voor rekening) van de uitgevers.

(…).

3.Het geschil

3.1.

Veldboeket c.s. vorderen samengevat - CB c.s. te veroordelen om door of namens Veldboeket c.s. geplaatste bestellingen uit te voeren totdat een kredietlimiet van € 835.000,00 is bereikt, welk kredietlimiet dient te worden vastgesteld op basis van de door CB c.s. verzonden, niet-betwiste en niet binnen 10 dagen na de vervaldatum voldane facturen, dan wel om een andere voorziening te treffen, een en ander op straffe van een dwangsom en met veroordeling van CB c.s. in de proceskosten.

3.2.

CB c.s. voeren verweer.

3.3.

Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.

4.De beoordeling

4.1.

Het spoedeisend belang vloeit voldoende uit de stellingen van Veldboeket c.s. voort.

4.2.

CB c.s. hebben zich op het standpunt gesteld dat er op 18 januari 2014 een bedrag van € 560.070,85 openstaat aan vervallen en niet vervallen facturen. Van deze openstaande bedragen is een bedrag ter grootte van € 360.548,03 (ruim 64%) vervallen. Het vervallen bedrag is onder te verdelen in € 229.813,09 aan vervallen facturen voor boekleveranties en € 130.734,94 aan vervallen facturen voor diensten, aldus CB c.s. Om hun standpunt te onderbouwen hebben CB c.s. een grote hoeveelheid producties in het geding gebracht, met daarin overzichten van alle openstaande facturen en van het aantal dagen dat facturen vervallen zijn. CB c.s. heeft zich in verschillende opzichten beroepen op haar algemene voorwaarden. CB c.s. heeft daarbij benadrukt dat, ook bij het verlenen van krediet, het uitgangspunt is dat facturen tijdig binnen de betalingstermijn worden voldaan. Indien Veldboeket c.s. niet tijdig tot betaling van de vervallen facturen overgaan, dan zijn CB c.s. gerechtigd de dienstverlening (gedeeltelijk) opschorten, aldus CB c.s. In de brief van 6 december 2013 hebben CB c.s. Veldboeket c.s. meegedeeld dat zij om deze reden de leveringen nog niet hebben hervat.

4.3.

Dat CB c.s. op dit moment geen leveringen onder krediet meer uitvoeren, is er dus in gelegen dat CB c.s. de dienstverlening jegens Veldboeket c.s. hebben opgeschort, in verband met het niet tijdig voldoen van de facturen door Veldboeket c.s. Hetgeen in het vorige kort geding aan de orde was, te weten de hoogte van de door CB c.s. vastgestelde kredietlimiet van € 835.000,00 en het stoppen van de leveringen door CB c.s. omdat deze kredietlimiet was overschreden, is in dit kort geding dus niet aan de orde.

4.4.

Na doorvragen hebben Veldboeket c.s. ter zitting uiteindelijk verklaard dat er inderdaad een bedrag van ongeveer € 560.000,00 openstaat, zij het dat zij een gedeelte van de facturen betwisten. Daarnaast betwisten Veldboeket c.s. dat alle facturen die CB c.s. als vervallen aanmerken ook daadwerkelijk zijn vervallen. Voor een aantal van deze door uitgeverijen aan CB c.s. gecedeerde facturen zou volgens Veldboeket c.s. met de uitgeverij een andere betalingstermijn zijn overeengekomen, waardoor CB c.s. deze facturen ten onrechte als vervallen heeft aanmerkt. Ook meent Veldboeket c.s. dat zij de dienstenfacturen niet verschuldigd is omdat er in het geheel geen diensten meer worden verleend vanaf 1 oktober 2013 en omdat er discussie is over de hoogte van deze dienstenfacturen. Hieromtrent moet als volgt worden overwogen.

4.5.

Veldboeket c.s. hebben, tegenover het gemotiveerde en met stukken onderbouwde verweer van CB c.s., niet ook maar enigszins gemotiveerd beargumenteerd of onderbouwd waaruit de door hen gestelde onjuistheden bestaan of uit zouden kunnen blijken en waaruit zou kunnen blijken dat afwijkende, en zo ja welke, betalingstermijnen met uitgeverijen zijn overeengekomen. Voor zover Veldboeket c.s. zich op het standpunt stellen dat facturen reeds zijn betaald, hebben zij daarvoor geen bewijsstukken overgelegd. Bovendien gelden tussen partijen de algemene voorwaarden van CB c.s., waarin in artikel 10 is opgenomen dat de administratie van CB c.s. bindend is en dwingend bewijs oplevert en is in artikel 6.3 bepaald dat Veldboeket c.s. ook bij betwisting van een factuur verplicht blijven tot volledige betaling daarvan. Met betrekking tot de dienstenfacturen hebben CB c.s. onbetwist gesteld dat zij nog wel degelijk diensten voor Veldboeket c.s. uitvoeren, zoals bijvoorbeeld de CB-online aansluitingen en de opslag van voorraad. Onbetwist is gebleven de stelling van CB c.s. dat Veldboeket c.s. de aan de levering van deze diensten ten grondslag liggende overeenkomst(en) nooit hebben opgezegd. Voorshands moet er dan ook van worden uitgegaan dat een bedrag van € 360.000,00 aan openstaande facturen is vervallen. Op grond van artikel 6.7 van de algemene voorwaarden zijn Veldboeket c.s. direct in verzuim. Hieraan ontleent CB c.s. dan ook de bevoegdheid de dienstverlening jegens Veldboeket c.s. (gedeeltelijk) op te schorten.

4.6.

CB c.s. hebben in de brief van 8 januari 2014 (zie r.o. 2.9) uiteengezet dat de daarin genoemde facturen, in totaal ongeveer € 74.000,00, bijna 90 dagen zijn vervallen. Zij hebben Veldboeket c.s. gesommeerd te betalen en bij gebreke daarvan aangekondigd dat zij hun totale vordering op Veldboeket c.s. zullen overdragen aan Coface omdat zij anders hun dekking onder de kredietverzekering zullen verliezen. Dat CB c.s. hun verzekeringsdekking onder deze omstandigheden zullen verliezen, hebben Veldboeket c.s. niet (gemotiveerd) betwist. Daar komt nog bij dat CB c.s. zich onbetwist op het standpunt hebben gesteld dat zij, na overdracht van de vorderingen op Veldboeket c.s. aan Coface, geen verzekeringsdekking meer hebben ten aanzien van nieuw krediet aan Veldboeket c.s. en ten aanzien van de diensten die zij aan Veldboeket c.s. verlenen. Dat zal CB c.s. er dan toe nopen het contract met Veldboeket c.s. gedeeltelijk te beëindigen. Het gaat dan, blijkens de brief van 8 januari 2014, om de CB-online aansluitingen, het bestellen van boeken via CB c.s., het opvragen van artikeleninformatie bij CB en de kosten voor distributie en transport van CB die in dat geval direct bij de uitgeverijen worden neergelegd. Gezien de wijze waarop Veldboeket c.s. zich in dit geschil opstellen, ziet het ernaar uit dat het (gedeeltelijk) beëindigen van de overeenkomst daadwerkelijk zal geschieden. Ook in dat geval zijn CB c.s. niet langer meer verplicht tot het leveren van boeken en diensten aan Veldboeket c.s. tot aan de kredietlimiet van € 835.000,00.

4.7.

Gezien het hierboven overwogene, zullen de vorderingen van Veldboeket c.s. worden afgewezen. Veldboeket c.s. zullen als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van CB c.s. worden begroot op:

- griffierecht € 608,00

- overige kosten 0,00

- salaris advocaat
816,00

Totaal € 1.424,00

5.De beslissing

De voorzieningenrechter

5.1.

wijst de vorderingen af,

5.2.

veroordeelt Veldboeket c.s. in de proceskosten, aan de zijde van CB c.s. tot op heden begroot op € 1.424,00,

5.3.

verklaart dit vonnis wat betreft de kostenveroordeling uitvoerbaar bij voorraad.

Dit vonnis is gewezen door mr. R.J.B. Boonekamp en in het openbaar uitgesproken op 22 januari 2014. De feiten en de motivering zijn afzonderlijk vastgelegd op 27 januari 2014.

Coll. MBR