Uitspraak
RECHTBANK DEN HAAG
Team Jeugd- en Zorgrecht
Zaak-/rekestnr.: C/09/678936 / FA RK 25-431
Datum beschikking: 04 februari 2025
Machtiging tot het verlenen van verplichte zorg
Beschikkingnaar aanleiding van het door de officier van justitie ingediende verzoek tot het verlenen van een zorgmachtiging als bedoeld in artikel 6 : 4 van de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz), ten aanzien van:
[betrokkene] ,
hierna te noemen: betrokkene,
geboren op [geboortedag] 1989 te [geboorteplaats] ,
wonende te [woonplaats] ,
advocaat: mr. M.F. Laning te Voorschoten.
ProcesverloopBij verzoekschrift, ingekomen ter griffie op 20 januari 2025, heeft de officier van justitie verzocht om een zorgmachtiging.
Bij het verzoekschrift zijn de volgende bijlagen gevoegd:
- een op 16 januari 2025 ondertekende medische verklaring van M. Neeter-Braaksma, psychiater, die betrokkene heeft onderzocht maar niet bij zijn behandeling betrokken was;
- een ongedateerde aanvulling wilsbekwaamheidsbeoordeling op medische verklaring van voornoemde M. Neeter-Braaksma;
- een zorgkaart van 14 januari 2025;
- een zorgplan van 8 januari 2025;
- de bevindingen van de geneesheer-directeur van 20 januari 2025;
- een uittreksel uit de justitiële documentatie;
- een afschrift van de politiemutaties.
De mondelinge behandeling van het verzoek heeft plaatsgevonden op 4 februari 2025. Daarbij zijn gehoord:
- betrokkene, bijgestaan door zijn advocaat;
- de casemanager, [naam] .
Omdat door de officier van justitie een nadere toelichting op of motivering van het verzoek niet nodig werd geacht en het de rechtbank ter zitting is gebleken dat diens aanwezigheid ook niet noodzakelijk was om tot een inhoudelijke beslissing te kunnen komen, is de officier van justitie niet gehoord.
Standpunten ter zitting
Betrokkene heeft ter zitting verteld dat hij van mening is dat een zorgmachtiging niet nodig is, omdat hij de laatste periode heeft laten zien dat hij goed bezig is in zijn leven. Hij is bezig met het oplossen van zijn schuldenproblematiek, heeft een vriendin, is al zes weken gestopt met drinken en is op zoek naar een eigen woning. Vanuit de gemeente heeft betrokkene vernomen dat het niet gunstig is voor zijn zoektocht naar een woning als [instelling] in beeld is. Betrokkene beseft dat de recente gebeurtenissen in contrast staan met het gedrag dat hij de afgelopen jaren heeft laten zien. Hij geeft aan dat hij in het verleden is gaan drinken uit stress vanwege conflicten met de buren. Echter, hij heeft vertrouwen in zichzelf en ook helpt zijn vriendin hem op het juiste pad te blijven. Zij is zwanger en dat motiveert betrokkene om niet terug te vallen. Mocht de relatie met zijn vriendin onverhoopt over gaan, dan is dit voor betrokkene geen reden om terug te vallen. Betrokkene wil niet verplicht worden opgenomen en geeft aan dat de informatie hierover compleet nieuw is en dat hij dit een onaangename verassing vindt. Hij wil zijn leven graag opbouwen en zijn beveiligingswerk weer gaan oppakken.
De advocaat heeft ter zitting naar voren gebracht dat het haar, evenals betrokkene, niet duidelijk was dat er een opname beoogd is. Betrokkene heeft grote stappen gemaakt en werkt aan zijn schulden. Vóórdat de informatie over de opname bekend was, voelde de zorgmachtiging wel als een prettig vangnet voor betrokkene, mocht het echt mis gaan. Nu ter zitting blijkt dat er een opname is beoogd om verdere diagnostiek uit te voeren, verzet betrokkene zich tegen de zorgmachtiging. Hij wil niet worden opgenomen. De advocaat vraagt om afwijzing van het verzoek.
De casemanager heeft ter zitting verteld dat het goed is dat betrokkene al zes weken abstinent is, maar dat hij nog over te weinig vaardigheden beschikt om deze positieve lijn door te trekken. Vooral bij tegenslag, bijvoorbeeld als zijn vriendin zou wegvallen, is het maar de vraag of het betrokkene lukt abstinent te blijven. Dit patroon is in de afgelopen jaren vaker gezien: er stabiele momenten geweest, maar als er dan iets onverwachts in het leven van betrokkene gebeurde, viel hij terug in gebruik. Aan inhoudelijk behandelen zijn de behandelaren de afgelopen jaren nauwelijks toegekomen. Ze zijn met name bezig geweest met ‘brandjes blussen’. De behandelaren hebben er, gezien het verleden, onvoldoende vertrouwen in dat het betrokkene zelfstandig lukt om definitief van zijn alcoholgebruik af kan komen. Betrokkene is meerdere keren zijn woning uitgezet vanwege alcoholmisbruik en gedrag. Ook heeft hij een gebiedsverbod voor een bepaald gedeelte in de stad. Er is in de afgelopen jaren veel geprobeerd, maar zonder succes. Het plan is nu om betrokkene op te nemen en een diagnose te stellen. Op die manier kan er een gerichte aanpak worden opgesteld zodat betrokkene een geschikte behandeling krijgt. In de afgelopen jaren is ook geprobeerd om een diagnose te stellen vanuit de ambulante setting, maar dit is niet mogelijk gebleken.
Beoordeling
Uit de overgelegde stukken en het behandelde ter zitting is gebleken dat betrokkene lijdt aan psychische stoornissen, te weten een autismespectrumstoornis en een stoornis in het gebruik van middelen (alcohol).
De Hoge Raad heeft op 8 april 2022 (ECLI: NL: HR:2022:559) overwogen dat uit de parlementaire geschiedenis blijkt dat de wetgever met betrekking tot verslaving aan middelen als alcohol en drugs niet beoogd heeft het toepassingsbereik van de Wvggz uit te breiden ten opzichte van dat van de op 31 december 2019 vervallen Wet Bopz. De Hoge Raad overweegt dat “(…)
moet worden aangenomen dat verslaving aan middelen als alcohol en drugs op zichzelf niet tot toepassing van de Wvggz kan leiden. Er moet om tot toepassing van de Wvggz te komen sprake zijn van een psychische stoornis van zodanige ernst dat het denken, voelen, willen, oordelen en doelgericht handelen daardoor zo ingrijpend worden beïnvloed dat de betrokkene het veroorzaakte gevaar niet kan worden toegerekend, omdat de stoornis de gevaarvolle daden van de betrokkene overwegend beheerst.”.
moet worden aangenomen dat verslaving aan middelen als alcohol en drugs op zichzelf niet tot toepassing van de Wvggz kan leiden. Er moet om tot toepassing van de Wvggz te komen sprake zijn van een psychische stoornis van zodanige ernst dat het denken, voelen, willen, oordelen en doelgericht handelen daardoor zo ingrijpend worden beïnvloed dat de betrokkene het veroorzaakte gevaar niet kan worden toegerekend, omdat de stoornis de gevaarvolle daden van de betrokkene overwegend beheerst.”.
Gelet op hetgeen ter zitting naar voren is gekomen en de informatie die in de stukken wordt beschreven concludeert de rechtbank dat er voldoende vermoedens zijn dat betrokkene zodanig ingrijpend wordt beheerst door de verslaving in zijn denken, voelen, willen, oordelen en doelgericht handelen dat zijn daden en het daaruit voortvloeiende ernstig nadeel hem niet kunnen worden toegerekend, omdat de stoornis de gevaarvolle daden van de betrokkene beheerst. Daartoe overweegt de rechtbank als volgt.
Hoewel betrokkene tot 2019 redelijk goed gefunctioneerd heeft (hij woonde zelfstandig en had een baan in de beveiliging), is het leven van betrokkene de afgelopen jaren grotendeels bepaald geweest door zijn alcoholgebruik. Zo is betrokkene veelvuldig met politie en justitie in aanraking geweest wegens openbare dronkenschap en heeft hij in dronken toestand veel overlast veroorzaakt. Dit heeft ertoe geleid dat betrokkene een gebiedsverbod heeft voor (een deel van) het centrum van [plaats] en dat hij dakloos geraakt is. Betrokkene verblijft op dit moment in de permanente winteropvang, maar ook daar is betrokkene wegens grensoverschrijdend gedrag mogelijk niet langer welkom. Ook maakt betrokkene racistische en seksueel getinte opmerkingen tegen jonge meisjes op straat. Als gevolg daarvan is hij zelf meermaals slachtoffer geworden van mishandeling en beroving. In verband met een veroordeling wegens het vernielen van auto’s heeft betrokkene op dit moment reclasseringstoezicht. Zijn behandelaren beschrijven betrokkene als een kwetsbare man die vastloopt op meerdere levensgebieden en die, zonder extern opgelegde maatregelen, niet in staat lijkt tot gedragsverandering.
Gelet op het vorenstaande is de rechtbank van oordeel dat de stoornissen waaraan betrokkene lijdt, tot ernstig nadeel leiden, gelegen in:
- ernstig lichamelijk letsel;
- maatschappelijke teloorgang.
Om het ernstig nadeel af te wenden, de geestelijke gezondheid van betrokkene te stabiliseren en de geestelijke gezondheid van betrokkene te herstellen zodanig dat hij zijn autonomie zoveel mogelijk herwint, heeft betrokkene zorg nodig.
Betrokkene is op dit moment abstinent van alcohol, maar dit is nog maar enkele weken geval. Ter zitting heeft betrokkene verteld dat zijn vriendin voor hem de motivatie is om niet terug te vallen in alcoholgebruik. Dit doet echter wel de vraag rijzen of betrokkene een terugval ook zal weten te voorkomen indien deze relatie onverhoopt eindigt. Daar komt bij dat betrokkene, naast zijn alcoholgebruik, nog een heel aantal andere problemen heeft die opgelost moeten worden. Zo heeft hij geen vaste woonplek en heeft hij omvangrijke schulden. Het oplossen van deze problemen zal naar alle waarschijnlijkheid met ‘ups-and-downs’ gepaard gaan en het is zeer de vraag of het betrokkene ook ingeval van tegenslag zal lukken om abstinent te blijven. Gezien het patroon van de afgelopen jaren, waarbij betrokkene bij tegenslag steeds weer terugviel in alcoholgebruik, is de rechtbank er niet van overtuigd dat het betrokkene op eigen kracht gaat lukken om zijn problemen het hoofd te bieden. Betrokkene heeft dan ook zorg nodig.
Gebleken is dat er geen mogelijkheden voor passende zorg op vrijwillige basis zijn zodat verplichte zorg nodig is. Betrokkene verzet zich tegen deze noodzakelijke zorg en in het bijzonder tegen de beoogde opname. Uit de toelichting van de casemanager ter zitting volgt dat het de afgelopen jaren, ondanks uitgebreide inspanningen, niet is gelukt om betrokkene de behandeling te bieden die hij nodig heeft. De oorzaak daarvan is dat betrokkene niet (of slechts in beperkte mate) openstaat voor diagnostiek. Om die reden is verplichte zorg nodig.
De in het verzoekschrift genoemde vormen van zorg zijn gebaseerd op de medische verklaring, het zorgplan en het advies van de geneesheer-directeur. Deze vormen van verplichte zorg zijn door de rechtbank tijdens de mondelinge behandeling besproken.
Gelet op het voorgaande acht de rechtbank de volgende vormen van verplichte zorg zonder meer noodzakelijk om het ernstig nadeel af te wenden:
- aanbrengen van beperkingen in de vrijheid het eigen leven in te richten, die tot gevolg hebben dat betrokkene iets moet doen of nalaten, waaronder het gebruik van communicatiemiddelen.
Daarnaast acht de rechtbank ook de volgende vormen van verplichte zorg noodzakelijk indien sprake is van decompensatie van het toestandsbeeld van betrokkene en/of het ernstig nadeel niet langer in het ambulante kader kan worden afgewend:
- beperken van de bewegingsvrijheid;
- insluiten;
- uitoefenen van toezicht op betrokkene;
- onderzoek aan kleding of lichaam;
- onderzoek van de woon- of verblijfsruimte op gedrag-beïnvloedende middelen en gevaarlijke voorwerpen;
- controleren op de aanwezigheid van gedrag-beïnvloedende middelen;
- opnemen in een accommodatie.
Er zijn geen minder bezwarende alternatieven die hetzelfde beoogde effect hebben. De voorgestelde verplichte zorg is bovendien evenredig en naar verwachting effectief. Uit de stukken blijkt verder dat bij het bepalen van de juiste zorg rekening is gehouden met de voorwaarden die noodzakelijk zijn om deelname van betrokkene aan het maatschappelijk leven te bevorderen, alsmede met de veiligheid van betrokkene.
Gelet op het voorgaande is voldaan aan de criteria voor en doelen van verplichte zorg als bedoeld in de Wvggz. De zorgmachtiging zal daarom worden verleend.
De rechtbank hecht eraan ten slotte nog het volgende op te merken. Het werd zowel betrokkene en zijn advocaat als de rechtbank pas ter zitting duidelijk dat de behandelaren een opname beogen om de benodigde diagnostiek bij betrokkene uit te voeren. Hoewel de rechtbank zich goed kan voorstellen dat betrokkene zich daardoor overvallen heeft gevoeld, is uit de toelichting van de behandelaar ter zitting gebleken dat het de afgelopen jaren niet gelukt om in ambulant kader de benodigde diagnostiek te laten plaatsvinden. Deze diagnostiek is echter wel dringend noodzakelijk om betrokkene de behandeling te kunnen bieden die hij nodig heeft om weer een zelfstandig leven te kunnen gaan leiden, zoals hij tot een aantal jaren geleden ook heeft gedaan. De rechtbank moedigt betrokkene dan ook nadrukkelijk aan om aan deze diagnostiek zijn medewerking te verlenen, ook als onverhoopt mocht blijken dat dit niet anders dan binnen het kader van een opname kan.
Anderzijds verzoekt de rechtbank de behandelaren van betrokkene om te bezien of er wellicht minder verstrekkende manieren zijn waarop de benodigde diagnostiek kan plaatsvinden en om dit traject (en de aansluitende behandeling) zoveel mogelijk in samenspraak met betrokkene vorm te geven. Daarbij geldt dat de rechtbank zich er uiteraard terdege van bewust is dat de uitvoering van de zorgmachtiging bij uitstek het domein van de behandelaren - en niet dat van de rechtbank - is.
Beslissing
De rechtbank:
verleent een zorgmachtiging ten aanzien van:
[betrokkene] ,
geboren op [geboortedag] 1989 te [geboorteplaats] ,
inhoudende dat bij wijze van verplichte zorg de volgende maatregelen kunnen worden getroffen:
- aanbrengen van beperkingen in de vrijheid het eigen leven in te richten, die tot gevolg hebben dat betrokkene iets moet doen of nalaten, waaronder het gebruik van communicatiemiddelen;
en daarnaast ook de volgende maatregelen indien sprake is van decompensatie van het toestandsbeeld van betrokkene en/of het ernstig nadeel niet langer in het ambulante kader kan worden afgewend:
- beperken van de bewegingsvrijheid;
- insluiten;
- uitoefenen van toezicht op betrokkene;
- onderzoek aan kleding of lichaam;
- onderzoek van de woon- of verblijfsruimte op gedrag-beïnvloedende middelen en gevaarlijke voorwerpen;
- controleren op de aanwezigheid van gedrag-beïnvloedende middelen;
- opnemen in een accommodatie;
bepaalt dat deze machtiging geldt tot en met 5 augustus 2025;
wijst af het meer of anders verzochte.
Deze beschikking is gegeven door mr. E.E. Schotte, rechter, bijgestaan door A. van Voorden als griffier, en uitgesproken op 04 februari 2025.