ECLI:NL:RBDHA:2025:14810

• Datum uitspraak: 18 juni 2025
• Publicatiedatum: 8 augustus 2025
• Zaaknummer: C/09/669758 / HA ZA 24-605
• Instantie: Rechtbank Den Haag
• Type: Uitspraak
• Rechtsgebied: Civiel recht
• Procedures: Eerste aanleg - enkelvoudig
• Rechters: J.L.M. Luiten
• Vindplaatsen: Rechtspraak.nl

AI samenvatting door Lexboost • Automatisch gegenereerd

Kwalificatie van thuishemodialyse als medisch-specialistische zorg en aanspraak op Zvw-pgb

In deze zaak heeft de Rechtbank Den Haag op 18 juni 2025 uitspraak gedaan in een geschil tussen eiser, een nierpatiënt, en Zilveren Kruis Zorgverzekeringen N.V. Eiser vorderde een persoonsgebonden budget (Zvw-pgb) voor de zorg die zijn echtgenote verleent bij de thuishemodialyse. Eiser heeft sinds 2000 thuishemodialyse onder toezicht van zijn nefroloog, dr. [naam 1], en heeft in het verleden een Zvw-pgb ontvangen voor de zorg van zijn echtgenote. Zilveren Kruis heeft echter de aanvraag voor verlenging van het Zvw-pgb afgewezen, met de motivatie dat thuisdialyse medisch-specialistische zorg betreft en dat de zorg die zijn echtgenote verleent niet als verpleging en verzorging kan worden vergoed. De rechtbank heeft vastgesteld dat thuisdialyse inderdaad als medisch-specialistische zorg moet worden gekwalificeerd en dat de polisvoorwaarden van Zilveren Kruis geen aanspraak op een Zvw-pgb voor de zorg van de echtgenote toelaten. De rechtbank heeft de vordering van eiser afgewezen en de proceskosten gecompenseerd, waarbij elke partij zijn eigen kosten draagt.

Uitspraak

RECHTBANK Den Haag

Team handel

zaaknummer / rolnummer: C/09/669758 / HA ZA 24-605

Vonnis van 18 juni 2025

in de zaak van

[eiser] te [woonplaats] ,

eiser,

hierna te noemen: [eiser] ,

advocaat: mr. I.E. Duijts te Breda,

tegen

ZILVEREN KRUIS ZORGVERZEKERINGEN N.V. te Leiden,

gedaagde,

hierna te noemen: Zilveren Kruis,

advocaat: mr. M.H.D. Saro te Leiden.

1. De procedure

1.1.

De rechtbank heeft kennisgenomen van:

• de dagvaarding van 5 juli 2024, met producties 1 tot en met 24;
• de conclusie van antwoord, met producties 1 tot en met 14;
• het tussenvonnis van deze rechtbank van 11 december 2024, waarin een mondelinge behandeling is bevolen.

1.2.

De mondelinge behandeling van de zaak heeft plaatsgevonden op 18 maart 2025. Tijdens de mondelinge behandeling hebben partijen hun standpunten toegelicht en vragen van de rechtbank beantwoord. [eiser] heeft, met toestemming van Zilveren Kruis, nadere stukken overgelegd. De griffier heeft van de mondelinge behandeling aantekeningen gemaakt.

1.3.

Ten slotte is een (nadere) datum voor het wijzen van vonnis bepaald.

2. De feiten

2.1.

[eiser] heeft een ernstige nierziekte. Hij is hiervoor onder behandeling bij internist-nefroloog dr. [naam 1] (hierna: [naam 1] ), verbonden aan het [ziekenhuis] in [plaats] . [eiser] is vanwege zijn ziekte afhankelijk van hemodialyse. Dit is een nierfunctievervangende behandeling waarbij een kunstnier buiten het lichaam het bloed filtert. Sinds 2000 is [eiser] gestart met thuishemodialyse, aanvankelijk overdag en sinds eind 2001 in de nacht (7 nachten per week gedurende 7 à 8 uur tijdens de slaap). De echtgenote van [eiser] assisteert [eiser] bij deze nachtelijke thuisdialyse. De echtgenote van [eiser] heeft hiervoor, samen met [eiser] , een cursus gevolgd bij Dianet (een medisch-specialistisch centrum voor dialysezorg) in Utrecht.

2.2.

Zilveren Kruis is een zorgverzekeraar.

2.3.

Sinds 1 januari 2015 heeft [eiser] een zorgverzekeringsovereenkomst met Zilveren Kruis.

2.4.

[eiser] heeft van mei 2017 tot mei 2019 van Zilveren Kruis een persoonsgebonden budget verpleging en verzorging (een Zvw-pgb) ontvangen voor de door zijn echtgenote verleende hulp bij de thuisdialyse. Na afloop hiervan heeft [eiser] om verlenging van het Zvw-pgb verzocht. Zilveren Kruis heeft deze aanvraag bij brief van 7 mei 2019 afgewezen. Zilveren Kruis heeft dit als volgt gemotiveerd:

“Wij wijzen uw aanvraag af omdat er naast uw huidige Zvw-pgb indicatie ook een DBC (Diagnose behandel combinatie) voor dialysezorg loopt. Hierdoor spreken wij van een dubbele verstrekking. Uw dialysezorg wordt betaald aan Dianet. We houden ons hiermee aan een Richtlijn van Zorgverzekeraars Nederland (ZN).”

2.5.

Op 17 augustus 2022 heeft [eiser] (opnieuw) een aanvraag (gedateerd op 4 augustus 2022) ingediend bij Zilveren Kruis voor een Zvw-pgb ten behoeve van hulp bij de thuishemodialyse door zijn echtgenote. Deze aanvraag bestond uit een verpleegkundig deel (ingevuld en ondertekend door verpleegkundige [naam 2] (hierna: [naam 2] )) en een deel dat is ingevuld en ondertekend door [eiser] zelf. Bij deze aanvraag zijn een viertal bijlagen gevoegd: een toelichting van [eiser] , een zorgplan (ondertekend door [naam 2] ), een toelichting van Dianet en een toelichting van [naam 1] .

2.6.

Bij brief van 3 november 2022 heeft Zilveren Kruis de aanvraag van [eiser] afgewezen. Hiertoe heeft Zilveren Kruis, voor zover hier van belang, het volgende overwogen:

“
Ons uitgangspunt is de afweging die de nefroloog maakte bij de keuze tot haemodialyse thuis

Vanuit het ziekenhuis vind vooraf een zorgvuldige afweging plaats of thuisdialyse voor u mogelijk en verantwoord is. Hulp bij thuisdialyse betreft ziekenhuis verplaatste zorg en niet 'zorg zoals verpleegkundigen die plegen te bieden' binnen de wijkverpleging. U koos ervoor geen gebruik te maken van de inzet van verpleegkundige dialyse-assistentie. U behoudt zo de regie over uw eigen leefomstandigheden. Het team van het Dialysecentrum Dianet toetste de mogelijkheden bij u thuis en of u en uw echtgenote de verantwoordelijkheid voor de uitvoering aan kunnen. Na een gesprek hierover, waarin ook alle voor en nadelen besproken zijn, gaf de nefroloog toestemming voor uw thuisdialyse. U en uw echtgenote volgden een training voor thuisdialyse. De nefroloog had nooit toestemming gegeven voor uitvoering van de thuisdialyse met hulp van uw echtgenote als enige twijfel zou zijn over de uitvoerbaarheid.

We mogen niet 2 keer betalen voor dezelfde zorg

Omdat verpleegkundige dialyse assistentie een onderdeel is van ziekenhuis zorg kunnen we deze

zorg niet vergoeden via de wijkverpleging. De indicatie die wijkverpleegkundige [naam 2] stelde

is helaas niet rechtsgeldig. Alleen een nefroloog kan een indicatie voor verpleegkundige dialyse assistentie stellen.”

2.7.

[eiser] heeft vervolgens op 9 december 2022 een verzoek tot heroverweging ingediend. Zilveren Kruis heeft dit verzoek bij brief van 17 januari 2023 afgewezen. In deze brief is onder meer vermeld:

“
U ontvangt helaas geen Zvw-pgb voor hulp bij hemodialyse thuis

Ik leg u dit graag uit. Verpleegkundige dialyse assistentie is onderdeel van ziekenhuiszorg. Uw nefroloog heeft een indicatie gegeven voor deze verpleegkundige dialyse assistentie. De benodigde inzet voor verpleegkundige hulp wordt door Dialysecentrum Dianet betaald.

Het uitgangspunt is de indicatie van de nefroloog voor thuishemodialyse

Hulp bij thuishemodialyse betreft ziekenhuis verplaatste zorg en niet ‘zorg zoals verpleegkundigen die plegen te bieden’ binnen de wijkverpleging. U koos ervoor geen gebruik te maken van de inzet van verpleegkundige dialyse-assistentie.

We mogen niet 2 keer betalen voor dezelfde zorg

Wij betalen nu wekelijks ruim € 1.400,00 aan Dialysecentrum Dianet. Verpleegkundige dialyse assistentie is onderdeel van deze ziekenhuis zorg en kunnen wij dan niet vergoeden via de wijkverpleging. Er is dus geen sprake van aanspraak op wijkverpleegkundige zorg. De wijkverpleegkundige had de indicatie niet mogen stellen. Alleen een nefroloog kan een indicatie stellen voor verpleegkundige dialyse assistentie die onderdeel uitmaakt van ziekenhuis zorg.

U verwijst naar een uitspraak van Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 28 december 2021

De uitspraak is niet relevant voor de beoordeling van uw aanvraag. Er is immers sprake van ziekenhuis verplaatste zorg en niet ‘zorg zoals verpleegkundigen die plegen te doen’. Er wordt geen Zvw-pgb verstrekt voor zorg die al vergoed wordt vanuit een DBC (Diagnose Behandel Code), zoals bij thuishemodialyse via medisch specialistische zorg. Hiermee sluiten wij dubbele bekostiging uit en daarmee ook onrechtmatige zorg.”

2.8.

Bij brief van 30 maart 2023 heeft [eiser] Zilveren Kruis opnieuw verzocht om haar standpunt te heroverwegen.

2.9.

Na veelvuldige verzoeken om reactie, heeft Zilveren Kruis bij brief van 26 februari 2024 het verzoek om herbeoordeling wederom afgewezen. Zilveren Kruis heeft hierbij nogmaals herhaald wat zij eerder heeft verwoord.

3. Het geschil

3.1.

[eiser] vordert, samengevat, dat de rechtbank bij vonnis, voor zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad, voor recht verklaart dat hij jegens Zilveren Kruis recht heeft op verstrekking van een Zvw-pgb in verband met de thuishemodialyse met ingang van de aanvraag, met veroordeling van Zilveren Kruis in de proceskosten (waaronder de nakosten), te vermeerderen met wettelijke rente.

3.2.

[eiser] baseert zijn vordering op nakoming van de zorgverzekeringsovereenkomst die hij met Zilveren Kruis heeft gesloten. Hij stelt hiertoe dat hij op grond van de ten tijde van de aanvraag geldende polisvoorwaarden en het destijds geldende Reglement Zvw-pgb recht heeft op verpleging en verzorging in zijn eigen omgeving als de benodigde zorg verband houdt met de behoefte aan geneeskundige zorg of een hoog risico daarop (en deze zorg niet gepaard gaat met verblijf en geen kraamzorg betreft). De zorg die zijn echtgenote levert bij de nachtelijke hemodialyse valt hier volgens [eiser] onder. Hoewel thuisdialyse valt onder medisch-specialistische zorg, sluit de tekst van de verzekeringsvoorwaarden niet uit dat een gedeelte van de zorg die samenhangt met de thuisdialyse als ‘zorg zoals verpleegkundigen die plegen te bieden’ (oftewel kort: verpleging en verzorging) dient te worden aangemerkt. [eiser] heeft daarom recht op een Zvw-pgb voor de door zijn echtgenote geleverde zorg.

3.3.

Zilveren Kruis is van mening dat de vordering van [eiser] moet worden afgewezen. In de kern komt het verweer van Zilveren Kruis erop neer dat thuisdialyse medisch-specialistische zorg betreft en ook uitsluitend als medisch-specialistische zorg kan en mag worden vergoed. Het is niet mogelijk om daarnaast een Zvw-pgb te verstrekken ter dekking van de kosten van thuisdialyse, aldus Zilveren Kruis.

3.4.

Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover nodig, nader ingegaan.

4. De beoordeling

Achtergrond

4.1.

[eiser] is nierpatiënt. Hiervoor is hij onder behandeling bij nefroloog [naam 1] . [naam 1] heeft een indicatie afgegeven voor thuisdialyse. De assistentie bij deze thuisdialyse wordt formeel geleverd door Dianet. In 2000 heeft Dianet de assistentie bij de thuisdialyse ook verzorgd. Sinds 2001 heeft [eiser] er echter (met toestemming van [naam 1] ) voor gekozen om niet meer overdag maar gedurende de nacht te dialyseren, aangezien dit hem de beste kwaliteit van leven geeft. Vanuit Dianet wordt echter geen verpleegkundige ondersteuning bij nachtdialyse verzorgd. Daarom is de echtgenote van [eiser] door Dianet opgeleid om deze assistentie te verlenen. De echtgenote van [eiser] voert dus elke nacht de voor de dialyse noodzakelijke handelingen uit en zij grijpt in bij eventuele storingen en calamiteiten.

Kwalificatie thuisdialyse: medisch-specialistische zorg

4.2.

Tussen partijen staat vast dat de thuisdialyse van [eiser] kwalificeert als (verplaatste) medisch-specialistische zorg, in die zin dat de zorg wordt verleend onder (eind)verantwoordelijkheid en toezicht van de behandelend medisch specialist (nefroloog [naam 1] ), waarbij Dianet de benodigde materialen levert en toeziet op de juiste kwaliteit van de geboden zorg. Deze zorg wordt door Zilveren Kruis aan Dianet vergoed onder de DBC-code ‘DODB 15C782’.

Bestaat daarnaast aanspraak op (een vergoeding voor) verpleging en verzorging?

4.3.

Deze procedure draait in de kern om de vraag of [eiser] , naast de vergoeding die Zilveren Kruis aan Dianet betaalt voor medisch-specialistische zorg, aanspraak kan maken op een Zvw-pgb voor de zorg die zijn echtgenote feitelijk levert bij de nachtelijke thuisdialyse. De rechtbank is met Zilveren Kruis van oordeel dat deze vraag ontkennend moet worden beantwoord. Zij licht dit als volgt toe.

4.4.

De rechtbank stelt voorop dat de voorliggende vraag moet worden beantwoord door middel van uitleg van de polisvoorwaarden. Bij de uitleg van polisvoorwaarden komt het aan op de betekenis die partijen over en weer redelijkerwijs daaraan mochten toekennen en op hetgeen ze te dien aanzien over en weer redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten (Haviltex-criterium). Wanneer het, zoals in dit geval, gaat over polisvoorwaarden waarover door partijen niet is onderhandeld, is de uitleg daarvan met name afhankelijk van objectieve factoren, zoals de bewoordingen waarin de desbetreffende bepaling is gesteld, gelezen in het licht van de polisvoorwaarden als geheel. Hierbij is ook de context van de Zorgverzekeringswet van belang, aangezien daarbij het verzekerde pakket dwingendrechtelijk is voorgeschreven.

4.5.

Zoals hiervoor al is overwogen staat tussen partijen vast dat thuisdialyse valt onder (de aanspraak op) medisch-specialistische zorg. Volgens [eiser] kan hij op grond van de ten tijde van de aanvraag geldende polisvoorwaarden van Zilveren Kruis (2022) en het Reglement Zvw-pgb (2022) daarnaast aanspraak maken op een Zvw-pgb voor de zorg die door zijn echtgenote wordt verleend bij de nachtelijke thuisdialyse. [eiser] wijst er in dit verband op dat zijn echtgenote in verband met de thuisdialyse zorgtaken verricht die de gebruikelijke mantelzorg te boven gaan en waarvoor alleen zij op dat moment verantwoordelijk is. Volgens [eiser] volgt uit de polisvoorwaarden niet dat verpleging en verzorging in verband met de thuisdialyse niet los van een behandeling door een medisch specialist kan plaatsvinden. Dit standpunt van [eiser] is echter niet juist. De rechtbank wijst in dit verband in de eerste plaats op artikel B.28 van de polisvoorwaarden, waarin het recht op medisch-specialistische zorg en verblijf is opgenomen. Hierin is uitdrukkelijk vermeld:

“
De zorg bestaat uit: a. medisch-specialistische zorg;
b. uw behandeling en eventuele verblijf op basis van de laagste klasse in een ziekenhuis of

zelfstandig behandelcentrum,
inclusief verpleging en verzorging , paramedische zorg, geneesmiddelen, hulpmiddelen en verbandmiddelen die bij die behandeling horen.

De inhoud en omvang van de te verlenen zorg wordt begrensd door wat medisch specialisten als zorg plegen te bieden.” [onderstreping rechtbank]

4.6.

In artikel B.21 is thuisdialyse als onderdeel van medisch-specialistische zorg apart uitgewerkt. Hierin is bepaald dat een verzekerde, bij een dialysebehandeling thuis, recht heeft op vergoeding van de daarmee samenhangende kosten, te weten kosten in verband met benodigde aanpassingen in en aan de woning en overige redelijke kosten die rechtstreeks met de thuisdialyse samenhangen (zoals kosten voor elektriciteit en water). Hierbij is opgemerkt:

“
Let op!

De reguliere kosten voor thuisdialyse, zoals apparatuur, deskundige begeleiding, onderzoek en behandeling worden vergoed op basis van medisch specialistische zorg, zie hiervoor artikel
B.28 .”

4.7.

Uit de aangehaalde artikelen volgt dat thuisdialyse (op een klein deel hulpmiddelenzorg na) onder (de aanspraak) medisch-specialistische zorg valt en dat hierin, anders dan [eiser] stelt, ook de verpleegkundige zorg rondom de thuisdialyse is begrepen.

4.8.

Zoals Zilveren Kruis grondig gemotiveerd heeft toegelicht is dit ook in lijn met de systematiek van de Zorgverzekeringswet. Volgens die systematiek kwalificeert een behandeling of ingreep ofwel als medisch-specialistische zorg (zorg zoals medisch specialisten die plegen te bieden) ofwel als verpleging en verzorging (zorg zoals verpleegkundigen die plegen te bieden). Bovendien mag, mede vanuit het uitgangspunt van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) om dubbele bekostiging te voorkomen, zorg slechts als één prestatie worden vergoed. In dit geval staat tussen partijen vast dat thuisdialyse medisch-specialistische zorg betreft die feitelijk wordt geleverd onder verantwoordelijkheid en supervisie van de medisch specialist. Ook uit informatie (op de website) van het Zorginstituut Nederland volgt dat thuisdialyse onder medisch-specialistische zorg valt, waarbij uitdrukkelijk is opgemerkt dat onder deze zorg ook vallen de “
ondersteuning en begeleiding aan [de verzekerde]
en aan de mantelzorger die [de verzekerde]
helpt met de dialyse”. Op grond van de NZa wordt deze zorg ook als prestatie medisch-specialistische zorg vergoed, zulks op grond van de in (de bijlage van) de Prestatie- en tariefbeschikking medisch-specialistische zorg (TB/REG/22613-02) opgenomen declaratiecode ‘15C782’ (zoals ook in het geval van [eiser] ). Anders dan Smit stelt, is het op grond van het systeem van de Zorgverzekeringswet niet mogelijk om de hulp bij thuisdialyse daarnaast als verpleging en verzorging te vergoeden. Het feit dat die zorg feitelijk wordt verleend door de echtgenote van [eiser] als mantelzorger (waarbij zij in de nachtelijke uren alleen verantwoordelijk is voor die zorg zonder directe aansturing vanuit het ziekenhuis) maakt dat niet anders. De handelingen die de echtgenote van [eiser] uitvoert hangen allemaal samen met de dialyse en zijn daarmee onderdeel van de medisch-specialistische zorg.

4.9.

[eiser] heeft ter onderbouwing van zijn standpunt gewezen op de uitspraak van de rechtbank Gelderland van 28 oktober 2019 (ECLI:NL:RBGEL:2019:6275) en de uitspraak van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 28 december 2021 in het daarop gevolgde hoger beroep (ECLI:NL:GHARL:2021:11876). In die zaak is onder vergelijkbare feitelijke omstandigheden, naast een vergoeding voor medisch-specialistische zorg, een Zvw-pgb toegekend voor de zorgtaken die de echtgenote van een nierpatiënt verrichtte bij de nachtelijke thuisdialyse, aldus [eiser] . Het klopt dat de rechtbank en het gerechtshof in de daar aan de orde zijnde (vergelijkbare) zaak een Zvw-pgb hebben toegekend naast een vergoeding voor medisch-specialistische zorg. Zoals hiervoor is overwogen, volgt in het geval van [eiser] uit de polisvoorwaarden echter dat de kosten van thuisdialyse uitsluitend worden vergoed als medisch-specialistische zorg en dus niet met een Zvw-pgb kunnen worden bekostigd, hetgeen ook in lijn is met het stelsel van de Zorgverzekeringswet. De verwijzing naar die uitspraken gaat daarom niet op.

4.10.

[eiser] heeft er tot slot op gewezen dat hij in het verleden (in de periode van mei 2017 tot mei 2019) ook een Zvw-pgb heeft ontvangen voor de hulp door zijn echtgenote bij thuisdialyse. Hieruit moet volgens [eiser] worden afgeleid dat medisch-specialistische zorg en verpleging en verzorging wel degelijk naast elkaar kunnen bestaan. Ook hieraan gaat de rechtbank voorbij. Zilveren Kruis heeft toegelicht dat de eerdere verstrekking van een Zvw-pgb ongegrond is geweest. Uit hetgeen hiervoor is overwogen vloeit voort dat de verstrekking destijds inderdaad is gebaseerd op een fout. Deze eerder gemaakte fout verplicht Zilveren Kruis er niet toe om, na ontdekking daarvan, het Zvw-pgb te blijven verstrekken.

Conclusie en slotsom

4.11.

De rechtbank concludeert dat thuisdialyse
in zijn geheel , dus inclusief de daarmee verband houdende verpleegkundige handelingen, als medisch-specialistische zorg moet worden gekwalificeerd en dat deze op grond van zowel de polisvoorwaarden als (het stelsel van) de Zorgverzekeringswet alleen als medisch-specialistische zorg mag worden vergoed. [eiser] kan daarnaast geen aanspraak maken op een Zvw-pgb voor de assistentie door zijn echtgenote bij de nachtelijke thuisdialyse.

4.12.

Wel wenst de rechtbank op te merken dat zij begrip heeft voor de wens van [eiser] (en zijn echtgenote). [eiser] heeft toegelicht dat de nachtelijke dialyse hem de beste kwaliteit van leven geeft en ervoor zorgt dat hij nog goed kan functioneren in de maatschappij en nog kan genieten van het leven. Voor deze nachtelijke dialyse is hulp van Dianet echter niet mogelijk. Daarom is de echtgenote van [eiser] hiervoor opgeleid en verricht zij de benodigde zorgtaken. Elke nacht is zij verantwoordelijk voor de zorgtaken en moet zij ingrijpen als dat noodzakelijk is. De vergoeding voor de thuisdialyse wordt echter aan Dianet uitbetaald; een vergoeding voor zorg die zij grotendeels dus niet zelf verricht. Hoewel dat die situatie – ook naar het oordeel van de rechtbank – niet redelijk en billijk is, kan Zilveren Kruis van die situatie geen verwijt worden gemaakt. Om die reden en gelet op hetgeen hiervoor is overwogen kan [eiser] bij Zilveren Kruis geen aanspraak maken op een Zvw-pgb.

4.13.

De rechtbank komt tot de slotsom dat de vordering van [eiser] moet worden afgewezen.

Proceskosten

4.14.

Hoewel [eiser] de in het ongelijk gestelde partij is, ziet de rechtbank onder de gegeven omstandigheden (zie 4.12) aanleiding om de proceskosten te compenseren, in die zin dat elke partij de eigen kosten draagt.

5. De beslissing

De rechtbank:

5.1.

wijst de vorderingen van [eiser] af;

5.2.

compenseert de proceskosten, in die zin dat elk der partijen de eigen proceskosten draagt.

Dit vonnis is gewezen door mr. J.L.M. Luiten en in het openbaar uitgesproken op 18 juni 2025.

2163